A
'Cant. j.
loan. S.
Ltuit.it.
ifai.16.
slant. 8.
B
Ifai. j8.
D
w o fyafcb'aßi Rathert.
dolorem tribulationem'que fuam, quotidie clementiflïmo
exponat iudici,& infinuet.Sed habet Ecclefia ventrefo,de
’qito in fpbnfi laudibusab ipfe declimatur in Ganticis.Few-
'ter ei«i(inquit)e&Mr»?#î diftinftusfttpphiris. Nemo igitur veri-
trem efcarum omniumreceptaculum ignorât, vbi tonus
corporis v iâ u s& fiibftanria congefta ddcoqui tu rn e r que
rilli re<5fceintelliguntur,qui licet alios non ftudéant filoier-
j 'iiionedocere, ci bum tamen antmarum, pariem videlicet
I "qui de c®lo defcend it, vna'eum fpiritû fandfc'o intùs conde-
re,acruminaremore mundorum aniihalium »non omit-
, tant.Quem fanecibumprimumfulcipiuntper fidem, de-
inde cohcoqiuintigne cnaritatisy perbonam conuerfatio-
netnvit®,& meditarionemi Quorum Vox perllaiam Pro-
phetam clamat, dicens: A timoré tuo concepmus Domine, &
peperimus jpiritum faltttit. Huhc quandoquidem ventrem
gemit Ecclefia coUtUrbatum, quo tiens variis alliditurten-
tationibusrin tantum efiàm,vtipfi foris ihtuive tor mentis
■ prægrauentur. Acdeinde cormeurp (a it) fubuermm eft,
quiaomninoillud quod fptihfus iuflerat in Canticis non
impleturrPowew (inqu:it)vtfignacuïumfuper cor tuum.Quod
fi poneret, hoftis earn non adiret vt fubuerteret. Et ideo,
quia noiuit retinere duloedinem tanti amoris, vt eiïèrfor-
tis quafi mors eius dile<ftio,repletur quam fçpe omni ama-
ritudine,intus forifve tribulationis : quàtenus feriatur ex-
teriusgladio perfecutorum, interius Vero felle amariori
dotftrina hæreticoruCmâut cerre pro improbitate morum,
morte quam fimiliiàlfuravitiorum. Porro moraliter anima
variis vexatadoloribus, ventrem valde turbatum j pro
mente,gemit: quia in (aero eloquio iolet ventris nomine
vel vteri mens defignari.Et hinc eft quod per Salomonem
diàt\ir:LucernaDomini,Jpiraculum hominis, qua inueftigat om-
niafecreta ventris. Ergo lux Dei omnia fècteta ventris, inue-
ftigare diciturrquia occulta mentis pénétrât, v t fàôta qua: i-
pfam latebantahimam,ante eius flendaoeulos reducat. Et
ideo(vtdixi)quia mens caput anim® defignatur,bene capitis
eftifte gemitus,qui per R. e s literam oftenditur.Ex quo
inie omnia çonturbata & fubuerfa infinuat, dicens : Vide
Domine. Hinc quoqueipfe Ieremias longe fupra, Ventrem
meum ventrem meum doleo.Et vt oftenderet quid dixifler,ad-
iungit fenfiss cordis met conturbat)fimt. V entri nam que nomine,
re&e mens accipitur:quia ficut proles in vtero, lie co-
gitationes in mente generantur:& fi cut in ventre cibi,ita & |
in mente continentun. Fidelisenim anima tentationibus
variis fatigata, merito fèintus forifve morte iîmili attritam
déplorât: quia foris perfècurionibus, & intus anguftiisla-
cerari Icnon ignoratwSæpe eriim foris flagellis atterimur,
intus vero carnalibus fatigamur fuggeftionibus: Hinc eft
cpiodaitil'orisinterficitgladM,& demi mors fimilisejh foris j
quidem gladiusinterficit, cum nos eXteriusferiens vindi- ;
£ta conficit:fed domi mors fimilis eft , quia & flagella qui- j
demfuftinet, & tamen in tus conicientia a^enrationum j
fordibus nfunda non eft. Vnde quam bene capitis vox eft*
id eft, mentis plangentis aç dolentis, Vide Domine affli-
âdonem meam &c.Vnde lequitUri
A udierunt quia ingemifeo ego,& non eft qiiiconfbletur me.O-
mnes inimici met audierutif malum ileum,Utatifunt: quoniam tu
/«q/?i.Nullidubium c^üodbmnes inimici Iudæorum(I(àia
teftc)l£ctatilùnt inéórurii vaftatioqe, maxime quodvidé-
bant èós Dei aiixilio èc confolatione deftitutós-, de quö
prius plurimum gloriabântur.Quia pröfeétó Ieriilàlem fic
Ci ta erat inter holtes, quaiînauîs inter medios tharis fl udtus.
