B
C
D
tnian: chart tat emfuam qua dilexit nos,&cum ejjemus mortuipec-
catisconuiuificauit nos Chrifto,. Cette hoc ex perforia fea &
casterorumfidelium atque ele&orum loquitur« & tamen
& fe & carteros vitio damnata: ex Adam generationis
teftatur fuille antequam per Chtifti gratiani liberarentur
naturalicer filios jrx. Quod quid eft aliud quam vala
ira:,vafa vindidbe, valadamnarionisasternae i Ethocnon
alitcr,fedficut&ca:teri, pari, fcilicetreatu , paricondi-
cione , parifentenria: damnarione qu& proculdubio eis
cum ceteris omnibus erat communis : Ex qua fe& illos
apertedocetliberatosper diuitias mifericordia» Dei , 3c
nimiamcharitatemefus, qua eriam talibusfebijenit , &
tales diligere digrams eft , vt mortuos peccato non fo-
lum viuincarec, led eriam conuiuificarec Chrifto. Cum
ipfe eos h morcuis refefcitando, & ad dexteram luam in
caeleftibus conftituendo. .Hoc etiam alio loco fublimi-
ter&nimis gtanditer commendat dicens de feiplo Domino
& Salaatore noftro, delens.quod aduerfem nos
erat chyrographum decreti quod erat contrarium nobis
, & ipfum tulit de medio aftigens illud cruci fpolians
le carne,p'rincipatus & poteftates traduxit, palam, trium- ,
phans illos in femetipfe iuxta hunc namque venerabi-r
Iem& mirabilem Apoftoli fenfem ipie Dojninus & Sal-
uator anti qui decreti, id eft antique damnationis-& pra:-
finnionis qua in mortem xternam merito ac iufte prced-
pitabamur, chyrographum quod noftris operibus tan-
quamproprijs manibus cum diabolo feceramus, vendiri
lub peccato, Sc eius nbjs feruituti tradentes feo /anguine.
deleuit. Quia ipfe eft Agnus Dei qui tollitpeccata mundt: qua-
tinus per tale ac tantum pretium fcluto ac deleto chyro-’
grapho peccati/olucretur &vinculum decreti, quod nobis
ita erat contrarium, &itanosfeceratobnoxios &fob-
ditosferuituti, vtnemo noftrum caputpofletengere.Et
ipfum tulit de medio, ne eflet iam obftaculum & interclu-
no inter nos&De»im:iuxta quod Prophetadicit: Sedini-
qtttt ate; veftra diuiferunt inter vo;&Dsum veftruni.Sed pateret
hominihberaditus®reftus ad conditoremfeum. Af-
figens illud cruci, dumeiulclempeccati noftri, qua: nobis
debebatur; pcsnam in carnequam fufcepit pro nobisex
nobis iplefuftinuit:Atteftante etiam Propheta,qui ait, ve-
relangoresnoftrosipfetulity &dolores noftro; ipfe portauit: Spo-
liansfe came, id eft indumentum corporis quandovoluit
feafponte,feapoteftate deponens. Cum enim accepiflet
ace turn, lieu taitEuangelifta, dixit conftummatumeft, &in-
clinatocapitetradiditJpiritum,qui etiam ante dixeraf.poteftatem
habeo ponendianimam meam &poteftatem habeo iterumfumen-
di eam:Nemo tollit earn a mefted egopono earn a meipfbjVt iterum '
fumameam. Prindpatus & poteftates fpiricuum maligno-
rura diaboli & angelorum eius,qui antein genere humano
b fe decepto & captiuato velut libere dominabantur, de-
honeftauit,contumelia & ign ominia denotauit:arque omnium
credentium &intelligentium oculis manifeftum ef
ie fecit; Triumphans illos in femetipfe, dum feo pretiofo
fanguine peccata mundi deleuit. Atque itaCaufis eis antique
damnarionis &principatus abftuht, &per limplam'
mortem carnis fux duplicem mortem omnium ele&b-
rum fiiorum deftruxit, liberans eos & a morte anima:
per indulge«tiam peccatojnm , &.a morte corporis,
perrefurre«ftionis& immortalitatis tropha:um. Si autem
& hocexigitur vc de fcripturis aliquod teftimonium pro-
feramus , -vbi fimile aliquidin diuinis operibus geftum
legitur, fcilicet vt quod iudicij fiii iquitace & feueritate
decreuit , bonitatis & milericfrdia: fax poteftate in-
dulferit, atque in bonum conuerterit , illudinprzfenti
occurrit , quod beatus Moyles populo , cui regen-
do & deducendo praeerat , de eodem omnipo^nte
Deo dicit:Timui enim indignationem eius & tram qua aduerjum
vos excitatus delete vosvoluit. Et poft aliqua cum lupplifatio-
nisliis , quam pro illius ofFenfi(^nis in dulgenria apud
Deum faderat, humilitatem &inftantiam commendailet,
fubiunxit atque ait : E? exaudiuit me Dominos etiqji hac
vice &teperderenolait. Ecce populum contumacem & re-
bellem omnipotens Deus iufta indignatione commotus
delete voluit:quod vtique eum voluift, non, quod
Maciterledveracitcrfcripturadicit : Et tamenid ipfum
poftea fidelis famuli piece & lhpplicationp plapatusjibera
bonitate&mifericordialuanoluit. Non quod iméius yo-
luntate vlla fit mobilitas, apud quem iuxta Apoftolum,
non efttranfmutatio,tiec viciftitudinis obumbratiö ;Sed quia il.
