nonerant dij. NkncvefèWgnofcentes Deunt, mugis autem cogniti
I ah to,Quomodo conutrtmtm iterumad infirma, & egena elenAin-
ta,quibusrurfüm feruire vullis} . • , r ^
Quoniam prius per ignorantiam peccabant fermentes
! idolis, facile illis remiflum fignificat, ficut dicit in Genè-
I fi Abimelech adDeum.Dflwiwrmm,\n<\\nt,gentm ignoran-
m»/>mfc«Galatas quoque.quos ab idolorum cultu ad fidé
Dei verirranftulerat , arguit q fomod o idolis der eli éris,
qui natura non erant dij : Et cognofcentesDeum,magis autem
cogniti ab co.fpiritu quoq; adoptionis iqcepto,rurfum quafi
paruuli, & fubtutoribus,-& pædagogoelfecupientes, ad
ad infirma &pauperrima reuertantur elementa, quæpro-
pterea infirmo & pauperi fenfu populo data funt in defer-
to,quia non poteraht accipere & füftinèremaiora.Eadem
autem elementa, quænunc infirma & egena appeUauit,;
fuperiuStantUm mundi elementapofuit. Et vbi elementa
mundi di&afünt » ibi non eft addltum infirma & egena.
Car priai Hic rürfam j vbi infirma vocata funt mundi, vf fupra diximüS,
Römeh eft tacituwn Puto itaque quia quamdiu quis
| H I paiunlüséft» necftatum àpatre tempusimpleuiti vt filius
firma & & hares appellariqüeat, fob dementis eum m undi, lege
videlicet efleMoyfi. Cumautem poftlibertatem&ado-
““ 7 " ft" ptionem , & hæreditatemfilib debitam rurfum reuerfus
fueritadlegem , circuneidiyolens, &totamludaicæfuvt
Gh riftum lucrifacerem.Fuiquippe & ego ficut vos hüc
eftiSjCiim ei idem obferuationibus ftiMÓfcus tènebar, & Ec-
clefiam Gfiri fti,quia ifta non faceret,perfeqücns deuafta-
bam. Q uiv tique cum Iudaïusnatus fim,iam ifta carrialia
fpirirali de diiudicatione refpuo.' Deinde opportune a c :
decenterfacit eosrecolere charitatem füani, lie tanqüaiti \
inimicü ilium deputent.Hqc dicit,dent operamporrigëriy
difc,quia non eft impoifibïle, v t fint ficutipié, quia'& ipié
hoccratjid eft, homo, quod & illi:& cum füiflet in errore
perfcque'ns Ecclefiam, corcreptus conuertit fe , & dicit: .
Eratresobfecro vos,nibilmeUJtflis. Seitis aittem,qutaperiiifir-
ihitatem car fris euangelï^üivbbuiampr'idem, i iitentaiïonem ve-
fira)n,qiïaefat in carne mea,nonjj>reutftis, nequprefiuijlisifedficut
augehim Deiexcepijlis me,ficut Cbrijlum lefum. Nunemitiusa-
git cum f i s , & bona eorumincipit memorare, vt poft ma^
gnas correptiones bona operafua audiérites recrearentur*
& data opera reformarentur, ne obiurgationibus diutius
prcfliafperioresfierenfeexacerbati.EteftfenfuS; Quando
vobis primum Eüangelium adnuntiaui, & propter irifir-'
mitatem carnis veftrse»quia non poteratis iacrarrienta ful-
cipere maiora.prjedicauivóbis quafi parüulis,Sc meipium
in firm ura eiïè limulaui,vt voS infirmos luCrifaceré :N o n -
ne quafiangelum Deifitfcepifiis me,quafi ChrifiuM lefum J Gunt
igitur in nullo m e iilo temporela2(eritis,&meVeftriCaufa
Philip.3.
perftitionisliteramfequi :Tuncquae prms ei mundi tantü ' humilematq; deieefcum fimilem Deifilio putaUeritiSjqtjo
fuerantelementa, infirma quoque& egena dicunturex- j modo admaioravos prouocans lxdor a vobis perdendö
ordiaiïntantumenimnihilprofunt cultoribqs fuis, vt ne ' u , ' nr',n’ m'*nm ^ifr.pnfi.rmnpm illam: auamenaruulu
hoe quidem eis exhibere valeant quodante praftiterant,
Hierofolymaitemplojaltariqjdeftrudlis. Illudveroquod
air jognofcentcs Deunt, magis autem cogniti aheo, nihil nps tno-
ueie debet. Manifeftiimeft euim quandiu per fidemam-
bulamus, non per ipeciem,nondum nos cpgn^uiflè Deü:
fed ea fide purgari.vt opppnuno tempore cognpfcfere va-
leamus: fedfiinipfa correptione, imoauté cogniti a Deo,
autem proprie accipitur,putabitür Deus quafi.ex tempore
aliqUid cognoftcre,quod ante non nouerat.Translate er-
i go di&um eft, vt Óculos De i aceipiamusiplam dileäione
eius.quam comendauit mittendo pro impi jsoccidendum
vnicum fiiium.Sicenimdehis,qui diliguntur dicere fole-
muSiquod ante oculos habeantur,hoc eft ergo cognofcen-
tesjimo cognitii Deo.Qfuod & Ioannes dicit:Non quod nos
dilexerimus Deumfied quoniam ipfe prior dilexit nos.
