I O j t S ï Lügdanenßs Ecckfia •
tratio omnia iftaideft, &cbgnitro & memorià fimitatis in
anime fèmper dolentis , & conferuatio ilia natüræ nun-
quam delendæ non proficiant adaliquam gratiam & iu-
cunditatem fàlutis led po tiu s ad cumulum doloris : Vt non
folum fenCuSc corporis & anima doleat ita damnatus : fed
etiamdum recordacur & agnofeit bonum fanitatis qood
ftindinrs amific, in iplà memoria & notifia puniatür. EH cat
ergo in (anus,elfe in æternis Sc omnimodis doloribus làni-
tacem ;dum quæ ibi exiftimat,dum quæibi putac remanere
ad iudicium fanitatis>non aliud quam memoria fintdolo-
lis: vt-dmn nunquam finitur qui torquetur riectormenta i-
pfâfiniantur.
XV4. Sexto decimo capitulo duodecimdefinitiones
proponit ira dicen s-.nulla natùranaturam puniri : Et nihil aliud
ejfe panas peccàtorum,nifipeccata eorum in igne at er no nthil aliud
effe pcenam,quam beat&fcelicitatis abfinttam : inea nullum effe qui
nonbabeatinfitamfibi naturaliter abfentis beatitudinis notionem>
eiufque defiderium habitants mifiros, foekcttatis & vent as is notionem
atquefiientiam : At per hoc non ejfemiferos nec puniri: m
diabolo & imp iis horntntbus non puniri nifi peraerfttatem propria
voluntatis : necpeccajfe naturam fid volant at em :nvcin primo bo-
mine pec caffe nat ureigenerahtat em fid vnius cuitifque indiuiduam
voluntitemfi ea natura delinqUeret,cum vnafit, tota profccto pe-
riret-.protnde in nullo naturam puniri, quia ex Deofit & nonpec-
xet fed motus voluntarius hbiilinofiis ptmi.itur: ideo que in impiis
fupplia a noU perpet i quod Deusfecit fid quodfuperbia vitiofi tttue-
nitiLibidmetnperuerfi voluntatis crttciari, dime a qua male aut
indigne appétit habere nonfinatur: Ex nullo bonum malum effe.
Eum qui bic liber0 volutatkarbitrto, qtfvd eft natataHs intelligent
t'ta m units, id eft,mentis actes in vfus turpi tudinis mutet, Ulk nev-
mnino veritatis boneftatefruatur »iuftißnte perdat &tenebrasao-
terna ignorant ta non emtare.
In his verbis illud quod primo loco pofuitnüllam naturam
puniri ideo dixifle videtun quia omnisi vtique natural
bono au&ore Deo condica in quantum natura eft
na eft, vt verbi gratia natura aniraæ flue corporis bona-eft:
& natura ignis, in quantum naruraeft, fi militer bona eft.