lud i ta iu fta letter irate decreu erat, vt id pqftça mira pietate
& iufta interuenientecaurarelaxaret, Tale eft illud, quod
& in eodem,lcripmræ k>co de Aaron làçerdote.qui iàcrile-
giqpopuliin vituUfabricatiq^e ftç celebritate.licet inui-
tusceiïèrat , dicitar. AdueiTus Aaron quoque yehemen-
ter iratus voluit'eum contetere, Etpro illo fimiliter de-
precatus fum-Sia^ergb in Kis euidèntibus rebus, & aliud
iuftitiadecreuit, & aliud bonitate'fecit , nec fibi iuftus
^ milèricors aliquid conrrarium ejit,dum & ibi iiiltitiam
& hie mifericordiam confefiiâtiit .ita prbfedto & in ilia
deftinatione totius malfe damnata: ad internum quod
iufta feueritate generaliter ftatuit , fpecialiter .inde quos
voluit eligend-b mifericorditer tempetauit. non cuiuC.
quam lupplicatioue , fed quod eft ineffabiliter gratius
& m^gniheentius fola bonitatis luæ dignàtione & mi-
feratione vtrumque taSien Itmul inætèrno Dei confilio
lempec fuille riulli fidelium dtibitare licen Quia quam-
uisiuxtaordinemrerum temporalium praCeedat ingene-
re humano iufta ilia damnatio >'$c fùbièquâtur ilia mile-
riebrs exinde liberatio ; apud seternam tamen atque
incommutabilem veritatem vbi nihil eft ante, nihil po-
ftea, fed omnia'& aequaliter& fimùl tafn prièce^ehtia
fcilîcer quam lubfequenria in rebus mutabilibus yrto cer-
munturihtuitu, vno dilponunturniitu j ytrumque vt di-
dum eft, & fempiterna prée(cientiapra:cognitum &fem-
piterna dilpofitione confiât elfe præfixum acpræfihitum.
Dè hac iuftiflima 3c, gerfferali tpaus humani generis
per Adam damnatione.&per vnicum mediatorem àcre-,
conciliatorem Dèi& hominum Dominüm hoftrum |e-
furn Chriftum mifericordiiïïma & benigniffima abfolu-
rione plena eftlcripcurafàntfta, lîcutiam lùprabreuiterb-
ftenlîim cftrPlenifunt etiam libribeatofüm Patrum : Ex
quorum diâis ad ædificationern & confirmationem le-
gentiumhicaliqua lubiungere, gratum & neceflarium
omnino duximus. ‘ 1
Beatus itaque Hilarius exponens verba Apoftoli quæ
iam fùperius pqfùimus,id eftybi deDomino ait:delensquod
aduerfuni nos erat chirographurh decreti, & cotera de hac re ita lo- quitur.Çanç*m éiiim peccatirecepit vt in aflumptione carnis
noftrædelidta donaret, dum eius fit pàrriceps aflumptionenoncrimine,
deiens ris, vtnoua in fe noftri genperÇisrr citroeratteimor ifeecnotennftriitàumti omnoemx- :
decreti anterioris aboleret,cruci fe pérmittens figi ; vt ma-
ledidto crucK Obliterata terrenæ damnarionis mâlèdhfta
configeret cJfhhfâ ;Et ad vltimum in hominepalîùs , vt poteftates
de honeftaretjdumDeus fecundum feripturasmè-
riturus & in his vincehtis în fe fiducia triumpharet , dum .
mortalisipfenequè morte vincendus pro morieritiumæ-
ternitate morerctui.
