p f iU ^
Cant, 6.
Cant.!.
Luc. 8.
i.Ptfci.
B
pfil. in .
Cant. 4.
i Pet. 1.
C
Pfal. 44.
IEcclef. 9,
D
Gen. j .
Î6 4 Päfchaßt Ratbert. ■ ]
ilö j 8c fine ipfo, de qüo erat otrinis ifta praphetiä» ötnnij.
proftituta & coinquinatadudicauit ; in tantum, v td e Omnibus
nec remaneret tefta» in qua portetur ignis de in-
ceridio. Ét hæc eft lanleotatiö prophetæ tam immanis 8c
ihtolerabilis» < . , . ,
Myfticeautem adÉcclefiam, peCcmte populo, næciü-
re referuntunquia ( fècundum Apofto.lüm ) f i naturalibus
Dem non peper citrafnis, quanto magis nobis, qui cum efsitnus ole*
afiri, tnfertifutnus in bonatn olitiaml Etfi eorùm defpexic officia,
quanto magis 8c noftrapolluüntur,cum pollutafuerit
& mens & conlcientia? Ergo quam fpeciola fit Ecclefia &
pujchra, fæpe in Cànticis cbllaudatur, fèd & in Plàlmisï
Aftitit ( inquit) regin a in veßitu deaurato, citcundata var ie täte*
Vnde cönftat quod fpeciola valde eftôduânis.pulchra qui1
dem vt lùna, ele&a vt fo l Sed qüam fæpe excfefcentibus
culpis, aut per partes, aütiu toto, deiicicDo minusTpecio-
fa'eiüs ad contumeliam &ignominiam in manibus hofti-
umvSpedola quidem,quia candetficucfclium inter fpinasj
qüando pulehritudinem eius fimul exorrçfpinæ fufrocant,
Deiïcere àutèm Dei eft,iufto ftio iudicip permittere vnum-
qüemque, ire poft cohcüpiftènüas, & deftrucre,.auxilium
gratîæfuæaCmîlèricordiænonpræftare.Proquibusfî nobis.
elîènt lachrymæ, iugiterconfpiceremus vçide fiere de-
Eeremvis. Sedquod grauiuSeft, iam talia, rarus, quirecb-
gitet. Deftruuntur itaque munit ioneseius,quando pervi-
giles, & cuftodes Eccleuarum, qui earn munire & circun-
dare, foo auxilio & doiftrina, cum omni cdra &.folicitudi-
ne,deberênt oble&amentis huiusvitæ & voluptatibus de-
prauantur.Quos, quia non feintelliguntdeftrivftos,dé dil&
fipatos, luis prauis acftibus, gémit & plorat chorus lànbtq-
rum: quiatn iilis 8c pulchritudo dépérit, & fortitudô gre-
gisinfirmatur. Eft namque fiCclefia Chrifti quafi Ierulà-
lem, quæ ædificatur v t ciuitas, 8c ficut turris Dauid cum
propugnaculis luis» Mille clypeïpendent ex ea,omnis armatu-
rafortium, Sed cum mûri eius paftores, paftores videlicet
cuftodes animahim, fuis deftruuntur ââibusjfacilis hoprincipes
eius. Regnüm ergo pôllüétè èft eam polhmmiu-1
dictrre, in qua Deus templümfibi ftatuerat, fed ipfa a diab
o lo , vitiis proftitutaj.profanatur, &c polluitur vna cum t~.
ifdetn fuis fenfibüs, qui ei male carnaliter princjpantur,
quam Dominus moxexpoliat honore regni 8ç pïineipaui
eius, quem habuit ex perceptione baptilmaris& vnbrione
fàcri cn rifmatis. Hinc quoquelèquituri * -•
G IM E l
Confogit in ira furorts dmne cornu ifrael auertit retrofjùm de*
xtramfu. iinàfacie inimici , & fuccendit in Iacob quaji ignem
flamma tileuorantis in gyro? Non, fblum enim rëgnum Iu-
daeoruralDominus deftruxit, quod eft omnè cornu con^
fringere defenfionem dexteraefuæ ab eis auertit,terram-
que eoriiim in manus hoftium ad deuaftandum tradidit.
