I 4^ K^imuUrij Fortunat. E pifc.T reuerenß
necnon &refponfbrij depfalmis, & Regam,& Salomo- |
aiSj& I ob,Sc feqiientes. Nolui his interpolate officiafan-'
6fcorum,vtexpedite in ribftrq an tiphonariopo flint inue-
nivi officia fànétôriim & officia de quótidianis diebus;
Nam & Romani ih omnibus fois librts officialibus quoth
diana in fine officia poriürtt;ptèi;càpitulâdè Eüangeliiâ. V b j
notandum.quod maxiitieper dominicas noétes ab odtatii?
Penteçoftvsyfqne iri aduenturn Dôifoni, Romani .canant
antiphonäs dé hiftoriis libtônim,vhde refpçiifoiij.afluni-
pti font» aut Alleluia curri hymnis Zàfcîiariaî Sçfaridté Mariât.
Eafdem anriphonas. præpb'fiii iü capitc refponlôrio-
ritm.' Eo tempore non foi fècordâtùjs; qùdd iliahöra qiei
feptimæ fériæ,qüâhdo canitur pfâlmus ad velperos, Bene-i
di&usDorriinusDeus meus,qui docfct maniis mea? ad prç-2,
lîum, frequentitis p'errineatâd præteritâm hebdpfoadami;
quamàdfèqüentenViMamféftümeft^Chriftireforreftibn
ehabereiniriumdieiac n o dti s. NpXenim fetjuenris diei^
nonpoteftdicipifofquamfolpriteritidieiad occafunire-,
dadhisfit; anÆcuiüs bccâfum freqiiénhffiifte cèlebr^ur
fynaxis vefpertina-jîp quo cajiitur pfalftius,Öenedi&us Do’-*
minus Deus meus,Ôëcætëri'fèquehtesî Idëo çonuenit fcri-,
bereantiphonaso qiùë .pertinent ad Dónlinicani npéfcem
ilhusriodlià,qUâhdô^ntahtür refpojriffoijRegutq poft rp-
fponforios. Similrmodo dico.de refopnforiisctëteris &an--
tiphonis. Vitde‘precoir,fl aliquis dîgnatiis foerit rioftra p - :
ptrfctilàfcribefe, in fine îèfponfonorüm dignetur èas fçri-
bere.
f\, De Rejponforiû, qui pratiïulaHtutRegum.
C A £ LX XI.
videtur A ugufto menfi feruido,vt in eo catentur relponio-
rij defapientia, quatenuseorum.cantu iriftruamur ,opoE-
tere illos quialiquam fcintiUam ftpientfo perceperint.pre-
cari aiigmentumèius a fommaiapientia &perfedta,quas
in ccelo habitat,iuxta prarientium refponforiorum verba:
EmitteDominelapientiamdefede magnitudes tu«. Ex
iterum: Da mihi Domine fedium tuarutn afliftricem fapi-
entia.Feruormafis nosadriionet& inftrmt f o o t e r refpon-
forios feruorem&amoreni fapientiatfitlre; In prifentib.
duobus menfibus finitur fortitude,"decotque 8C altitudo
fipienti*, qdahtum ad hiftöriam pèrtinet veteris Tefta-
menti Ifraeliticsfe plëbis. Quodmanifèftiusdemonftrabi-
tur ex hiftöriis iafdrè, & librö primo Machabaeorum,cuni
per ordinen^ènèrb ad illosi
lie R Jponforiis lob & Tob'ut<
— c C A P . L X X I I I .