Aquibus quam læpèpropellebantur, tarnen tiunquam,
iiificumDeumoftenaerent,læ d ipoterant. Q u o d & ip fi
eógnofcens,diuinisèdó£ta infti tutis,non liiii attribuit ini-
micis,neqj illorum députât viribus, led Dei iudicio, quod
proteftatur:[F»de & ktattßnt(mc[u.ii}qüoniam tufecißi?ß.£
ti dicanLicetilli laten tut quafi exeuChtd, tu tamen decrë-
uiftiiufto iudicio,qiiod patior pro reaftnSeqüitiir: fÄddu-
xißidiem coonfolattonis,& fientfimiles mét. Vidi t érgo lerulä- 4em diêm confoladonis fiiç fiiturâ,iniô Propheta,& quam
v t deterreat,annuntiat,qüam d'eftmftis & captiuitatis’da-
tetis vndique reenis, nouiffima fcilicet qiiod iplàBabylon
& regnum eius aefttuendum elïèt.Hinceft quod fequitup
tfiehtfimilcs mei] More loqiiitüreorum.qui fibi lèmpera-
himôs iudicü conciliari latagunt, ôccôtra boites infligerez
Spiritualiter véro Ecclefia plorans mala impr&fentia-
him,quæ fibi fiiilqûeinf eruntur,gémit quafi pet S i n literam,
quæ dentium inferpretatur.Dentium eft itaque fletu$
eorum, de qiiibus legitutiri Câncicis : Detites tuïficutgtegà
detonfàrüm,quaafcehderuntde laudero. omnesgemellis foeftbus, j
& Jleril'tsnon eft inter eas. Quosnimiruitt dentes eoseflè o^
Jîinô'r, qui non ladtb doÆrinæ indigent, lèd iamïnfantiæ
tranfeendunt ætatem, qui non fblum folïdumfibi cibum
qüeunt mandeie,verümétia;n & virtu turn oîïà fôrtiâ qua-
Iibet membris Ecclefîa diuidere ac rùminare. Vride vnieo-
rüm Dominus cum vniùerlà repentia de cal'o liibmitte-
tet:Mafta( in quit) & wW/to.Tàlës igitürdifctfetilfimi do-
drinamm àcumine fciunt ma<5tare vitia,& animas creden-
tium in Chrifti corpus mandehdo.traiicere.Sed quia den-
tmm incurrimus mentionem,nouerimus eorum diùerià
éile mandendi officia: A lii qüidemdiuidùnt ,aliicommi-
nutint & ruminant,alii formant Voces,& cum lingua ionos
difcernuiit.Sicqi ftn â i alii fimt vt gregei detonlàrum.qui,
fiiaexpoliati vetuftate,foetibùs fuis lac doârinar um, & in dumenta
vircutum miniftrânt:alii Vt d t lu d a décibus pro-
phetizantur,quôd Jade Candidiores elîènt,pulchritudi-
Ïïem decoris ex officio àd fufhmam fubtilicatem verbi mi-
niftrant.De quiblis tantundem dentibus dicit Apoftokis
àd Hebfaos,quod perfedôrumeft cibus folidus, qui pro
pofïibilitare fumenriu m , cxercitaros babent fènfixs addif-
cernen.dunibonf,& ihali.Qui pro fedo dentes, quia præ o-
mnibus curam & fblicitudiriem gerunt, [■ Audierunt (.induit)
quia ingemifeo ego, & non eft qui confeletur me.] Audie-
runtfcilicet inimici,quos moxlætaros infinuat. Audierunt
inqiiam quod fponfà lugearab fponfb deftituta, licetpro-