Sed & Ier ufalem noftram, quæ fponfa iuré à Domino ap-
pellatur, q^uando reeellèrit abeo, & iis.qui non font dii»
diuerlisfcipleribusfèruierjt,polluitDorfonus& omne cornu
eius coînfregit quod ei erexerat in domo Dauid pueri.
for, quatentps nulla fit e i vis ad. réfiftendurn inimicis. Ve-
lum & mari um foam retrorfohi eonueitft i façie inimici,
quam exteniam tenebatadvltionem eorum qui eaminfè-
dtantur, nifo ipfà prjus à Deo retrorfum rédiflèc. Sed quia
prior retrorli un abiit , iufte Deus ei quandoque auxilium
dexteræ foæ fobtraxit. Per dextram namque, virtus patris,
id eft, films in telligitur, quiab Ecclefia mox auxilium gra-
tiæfoæ fobtrafot, cum iplâ le amatoribus adultëris expo-
foerit. ; ; :
Nec immerfco, cumfponfum,vadens poftamatores iu-
os, fpreuerit, fiab ea fponfus dexteram defonfionis fobtra-
hit. Vndemoxcumtaliterauxiliodefolatur, omne cornu
eius Dominum confregjflèvà propheta plangitur. Habet
namque Ecclefia Tua cornuâ, habent & hæretici & falli
prophetæ fua. Sed tune iure pmné cornu eius eonfringt-
tur, quæ n e gle âo Iponfi amore, qui a c ü u a u u c i a m u i a ï u u i , t u » u t i u u i u u u i wa « » . «w . - fib..i. corunu fàlutis ereftisomniaintrorfosfpedola
ciuitatisdéficit fiediripit, fit- ! ^4>oftfuarumxoncupdcenaarum:iUecekàm..w:e non
- r — ----- --- • -1 • metuit. Hfoc Dei delbtuta.manu, pnuatur bonis, corru^
pta iuxulibidinis.^ropcerealugens prophetafubdit:[y«c-
cenditin lacobquafiignemflammadeuorantis ingyre.']quia cum
D e i defolatur gratia,'& lifts eneruatur viribus,immergunt
fe variæ concùpifcentiarum libidines-, qui bu s fuccenfo
flamiriis in gyro, ne poffiteuadere, quafi ab igné intus fo^
rilvé deuoraturi Typice autéad mores bene tefertur,quan-
doquidem &animacornuafo|habere perhibetur.De qui-
bus fanecornibus: omniacornuapeccatorum confringam, &
exaltabuntur cornua iujli. ^ .
Gornua namque animatum fontfortiâquælibet yirtu.-
tum, quibushouit fide’lis anima oraniaadüerfantia.reper-
cutere, & quafi foenum aut puluerem in aerem ventftare
■ vel difpergere. Nemo igir urqui ignoret,q uod cornua non
fimul cum altilibus nalcunturineft tameneis caufà nafcé-
di. Anima vero non ex naturæ inftinétu virtutibus arma«-
tur, fed Dei munere: licet & ip fà prius habueric à naturæ
bono concipiendi gratiam, & nutriendi, quæ cohceperat,
efficaciam, Sed quia & fe perdidit, & Jibertatem naturæ.
Aliafontquæ confiingunturde peccàti origine nafcenciai.
Aliav'ero quæ exaltantur & crelcunt de yigore diuinæ gra-
tiæ. Hæcquia fibiinuicem aduerlântunDominus conlrin-
get omnecomuexlfraelçarnalij; ne diuciusfè vicia, extol-
lânt. Vnde propfiëta gémit, non quia franguntur, fed quia
inforote D e i vna cum animaçoriteruntur.; De quo futo,-
re tremens Dauid aiebac: Domine, ne infuroretuo arguas me,
ne que tn iratùa comptas me. Gontrahit autem&auercitma-
num fiiam É^ominus àfacie immrci,animam in.equentis:
quiaipfâ fè prius hoftibus expofuic, 8c recepit intus adul-
terum. Idcirco quia de finuDeiëgreflkforis anfina, vtia
cum Dîna, vt videt filiaS regionjs huius fèculi, vulnërata
eft à diab olo, & in niembris eius compa6fca : nanmfo tore
foo auertit Dominus manumd facie inimici;ne præbeat
auxilium contra eum, cui male prius fè fobdiderat. De qua
caufàetiam Ifrael carnalëm, ludæos videlicet abire per-
mifit inextermin'ium:quoniam & ipfi priiis leproli erant
non qualicunque, lepra fed perpétua , quod manu
Moyfi fignabatur, cumPxtenderec, leprofà fiebat:>cum
que quafrciuitas quæ vaftatur. Vnde fèquitur£Drririr eam
in rirr<w/.]Ergo Ecclefia deiieitur in terram, quando terre-
nis adibus, & viciispccupatur,neceft, qui foftentet eam,
doitrinârum virtutibus , Vel bonörum operum exemplis.y
Propterea cum talia in qùalibet Ecclefia contigerint, m o i ;
diuina vltio iufte fèquimr: Polluit (inap\t)regnum&princi-
peseius. Tune itaque eoîpollijit qiiando eius æqùitas pOl-
lutos oftendit, qui debuerant feipfbs, & alios eaftos co'ram|
