9i8 Expofit io Chnfiiani Grammat.
dicétes.[Do?«i»e mifererenoftrifili DauidPftztn olim eft quod
gentium pöpulus hoc clamabatOfanna fili Dauid,mifcre-
re noftri. Turba autemincrepabateosvttacerent.] Vel ludæi,
vt in aäribus Apoftoloium legimus, vel turba ifta, pars po-
puli intclligitur quæ non credit.quæ obfiftere populo fider
li voluit, ne.crederecinfuumDeum. Vnde“& multos per
tormen ta martyres tedd idit. Seu turba cumulais vitiorum
fiintiqui obfiftiint,ne ad Deum ctmuerfamur. [Atiüimagis
clamabant dicenteséjQüh ex pêrfecùtionib.'magis creuit Ec-
clcfia. [Erftetitlefus,& vocauit «wf) Tranfiit nobisquando
natus & jäalTus eft.&relurrêxit.Stetit.qùado pofftaftenlum
incomutabilis faChis eft in cælo.ad dexteram patris.-vel fte-
tifle dicitur, propteradiutoriu quod miniftrat fidelib.fi.iis.
[Quidvulns vtfaciam Vobis:} Petivùlt quôd nobiVpètentib.
côcedereprænolcir.Prope eftDöminüs ömmb.inuocanti-
bns eitm. (Dkunt iüiiVtapeiianiur oculi nofiri.flpcmo cCrto
orat eleäorum populus, v t mereatur yidereovulis fpiritä-
libus fine fine regem feculorum indecörefup. $iue prat vt
reliquo populo adapèriat aüres præcordibrum ad intelli-
genda myfterij arcana. Etnqs quæramùs lucem quäeüm
folis Ängelisvidere poffimus. [Mifertus autem corum Iefus,
tetigitoculoseorum. [Q g iafiqu i credunt ipfo dahte incre-
mcntum,cre’dunt. [Ercönfeftimvideruht,&fecutifirnt cum.]
Quiconque ehim oculis mentis videtlefuin,(eq'uitur eum
imitando eius ad iones. Vi d et &fequitur,qhi bonum quod
intelligit operatur. Videt & nÖiequiturjquibonum quide
intelligit,léd operari contemnit, Ielum enim fequitur,qui
i mitatu r. Vnde dicitur. Si quis mihi miniftrat mefequatur,id
eft,me imitetur. PöfiUmüs periftos cecös ludaeos fiue Pha-
rifieosintelligere.
Defufcepttone Domini ab Hierofolymis.
C A P V T X L V I I .
E T cum appropinquaJfentHierofolj/mit,& veniffent Bethphage
•admontem Oliueti. jDominus nofter IefusChriftus cun-
d a ordinate & (àpienter difpenûuit, ficutifàpiencia Dei
quod ipfe veraciter fecit quædam miracula ad excitanda
corda eledorü Sc reproborum & vnde boni profecCrunt,
mafi deterioraueruntjquonfq-jde morte eîùs inufcem con-
fpirau ef tint, & quando eum ante placitum voluntatis eius
occideregeftièrunt,tangereeuro nequiuerunt. .Cümvero
dies voluntatis eiusappropinquauerunt,licentiam accepé-
runt, & d e mirificis geftis ampfius infänicrunt. Vtautem
oft enderet fe Dominus filium ilixus efte, qui quodam à Sa-
muelis tempore allbphylos cum diis fiiis percufterat, dear-
cam fixam per yàccàs fêtas refera ad locum debitum fece-
rat,adhibuit fibi aliud peçus ad hoc demonftrandum.Sicut,
enim ille vaccæ quæ nec dum iügum traxerant.quamüisvi-
tulös recentes habererit: tarnen accepta area Domini äbie-
rixht y iamquä ignoräiierunt,pe rgcntes&mugien tes,quafi
dicerent Sc vitulosnö obliui (cimur, fed tarnen creatorem
cuius arcam ducimus plus timeraus. Similiter & hic a feiquamfeflorem
lnbuerat, accepte Domini corpore fecit,
[ c um venijfet Betphage -, mifit duosdifeipulos dieensL] ' Bethpha-
ge> eft villa parua in monte Oliueti iuxra Bethaniam & erat
facerdotum viculus, Sc interpretaturdomus bucca fiue ma-
xillarum ptöpiet capita arietum Sc hircorum quæibiiace-
bànt. Cum ergo ibi veniflet Dominus primatèrià qui dorn
inicusapud nos vocatur, mifitc^tosdifcipulosfuos, Sc
ipfe peruenit ad Bethaniam, Sc manfit ibi iplànode in domo
Simonis 1 eprofi. Et venir ibiMaria fotopLazari, & ef-
fudit vnguentum fiiper caput eius. Et difcipuli interim ad-
düxerunt afinam & pullum,&audiertint in Hierufàlê quia
ibieflètipfe. N on enim videranteum poftquamLprarüm
fufcitauerat.Frequenter quidem Dominus Hierufàlem vénérât,
fèd nunquam cum tantaglorià in eamingreflus eft
fient tune, vt hi quiante eam vobierant occideré,turic ha-
berenr locum, quiaruncei plaCuit mori,quafi in fabtis fuis
di)çifléceis. Vos pro bepefijciiakme vobis impéfisdeterio-
rainini,^ occidére me vukis:mbdb fi vultîs dó vobis loçu.