Gum ergo vtraqtie naturaliter bonafint>redte,fibiifte vi-
detur dicer e & dehnire,quod nulla natura alia puniatut na-
tu'ra:Quia videlicet duo bona fecund um ei us fenfuninon
poflunt fibi eflè contraria:ne.c naturæ bon? altera bona na»
turapoflitefle poena. Atque hiliufcemodi argumentation
nis manifeftiffiraa fallacia cupit fubuertere in tordibusau-
dientium firmiflimam jîdei veritatem qua omnes fideles
indubitanteccreduntScconft tenturinvna& per vnam
terni ignis naturam & naturam fpirituum malignorum * Sc
naturam hominum perdicorum, id eftanimas & corpora
& natura corporum iuxta Euangelicani &Apofto!icam ve-
ritatem natura ignis çterni cruciabitùr die acnoéte in fæcu-
lafæculorum.Siaûtproptcreahücdicicquia naturæ non
nocent inuictem rtifiiuis qualitatibus, yt, verbigratia.igrtis
&aqua quorum propriæ quàlitates filrtt., vt & aqua fit naturaliter
humida^& ignis naturaliter aridus ; Et ideo pöt &
aquæhumore ignis eXtingui ,dc ignis ari ditaïe ignitusTlü-
mor aquæ exficcari vt non fibfvideâtur ifta aduerferi ex eo
quod natur? fonc,fedex teo quod qualitatibils fuis llbi contraria:
funt.Si pro prerea, inquam,hoc dicit,(ciat in fide ho-
ftra nullam efiè diftantiam^H^iim natutæ natu ris puniri di-
cantur,aniplæ natnræ fuisnätutalibus quâlitatibus fibiin-
uicem poenales exiftant ; quia vtrumq; vnu$ conditor crea-
uit,icl eft& naturam 6c qualitateminiitam natutæ. Et ideo
vtrumque fimul rctftiftîme vnadicitur natura & à iapiétit
fimoconditorealiaab alia propria qualftate diftimfta. De-
inde quia & fi imm‘ort;ali$ eft natura Angelici liue humani
fpiritustamenpotcftateconditoris.&iufti vlcotisDei fie
illi igni corp or eo & aéternô p oenaliter & æ ternalite r alliga-
bitur,ficuç Sc hiçeadem porelUtefammi conditohs Cbnli-
gatur humanus fpiritus ter rte no corpori,: Necfolui pore ft
nifi illitxs vol un care Sc iudidö qui conligauir. Natura quoq;
humana corporis fn illo æternô igne damnatoru itaeritpæ-
naliter immortalis vt ad fuftihenda içtema fupplicia nûqua
morte foluatnr: Ica paffibilis Sc çorruptibilis vt omni généré
dolorum cruciatuum atque poénàrû fine fine aftligatun
Hanc n poenam omniiincentione cauédam terribifiterfcri-
pturadenunci.itdicens: HumiliaJpiritHtuuvaldequtavindt-
äaearmsimpiiignis &vcrmes.Etiterû: Domnusenim omnipotent
vindicabit in eis in die iudicü vtßtabit illos . DaVit in carnes eorum
ignem & vermes vt vrantur & font tant vfque 1 nfemptternii.
Propefuit quidâ antiquicus fimile de natüraru inter fè con-
trarietate quæftionc: Quæ qu ali ter ab illo fir jppofi cà & à B.
Auguftino teuidentifiima ratione dcftrudla necelïàriücxi-
ftimamus ad commonirioné Sc confirmacionë legencium
• hic breuiter inlèrercî maxime qùia ille qui eâjppqluit, aut
ipfe Pclagius fuit, aut aliquis Pelagianus liait ôc ifte.eft.lta
, ergo ëandc quæ ftioné B. A ug.cômemorat dicen s : Quid eit
quod interfogar qui fecit hominis fiiritÜ&rèftondetfibifine dubio
Deus.Et item interrogaqGamë quiscreauit?Itenlq}refpohi
detjitsm crédo Deus: 1 nterrogat tertioibonus eft qui vtru*
que creauit l>etis.R.elpondet,nullidubium eft.Adhucin^
terrogat.Ec vtrumque qiiod bonus audor creauit bonum
eft.Et ad hoc refpondetconfîtendum.eft. Deinde conclu-..
. dit,fifgitiir Sc(piritt|s bonus & catq botiavca bonoaufto-
reçondita;Qui fieri poteft vtduobonâ poflintfibi elle cô-
traria.Pofthæcidem B.Aug.fubiungitè contrario reiponÿuditb.
u
H p o .
eorum finefine damnandas puniendas atque torquendas 1 fionem fiiaraizïdicçnsiOmittpdkèrequu totaetus ratiocina
pet eius iuftum St Sternum iudicium qui poteft & animai» ! tio rur baret ur fi quit ab eoqumfét^afius &fi gasquitfecitlReJpo
Sc corpus perdere i n gehennam.
Nec folum illis xternis fuppliciis quibus natura Ange-
lica& humana vtique natura ignis teterni torquebitürrvt
ignisqui bpnitate conditorishichominidatuseftadEoIa-
tium, vbi iuftafeueritate iudicis vertaturei in fupplicinm.