D e o arque immaculatos cuftodire. E t fa6ti ^enus regàle
fàcerdopum fan^um. lure tune polluti pronuncianrur,
quando de tanti culminis thronq déjëwîiforui virioriim in-
ueniuntur. Vnde magis cum propheta lugendum , quam
aliquid in hisverbis exponendum cërifêo,quîa fîctftalbi lë-
gitur: Culpa fàcerdotum, ruina populi èft, vti & Iudæorü
fuit. Tropoligicc vero déficit Dominus fpeciofà cuiusli-
bet ariimæ née parcit, quando fè mens occupauerit prauis
defideriis, relibto intrinfècus cafto Dei amore, cui dibluni
fuerat, Audifiliajéntide, & inclina aùrem-tuam &c.donecconr
cupïfcatrexdecoremtuum,&defiruitomnes munittones eius in
gyro in irafurorisfui, Quando fide infirmatur, nec valetten-
catioues hoftium foftinere quæ i^jferuntur : quia intus pri-
raura perdidit fpccicm &pqlchritudiüem caftiamoris,A>
lioquin nifi prius intus anima corrupt^ ëflèt, 8c foedata vitiis,
nequaqüàm Deideftituetetur auxilio, itavt muri de-
ftruerentur extetius virtutum,quibusprius, ab hoftibus
neirrumperentjinuniebantur. Etproieciteam (ait) interram:
quia omninotunc de throno iregni ebrruit in terram,
quando intus çôriubium caftiamoris violauit, & fbrdibus
viciorum fè admifeuit. Vndévalde nobis cum prophetà
lugendum, qui de cæli culmine pcoiicîmur in terram,quo*?
tiens terrenafèxftamur 8c implicamur vitiis, ne quando di-
caturnobis: Terraes&in terramibis.Quianifi prius anima,
fpeciofà virmtem perdidiflèt, nequaqua munitibhes eiüs
extetius Dominus defbuipermitta?et; & pifi in gÿro de-
ftruda efïèt, nunquam de cæloin terram cecqhfTet, vt tb-
tumterrenafàperet. Sed quia intus pulcmitudinem ami.
fitjthronus Deieflè defiit.Hinc eft quod & in terram deii-
citur,&,Dorainuseampollriïï.Pri//«f(inquit) îegnum &
ejidföy
Daniel, y
Pfaliy
Ixad.iu
lfait 49. 4-
m m
lob g,
m i 7:
In bam entat. lerem . L ib er 11. I 6f
veto reubëabat, eam ïn fînum, mundâ crât. Hfhc quoque arcus quia tenditùr à Dominb vt dùrius feriantuf delin-
DauididPeuMfVtquidauertù(inqiiit)manumtuam&dex* q u in tes , amareplangitur : imo noli quia percutimur vt
ter am tuam demediofinu tuo in firieni ? Q uia manus Moyfi ex- j corrigamur, fedquiâarcus in furoré ektenditur, vtamplius
tehfâ, defignabat Iudæos exiiflè a D e o , Sceitenfoseflèad ’ quifqüe jpcccaris corde induracur, demum quograuiusat.
pràuàbpera,idcirco i^manus Moyfi leprofà fiebat. Reub- i imtnanïcafe fee^erufo feriatur: Hincquôque&iriPfalmis,
cari vero dementer quafi in fînum,vti ttianuS M byfi.mün- | D'edißimetuentibiu (iniquir) teßgnißcationem, vtfugiantafacie
di fiebant. Et hinc eft quod Dauid cefneris irreuocabilem j arcùg. Q g ia órnnino Quanto magis ex Dèi patientiaiudicii
ëorum captiuitatem, qùàfi offèüfo Deo loquitur : Vtquid | tempus exrenditurtânto retrlbutionis vindîda durioràc-
OUertis mantrn tuam & iéxùratn tuam de medio finu tuovfque ; camulatur. Firmat ergo deXterâm fiiam quafi hoftis contra
infirnm ? ac fi patefiter dicat:Qùandiu tüauertis manum | Ecdefiam delinquentem, cum eam incefïanter yindidis
tuam,nec remittis'èam in finu,ipli extenfi iritergentes, im- ; proftetnir. & durisexcruciàt ptenis, dpnec àutipla corremundi&
leprofierunr. HæcidcirCo dixferim , anima qüæ
definuDeifèproieceritad fèculariadefideria, contaminate
erit. Neque enim Dominüs alios fouet 8c defenditj riifi
qiïos fob alisautin finu geftat & nutfit. Reliquos vtro qui
feinde proiecerint,audi quid fequitur> [ Et fuccendit in iacob
quaßigtiemfiamma deuorantii in gyro. ] Quiaprofe&o mifè*
ramanfoiam fèmel de finu D e i, excreftentibus culpis è-
gtefïam , in Fu'tbre foo Dominus eam libéré poffidere im-
mundisfpiiiîibusp'ermitric ( nifi fortemifereatur eius r'tir-
fü's y t conuertaturad firium)qui eam foccendaiit iguc ebri-
cupifeentiatum, iri modiim flammæ deuorantis. Et viden -
dum, fi non fêptupluhi ac fi fornax ilia Babylonis'foc-
ccndatur & conciemat, quofcufiqüe repererit de Ghal-
dæis.