milèrit quod cum eafempêr fit affüturüs vfque ad conliim-
mation em fèculi:Qüia & fi adeft fèmper præfèns, quinufi
qüam & nunquam abeft per maieftatehi,quam frequenter
ramen mülris Sx caufis dimitrit fponfâm téntarifine confo-
lacione Vt videtur, fui auxilii ex quo ait : Viderunt quia ingemifeo
ego. A e fi diceret-Viderunt quod nunquam fufpi-
cati fimt,quod fèmper optauerunt& videtunt.Non fblulh
quod ingemifeo,Verumeriam mala ingentia quæ fuftineo,
&indelætatifûnt:qüottiâm audierunt malum meum quo
parior,qtio lugeo,quo fine confi>latore, etiam in membris
meis peiora committo.Qui nam fint Ecclefia: inimici, mâ
nifeftum feft, quod omnes nequiti* fpiritüales in cælefti-
bus Sc aerii fpiritus & poteftates tenebtarum harümquæ
eiaduetfàntur:necnon&hærerici& fàlfi Chriftiani,à quitu
s intusforifveimpugnatur. Tamen noüit fpoiifà Chri-
fti,licet illi fieuiant,quod non nifi Dei dominantur perinif-
to»>8c hinc eft quod dicit,[quoniam tufeùftu] ficüt ipfè dicit
per Pr ophetam alibi î Ego Ddminui creans malum, & fattens
pacem.Fack ergo pacem Sc créât malum, quando iufto fiio
iudicio permictitillud fieri.[ ndduxifti ( ait) diem confolatio*■
n is ,& fient Jimilei mei. ] Hæc ibagis Ecclefiæ congru un t,
quia nulla confolatio réftatludæorlim çaptiuitaris extre-
mæ.Vhde Paulus Apriftolus:I«/?«2w eft ( inquit) apud Deum
rétribuer e iribulationem htS quitnbuUrtt:&vobisqui tribulamt-
ni, requiem nobiftitm in redelatione Domini lefts Cbrifti in calo \
cum Angela vtrtutis eius,inftammdignisdantis vindictam ha qui
non tiotierunt Deum:& qui non obedmnt Euangelto Domini noftti
Ufu CbriJh.Ez tuebeft confblationis dies quam omnes cle-
<3ri Dei iri fpe habenr,pro qua tarn patientet omnia imprçfehtiamm
fiiftin€t,quod & dpprefibribtiS fupplicia,&lanftis
premia fit daturuà,qui redder vnicuf q^ iuxca operafua*
Secundum tropologiam vero plbtatanima, quod au-
dierintinimici.quiafngemifeitoffehfo D e o , Scexaggerat'
liiala tjuæ toleraripræfertim quia anxianti animæ & dolo-
ribus affli€fcè,hoc videtüfc fÆpe augmentumfui mtfcroriS,
quod file* in quern fperii fiabueratifuæ confoldtiôiiisdif-
rcrt opem ferre, & auxilii (blatium. Hinc &: maximum
eimoetpr^mirididit,quod cam inimici dèrfdeant, feilicet
quafi præcericam reprôqiittit venturath fub C ÿ rô , non dii- j &hoftës inuifibiles, qui prius fnius rtiale blahdiebahrur:
bitauic.Interea & quod exoratur magis fpiritu Prophetic, I Sc non folutil j r i , ycrum & propria cohfcientia grauius
Hebt. f .
Htbr.’ÿ.
Ephi6i
m i is-
Thif.i,
I n la m e n t i t . le r em .
