tatorexillerec, genres eius diuecfis fè nominibusappelk- 1
ban t,qui nunc a Græcis Galatæ nuncupantur ; olim veto
liidti funt Gomanicæ,quos Cornerinftitoit. Magog vero-
Magogas h (e nominatos in ftituit. lu i à Gr.TcisScythæ
funt appcliati., Item fijiorum Iafeth. Madeus & Janus fuç-
tunt: & exMadeo quidem finir gentesquæ à Grjçcis Moe-
di voçantur.A kiao vero omnes Ionij.Helladiciq; defcen-
dunt, qnj ce Gfæci: vndç & mare Ionium appelktur. C d -
djfiit autpm Iobcl Iobelos, qui noftris temporibus Hybe-
res,qiu&Hifpani: à quipus pollea Celtiberinuncupati
funt. Mqga vero primum dicebatur, quæ poftea Cappa?
docia:nunc aucem Cæiarea,à Roman ts hoc vocabulu forti
tar, id eft, à Cæfàré. Mofcinivero à Mofochum planrati
flint,qui nunc Cappaàpces nuncupantur. Quorum anri-
quæ appellationis fîgnü oftenditur , nam çiuitas cil apud
eos, quæ hadenus Mofcha dieitur, oftenden s intelligere
ValentibiiSjéo quod aliquando omnes genres regionis ip-
fius ita vue.itæ funt. Thyras autem Thyrenfès appellerait
fil o s , quorum ptinccps fuit quibusGræci Trachium nomen
commutauerunc. Tanta; (ïquidem genres, per Iafeth
fiîiosinftitutæ fîint.Gomerautem habens tresfilios. Afti-
negas quidem Aftincgas inftiiuit, qui nunc Régira voca-
tur à Græcis. Riphat autéRiphæos,qui dicunturPaphla-
fgones. Tygram vero Tygraneos , qui Phryges d Græcis'
lune nuncupati. A Iano{ïurem Iafeth filio,&ipfo très ha-
■ bencefîlios.: Helifâs quidem Helifeos vocauit eos,quoi u
princeps fuit, qui riunç Aeolici. Tharfis vero Thyrfos, fie
enim antiquités Cilicîa vocabatur : Tharfus enim apud
eos maximaciuitatum metropolis appelktur .-Tau-litera,
pro thêta mutata. Cychim autem Çychimam infulam ha-;
buit, quæ nuncdieitur Cyprus, & ab capes infiilæ & maritima
loca,Cythim Hebraice nominantur.Teftis enifn fpr-
monis mei vna in Cypro ciuitatum, quæ antiquam’hppel-
lationem valaitretinere. Çythis enim âb his, qui ei Græ-
cum nomen impo/ùerunt. vocatur,neq; fie fugiens Çythi '
nomen. Iafeth itaq; filij feu nepotes, has habuere genres,
& quæ for fan nuncignorantur. Omnes tarnen pene infu-
las ôc totius orbis littora, terrasque mari vicinas legimus
Græcis aecolis occupatas,qui vt iupra diximus, ab Amano
&.Tauromontibus, omnia maritima loca,vfq;adOcea-
num poflederüntBri^inicum. Filij Chanf.Chus, ôc Mef-
raim,Futh,& GhanâaW Chushodie ab Hebræis Æthio-
pia nuncupatur,MefiaimÆgyptus, Futh Libÿes, à qub &
Mauritaniæfluuius,ÿfq;inpræfèns Futhdieitur, omni-q;
circa earn regio Futhenfis nuncupattir. Modo tarnen in
vha tantum climatis eius parte,antiquum Libyæ nomen
refidet, & reliqua terra vocatur Aphrica. Porro Chanaan
obtinuit terrain,quam Iudæi deinceps poflederunt. Eie-
disÇbananeis filij Chus Saba&Euik ,Saba tha&Regi-
na.Sabatacha,id eft,Saba,à quoSabæi. Euila Getuliin par-,
teremotioiis Aphricæ eremocohærétes. Sabatha, à quo
Sajjathenfiqnunç Aftauari nuncupantur.Reginavero, &
Sabathaca paulatim antiqua vocabula perdiderunt, quæ
nunc pro veteribus habeantur ignoratur. .Filij Regina