D A L E T H .
fetenditarcumfuütn quafi inimtcus ,firmauit dexteram fuaih
: quafi hoftis, & occidit omne quoi pu lehr um er at vifu. In tabema-
cùlo filia Sioneffudit quafi ignem indignationemfiiam.Tune hæc
omnia^confiâtfèciflcDominum, quandodimicantésho-
ftes contra Ierufalem, Chaldæos fcilicec.fiue Romanos,
explerfe foapermifit iudicia,nec refèllit. Ipfirtamqüe quafi
arcusin fiianu Dei parati longe fiierant & extenfi ad vltio-
nem,fèd quiaSion noluitredire ad eum, neque eum fofei-
pere,i n cüius manu diftenfi fèf uabantur, vfquë ad plenitu-
dinem temporis : vt de plenitudine & compléta menfora
delidocum,pléhitudo virididæprocederet.Et quia nolue-
curit;elle amici, iure fa&us eft eis inimicus, qüîa iuxta vo-
cem pfàlmi:C«?»fanclofanâi^,eris)& cumviro innocente, tnno-
cens.necnon & cumperuerfo,peruertitur.Siç &cuni inimicis iure
plangitur inimicus; [ firmav. it autem manum fuam quafi ho-
ftis, ] quia & ipfi aduerfàrii extiterant diuinæ legis, vc vel fie
addifeerent quod nonin foo gl.ïdio pofïèderatit terram, 8C
brachium eorum non fàlüauërar e os , lèd dextera Dei &
brachium e iu s& illurainariovultus illius. Q u od quiano-
luerüntahimaduèrtere, [ Oiciditomnepul'cbrutn vifu in taber-
naculofiliation, ] quando vniuerlà exterminaVf permifit&
demelirimec diftillare fecit, fed effudic -quafi ignem indi-
gnarionem fuam .Quod melius de captiuitate quæ fob R o manis
accidit intelligitur, quando tora effala indignatio
Dei cernitur. A llegorice vero, contra Ecclcliam puam fçpe
Dominüs,[tetendit arcum fuum quafi inimicus,] cum ipfà libi
inimicatur,nec vult Iponli monita obaudire, v t ad eum re-
deat pet humilem fàtiisfàiftionem, Idcirco arcum contra,
eiim extendit quafi inimicus, digne plangitur. Per arcum
namque,indicium intelligitur,quo vnufquifque in præfèn-
tiarumautpercuriturvtcorrigatur , atit quia diu tenditùr^
in extremis,peecata eum confommata fuçrint, graiüus ad,.