~ ~ 7Æ îlfu im tT p f iq u e v ît ia q uæ àm km duicia ViÆ- 1 tosmqiitausmeas] Q ijintqm adlitemm fpeOat.fic&aum
bamur attociora fe oftenduotSt amqta. Q u pd ft ad notitie. I 7 etiam aüî conlortes font tanti mail, aliquando hq^ & omnia cotnpteta.rcpenes.Sed ad n o tom Iernfalèm h j c
e o iu u i , c L w iu y u iw -------- j, - t - r
ftr3pMuenerintfecinora,aifcetnuntui- vtru.ne imrolci m
anafnici,dum M W eompatidebaetanr.&lugere,
DequibasDamd>^ku/odietertinquP)^»nw»'»êf<»!,£5-
mm&cmptchtnliutUm,quianmtfipUrmatSmo^z™\MS
I icafttii'an'tadaeriatiijhsbÊtanimadëtesfiiosdccameGhfi-
! Hi St de oflibus eiubln animo elimatos,quotum vox eft ad
Deurnat iugeniifcar^lugeat,#qgitafus vi^eUcet fpe fortes.
* - • .. Qi^niaipi^s.c(ÿ|)gtaâ^>qUæ.pré^indefinpnte , .de
quifciuntdiüidemiuteC^toipeta'&adue^fa.qiiiiaiihc
confolantem fpititum requitere, neede De i miiencordia
vnquam defperaté.Vndé inqüit [ AiduxIftAtnamjiMi)-
tjit.] quia fiat fords anima & pöenitentes poft angufttas veniam
ptomereti.&infultantibus/upplidatetributioms, a
iufto iudiceirrogati-Hincque fequicur.
T A V. ■
ingred'Mmomnimatumewummamtet&mdemiaeosfcut
vndemiafti me,propter omnes iniquitates meas.Hi verficuli-pa*-
behtTAVj&htecfignaquibu^plurimainUterwpaffi111^ “
uinis fignificantur,qutb Uon minus nic quam & alibi habe-
tur Siquidé T au, figna iiiterptetaturjplurali numerotquo^
niamóbhoclignumïHud prtemonfttatiir, eXquo cunifta
fecreta Dei, qutefignatafunt.utiétahtur.Dequo fane figno
ïèze'chieliProphet?Angelus,imoipièDominus:Trrfn/(intium’é
i dolentium. Per quód nirriirü fighum, nitllidubium,
cruk Domini&eiusredte paffiodefignatur, ficuti & ex ip-
iiü s chata(fterecognöfcitur:in quap.irumdeefle crucis,hi-
f i quodfupta telum pr^eminet. Vndeiam & ex myfterioin
frontibus viror-um gêmentium & dole.ntium fignari c© m-
mendatux.Et nepatrim tibi videatur, feia^ eam.nouiffima
Hebreorum lireram ,'ficü t'& " Grecorum. De qua Domi-
nus i fgofium{.inquit » initium & finis. Quod fiipfe
Ghriftüs « dicitur ,= finis Videlicet ^quid putas minus per
Tau cru'cem fignificari p o fïè ,. qua iubetur omnium gemétium
aC dolentium frohres ccfofignari & •coBiecräri $ q<
l^danturab his,ini quorum manibus vafe interfeétioflis pér
mediam Ierufalem ad perimendas animas-defcrutur.Nam
omnes litrer®,fignafiint verbonrm: verba vero & didtio-
nëSjTurfuS'fignä 1 imt rerum & operum geftorum, ek qui-
bus & in qnibus omnia,nohodico prafentiä, verumetiam
& fatura pra:fignantuL Sed qxjiaTaii fighainrerpretari diximiis
jCpice fiirit-ipfafigna, vel cuius fint figna, videamus.