I Tfem. cum exponeret verba Plalmi quibus ad Deum di-
àtuv.Quia dpudtepropitiatio eft:Eftehim3inc^mt, vnigeniiusDei
fil us, Deus verbum ,redemptio noftra,in cuius fanguine réconcilia- ,
tiDeojumus: Hic eftqui venir tollere peccata muridi quiçm-
vceiitueæris c dheilreougirt.a ph’ umi" *le' gis a^f figens, edidlum damnarionis
ïed&beatusAnlbrofîusm expofirioneepiftolæad E-
phefios, de eadem re fie dicit, fîmes itaque nos poilèlEo
Dei,& file nobis portióin quo fimt diuidæ gloria: hiredi-
taris eius.Quis enim diues riift fblus diues qui omnia brea-
uitîfedmülto magis diues mifericordia, qui omnes rede-
mit.Et nos fecundum carnis natùram iræ filios & condem-
nationi tfbnoxios mutaoit quafi aublofjVtfimus filij pacis
&charitatis.Quis enim mutarë naturam poteft, hifi qui
cireauic naturam ƒ itaque fufeftauit mbrtuos. Et vl-
muiifnicoa tIoesfi iin. Chriftb fédéré fecit in coeleftibus in ipfe DoBeatus
quoque Dacianusficut de eo in libro. de viris
inluftribus beatus teftatur Hieronymus (suit vita quam
fcrmoneclariis , ita aperte id ipfum ipculcat dicens:
Cannes aliquando^entes prinçipibus tenèbrarum&pp-
teftatibus traditas nunc per Iefu Chrifti Domini noftri
G
H
viótonam
IVi^priam liberatus ille èft | ille qui redêmit donans nobis
I omniapecGUa, ficuc Apoftôlns dicit . xt deknsquodadmr-
\ funînpseïat t birâgraphum inobaudïttoniv.ipia &ipCum tulit dc
medioafiigens iliud||u|| exuensfe carnçm,traduxit poteftaresiibere
triumphanseosin femetipfe,feiumcoro|>edi-
folcpritemplamut intuim cum fiue parüüli , fiue iuiié-
■ nés ad regencrarioius yeniunt facramçntum -, non ptjus
; nfoibiiutesn çr|: rvfietap:r aumde fupnirti,t uqs uaabmei se ixmormçiufmndisu s &ab iegxaftùufcï ia: tivo-t -
tunç yere àppareat quomodo princeDS mundi huius
mittatur:iorasv : | t quoinodo prius alligetur fortis, &
I deinceps vafa eiüs diripiantur in poïïclfionem translata
vibtbris.quicaptiuam ducitcapriuitatcm» & dat donaho-.
minjiabmus . v,e ro beams Auguftinus-tanto hinc v.berius &
murriplicius eft iocutijs,.quanto Qç maioc ei ac vehemen-
tior incumbebat neceffitas contra inlurgentes tune hæ-
reticos Pelagianos tanti huius fecramenti, id eft,dam-
nationis human® per Adam ingrelï®}:3c liberationis ac
redemptionis per •Dominum lefiim Chriftum indultiè
poenitus ignaros ipfias fiamana: damnarionis cauCis 8c
Dei gratiam qua iola pcr Chriftum Dominum lïbcra-
mur, & ’ diuinis tqftimohiis, certiffimis rarionibus
aiterendi.. ï(i quad'am itaque Epiftola ad Qptamm Epi-
fcqpnm ira loquimt ; Cum omnes iufti, hoc eft, Vera-
ces Dei cultores fine ante incarnationem, fiue p#ft inr
camationem Chtifti .nec vixerint," nec vïnant nifi ex
fide incatnationis. Chtifti, Ü> quo eft gtatise plenitu- .