IN Septembri menfe iiixta do&riham Roman* Ecclë-
B^cahïnnispropter admonitiónëm neceflariam de af-
flidtionejduam debèmüs rècolere in diebus incolatus no-
ftr^refpQnforibs de plalmis in prima hebdöttiada,fècunda
Sttéitia de lob ,in quarta de Tobia^ lo b de gëntili pbpulb
ële&useft: Tobias in captiuitatpmeruitjpbari, Si probatus
inpCniri: V tfiqiprPptér coronam patientia: flagellatiivtri-1
qiieprbbatiinuehtiperpatieiitiam. Idclrco meriiotia eo-
tum cbniiiniflim ‘S i in ynofoefife celebratür. Quibus defi -
cit numerus refpnnfbriorüm, id feft,nouèriatius, his poteft
addiad perfedtionemnoüenarij hifojerifofficientia de re-
fponforiis {objinqüibusdplidr dcplahdtus cótirieftir.Neu-
tefn.ebrum apicc regnirublirhatus ërat.Quambbrein non
\ T Tpraédixf,ita a.udiui k Ma^iftiris Écclefis Roniahs; 1 poffidenïfinguUfingalos menfes,fèdiii vnö,in quo Afly-
*V hoceft,vtinprimahebdbmadaahteréfpPnrpriosRei riorümregnummèmptómusi bohcltiduntur: Vt_compen
gum canetentur refpdri&ri) di? p&lfois iqnibus cfoëndatur ab histqmin plaga Orientali degunt, oRpido «nfonfos eft
'iterürh ipchoari tempusieiunij&ora,Honis.Quidimpedic , Septeihbrismenfis:Idcii:corefponlorijdeIob&Tobiamordini,
ficontigerkperfeptem hebdOmadas^aut per fe'x, firmisinSeptëmbri mëhfé ^nuntdr, vt «grotantesineo
aut per quinque deCintari’refpoiiroribs Rëguni ante Au- difcanüuxtaexemplum bëatorum patrum lob & Tobiae,
güftuminenrem,autper duasyel tres cantari de;pfilmis,& fligella Dei patienter tolefarei Narrant enim Drientales
quatuor Regum,curri Üecèfle fit in ifto tèiUpore, vt fiat ad- ‘proptèr abundantiam nöuarüm frügum Si müih riouitate,
monitio 6?dbarfoa hümilitatis fü b ie a io n is 'f Ad- inutati iri infirfoitatëmëorporafoihënti^vÉ quidam vèrli-
mbnitionehad perfonftai reftat aptinti tetfipiis qüatuór. ficatorcanit * abundantia mufti replefus-ëft Semptémber:
hebdornadarumadtëcördandurneiÉemplbrüm'fariótörühi SidereVnrgo tu, oBdcchum September opimaU
Patrumddeft,Samuèlis,Dauid,Heli«e & H e l i & i * M
omniurnpërfbnsjiuxra cóntextufo hiftori*, rëpëriüntur fontfs temporis ëliqpatur* finitur regpUin Aflyriorum in
inrèiponióriis &aiiriphonis>qu*cprifitülantur Reguiiii refpohroriisdeTqbia.Reiponfori) - d é £ j d r a & de
Iuxraordinem hiftori^conatus ium ötdinarerefponfbrios Hefter,vfqueadrèfppnforiós Machab&orum,lub tempp-
&antiphoftfis,qqasciantafous;in hoftrö ahtiphpridriö. Eb J^éPerfiuum & MedÖrurri iacenf.' , .
pitecipoe tëmpore cantarthis illas,qu'ö habile eft iré ad pit
gnam. yirbeÜicofosfoitDaUidi;
Dé ^ejponforiüyqu'tpuûiuiântùfdésàlomone, fiué
defyientïi.
DeReftonfunisIudith,tfdr& &Heflefc
C A P . L X X IV .
Liber Tôbiæ&iü<Üth&Heftet nön recipiuntur incà
in
one apùdHebraeosiTameiiquiajnos legimus illos in
C À R L X X I I . Ecclefia,(^ntah3üsèxillisrèfponfönosvItafcribitEurëbius
in ChrbiÂça fuâ de lüdith.Cambÿfes Pèrfarum Rex foeuh-
"O EfporiforiosdëSalôfoojîedc^apièhâàjytfujiëriÔrési ' dns annis oifto. Hiincaidnt ab HeBr&is fecundiim Nabu-
^ ^ iu x ta ôrdinemhiftOriæcertâùi ordinäre. Hic çontiex- cHodó'npforvöcar|i fob Shci IflditH hiftbriàfcéhftnbitùfe
tus offidbrum iuxta ordffiër^paôqhicufo cùrrit.Témpiis Öe Hèffër fid:Septirttus Arfoxetxés anhis quadraginta. Eà,
Salomonis coneluditurin libri^ Régdm : côfiitm^unihr quæde'Hèftër&Mârdbchiofcripiafont,^fodain affirmai
ci de Sapiéntia rei^onfori|, qüqpiani Û^ientiffiihus fuin fob hoc rëgë geftâ'i qiiod ego non puto. NUm^uafo^èhifo'
Dauid ftfrenüus irt bellid s', rebiis, Sälöritön ftrenüu s prae
ceteris in.fapientia:Nafo& fàpleqsVirfo rdsdicitur:Vri-,
deHoratius Poetai ' ? ‘ k - , # 7
for iis, & in feipfit tôt us Mei atferotuiidus;
Meritd qffi fapientia pollet,rbrtis dicittir. Dé qtfa forlpfeni
eft; Sapiditià yind t rUalitiam. HPdüö tneiifos fpmflimi
funt calöre,y t quidam vörfüs ieforifnit: Sdlßrtio af dentis cahtr'i fert Julius dßrumi t AugujiumnUttfem leojtrutdus ïgmpèntnf.