Saba Dadan,à quo hic Saba per lin lireram fcribitur,fupra
vero per Sarhech» diximus appellatos Sabæos. Interpfe-
. tatur niincêrgo Saba, Arabia. Nam in fepuiagefimo primo
Pfàlmojvbihabcmus regesArabum & Saba munera-
ofterunt, in Hæbræo feriptumeft reges Saba. Dadam genus
eft Æthiopiæ,.in occidental], piaga. A t vero Mefraim»
genuitLudim &Anamim,& Laabim,Neptuim,& Petru-
lim.&Cesluim. Dequibus egreffifuHtPhiIiftiim,&Çha-
pturim, exceptis Labium,à quibusLibyes poftea nomina-
tifunt,qui priusPutei vocabantur, dcCasloim,qui deinceps
Philiftiirnappellati funt, quos nos eörrupte Palæfti-
nosdicimus. Cæteræ fèx genres ignotæ nobis funt, quid
bello Æçhiopicofiibuerfæ, vfqueadobliuionefn pra:reri-
totum nominumperuencrunt. Poflederunt autem terra
Agazi y% ad extremôs fines Ægypti. Chanaan autem ge-
«uitSiaonemprimogenitumfuum,&Ethæum,lebulæum
& Amorræum,Gcrgefæum & Euæum, & Afachæum :Si-
n)æum& AradiurtKSamarithen & Mathæum. De Chan
e n primus natus eftSidon,: i quo vrbs in PhoeniceSi-
dpnvotàtnr. Arachæus,qui Archas condidit oppidum,
in radicibusXibani fituni. Aradij fùnt,qui Aradam infùlam
poflèdènihr, angufto freto Phoénîcis littôré fèpara-
tam. Samaria emifia nobilis Syriæ Cæles ciuitas, hanc
Macedones, quipoft A l e x a n d m mortem regnaue-
runt , Epiphaniam nuncupauerunt. , Et fuit terminus
Chananæorum à Sidone, donee veniatur in Gerara,&
vfque ad Gazafti pergentibus Sodomam & Gomorrham,
& Adamam, &c Seboim, vfque Letzem : quia cæteræ ci«
uitates, Sidon videlicet, & Gerara, & Sodoma, & G o morrha,
ôc Adama, & Seboim notæ funt nominibus fuis.
Fiuntitaqjomnes filij Cham, hoc eft,medij filij No e quatuor,
& nepotes quinque, ex vno eius fiiio pronepotes
duo, ex nepote vno fit eorum fumma, vndecim. Quibus
enumeratis, hic reditu t ad aliumÇham, qui vocabatur
Mefraim : ôc commemorantür quos genuir,npn tanquam
finguli homines, fèd nationes Xeptem,&de fèxta, velut de
fèxro f ilio , gens commemoratur exifle, quæ appellatur
Philiftiim : vnde fiunt o6to. Inde itefum ad Chanaan re-
ditur, in quofilio maledidtus eft Châm, ôc quös genuit,
vndecim liominantur. Deinde vfque ad quos fines per1
uenerintcommemorati» quibufdam ciuitatibus dieitur:
aeper hoc in filijs, nepotibusque computatis,de proge-
nie Chamtrigintavnusgenici referuncur. Sem vero tertio
Noe filio, quinque tuerunt narr, qui vfque ad Ocea-
num feorfum habitant Afiam , ab Eufrare facientes ini-
tium. Helamfiquidem Helamitas, qui Perfàtûfùntprincipes,
reliquit.Aflùrautem Ninum inftituic ciuitatem.qui
nunc Chaldæi vocantur. Arfaxat autem, Arfaxateos no-
iminauitÿeum princeps eorum eflèt. Aram veto Arameos
iinftituit, quos Græci Siros appellant. Quos autem nunc
Lidos vocant,Luth tunc Ludas nominauic. Aram vero filijs
quatuor exiftentibu s : his quidem inftjtuit Traconiti-
dem, & Damafctim, quæ eft Media Palæftinæ, Synæque
coniundla. A rmeniam vero Otrus, Geter Baârianos,
Mes autem Mefàneos^quæ nunc Arax vocatur ab omnibus.