Qmneenim fignumalicuiuseft fignurri: quia omnino a-
liud eft quod fignat ,£c aliud quod fignatur. Idcirco qu®
fin^figna, q huius licer^ defignahcür charavftfëre,vel ea cuius
fint figna,.non abfurde quarirur. Diximus ianl fupra quod
Tau fignumeftjimo iuxtainterpretarionem eiu s figrta funt
crucis,&vt vetfus loquar,pene ipfa eft crux.Vnde&fign$-
r!,qnomodopr®miffum,in frontibus gêmentium & dole-
tium iufla eft,fed tunc figqum erat future crucis^nuc vero
iatn ipfa ctux.-vel m ea pociusres éft noftr® redéptionis.Sèd
qiïia Tau finis eft Heb r io rum elenietorum: ipfa vero file-
meflratótidem fiuit.qüót St libri veteris teftamenti ,qüo-
rum ipfafunt figna. V nde fion ihcofiuenienter reory quod
ficut omnium elemeiitorum finis éft,itatotidem librorum
Veteris teftamentijfirits eft crux, paflio videlicet Icfii Chrifti,
qui finis eft totius legis ad iuftitiam. Propterea omnia
ilia librorum diuin® autoritatis figna, dominie® incarna-
tionis & redemptionis hoftr® funtfacbarnènta.Etideoiure
Taufignainterpretatnr,vtpereadé hoevnum anniuitié--
tur,ex quo(vt dixi) omnia refèrautur figna & pätenunt Vrii-
uerfii.Nec non & lamentatiohis noftr® a priricipio,in qui-
Bus rnulta cucurrerunt figna iudiciorum Dei, dignus eftfi-
nis:vt&in gementibus imprefèntiarum Sè döleiitib^'qüo*
ruminfronribuscrux fignatapromicat,merce5 labórum'
CQmpenfetur a D ominot& his,^ui eos tribulatünt,néc ft-'
gna tanti operis voluerfintagnoffeere, digna. retributionis
confequaturvltio.Et h inceff quoddicititr ,’nori optantis
affedtuyfed prophecanti&ifpiritu; \jngrediaturomne malum
eorum coram te,& vindemia eosficut'vindemiafti méjfropterom-
fu t ata'Dei ficiitTegitur: Qudre Domirie non défendis & Hindi-
* l l °- :utfa«ÿsmcto tspftrum i & OEteta qu* rcqmmtunlta & hie j
chorus ndelium,Vtremémöreturinconfp'édtu Dei perler
èutôrümcrudeiitàSj&vtvltionis Vindidta iuftum Dei iu-
dicium eoS iamiamque apprehendat, humiliet&perdat,
qui fiipetbiehdö ctüdeli non tirhuerunt perfeciitioneChri-
fti Ëeclefiàih vexare, affligere Vel'püqke. Vnde ihquiunt,
Ingredidtur omne malum torupt dór am te. ^ Qjüiaprofediö,
quando talia & tanta feorUm incandmt ihaliria, quafi Deus
nefeire Schoft videfe pütâbatur,quem nulla lateht. [ Ingres
diatur omne malum eorum coram te, j ex his in potidere.vt pU-
niantur fine fine, qui finem fiiis praids operibus noluerunt
imponere. [ Vindentideos] qui me viridémiaüerutlt. ytndé-
miare enim vhuihquenqùè, éftöpèrufri fuorum frudtum
illigère,&fèruatmetapnbxàmex vineaqüarileX Aegyptb
àdduxèrar, vel exea quaminEuangelio ipfe plantarat, Viri-
demiat ergo hoftes fuos Dominas, qu ilar.dtos eius in hoc
feculo^vindemianmc, quosad prôbationem eoriirri op-
primere ipfè permiferat, quando iri futuro iudicio perpe-
tuam vltionefti vnufquifq; recipiet,prout geffit. Sed aliter
vindemiâti fime fàndti quodammodo in hoc feculp, & ali- ;
terirripii in futuro : quia fandfci teirporalià amifèrùrit., Sc