Ex ttaditiçrie ßridtorüm Pätrüm dilcifoCi^proprium e £
fo fapienrirE, v t ferüorefo praeftet.fois.jexecutoribiis. V t de
pluribitsvnûdjcâididtNiç^nymus iü epiftofoadNepo-
tknü de MoitßchorUili&c^icqrum vitaj Porto foinamij
t is inlingdaifoftracóccihtódicitur,vt flgnific^t caletefa-
pientia, Sc diuinä leótioae feruere. Idcirco congruere
Efdras de Heftér filuiflet, qiii feribit hoc teriiporé Éfdràm
Sc Neeüiiam reüerfds de Babÿloné* & ëa deincepä cohlê-
cuta,qu± ab his geftarefetuntur. Hucufque diuiha feriptü-
ra teiUpbrum icrifem continet. Memorat rnemöratiis
Eufebius èa, qurefoht feripta de Mardochio & Hefter,
dôntiiiér| ècifipbrë Àrtaxerids regis, qui fuit Vndécirçus
Perßftirh ^fîc d îte sPe r fo h im vn décimus ArtaxerieSiqüi
e<^h6foîriàtiis eft Mnetnoh ; Därij Sc Parifatidis fili04,an i
'nis quâdtdgihtaÆûb hoc régé in im videfcüt hift'oriä,qtue'in
: Hefter libro continetur,cxpleta.Ipfe quippe eft,qüi ab He-
[bræis A flherus,& à Septuaginta interpretibus Artaxerxës
'vocatur.De qûo tegeicribu S. Hierpnymus in eXpöfitione
ïEzcchielis.fic ; ArtaJcerxes Opgnoniento Mnefoort, Darij
Î& Pary fàtid isfilii s, r egnaüit änis quadraginta,qui abHebrç-
ïs Afluems appellatur, fob quo Mardochei Sc Heftet nar-
De orâinè dntîphonàrij Liber\ 4 \7
ratür hiftoriaV, quando qmriiSpppulus Jud æorumd e n) or-
tispericuloliberatusj^^epitpriftinamlibertatem.^Fiunt-
que à fecundo anno Darjj vfque ad extremum Aflueri,
anni centitmquinqttagihta quinquej menfes.quatuor, qui
additi fuperiö ribus annis {focëntisfrigîhtaquatnôr,foçiuht
annos trepentps o«ftuaginj;aaipuein,’tnenfès quatuor.Idcir-
co iuxta ordinem hiftpriæ pp|: ludith ordinärtdus eft r e t
ppnfonj^deErdra,&:ppft.hanc refponroHj-de Hefter.Hos
& fopenqres refponforip.s more fblito iuxta contextum
hiftori« ftudui ördinare.In iîtis reîponforiisconfommatur
regnum,I?erfàrum.&Medorum.Hos enina refponforioSjid
efhde Iudith,Efdra.&Hefter,cantamuS in priore parte O -
ëtobris menfis.
peReJponfirijsMashnbaoruitif "
C A P. L X X V .
\ yfAchabæôrum hiftpriatempora & r egnà Grâconini
i-Vlmemorat.Nam &hos refponforios cur;aui,ptoutpo-
füijftatuere iuxta ordinem foftptiaî. Refoonforium, [ Difl
rurnpamvincula popiïH-ineî,Jn^n repeijinlibro Mächa-
bæorum. Ideo pofoi illuminterrëfpolorio'Sidequacumq;
tribulatione ftt neceflè clamatèivRegimm Medprum prae-
ceffitregnum Græeoruin,Qupd;fiiperius momoraui defe-
ciflèin officio Äuguftimenfisfortitudinem&decprumin
populo Ifrael,exfoftôriaÉÛræ,e^)ibrp Machabæorum in
ifto loco mpnftrabitur..Scriptum eft in,primo ftbro Eiclraï,
Plurimi jetiam de facerdoribus & Leuitis , oçprinçipcs pa- ,
trum,& feniores,qui viderattèmplümprmicpiâm foridatu 1
eflet^& hactemplum inbculiseprum nebatic vpee rnagna. ;
Et multi vociférantes in tetitia leiubant v Pcémjfieç potë-
ratquifquamagnofeere vocem clamoris lætantium,A: vo- !
cem fletus populi.Et iterum in libro primoMachabçorum:
V ^m«hi,vt^quidnatus fumviderecontritionepopuli mei,.