Aafàxatautem filins fuit Sala, de quo natus eft Heber,
à quo Iudæos prius Hebræos vocauerunt. Heber aur
Iectan genuit, & Falech : Ie&a vero, qui vfilius fuit Heber,
habuit filios Helmodat, Saleth, Afbrmoth, lare, Aduram,
-'Vzal, Deda, Ebal, Abimael, Sapha, & Ophir, ôc Ebila, ôc
Iobab. Ifti aümmnc Cophenæ Indiæ,pofita circa Syriæ
loca quædam inhabitant. Hæ nam que generationes §em.
Sem verocumcentûefïet annorumgenuit Arfaxat, bien-
nio poft diluuium. Arfaxat vixit tnginta quinque annis
& genuit Sale ; Sale quoque vixit triginta annis, & genuit
Heber. Vixit autem Heber trigintaquatuor annis, & genuit
Faleçh.
Deeo, quod Falech diuifio interpretatur, quia in diebus eins diuißo
linguarum fa fia eft, vt de adificatione tun if, & de eiiu
Nembrotb, feu quid de ea gentium Jàptentes
finfertnt. V
C A R X X V I I I .
ISte autem Falech di&useft,quoniam fècundum diui-
fionem narionum natus eft: Falech autem Hebræi di-
uifionem vocant, quoniam dum vnum hucufque eflèc labium,
hominis, diuifum eft in plures fcilicet linguas, Ôc
qüæhaâenus vocabatur humana, deinceps exigentc fu-
perbia, diuerfà promeruit vocabula. De o autem iuben-
te vt crefcerent, & multiplicarentur poft diluuium filij
NoE, &vtdiuerfàm colères fiiciém rerrarum,abundantia
fruâmim potirentur ; qui cum eflènt meruditi, Ôc ideo
inobedientes fuerinr, in calamitatibus incidentes,fùagra-
uîter peccata fenfèrunt. Et qui iuuentutis multitudine
feruebant, & propria rortitudine non Dci propitiatio-
ne^fébmra habere credcbant, appofuerünt vt voluntati
D e iim Ä d ien te s fièrent. Fecit autem eos elatos elle ad
iniuriam Dei,atquecontemptum NembrothfiliusChus,
quifuiqfilius Cham, filij Noe. Q u i cum effet audacior ôc manu fortiffimus, fuadebat, eis, v t non Domino aferi-
berent,quiafelicitashominibus eueniret,fedhæc propria
hominu virtutepræberetur: folusipfèpræfùmens homines
àDeitimore reuoçare,& fpemiuam in propria virtu-
te repûnere. O b quam rem turrim ædifiçandam altio-
4*7 reU) fuadebat , Vbi aquahon poflèt afeendere, quæ etiain
cæUim pertingeret. Multitud o autem prôna erat, vtNem-
bioth pra^ceptionibusobediret, putantesgradeferuitium
obfequfDeo,Ac turrim ædificabant,In nullp fua ftùdiade-
fçcentes. Sumebat ergpaltitudo fiicilitatem,&plufquam
fheràtequispbffit. Multis itaque manibus fabricata, cref-
cebat. Vnde & legislator teftatur dominum defcendifïè ad
videndam turrim,quam aSd ificabant filij Adam,dicens:Ec-
cc vu us populus ôc vnumlabium omnibus, coeperuntquè
Hoç facere,nec defiftent à eogitatiônibus, donee cas opère
çompleant. Venite igitur defeendamus ôc confundamus
ibi linguam eorum,vt non audias vnufquifque vocem pto-
-ximifui': atque itadiuificeos dominus ex illo loco invni-
iierfàv terras. Etcefraueruncædifieare ciuitatem,&idcirco
vocatum eft nomen eius Babel' : quia ibi confufum eft labium
v niuerfæ terræ. Inde autem migrationês vbiq; agentes,&
terrain apprehendentes vriufquifque feltçem,qharti,
Deus vnicuique diftribiiit: & ita omnis terraper eos çom-
pletaeft,mediterfanea fimüi atque 'maririma. Quidam êt-
iam uauib/tranfèunteSjinfülas habitauerunt. Vnde aliquæ
genres , ab inftitutoribus pofitas appelktiohes hucufqùe
fernanttficiitifuperius dèclâratum eft. Quædam vérppla-
cita fibi nomiiia iiîïmutauemnt. Diuifionës autemljhgüa-