do.-profefto quod fictiptum eft, non elTe aliud nomen'lub
tos&yincula noftradiftupif.fîéut Dauid dixer'at: Dominus
Ét iietam-Dtßupifti vincula mea, tibifacrificabobofttam lacuud0is**',,
Solututaque de vinciftis : vbi per baptilmi facrathentum-
ad fignurh Domini conuenimus, diabolo & omnibus An-
gelis renuntiamus quibus ante feruiùittjts, ne,ia,m illi^vlr
teriu? ferniamus fanguine Chrifti & nomine liberati
Quod fi qüispofthac fuioblitus & redemptionis ignarus,
I ruri'us adA.ngelorum feruitutem & infirma, ilia & egena
mùndielémentatranfierit , antiquisillis ,cpmpedibus &
catenis,id eft,peccari vinculis alligabitur & fient nouiffima
eius deteridraprioribus, quia & diabolus eum per fligam
vidtum vehemenrius ihligabit, & Chriftus pro eo iam j
pati non potefit.Quia qui refurrexita moitttUftam non morte- '
turàmi pBleiuast.u s eri■ avmif Leo grandite-r ■ ho; c & rnu.lt.ip.l.ic.iter
cornmendans-lic dicit, ; Exaltatus iefiis Chriftus in lignp
retorftt mortem in mortis auûorem ; Et omnes principatus
aduerfafquc virtutes per obie&ipnem PajP ^ ? 5'
carnis elifip Euacuatmn eft generale illud Veiiditionis
npftrae & lethale cyrographum & paddm eaptiuitatis
in ius tranfit redemptpris. Glaui illi qui manùs. Domini
pçdefque transfodcrànt ; pérpetuis diabolum^ fixere
yuiiielibus : Et&nPlorùm pefenamembrorumimmicarum
fuit iuterfeéliP poteftatum. Sic fuam Chrifto confum-
emraeàdruen vtitbriluomriapmha, rvetn itn.f ii pt iibte &rucmu m: Tipefnou oitm,inneqsu qitu, id inif pcoufmi-
tam manfiietudo p^:ientiam,& cohibita fàtnulantium fibi
angelicarum virtute legionum haufit calicem doloris &
morris', totumque fupplicium tranftulit in triumphum.vi ■
difenterrôresVfubaPtæfunt poteftates, accepit npuum
mundusexordium.vxdamnatagenerationon obeflet,quibus
lâiiiàndis regeneratio fubueniret.Itéalio loço : Conri-
nuif,inquit,fpab impi j s poteftas, & vcdilpofitioneYtere-
tur occuftaytinoluit virtute manifefta. Nam qui iriortem
& mortis audorem lua venerat paffione deftruere quo-*
modo peccatorgs laluos fâceret fi petfecutoribus repugna-
ret. Nam etiariifi defcenderet Chriftus ,de bruce vos tamen
haereretis incrimine. Sprèta èrgo lunr van® inlultatipnis
opprobria.Ét ^iferiçqrdiam DPmini perd ita & confepfa
reparantem null* contumeli®, nulla conuiriaapro-
pofitifui v|a reutfttierunt, OfFcrebatur enim Domino pro
fàlute mundihpftia fingularis,& occifio agni per toi f®cu-
I laprædicata promiflionis fîlios,inlibertatemfidei transie-
rebapConfirmabatur quoque teftamentum nouum , &
Ch.riftiianguineæterni regnifcribebanturhæredes. Ingre-
diebatur[animus ponttfex fanâa fanftorum ér ad exorandum
■ Deum immaculatusfacer dos per velum fua carnis intrabat. Alibi
qiioqu&breüiter ôc diligenter definiens. lta„dicit ; Sciens
diabolus quod humanam naturam infecijfet veneno nequaquam
\credit Dqmïnum çh iftum. prima iranfereßionü expertem quem
toi docmhmüßdkuhjje mrtalem* Perftitit ergo impropus
I jprædo^ & auarus exaäior in euiri^uimbilipfius habebat
infiirgere: •. Et dnm yitiatæ originis præiudicium ge^ra-
le pèrlcquitur, chyrographum quo nitebatur excedit; ab
illo iniquitatis exigens pcenam, in quo nullam reperit cnl-
pam * Soluitpr itaquè pablionis antiqu® malefuada con-
Ifcribtio , & per iniuftitiam pins petçndi , cptius debiti t femma vaçuatur.» Fortis illonebiitur vinculis fuis & omne
çommentutn maligni in caput,ipîius retqrquetur. ^Ljp-
tp mundiprincipe (^prinîtaris yàfa rapiuntur. Redit in hp--
norem fuum àb aupquis contagijs' purgata natura.