&contritionemciuitatisfàn<ftæ;^fodereilliccûdaturini-
micorum in manibus,fiini5ta in rnànus extraneoyum?Fa^ii
eft templûeiuSjficuthpmoignobiiisVafagip.riæ eius eap-
tipaabdut^font: truddati.funtiiiuenèseiusihplatets, &
iuueneseius. cecideruntgladip inimicorum. Quæ g'pnsno
hrereditauitxegnü eius iOmniscompofitio eiusablata eft.
RefoQnforijdeIudith6çEldra&Hefter,quifob^acent:tem-
CoribusPerfàrum & Medotum,& refpqnfprjj dë Maçhà-
æis.quifobiacenttempôribus Gra.corum,vnp mtófejcp'-
cluduntur q b fîgnjficatip.nem minoris poteftàtis regno-
rum Medprum&: C*raecprum,qûam foiflet A ftyriorum &
R'omanbrum. Quanto enim humiliora & vilipra foiflènt
hæcduo regnaJideft.îyïed6rum & Græcoriim,quam Afly-"
riorum&Romanorum,Qrôfiusinprimo Ub'ro hiftoriarum
ita manifeftat, dicens : tneffabili.prdinatione per quatuor
. mundi cardines quatuor regnorum principatus diftindtis
gradibus eminentes &vtBabyioriium regnum ab prieme,
à^îeiidie Cârthaginéfe, à SeptentripneMacedonicum ,ab
Occidente Romanum. Quorum interprimum & nouifli-
i.mum,ideft, inter Babylonium & Romanum, quafi inter
patrem fènem,acfilium parüum, Africanum ac Macedoni-
cum breuia ac media, quafi tutor curator que venerunt,po-
teftate temppns non iurè hæreditatis adm’i (fi. V c o:pinor,ià-
tis monftratumeftex hiftoriafiiprafcripta,quarevnomen-
fè concludàntur relponforij de tot hiftoms,
herifimforijsProphetarum.
C A P . L x x y i .
INNouembri menfé iiixta moremRomanæ Ecclefiæ, |
in prima hebdomada-cantaiîms refponfbrios de pfàl-T
, ipisjin tribus fëquentibus de prophetis.Non rcquiratur J
111 prophetis ordo hiftoriæ : nec énim mos eft prophiétaru, !
Vtordinêm hiftoriarum feqnantur:fcd taôtum Spiritus fàn-i
^i»qui vbicunque vult,fpirat,&: cumvoçem eiusaudieris, .
pefeis vnde veniat, 8c quö yädat.Ifti enim refponfbrij vice ;
diuerfbrum miflorum Spiritus fantfti, præmittuntur ante
aduentum Ghrifti. In nullis libris veteris teftamenti tories, >
teperitur admonitio Spjritus fànëti adpopulum, vtcon- (
uertatur ad Dciim , quoties in prophetis. Er ideo. qnia in
proximo dl,vc vcniacfiilusmun<li,id c ft in menfè Dccem-
bri» vt ea<jem adtbjönitiö'iii npiiembrifoenfefrcqucnter
celcbietni-.nccefieeft.Aduenientetempore, quod nomi-
natur.AduentusDomini,êaqtiælhcidius narrant deChri-
ftinatiuiratelegiincur&cancamiir. Nemo prophetarpm
tam liicidc 'Scaperteprophetat de Ghrifti natiuitate,quah-
^ l’Çfoonforij,quieuidënriffimërebpâht
de nariuitate Chrifti.b m nësprophc tç de Chrifto prophe-
taüëruht.idcirco in Nouembri foeiîfé'&ëorum libri legun*
tur,&deipfisfomptifontrefponforij.Hiéremias qüiplüri*
mum harrat dé paffioneDqmmi,rçforuariu vfque adtem>
pus paffionfs: Tame vnale<5bib legiiur de eo qtiintaDomi-
nicaante natiuîtatdDomifo.Nouémbamenfis regno Ro -
hianoru quodanunodo fefppdet Afiyriorum regnü quod-
dam prçftgiuni foitregniChriftiani popifti,quaniuisalQn-
ge.Jftud eft enim æternum , flf ud tfempOialfe. Prophets
Temiriauerunt tempqrib us. régnoui m Aflyriorutn,&Affri-