Facio tan^sn mitabiliora, quam ante feci. - Su (ci taui vobis
mbrtuos, ipfb die modo relufciraui quadriduanum. E t vt
cOgnofcatjsmeilliusDei filiuln, quem vós dicitis àdora-
rarè : ficut legitB oblitasfuiftè bucculas natufam fiiam, &
amorcm vitiilbruih liiprum pro arcà Domini quæ fiiper
eoserat, fie videteafellum oblittnnarnorem ma tris.fuæ,&
fine fre n o&capiftr oire viam ineâ.Quafi vobis dicat ipfiun
brut'urn animal. Amo matrem, fed plus timeo çreatorem
quem habeo (èflqrem. \Juhc lefiu mifit duos dijtipuîos fuos
dicens: ltetn cafieüum quod contra vos Caftclluny modo
appellatur Hierufàlem , quæ.quondam cinitaS^cgis
magni, id eft Dei dibla eft, quia conlpiratum habebam cities
eius occidendf fâluatorem fùum^ [gmd contra pips eU,sl
quiavidere iam poterantdeiplb,^iqnte Oiliueti. T^ajmen
quindecim ftadiis erat Bethania ab Hierufalem,fcd fie erat
conftruâtum tctnplum , v t deipfopp(ïèntv,idere Oliueta
in monte eodem j & de ipfo monte ardens oleuro in. tem-
plo Domini. [Etfiatim muenietis afinam aüigatam j & pul-
lum cum ea.] Alina ifta ad templum Domini data fuerat Sc
in commune fâcerdotum erat: & quifquis deeis volebat
accipicbat.
Piillusdieiturafèmis, ideftparuus, quiadiminnti,uu:m
eft eius .Et vniufcuiuique beftiæ, au t auisnatUs puftiï$:pOT
teftdici dum tenereft, vtpulli columbarum & pafterum.
[Sa/«kr,]ideft abfoluice a vinculo.. [Adducitein w<t»^3qpia
virtutem dcbeçcum eis fàcere. Vtfèparentur ab inuieem.
\_Etfi quis vobis aliqutd dixerit: dicite quodDominus his opus ha-
b ft,]& confejiim dinuttet eos.~] Quia multos Dominos habe-
banr proprerea praecepit vt ablbluteDominum dicerent&
nondelignarentaliquem. Etplacu.itDominohancvirtutem
fàcere deafçll.o fâcerdotum vt ipfi fcirentquoduun-
quam fèfloré fuper le habuerit, quia fàcerdptes m agis eius
opêribus contradicebant.[Hocauu m totumfactum eft Quid
totum fàbtü eftjvt adducerentur vtfêderetur ab ipio.[Ohm
fiepradiftumfueratd Prophet a Zacharia.~\ Quæcunque JDèus
a<fturqs fitit in hocfeculo corporaliter>prædiblafucyint o-
mnia à Prophetis, Sc iftud etiam prænumiatum eft ipftim
adlurum.PÎacuitqi Domino côcordari dibtaProphetaium
cumfa(ftis(liis,&inProphetarumdi(5Hs&infebtisiuis?e-
rax haberetur,quia veritas eft,métiri no poteft. V t Pfalmus,
i n qui t : J ufius Dominus in omnibus viisfuis, & 'fan élus t&ommbus
opêribus fuis: nam hoc quodlegimusin libre Regumquod
dixit Ipiritus: egrediar, &erojpiritus rnendax in ore omnium
Prophetarumeius : non Spir. S.fèdDiabolus ibi inteliigitur,
qui ad tempos, propter peccatum regis corda Prophetarü
eius dcccpit.[D/bfejî/iÆSwn.Exuirando &gaudendo dicite.