Mois, morte deftcuitùr , nariuitas hatiuitate reparatur,
auoniam fimul Sç rederaprio aufert feruitutem., &
■ regenerarip mut?t pti^nem,%fides.düfBficat peccator^n.
, Sed.& b â r a i C oe i e ^ p u s ^ n d emj e a n d ^ p l p
&eifdem pene verbis plèniffime & brenimme exleqni-'
tur dicens : lfiud etiam quod circa^baptizmnos mÿifty ucrfemundpfenaaEcclbfia vnifort^ter agit r non fi^ip.
coélo, in qno. oportet falups fieri noi, exiUo
temport valet ad faluandum genus humaniim, eic quO
in Adam vitiatum eltgenus hijmajium. Sîcut enim in A-
davi omnes moriuntur, ita & in Chrißo omnts viuificabun-
tnt. Quia fient in rcgùomortis nemo fine Adam,icaiii-
regno vita: nemo find Chrifto. Sicut pet Adam omnes
peccatores,itaper Chriftum omnes iufti homines. Sicut
per. Adam omnes mortaies in pcena fadti fiint filfi fé-
culi, ita&petCfitiftum omnes immortalesingtatiafinnt
filii Dei. Cut autem quætantur etiam, illi, quos creator
voinit ad damnationem non adgratiafiipertinere beatus
ApoftolttS tanto fuceinftiore hreuitate, quanto rtaiort '
au&oritate commémorât. Deum enim dicit volentetri
oftendete itam & demonfttate poientiam fitam attulil«-
in multa patie.niia vala iræ qu* fata filtlt in perditiö-
nem : Ét Vt notas faceret diuitias glotiæ iuæ in vafa mi-
iericordiæ, quem fiif etius dkerat tanquam figulum lu-
tieit eadem mafia facere aliud vas ill E-onotem, aliud
vas in contnmeliam. Merito autem videtetlit iniuftum,
quod fiunt vafii itæ ad perditionem fi non eflet ipia v-
niuetfa ex Adam' mafia damnata. Quod ergo fiant inde
nafceqdo.vafa itæ pertinec ad dehitam poenàm : Quod
autem fiunt rtnalcendo vala miièticordiæ pettinet ad in-
debitam gtatiam. Oftendit ergo Dçus iram fiiam, noti,
vtique animi perrarbationem iicut eft quæ citca homines
nuncupatnf, fed iuftum fixuijqne indidumi Quod
de ftirpe inobedientiæ ducituf’pfopago peccati atqnd
fupplieij. Et m m HWev m»lirte, ficut,iq lfi>to lob ictia
ptum eft, friuit eli vita, & fhm iracundix, Eitis ènim rei
vas eft, quaplenuseft:vnde itæ va& dicuntnr. Oftendit
& potentiam fuam qua bene vtitur- etiam maliS, multa iti
fills, natutalia Sc temporalia bona latgiens, eornmqne mai
litiarà ad exercendos & c6mparationeammonendos bonos
accommodans: vt in eis difeant agere gratias Deo,
quod ab eis non fuis mentis qu® in eadem mafia pana,
fuerunt, fed illius miferatione difcreti font. Quodmaxi-
me apparet in pariçjlis : Dfr quibus cum per Chrifti gra
tiam renafeuntur,& iftarn vitarii in fila tenera ætate hnicn-
tes, in æternam IX beaten tranfeunt, did non poteft quod
libero difeernuntur arbitrio ab aliis infentibus qui fine haé
gratia in ipfius mad® damnarione moriuntur. Si autem
hilbli crearentur ex.Adam’ qui eflent per grariam recrean-
di, & prater illos qui in Dei filios adoptaritur , riulli all)
homines nafeerenturiateret beneficium quod donaretur
indignis. Quia noli* ex eadem fiamnabili ftirpeproue-
jiiequbus debitum luppliciivi^redderetur. Cum yooat-
culitln multapatientiavafair® quæ perfedafirnt in perdi-
tioncm non Ibhirn oftendit iram & demonftrauit potentiam
fuam redhibendo vindiftam &bene vtendo malis,led
5 etfem notas fecit diuitias gloria: fe® in yalà mifericordi«?
$