Non de illis inquamfbliscerta eft fidés ita efTe futurum:
fèdetiamin eommuni hominum fènfu certillimumcon-
ftat,nunquam naturam nifi natura puniri. ficüt natura cor-
potisautex lemetipfa puniturjvelutcumdefieita (anitate
Sc fuccumbit infirmitati atque languori:dum Sc bonum (a-
nitatis in co minuitur, &malum langqxiris ex feipfo patitur,
aut exalterius nature fubtractione qua: illi ad fuftentatio-
nem vel aliud fblatium vale t: velut a etpcpaahter fubtraha-
turnaturacibiautpotus,aut etiamlucisvel veftimenti,&
quiequid eiufmodieft : dum ex hoe Sc fameac fiti tabefcit
acdeficit ik tenebrarum horroce affligitur ,aut frigorf x-
rumha cjqucia$utauccerte ex alterius rei natura ipfiim cor-,
pus hominispunitunfieut corpora latronum vtique puni-
untur in flagellorum Sc gladiorum , ac mulriplicium tor*
mentorum quxcumque ipforum natura: ex aiiis naturts
pmnalitcrinferuntur.. ' ' &:q,
_ Cpmergo hare ita fint, & nun quam natura nifi aut ex Ce
ipfaiafeipfapuniaturivelakeriuSnatnrxvtilicatefubira-
da,vel violentia ihlata, qua ratione ifte dicit nullam natu-
ramnatura puniri:vt ex hoc quaimim in Ce eft,veritfltem q-
ternorum deftruat fuppliciorum: vbi Sc natura fpirituum
derer n.fine dubio Deus. Ko ego mit Ira interrogofife concludat vtru
aut ifiapoßint did non bona,'aut non apportant inter fieffe contra-
Hic forte dicit:Qualitaces lunnllælubltantiaium, non
fubftantiç.Itaeftjvem ciiSed qualicates naturales &adDei
creaturam fine dubio pertinente^, iubftanciæ quippç non
per Ce ipfàs,fèd per lîias qualitates,ficut aqua Sc ignis dieu-
rur fibi elle contrariæ &c.quæad co mm inuendà Sc dc( tru-
endâimprobi hominisjniâmam fànëtus doctor exfêqtur.
Gum itaque terror & veritas.æternôrum fiipplrcioiû, tam
aperte & multipliciter noftr« ici corn m e nd e rur ad incu-
tiédum faluberrimüm tirnorem, Sc excitabdü ad continua
emendationé quômodo ilte fiibiungcre Sc dicere aufù s eft
Sc nihil aliude/lc qua peccata poenas peccatorum quasa-
mraæin præfenriex ipfo pécea^orum fuorum merito pati-
untur defèrtæ a Deo.dcfèrtæ 1 u ce iu fti ciæ, à contempla tip -
ne veritaris ,ab inluminatione caritacis. Et aÜququçio tradi-
tæætiaminaeprobiim fenlum. Has'enim poeiias pecèato
iibus,& caniaiiuni, voiuptatum amatonbus dniinafcri».