canoruin,at-q.ue GræcOi^im,qupd Chriftiani colliguntté-
pore Romaniimperij. Idcirto fos eft vt mentione fociamus
çqfom ßcrorum iiô^uï.Chriftiartl;fofoüi,&U:Chriftp ira
^ ppre m fern orà t i i itj pre n cjix i,âd :op urè ti
hriênulllb in teinpo'télàtius qi'.âin Nouembri hienfoqui3
n nis Decern bri^ in quo Ghrfftüs Äätus i
eft,quiad macuritatem perduxit (,cioncm prophecarum,&
nobis dédit poteftatëm colligcndi eam:Fmitisrefponforiis;
fuperiorum regnoliim , otdo eft vrfequanturrefpbnfonj
propheraruni, qui hobls iaHdraircrniic jn quos fines fecu-
joFumdeuenerunt. V t liqiiidius ffionftrétur quod,cupio
intimate, feribatur pais hiftoriæ mërifpriiri Orofijpresbyte-
rideeademre.AprimoahhoimperijNinivfquequo Babylon
à Semiram'ide ioftaurari çoeptà eft^ interueniunt anni ;
fexaginta, &'quatuor:Etapnrno ahno Procs,cum regnare
coepit,vfque ad conditionem yrbisiadam a Rpmulq, in-
terfontanniyque fexagfiftäquatuOr. îtairegfianté Prpà^for i
tùræRomçfomentis’iatft.'iefl:,etfi nonduiugermenappare-
rët.Eodemanhofégnîipfius l^pcæ^Babyrqnisregnumde-
fecit. EtinfræBabylôn nouiflime eo temporedÇyro Rege
fubuerfa,qup prjmflm Roma aTarquirtiorum regum\Do -
riuhatioiîë li be rata tft.--Siqûid'efo'fobvhâ eadettiqtié contoura’aliemg^
Qimperjp^'Döifonajqm^ hæç tunepri-
rnuni etiam
;quafi dimifit hæreditatemrhrçc ve^o.pubefcens, tu ne fè a-
gn oui t hæred e ni. Ttin ç Q rien tis o ccicfi t, & or tum eft Ocçëntfori
fexâgintàquatuor,qaairi;c59i ta état à Mëdis,& Ar-
batö rëge coi ttm;prafe«äo autemfiro fpôfiâra,opibüs&r«-
gno atque ipfo.rcgepriuata eft:ipfa tarnen pofteaaliquamffiu
màrifît i neplumià:Similiter&Rpma poft an nos totidé,
hoc eft mille centum fèxagintaquatubr,à Gothis & Alari- F
co rege eorum, comité autem fuo ifrupta^ppibus fpolia-
ta,nuric regno manèt adh.uc & rÿnàrincoluriîis.Quamuw
incanrumarcanisftatuti? inter vtçanque vrbem conueni-
entiæ touusôtdof|ruarus fit, vt & ib i præfeétus eius Atbatus
regntun inuafetit,& hicpræfoaus eius Attalusregnare ;
tentaueritjtamêtfi apud hanefölam merito’Chriftîaniitn- !
peratoriéattenratip prophana.vacuata fit : itaquehæcad I
hoc præcigiie commemoranda credidi,vt tanto arcano in-
effabilium iudiciotum Dei ex parte patefadtodntelligant hi
qui infipientervrique de temporibus Chriftianis murmu-
rant,vnum Deum difpofoiflèteihpora,& in principio Babylonis,&
in fine Romaniimperfoillius clemétiçeflè quod
yiuimus : quod aurêmmifère viunnus,iritemperanriæ no-
ftræ JBcce fim ilis Baby lqniç ortqs&Rom ç,fim il ispo ten da,
fimilis magnitude,fimiliatepöraifiniilia bona,fimilia mai-
tarnennonfimilis exitus fimilifoedefeétus. Ilia enimre- \
gnu amffit,ha!crëtinet : Illainterfedtiorie regis orbara,hæc ■
intolumi Impetatore fècura eft, E.t1ioc quare ? Quoniâ ibi
in regëlibidinum turpitudo punitafoic Chriftianæ religio-
nis continenriflîmaæquitas in regë fèruata eft.Ibi abfq; religionis
reuerenriaauidicaté volütatis licéria forons imple-
uitthic&Chriftiani foere,quiparcerct:&Chriftiani quibus
h
p
G
H
i