Diejobferuatisimenfes,annos3& tempoyt; Iudsienjmferui-
liter obferuant dies,& menfes,& annos,& terhporain car-
nali obferuatione fabbati, & neomenia?, & menfe nouo-
rum , & feptimi cuiufqüe an n i, quem yocant fabbatum
fabbatÖcum.Qu»,quoniam erant vmbraefuturorum,iam
adueniente Chriftö in*fuperftitionem remanièrunt: Cum
tanquam falutaria obferuarentura nefcignubus quo refe- ]
renda fint : vt tanquam ho c dixerit Apoftolus Gentibus,
Quid prodeft vós euafiffe feruitutem , qua tenebamini,
cum feruiretis dementis mundi,quandoturfus ad talia re-
ditis, fedu d iabeisquinóndumcognolcenteslibertatis
fuse tempus inter cetera opera legis, qua: carnaliter fapuut,
etiam temporibus feruiunt:qüibus &vosrurfus, v t antea,
feruire vultisj& obfemare cum ëis dies, & menles, & an-
n o s ,& tempora, q u ib u s& feruiebatis antequam Chrifto
créderetis? ■ ;
Ié timeo vos,ne fortefinecaufialabouuerim in vobis. Satis vero
j caute intet auäöritatem Apóftoli & fan«fti hominis leni-
|tatcm verba moderatus eft,inferéfis Timeo vós, ne forte fine
(caufit laboraueritn in vobis. 'Nunc autem videns eos zelum
j Dei habere,ied non (ècundum fcientiam: neepenituseo-
r.um defperauit (alutem , qui pi O fuerant' errore decepti:
j Nee rurfum irreprehenfbs reliquit, ne & ipfis perieueran-^
J di inerrore,&Cseceris occafionemfimiliter tribueret enar-
randi.TjOTW auiem,vwpofuit proeo quod eft,timeo de vo-
bis.Sine caufit laborat magifter, cumiplè prouocat adma-
jora difcipulos, & illi retro lapfi ad minorä & humiliora
reuoluuntur.
Efiotéficut & ego t quia & ego ficut vos. ld eft oDfècrpVps'
fracres ^>vc iudaicas obferüationes cpntèronatis dierumv
menfium, temporum, atque annorum, qua: funt vmbrae
{uturorum,mc ttnitemini,quifine querela in lege verlatus
omnia arbitratus fum quail purgamenta, atq-, quifquilias,
Deum,
nempc
F
danoc
fcaiperin
çrepatio
éocius
irangetet
laborem meum,& diipeniationem illam,qua me paruulü
eife fimulaueram? In eoenirn lædit difcipulus magiftrü, fi
per negligentiam fuam præcep ta laboremq-, eius fpernit.
Ittentationem veßram in camemeanon Jpreuißis , neque 1
Jpuißis. Tentati funt^^enim cum perfecutionem pateretur
Apoftolus,-vtru timoré deièrerét eum,an charitate ample-
(äerentur.Et neq; ipreuiftis,inquit, tanquäinutilem iftatrt
tentationem,neqj reipuiftis,vt non fufciperetis cömunio- |haud dunem
periculi mei. Poteft locus ifte & ira ediileruQuando . bit pote-
veniad vos,nonveni in fertnoneiapientue, fed homo.hu-
milisatq; contemptus, nihil magnum deferens nifi c ru c i-j^ .^ ^
fixum. Çum igitur me videretis m corpore infitraitatibus vifipetidt.