ptuia in præfènti inferri màniféftiiltme teftatitr dufii de
cpiibu fdam Dpus diçit: non ptrmanebit Jpintus meutïnhomi-
iubus ifiis inatermm, quta carofunt : Dum impii in fine dolentes
ac gementes dieent:£f iufiitu lumen nonluxit nobis
& fol non eft ortut nobis. Dum de eilHcm impiis fcriptiitâ
tiidfii Excacatut tnmàllos mnlitia ipforum. Ergeneralicerde
lus qui fiacres oderunt:t»;««/s qui odit fratrem juron ,tn t eue-
ris eft \ <$r in tenebth ambulat & nef (it quo cat : quontam tene-
. . . f or a oh-
Snp.cqi
du&fus loatonemStotûm. io * ? ,
14*
Ira obUcautrunt oeuloseius. Ec.de quibufdâ fcriptuhleft fie- & pro'digiaquæ diuinitus fadtâ func,vt tâminnümeramuU
ucnOh probàuerunt Deum habefeihliotitiami, tradiditil- ; ritudo apoftatarum ahgelorum & hominüm'perditbrfi eC-
los Ûtus m reprobttfitfenfum vtfoctantépua non conueniunh Sünt j fèt in medio imhienfàrUm St âtftuantium flathaftim & noil
etiam poenæpeccantium animarutn ipfàpeccata: quià eis tätigerer eojomnino ignis,{èdvimvirtutisfuæobliilifce-
SciplàrumahimatUni fanitas corrülttpitur& violatur, Sc j retur,vtdiabolus&eius Ahgelicuftodirertturinlæfi.QuiS
confdentiamifèrâ,pertiirbata&ânxictatibus plena efficii- ! audiuit vhquam taie? aut quisfufferre pofiittàntæimpie-
tur.Itatergo&pecçantiumpcenæfiunt ipfi peccata iufto tarisinfàniam?Sienimnullaeritpttfiaînætternoignedam-
6c cerribili iudido.1 Êt tamen pro eifdehi péfccatis aliæ ftà- 1 hatorum: Cotlfeqüenternülla erit etiam gloriâ in ætcrnâ
tira in præfènti grâuiffimæpcenaeinrogârttur,fiçùk fuperi- j temuneratioriè iuftorum. Qui ëhim veriffime promifit
usoftcnfiimeft; Dé quibuS omnibus {iræfentibüs poenià j hancgloriatti diCendô: Veûitibe)iedifttpàtrïsmèi,percipitere-
quibuS peccantiüm animæ coiitinuo feruntur atqué puni- gnum, quodvobùparatum eftktoltflitutione mùhdii Ipfeverifil-
unturbeàtusMôÿfèsihDeuteronôihio âpertiffime téfta- mecominätuseftillam petenam dicendot Dtfiedttejtme ma-
tur,dicens de ortihipotehti Deo-.faciens mifiricordiainmil- lediäi in ignem aternum qui parafas eft diabolo & angehseitis.i-
lïadihgehtibusfie, & reddensodietitibusfifiatim itan difperdat j pfe etiam devtroqueimrhobiliveritatefiibitinxit: Time i-*
eos & vitra non différât pïotinus eis'reftituens quod merentur. bunt hi infupplicium aternum. luftiautem in vitam aiernam.Si
Suntitaque &inpræfèhti grauiffimæ aiiimamm poenæ i* | ergo quærimus quidfitilludregniimquod à cohftihiüone
pfà peccata füa rfuntgrauifumæanirtiârümpoenæ, ipfà de-11 mundi iüftis eft paratum j audiamus fideliter elfte vitam æ»
lèrtioDei & damnatio , quæ pecéatörum meritis conti12 j ternam.Si qüærimus quid ctedere debeamUsilium in-que
nuoreftituuhturfèdreftantillç in futurum çternorum fup-1 Sc homines ihipii & angeli mittetidi fùnt ightem ætérhum?
pliciorum poenæ, de qüibus feripturtt eftdicente Domino . audiamus nihilominùs fideliter eflè fupplicium fèmpiter-
mortuus eft àiltem & drues, &fipultus eft in infer no. Et icertmù num. NcC maior eflè poteftglôria qüaih:Vita àeterhâ4
fiefortetradatteaduetfarïusiuditi, & iudex tradat te mtniftro, ! Nec maior poeria quam fuppliciiim fèittpiterhumi II*
in carcërem mittaris.Amen dicotibi nonexies inde donee reddas ; lud in regno pofitorum;iftudin aeterno igne dàibhâtoraiti.