contempferunt bona:impii vero&arriatores feçuli,fèmpi-
tern'a. Ec h®cëft ®qua compenfatio, quia ficut hi vindë-
miati finit àb omnibiis huius Vit® gaudiis, v t ipfi ex çonfef-
fione ver® humilitatis confiteantut propter iniquitates1
fuas,ita Sr, illi à futuris propter impierares& mala fua priua-
tur.Deinde ficut fandti eorum, iufto Dei iudicio, pertulé-
runt preiTuras, & i t a & illi pro erratibus fuis ypcÈrias ferii-
pitèrnas.Vnde ne cçntingat talia, plorans ac gemens dicit
Ecclefia : Multi enimgemitusmeii & c o r meum mieren s : Sir
quidem quia riiulti-exceftus ,&gemitUs: & q u ia multu$
dolor, multus & cordis moeror. Si quomodo tandé queac
dicere, Domino mifèrante, Secundum multitudinem do-
lorum meorum in cordé meo, confolatione s. cu®læ tifteâ-
uerunranimammeam. Sed hic rriultitudp dolorum, licet
ih fpiritu fpe intas interdum confoletur, alibi vetoiCpufo^
lationis erit.remuneiatio.Étideo(doneç,veoiencquæ véri-
turafont, plenius de omnibus , dieitEçcléfid/eua-
. nima fàn<Sa, \jAulùdemitusmei,& oormeum moerenst] Q ujS
nimirumariimatètiàm mora.Iiter expenfo coram DpmiriOj
rogat dfoens-': |îngrediatur omne malum eorum coram ff r ]
Quod malum ( quia mihi frequenter ingerunt, Sc oftén-
duntiritus forifveftequenter.&infligunt )ingrediatur coram
te > vtrenincasSc enerucsîqmameis nequeo viribus e-
uadere. Nam vbicurique me verto, non ni ft mala eorum video,
& quod grauius eft , etiam in memettpfa fabricata fupra dor-
ftsmreperio: Idcirco quia figmehtum agnofeis, ( ingredia-
tur cotam te malum eorum v t p u a r , & tu Vincas-tum
iudicaris, talia n^n curare. ( Vihdëmiaeos) ab omnibus
fraudibus fùisjie frudtum de me capiant. ( ficut ^m^vin-
demiaûi ) qu^idp & tua mihi.dpna,.furore.coriuiiotus,
fiibtraxiftij&iiriprçfeniinrumgajudium perfeâæ vit®(pco-
pter om nés iniquitates meas) ab ftulifti : vt.& mihi de .tnce-
rore rurfus gaudia, & illis3ic fua irreuocabili crudelitate,;
fiippliciaexcrefoant. Eth®e flint figna,propter quæ omnia
fignorum faâafuntmiracula. Vnde Dauidin Pulirio: De*
difti nv.tucntibus tefigtiificqtiones, vtfugiant à facie arcus. Quas
quinoluerintptæcauere, deueniant ad ea eju® cohforian-
terfcnptut® fariôt^præmonftrant, Hinc quoque 8c fapi- :
entia ad extremum oculumintendens:J»»ôKrf7^»4,inquir,
minuta mirabilia. Glorifie* manum 8c brachium dextrùm. '
Excita-furorem,& efFunde irarn. Extolle adueriàrium, & afflige
inimicum.Fèftinatempus,& mémento finkErgoro-
gatinnouatefignaqu® quotidiefiünt, vt Conuertatur iu-
'ftitia in iudicium, ne fèmper âffligantut fàndti, fèd ViîuT
quifque récipiatprOUt gefïït. A c fi -dicat: Quia vfque ad
præfons fàôfcafiint vt effugerent. Nutic immuta mirabilia,
iuxta quodfignificataftinc, vtperueniant. Et ideo in fine
huiusdamériîper Tâu literam figna præmonuit. & weffibus
lachrymabiliter, ^u® futur® funty prophetando cundta
Ë
A foc. 6.
Hebr.4.
Pfai.79.
Matt b. il.
F
; P/dl9}.
\ G
Pfat.ni.
Pfal.so.
H
Etcl.)6.