obnoxio conftitutum régna coelcftia polliccntem, nonit- jmus*
rififtis.nec seftimaftis dignurn eile cöntemptu.Intellige bâtis
quippehumiliratem carnis mese, & ipfius habitus vili-
tatem,ad vefirätentatiohem fieri. An v iddicet contemne-
retiseum, qui ab incrednlis miierabilis putabatur ? iede-
contra ilium hümilem,vilem,atqjContemptum,ita vtan-
ge 1 um-,& plufquam angelnm fufeepiftis. Q u o d autem ait;
fed ficut angelum Dei excepißis me ficut Chrtßum lefum, h oc magis
laudatin eis quia preiluris nö deformatus eft apttd eös,
fed commendatus, Seien tibus pro hisqui credunt patiiW
lum exitia. Sicut ergo angelum Dei exceperunt Apoftolfi,
credenfes Dei donum eße quod prædiçat,ficei deferentes
quafi anctori D omino Ieiu Chrifto. Oftendit & angelo
Chriftum eile maiorem, quem fecundum diipenfationem
corporis minoré Pfalroifta cantauerat dicens-.Minoraßi eum
paulminus ab angelis:Et tantü iua verba in principle valuif-
ie demonftrat vt angeli putarentur & Chrifti. Inmemo-
riatri reuocat illis tempus quando primum prædicauit illis
Euangeliü Dei.Ipfo ënim tépore iniurijs agebaturApofto-
iu s , & cædibusinfirroabatur : Infirmusenim videtur, qui
humüiatur,& non refiftit propter Euangdium D ei. Et in
hoclaudat confcientiam eorum, qüia hon funt abftraéli à
fide.Iniuria enim A p oftoli ten tat io erat G alataru m,in quä
firmiinuentifunt, nbh dubitantesde fide * poflènt enim
feandalum paffl dicere.-Quje eftyirtUs,aut fpes in hac fide^
quando miniftereiusfichümiliatur?fed qüiäiatn aninjunï
futuris fpebus infercierant prtelentes exi tus pro Chrifti nomine
nopertimefeçbant i certi fidé nofträm hon irf terris,'
fedincoelis habere digriitatc,&pro histribulationib.t'na-
gna rependf pràgmia. â c ruboré illis in cu tit, quiapoft næc
laudabiliacircüuéntiiuerant,vtvituperabilesvrdereiudr.
Vbi eil ergo beatitudo vefira 'i Teßimonium eüim perhibeö Vobis,
quiafifieripoßef,ötülos veßfos eruijßiis,& dedifietis Mihi. Öftedit
quanta eö charitate fufceperint,& quomodotötos (è eiü£.
doékrin'æ tradidei inc : vc quæ chàriflîmà füttt corpöiis füi
rhembraéidé dare cupcrent;quod v d fie eUagelico luhiini
vicem redde|ént,fi-fualumihà_Érâdidi(rent. Quamuis,ii
quit.
H
q uit, voseo temp o re,quoeuangeliumiUxtacarnem fufee-
pprârisjbéatos dicerem,quod in initijs feruebatist Tamen
nunc quia non video ædificiô culmen impofitum,& pene
nequfcquam iaéba fundamina, cogor dicere , vbi eft ergo
beatitudo yeftra,quâvosb:eatoSarbitrans antelaudabanad
Vere enim & ip(e fateor, quia fie me vobis humilia p ræ aP
can te m, vel perfêcutiop i b us afïliétatum in principio dile-
xiftiSÿVt fi âeri poflec^ hyperbolice autem func accipienda
Chrifti,qü iadhahet Chrifto, dileéliönc. fpïrritali. Exhóc
eraim f i t , vtëiuS imitationefitquodille, quantum gradu
fuo finitur.Qui enim dicit ft in.Chrifto (ait Ioanries ) manere,
debet quomodo ille ambulauit, & ipfeambulare.
Sed cum homines a matribus cortclpiantur,Vt forrtiehtür,
iamformati autem parturiantur,vt'haïcihtur vpoteft mp-
uerequod diéfcum e ft, qUositerum partufiodonee Chrir
v v.t ftusformeturin vob is, tlifi parturitionemhancpro cura-'
quasloquitpry eruületis vobis ocu los ,& m ihi,vt omnipm rum angóribuspofitam intdligamus^iiibuseoS pafturi-
Vctitàs odiuui
parie
Mirayis
ÏDuidia^; c
veftrum luminibusplus cernerem, dedifietis. Optabatis
quippe vos cæcos cflè per ineffabilem in me chäritatem,
Vt plus in meo corde euangclij lumen oriretur.Emolumc?
tum meiim véftris damnis crefcere volebatis , öc hoc illo
j tempore,quo vobis quafi paruulis atque laélcntibus, fiue
■ propterinfirmitatem carnis veftræ , parua & humilia ad-
nunciabam : fiue propter meæ carnis iniurias indighus vir
. debar fide. Nunc vero quia ab dementis &. fyllabis, &; le-
«ftione puerili ccepi vösadmaiora ftudiaprouocarei Vtli-
btos tencatis in manibus, & vt plena eruditronis & fehfuü
verba difeatis, recalcitratis,irafcimini, grauis yobis vide-
tur efle perfeétio do<ftrinarum,& in tantum in alios muta-
ti eftis affe élus, v t me, quem quafi angelum & Chriftum
fuiceperatis, Cuivolebatis oculos tradere, nunc habeatis
i ni mi cum, quia vobis plenairf adnüntio veritätem. Eleganter
autem iententiam terminauit, dicens;
Ergoinimicus vobisfa£lusfum veritätem dicens vobis ?