Mat- IJ.J4
noutfsimum quadrantem. Et alio loco cum de feruo ne quam
loqueretur qui noluit debitum confèrn ô fùo ditttittere, fi»
CmScCibidimiîfumetiiaiv.TunciratusDominusetus tïadidit
eum tortoribus quoad vfqite tedderet vniuerfum debitum* Has
poeriaspeccatorum;flue in ipfis pecCatis eorum fiüein de-
lertione Dei promerito ipfqjrum peccatorum qüæ ftàtim
in praèfênti inferunturt fiue etiam in exterioribus poenis
mulciplicium flagellorum quæpeecahtibusadpræfëns diuinitus
inferuntur: fiue in damnatioheæternorum fuppli-
ciorum, quæ poft hæC omniain finefèruacur, cum tam a-
perte feriptura teftetur, tam indubitanter Eçclefi^ fides te*
neat, audiantqui huiufmodi fàllaeiis atque prsftigiis pef
huncvaniflimum homineminluduntur,-illud, quod A-
poftoius terribiliter omnibus fidelib us denunciant dicen s :
Nemovos deciptatinantbus verbis, propter bac venit ira Deiinfili-
osdiffidentk. Quibus verbis Apoftoli B. Hyeronimus ex-
ponendo fubiungic dicens: Verba qua decipiunt atque ftp-
plant ant, mania funt&vacua'. Quæ. veto ædifiquitaudientes
plenacumulata, confercai Quiaigitur fiintpleriqne qui dieu
ntnon futura propeccatiseflè fiipplicia, necextrinfèca
adhibendatormenta: fed ipfiim peccatum&confcienriam
delicti effe pro-pcena», dum vermis in cordé nô moricur ,■ &
ici animo ignis accenditur in fimilicudinem febris, quæ no
torquet extrinfécus ægrotantemv fèd corpora ipfà corripi*
ens punit fine cruciatusforinfècus adhibitione quæ pofïi-
deti Has itaque perfilafiones Sc decipulas fraudulefas,ver-
bainaniaappellauit& vacua,quæ videnturflorem habere
fèrrhohutn, & blândiripeccantibus^edduth fiduciam fri-
bunt, magis eos ferüritadætcrna fiip.pliria. Quia de nulla
reficirafcfmrDeusquorhodofipeccatorfiipterbiat, & e-
reétiis & rigidusnotifleëtaÉirïinfleÈUipf heç mifèricordi-1
am poftulet pro deliéto) Mæc fàndtusdbâior Sc antiqUo-
nîrri hæfericôrum errorém fifper Kac re redarguens, & ifti-
ùs fraudulentamendjiciaacqueconfimehtaiApoftblicave-
i ritatefubvlertens, audettamenifte adhtfp tttaiora Sc dete-
ftabilîora,& fubiungic dkehsdn igne æterrionihikliud cf-
; fèpoenamquam beacæ^cëlicitatis abfènfiam.V bireifte ab
1 éo quærituréur&angèliniakgni & hominès ihiqùi mit-
; tendifuntiffignem ætétouihi fi exipfb ignenùlla tortûen-1
ra paffiiri font? Ah proptete^tàntummpdOiVtquinunc vél
inaere, vél in tertâ cpnuer&hçur, incipiantin igt^ habére
nouum hàbitgculiiih.vbificutde fàn6ïistrib. püërisinfor-
naçéBabytôniad^h'inâmi^fèriptam eftniillâpdteftacem ha-
beatighià1 ihtorporibus^ohim, & capillùs éapitis eorum
noh adurârutr, Sc odôt %«is non tranfeat per eos ; Ec quid
\ jam reftàr,‘#ifi vt ficùt de-iHîs feriptura dicit, quia Angélus
; Domini défoçhdit cunï ÀWfia &ifociis eiùs irt fornacem
&;cxcuflit flammam igrtîsdefornace, &fecitniiedium fou
riacis quafi Veiitum rorisflantem&hon ceWgit cos ignisne-
que contriftaüitj necquicquâm moleiftf&inculitîita Sc dft i-
ftis thirabUiihfàniaaffirmirecdntéhdaci Qtiodfi ita-eflèt,
quodvriquam taie mitaculum eflè potuit, inter ttiagnalia
0 lioth.Vet.Patr.Tom. p .