puüiendum relaxetur, in vlio ebdemqucarcu diuerfæ iudi-
ciorum Deifàgittæ ad iacula præparentun Siquidem atiæ
font fulgurantes, quafi làgi ttæmi ttu n tu r-ele 6tæ de phare-
tra Domini ad vetérem hominëm perimendum 8c vida Fe-
riènda. Aliæfont quæ mittuntur ad affligendos quoique, i
cCrte aut ad coronam,autad correptionem , autàd petnam
fopplicii.Sed de illis gémit Eccfefia 8c plangic quas Dominus
quafi iniriiicus aut per hæreticos, aut peripf'um diabo-
lum,aut per membra eius, ad vuhnerandosquofqueinEc-
clefia intendit,de quibüs in Pfalmo 1 Ecce peccatofes intends-
runt arcum, par alter tintfagittasfuas inpharetra, vt fagittent ïn
obfcuroreftps corde. Nam huiufmodi fagittæ de atcu Dei,(ci-
lrcetdiuinofooiudi(;fo,veniunt;,ex quibus Vnus elëâro-
rum:Sagitt<tDominï( inquit) inmefunt, & Dauid, Quoniam
<fta redear 'ad eum po ll verbera, aUt indurata in his qux
pereiint, tradatur ad foppli'eia port clilpas. Porio intef-
dum quoufque iratus maniini offirmit, quafi hoftis oc-
ciditin rabernaciilo eius omne qiiod vifu pulchrum eft:
quia omniaprfeciofa eius membra diripere permittit&tru-
cidare, quod vtinam tale fieri ne videremus. Vnde magis
nobis Here cuiri fropheta cofigruit, quoniam effula eft
quafi \gnisaddeuorandumindignatfo Domini quia pec-
cauimiis.Et qiiia ifta ex peccatis iinpegimus, atrociorafunt
Sc itreniediabilia iam fcx caula peccati, quam quotidie ad-
mittimus, net tamfen fic 'autfentimus, aut ad percutientem
nos D eum redire Conamur.^ effufa contentiofuperprincipes,
nos omnes err are fecit ininuio & non in via. Aa non puratis
quod haeciti fpiritupropheta:cernerent, qui eunbtain eo
videbantquarioquebantur, iu quoTunt ea quaenecdum
font, vtfuturafunti qu$noftrisaccidifie temporibus de-
ploramus ? Nequaquam igiturdixerim. Videnteseosdppella-
tos aliunde, nifi quia plur\malonge p’oft prauidebdni in Jpirit«. V 1; -
de continub quafi de nobis dicefetlEt efFudit(inquit)qua-
fi ignem indignationem foam. EfFudit ergo quafi ignem
indignationem foam, ita, vtvideas omnia confiagirari difi
cordiarumincendiis, & concupilcehtiarum flamniis cre-
mari, & nequaquam opus fic deflere ea olim quae Contige-
rant,cum&ipfi nunt fceleftioracommitrimus inEccleliis,
& grauiora peccamus.
Siquidem moralieer contra delih qtieritfem Dommusafc.
cum fuum quafi iniraicus extfendit, cum eampeccancem
confpicit,nec tmollit ad pbnitentiam, fed manus efos ad-
hueextenta, pofteriumerbfioraiiepefmictitcrimlna, nec
auertic in tanrum, vc quicquid yifopulchrum in ea riatura-
liter intus in moribus, quafi in tabernaculo videbatur, D o minus
perimeredicattir , quando feeditatem vitibrum eam
cbnfttiprarepermirtit, 8c omnia morum hpneftainccrius
violari. Tunc demum quafi iam pro poena peccati malls e-
ius exacerbatus, fecundum Apoftolum,quandoque tfadit
cam in paifiones ignominis, & effundit flammam libidi-
nis, vtcatmiraiam captiuapoft inceadia defid,erii fu i, fa-
ciens quae non conueniu nt, etiam ilia, q u s font eofttra na-
turam.Hincquefequitun
H E i
faults eft bomlHui quafi mmicusipU'tipiiMt ifrael, firacipi-
tauit omnia mania eiusfifsipauit Qm ties munitiones eius, &reple*
uittnfilialudahumiliatum&b:itniliatam. Haec omnia adlit-
teram de Iudaris manifefta eft relatio, vtfontem kchtyma-
rutn eorilmoueantverba, & ad lametitd fonliis inclinent,
quod Dominus qui eis duJfor olim fuerat & cuftos, qui
cumeisgradiebatur & loquebatur dtffingulis, quafi amicus
Ad amicum,clemcns&pius nunc ^ contrario, cum vin-
di(ftam rependit j fit eis qitafi inimfous agente iu-
dicioi . . ■ '
• Quantum ad littbrdm expedfat iam fopra eadem plan-
xerat, vbiainNetpepercir omnia Ipeciofalacob, deftruxit
in furore fiid muriitiones virginis Iuda, hffiquod hicaddi-
diifcn furofbfudged tantundemeft,cdm aibquia fatftus eft
ei inimicus , & in moeniapropter fpeciofa ciuitatis, metro
allufit: noh vcaliaeflentqua: deflet jfed vt retexendo am-
fc pliusad lachrym^s prouocaret.
Q u a decaufeiqhoceodembp'ere,quifqueintrafti,ad ea
qua; planguntuEjtriagis magifq;', charirate deuorps,lachry-
mas debes re^uifere,&ad fingula, quid defleas, vna cum
Ptophetarerexere, quam quod faftidias inuenireiNe forte
P/4/.J9.
fagitta tu*(inqmt)infix*funt mibLPzo quibüs itaque fagittis 1 (quia Dominus D e us exercituum nos vocat per Ifàiam
. indie
Gen.±8.
Exod. 1 4 .
Exod 5 5 .