Ha?c eft natura veritatisf^yt eam inimidtiæprofequan-
tur,ficut per adulationem pernicioße amicitiæ cÖfequun-
turjlibenter enim quod deleölat auditur": offendit, omne
quod n o lu m us. Si cu t & hi diligerecceperant fabbätiotiü,
& dies feftorum , epulas prædicantes contra Apoftolum,
qui omnem continentiam ftio docebat exemplo., -
N Aeiitulanturvos non bene. Ideft i nui d ét vobis, qui vos car-
nales de fpiritalibus volunc facérè. Hoc eft æmulanturhô
bene,inuidia ludæorum fubueribscos fignfficat.Videntes
enim fic illos proficere in euangelio,&tantamhabere cha-
litätemin apoftolum id egerunc,quatenus illos deciperéc;
Erant enim legis caüla Apoftold ihimici, v t manente no-
minefaluatoris, facerentcos Iudæos* gaudentesin eueruit,
v t naicerentur in Chrifto^ Et ‘iterüm parturit prop ter
périciila ftdu<ftionis>quibus eos çonturbari videt, follici -
tudoaucilla, & curadejllisfquiafequodammodo.partu-
riré dicit,tam diuefie poterit,donee pefueniant in menfu-
ramæcatisplenitudinisChrifti, v t iamhoh rnôueântUro
mnivettto d o â rin ç . N on ergo propter initium fidei,quoniam
nati erant, ftd pröptêr robur, & perfedionem diétü
eft,donecförmeturChriftusinvobis.Siuealiter,formatur
Chriftus in corde credentium, cum Omnia illis ftetaméta F
panduntur,& eaquæ obfeura videbarltur,perfpicua fiunt.
V ellem autem ejfeapud vos mut are vocem meant, quoniam
confundorinvobis. Quidaliudintelligatur,nifiquia filiolos
fuos efiè dixerat,parcenseis,fortaflè ne ftüeriore obiurgà-
tione cómoti facile in eis odium rraducéretuta decepto-
ribus illis, quibus abftns non poffèt refiftete , non video.
Vellemergo, nuncadeffeapud vos, & mut are vocem meam, id eft,
négare vos filios,quia confundor in yobis. Malos enim fi-
lios, né de hiserubefeant, etiam parentes abdicare folent,
quia icriberé tanta non poflum, quanta vos audiremere-
mini quoniamêpiftola non poteft vocem obiurgahtis eX-
primerc.-Non valetiràftentis refonare clamorem,& dolo-
rempeélôris apicibus explicate : quia detrimentumdifci-
pulorum «Y>iifufio & opprobrium eft magiftri^ficut profe-
étuseotum gloria eft præceptoris. Confunditur ergo in
eis,quiaiam filij faéti,ftrüi efiè defiérant.