De quo lupplicio ignis ajterniaperte B.Ioahhesirt ApocaL
teftatiirdicens: Mifsifittit inftagnum ignis &fulphufit, & cru-
eiabuntur die ac nofte inficulafxulorum. Et alio lotoikifumtis
tormtntofum eorum a-cebdet in facuUfaculorunt ? Nori drgoln
igne ieterno Angeli vd^ibmines damnati peftenint vhqua
efle quieti Sc ithmunfes a pdehis? Quivrverit^s dicit: Cr“«-*
ciabuntUt die ac nofte infacula faculorum. Et quoriim fomiiS
tormenrorum afeendetin fecillafi^cUlonlm;' (qi/alwetiahi
nunc p tena & illos confequithr. De quibus ad ffqlilictidi-
hemilliuspiupurati&damnati diaitis, fcri{fdiih!3idt:D^-
cuntinbono diesfuos & in punilo ad inferno defendant: vt Sc i-
pfi ficut de iUo legitur ftatim inripiant effe fn tormentis &
cruciatuinflamma, & deputariinlocosecernaliiimtorme-
toru, Iplet ifte dicete ficut audiUithus cum aliquis ,ei de ta-
libus iuxta fidei veritatem obfifterecospcritfertnocfnandb;
Quid vis? Ratio tc vindt: Qua: ergo eft H^c ratio Omni ration?
vacua.omni Veritate aliena &fpiritu impiiflimi erto-
ris lymphatica atque phanatica: Qui Vultvt hdhlmes veri*
tatem Chriftidefcrant,& foas phantafticas Sc dimohicaS
vmbras fequailthr. Sed cum dixiffet in aiterno igne dam»
natosnullam aliam fenfire pceham,riifi beat? feelieitatis ab-
fentiam, fobihngit tamen velut quandam eorutti BeanW
dinem SC dicit: inea id eft, in beata fdclicitdtis abfintid nullum
effe, qui non habeatinfitam fibi naturaliter abfentis Ifatitudinit
notionem eiufqut defiderium, vbi&oddit! habituros mifirosfeelieitatis
& veritatis notionem atquefcientiamfac pet hoe bon effe
mifirds nec puniri: QuibusycHais'manifeftevtiqute affirmare
conatur omfieS qui futur^ftint in ilia damha,tione,'kfidm i-
ftenon aliam ptitat nifi abfehriath bearitudinis,,ldiiaafan ^
pfcrfruurithr, habituri font nathraliter inficarti ipfius beatitudinis,
cuius participes non eruntcognitioneniarq} defiderium.
Quod adhucrepetens&inculcans dicit, habitu-’
ro$ veritatis Sc beatitudinis notitiam aque feientiam. Ac
per hoc miferosnon efle miferoS nequepuniri. vtper hoc
quod iuxta iftius fenfom habitiiri fijncib^tiitibhfem »iciefi-
tiam, & defiderium beaticudittis Sc veritatis ctifos abfen-
ria erunt damnati quodafamodo1 miferi , 1 non fine
ittiferi , &puniti#non fyit puniri': Quia & ex eo quod
erunt in abfentia bearitudfois & fcelidtatis , poflTnt
did & miferi'& damnati. Ex eo’ atitbm qiidd' illjus
beatmidinis Si Veritatis qitai mis abfen s erit, habeb un c
notitiam, feientiam &dendcriUmpoffintdidnoncffi;mi-
feri nec damnati. Sed fides Eccfefi* veraciter nouir, ritfllS
efleratiohalis creatur^maiotcm darnnationem quatp a
Dedfeparari,&nulla eiusihlumihatibne inltiftfatij nulla
eius gratia vifitari, nulla liberatitifte faluafi, nulla eiti sVifi-
one8ccontemplarionebeatificari. Angeli ergo Sc hotni»
nestanta infeelieirate damnati,&peilitiisbbeatitudinis &
veritatis pofleffiortteexclufijetiamii nfillamextrinfedlswi!
narti, nullum tormentum fentiteht1 iJqiiod eis prodeflet
habere coghitionem,notitiam&dbfiderium, fidltiftte eis
promittit, beatitudinis & veriratisf Gttih hoc eisvmag|is ad
. . . . . . . . . . . . . . . . . . S s s s 3 t o r m e n -