f itmfèptüagintàduas fififte hift,oria déclarât, hô vtfoluni-
modo tot homines tunc fuïflènt,& non plùres,fed tóf iàïh^
principes familiarum.ex filiiis Isfoe próef c àtos oftendit,qui
populos & genres çondlderunt. A it enim ferip cura : Hæc
fàmihaNoe iuxta populôs & naciones fuas.ab hifque ditli-
fæ fîmt genres in terra poft diluuium. D e hac vero turri,di-
uerfifque vocibus hominura, meminit & Sibilla dicens;
Cum omnés homines Vniüs vocisexifterent, quidam-tür-
rimkdificaueruntex'cclfàm,tanquam afeenfuripereamad
.çælum/Dij^eroventpsimmitrentèsêuérteruntturrim,&
v pcem propriam.vnicü ique partiti ftmt: & proptereaBa-
byîoniam vocari contigitciuitarera. D e campo vero qui
voçiuir Sennaar.in regione Babylpnis, rrieminit Aetiusi ta
dicensîQui veto de fàcerdotibüsiunt erepti, Iotiis fàera fii-
menteSjinSennaarBabylonis véneruftt.lgitur Nembroth
filius Chus nepos No e , dequoiàm mentiônem fecimus,
ipfe ccepir potenseflêin terra, & eratrobuftus venatorco-
fam domino.Ab hoeexiuit^roUêrbiu : Quafi Nembroth
tobuftus veriator coram domino.Quod ficintelîigendum
eft: Gygantem iftum contra domain dm fuifïè. Q u od figni-
ficaf ur eo nomine, quöddicitur Venator, quafi ânimarura
dçceptoivhominumqne oppreflbr, & pro eo quodhômî-
nesàculiu Dei abftcahebar,ficnomihatUs eft. Fuit aucem
principium regni eius Babylon, & Aracha, Achat, & Ça-
lennæ,in terra Sennaar. Aracha aucem hæc eft Edifie ciui-
üas. Achat, quæ nunc dieitur Nifibin.Calennæ,pofteaver-
fo nomine, à Seleuco rege diefta eft Seleucia. Hic autem
Nembroth,arripuic tyrannidem infuetam, priorinpopu-
iis regnauït Sc in Babylone. Apparet nam que hune tyran-
num fortifiîmum in eo regnafle loco, vbi ling^æad confu-
fioiiem numanæ fuperbiæ diuifæfiint. Hune etiam feri-
pfîfie aftrojogiam, arque geometri^m, diuifionës orbis fe-
ciflè,Syrurawîunt.
De eo,quod di fiant ett, de terra Sennaar exijfe Ajfur, . • & a:\ificaffe Ninitien.
C A P V T X X IX .
QVod verb di&utn eft, de terra Sennaar, quæ pertine-
bat ad régnum Nembroth exiflè Afliir& ædificalle
Niniuen,& alias, quas contexuit ciuitates legislator,longe
pofteafaélum eft. QuÔdexhacoceafionepetftrinxit.pro-
pter nobilitarera regni Alîyriôrum-, quod mirabilirerdila-
tauit N i«us Beli filius 1 conditoivNiniues ciuitacis magnæ,
cuius ciuiratiViiomen, ex filius nomine d eriuatum eft, v t à
1 Nino Niniùe vocarçtur,Àfliir autem,vndeAfîÿrij,non fuit
infiliis Cham , fed in filiis Sém reperitur, qui fuit Noe ma-
;ximus filius. Vnde apparet de progenie Sem exortus
fuifiè,qui poftearegnum.gygantisillius obtinerct,
ôc inde procédèrent, atqj alias conderenc
' , ciuitates»
Quid eftyquodpeccante Cham,films eins Chanaan fenten-
tiam vlttonis actepit.
C A P V , t . X X X .
QVid eft quod peccauit Cham, filius eius Chanaan fen-
tentiam vlcionis accepit?Quid eft quod non in fe,fed
in pofteritare perciitiuir,nifi quod reproboru nequitke, hie
tjuidem multa; proficiunt, fed in pofterum feriuncur ? Seu
quiaprophetaiiitterramChanaan eiedlis inde Chananseis
&debellatis, accepturos fuifle filios Ifrael, quivenerunt
defemineSem, iutuens Arpneuidens quod longe'fuerat
poft futurum.
Quomodo intettigendumfit: Dilatet Dem lafeth>& inhabt-
tet in tabernaculis Sem
"Vj C A P V T X X X I .