Dicite mihi,qui fub lege vultisejfe,legem non at/diftisî '
Notandum legerh hiedidam efiè Geneftos hlftotiam, Wl
nonvtvUlgo æftimant,quæ facienda fint, qùæue vitànda,
fed totum qu o d de Abraham & eius vxöribus libetifque 1
contexitur,legem appellatam.Legimus &in alio loCb profione
eorum. N o n enim patiebantur, vt gratiam promif- phetas qüoquelegem vocari,Audit ergo legem, quiiuxta
fam audir^ntincircuncifisgentib.datam. Ideo imitatores Paulum non {uperficiem , ftdinKnedullam eijus introipi-
(uösrlios voluerunt fieri, v t more eorum circuncideretur, c it.Non audit legem^qui fimilis Galatis exteriöreni tätum
Sedexcludere,inquit}Vosvolunt:vtillps amulemini. ; corticemftquituri »
Hoceft,imitemini.Qupmodoiniu v t fe.ruitutisiugo de- Scriptum ettenim,qüonidm Abraham duosfitiös habliit : vHuM
tineamini,ficutipfidetmetut.>loquituritaqjGalatis,quiab deanctlla, &vnum de libera. D e duobus filijs Abrahae quod
adfertoribus legisindudi fuerant, vt eos imitarentur, Cu. dicic^facile ihtelligicur.Kam & ipfe Apöftblüs ihterpreta-
illi potius Galatas debuerint imitari.-quia naturalhell, raa- | tur hanc allegoriam. Per hos enim duosfilios Abraham
iorem de minore, non minorem fieri de maiore. | duo Ceftamehtafignificatafunt. Poft mortem autem Sär-
Bomm amuleminiin born femper. Id eft nolite adfertores j rjE,quos de alia vxore genuit,nori pertinent ad hanc figni-
iudaic^obferuarionis imitari,fed ea quae bona fun t iinitfe- ; fiearionem.Et ideo multi legeiites Apoftblum j librum au-
minhQixomodo enim’qui diuitias,potetiam»dignitatem,. tetii Genefeosignoräntesmutantfölos duosfiliös habuil1
alicuius imitatur, non tam bona, qu amea, qua:fugienda J feAbraham. Hos ergo fölos commemorat Apöftolus,
funt,smulari:Ita& vos econtrario bonum aemulemini in quia folosadhuc habebat^ cUni h xc figniftcatentUt, q u i
bono,magis quxrentes fpiritalia,quam carnalia;vt non il- | confequenter exponit.Quod ille de ancilla.quiAgaE Vo-
li voS Iud*os, fed vosillos Chriftianos elfe doceatis. Hoc j eabatur, vetus teftamentumfignificat, id eft pöp.ülü yete-
autem facite femper, v t perftiieranti gradu adfinem boni ■ ris teftamenti, propter iugum (eruilg carnälium obftrua-
operis peruenire poffitis.d£mulemini fiquidem bonum in tionums&promifla terrena,quibus irretiti,& q u i tatum-
bono ,v t prius cum apud vos eflem, qui poftquamd vobis modo (perantes de Deo,non adniittUntur ad h^reditatem
receffi, omniaqua:credideramperdidiftis,de ftatione cer- ;f fpiritalem cceleftis patrin7pnij. blon autem fiifticic quod
ta & fido portururfum inaltum vndarelabente fubftrafti. j de.libetävxore natus eft Ifaacadfignificandum populum
Nee mirum,:fi recedente Apoftolo, vafe ele&ionis, & in j h ired e noui teftamentiiftdplus hie valet quodlecuUdum i
quo Chriftus Dominus loquebatur y Galata: fünt mutati: j promiflione natüs eft.Ille autem & de aneilla,&;fecüduin
Cumetiam nunc cernanyusiuecclefijsid ipfum fieri. V o - carneth;- Sicut &Ge thu ra, quaiupoftea duxitAbrahamy|i?er Cfr- |
lens igitur Paulus,aoftendere magiftrorum pro difqipulis non fecundum prdmi(honem,feaiecüdum carnem fufee- ;thurih*^
follicitudjnem, quos patiantur affe^us, ne fe&atoresfttt pit filibSi' Iftaceriim mirabiliter natus eft per repromi(fib y^15“ a*'
excidantdfalute,ait; . ’ - J nem,cUm ambo parentesIenuiflent. Qu od fi data per A r Jcos expoi
, Etlioli mei,quos iterum par tur to. Pereuangeliuminluccm poftolunffiducia , qua duos illosallegoriee accipiendos jnit.
produfti j&perdoitiinamgenici, Iterum me dolorem fu- j apertiflime oftendit, Volutrit aliqüisetiam Cethur? fiiios
ftinere fediiis,oftendit perpcenitentiam eo's poflerehafci* J in aliqua rerum figura futurarum inlpicere^ Nbnfruftra
Q u i enim in alio loco , quafi pater dixerat: Sidecem.mlllia \ de talibus perfonis , adminiftratione lpiritus la n d i, h«c
padagogorum habeatis in Cbrifio, fednon multospatres, iamhön | gefta confcripta funt) Inueniet fortafiehireles &c fchif-
quali‘pater,fedvt materloquitur in Chrifto, vtvtriulque | matafignificari: quia i j filij de libera quidem, ficUtifti de
anxietatem & pietatem in fe parentis agnofeant. j ecclefia,(ed tarn en lecundum carnein nati funt.
Doneeformetur Cbrifius tnyobis. Fotmatutenim Chriftus sed qui de anciUa, fecundum carnem nattts eil: Qui autem de f c
in eo, qui fortpam äccepit Chrifti. Forma m autem accipit bera,perrepromifiione»i. Nimias difficultatis eft demonftrate
\ ^ U " * . . llaac -