Dilatet Deus Iafeih, & ha bite t in taberhaculis Setft.
Quanquam enim fit Deus omniu gentium,quodara-
modb tarnen proprio vocabülo & in ipfis iam gentib. dici-
tur Deus Ifrael. Et hoc vnde fadlu eft,nifi exbenedidionc
Iefeth. Inpopuloenim gentiumtotumorbem terraruoc-
cupauitEcclefia.Hoc prorfus pronunriabatur,cum dicere-
tur,: Dilatet Deus Iafeth, & habitetin tabernaculis Sem»-
Sem quippe,de cuius ferpine ineätnatus eftChriftus,inter-
| pretaturnominator. Quidautenominatius Chrifto^ft,cu-
iusnoinen vbiq; iamflagrat, ita vt per Cantica Canricorfi
e cia in fe pr tecedcjice propheria, vnguento coparetur effu-
; fofln cuiusdomib.id eft,Ecelefiis,habitatgentiülatitudoi
nä Iafeth Iatitudo iurerpretacur: Ecce quomodo Deus di-
ktetIafet & habitetin tabernaculisSem,ideft»in Ecclefiis
quas filij ProphetariimApoftoli conftruxerunt,fecundum
quod Paulus Apoftolus fidelib.exgencib.ait.-Qui eratis illo
tempore fine Chrifto.alienaci a focietate Ifrael,&peregrini
ceftamencorum Sc promilfidmsfpemnohabenres, &fine
Deo in hoc mundo. Per h a c verba oftendicur,quod non-
dunrhabirat Iafeth in domib.Sem fed paulopofhquemad-
modum cocludar,aduertamus. Igituriam,inquic,noeftiS
hofpires&peregrini, fed eftis dues fandorum &.dpme&
ftici D e i , fuperadificati fupra fundamentum Ajpoftolö-
rum & Proph etarinii, ipfbfiuiimp angulari kpide exiften-
teChfiftoIefu.
De e» quodferiptum eflide Sem natijunt patre omniumfilit-
k ■ ruik Heberfratre Iafeth maiore^
C A P V T X X X I I ;
T *\E S em qüoq; nati funt patre omnium filiorphiHebef
fratre Iafeth maioire. Hinc iam ccepit texereprogeni^
Sem, maioiiSfilij Noerquoniam aminore inchoauerat Iafeth,
ac fie demum peruenerat ad Sem. Habetiir enitaali-
quid difficuftatis ih ipfb narrationis exordio.eum dicit: De
Sem autem nati funt patre omnifi Heber, fratre Iafeth ma*
iore.Ordo verborum eft,ex Sem natus eft Heberrqiii Sem
pater eft omnium filiorum Sem.Sem ergo patriarcham in-
telligi v oluit omniu qui de ftirpe eius ekorti funt: quos co-*-.
memoraturus eft,fiue firit filij, fiue nepotes, feu prohepo-
tes.Scimus namq; H eber no filium fuille Sem,fed abnepo^-
temeius. Necenim line caufa.prteterttlifiis filiis,ihtrodu-
citur Heber abnepos eins: nifi quod in prögeriie filiorüm
N oe hie repericur,placens D f o, qui ii6 cum filiis fiipeirbix
cöfpirauc rat ad a:dificandattl turrim ob initifiam D ei, pef-
tinentium ad ciuitarem impiorum,qui merit o iniizriä coii-
fufibnis fuse paffi funtin perditione lin g u ip ro p iii. O b
quam caukmper vniuerfiim difperfi funt orbem, ie lid o
opere quod fiimmo Audio accelerate feftinabaht.In huius
aurem Heber domo, quoniam immdhis a pcena tetrige-
narum fiiperbicntium extitic, prifea remanfic lingua, qua:
prius humana, quia omnibu s erat Communis: poftea vero
ab cius nomine nivncupaca eft Hebrsa ad diftindiotiera
ca:terarum. Qua: per fucceffiones peruenit ad Abraham,
ac lie per Patriarchas,qui ex ftirpe Abraham fimt propaga-
ti,profufa eft in populum Dei. Attamen nec Heber,neg.
iple pater Abraham,in omnem progeniem fuam.hartc dif-
fundere valuerunc.-fed in eos qui ad ciiiitatetti Dei per-
tinere videbancurde quibus fccundum camera
natus eft Chriftus.