Erat cohiuemdo apud Romanos poft triumphatos h o fte s
cum triumphôingrêdiRomam:itavtvénirentei obuiam
omnis fenatus,& omnis dignitas cum omni populo,& babe
rét metricc laudes &deçantarer ei & ille proiiceretfùper
eos vnavicedeaureis denariis, alia vice de argenteis. Spd
nullns ficglôriofeingreirus e ft, ficut hic Dominus nofter,
quia illis mendacia cantabantur, ifti au rein fuppUcabanc,
faluum fac in excelfis. [Eccei] Admiranriseft. [Rex.J Non
Tyrannus, quia regis minifterium eft regere & guberuare
populum,oppreflbs liberare opprimentes debellare. Q u i
lüsquinunquam anteaàmâtre fèparatüs faeràt, & n u h- 1 n o facithoc.non eft rex fed Tyrannus,quilocum occupât,
&fürfitan&ipfèeôsvaftât &aiiosdreprçdarefinhv[r«ar.J
Ad Ifiaél fpiri: abs fermoPropheticus fit dicens.Tuus erit,
y t faluette,®at fi volueris,Si au tem nol u eris, n ö difperv
det te,fèd finet dilpordere, quia Deus temp rat or eftmalb-
rum. [yenittibii] Ad tuum profedum inquit. [Manfuetut.\
Vtpofteaipfè dixit- Mitisfum &humilis corde, [ßcdensfuper
afinam i] 'Po tüit Dominus equum vel clephantem babere
ad fedendum qui potujt babere Leones & Gfiphes ad do-
mandura Ægyptios, fèd'ficut illic pfir parua animalia do-
muit fixperbos, fichic per yoeanimal & brutum voluit cô-
fundere fâpientes fèçuli. Ac fi dicat Propheta. Non fcilicet
■ fuper currum aureum , heq; fuper feruidum.equum litis &
diicordiæamatorem, qui habet peblusdefiiperbia,repletfi
& cum audierit fonittim bucçinæ & viderir bellQ, percütit
vngula terra & dicit in corde fila vah. [Sedet fuperpullum,ftL-
per quem nullus hominum fédité] Q u i non fblum non mandit
fermai’, nee maculat aurutji âliu a, nec capiftrumj habet,
Sc viam fuanfïncedit, eft fubiugalis, quia amicuspacis.
[Eunies autemdifcipulifeceruntficut confiituit ie/w.^Dixerunt
ficut præcepit. Ducite ( vtalij Euang||iftæ narrant.) Et
adduxuerunt & non federunt, fed îrNhanuadduxerunr.
[Ef impofuerunt fuper eos vefiimenta fua.] Non, fèjilam juiro
redi^niT
/» Màttbsufn Emngèliflàin.
redfmitam vel afgfcrtto r q'ma fofümödö'ddioyiffcHum ifta
rccj uitebat. [Plurima aut turb~a, ftrauerurit yeftitnetita fud in
via ]N e afcll us in foueam de cid titi'SfAlqvefiimeni'afüa,alii
radios deaxboribitsfterneb.tnt. TurbditUtemqüa pMcedebarit,&
(ju&feqttebant urclamabantdicentes: ] T u tb^ pfaeedebant, q
de ciuitate venerun t ob uiam e i: S6:qäebätur, qua* de Hie-
richo&dcalijsciuitätib.eumfccütafunt venieiites addie
feftu rn VzCchis^Öfunnafilid Dauid: ienidiftus qiii venit ih no-
tnine Domink | ’©ia%na verbtim Hehr^aCttm eft)%ompdfitu
exinEegrq-.&cqrrupto.Saluum ifadäpud H e bfaedsdxcitur
ofianna intetieiftio deprecaiitis. < Et'ciim iurf&uhturinfi-
muJ,%qfectur 1, perSynälyphsfin,jtä vtnfec (cribattTr & fit
öfanna. 0 ‘ieparatum,& (. coniu’nblum cum a.&n.'Deniqi
& in P/alm^ centefimö^leptimo deCifno vbi fCriptüm eft
aprid rtos: Q’Domihefitluum fac : «Scin Hebfaeoolänna ha-;
bet: benediftus qui venitiri nomine Domini. Ideo bene-*
diiftqs: quiaiix noinine patrisvenic. Alius vehit ihffömine
fix®,& ideo eri r mal edibhisQüia ex pärte äliquid diximus,
nuncfp/ritähter-percuiTamtis.Döminüs venitadmötem
oliuetijhöceftad Ecclefiam'fuäm;noliquodturiccfIet.Sed'
,quam q ;iarend'ö fuä fec-itiii quä eft laböruni & dolbium
‘folarqen. Et manfit in Bethania: videlicet; m domo öbedi-
emi.x: quiaaöte paflionein fuam & fundämenta^Ecclefix
■ fax ia(ftaetan t, & inca ei'antdequibus'dici’pöterat. Super
quem retjuieftatn nifijuper humÜem &qtucturn:& t r einen tefer-
| mones in eos'. Mi fitduos dift ipul pls pirbp ter dubsp op ülbs^
ifeupropterdifö ixiartdata,'dile^iöne D e i& pfoximi: praei-
eep;tUmexhibeifc-,afinam Sc pullu ludxos & gentes: quiä
[fecund tun Deürn ludara matef eft gentium, lntienietis aifi-
|nanx niligatam Sc pulljäm cühi ea'.Quiäqn Dominus adue-
; omixis miindus füb peccatisongin^ib*äftri^u(s.cene-
bätüt. Sqluite pei minifteriü yeftrurri. AdduXerunt Apö-
iftbliadipiuyn. 'Et impo(itfrunt veftimenta. DoÖiri.nas fa-
^cras. EtChrift:ühx defiipef ßde*rbFecefunt: ytqui Habebät
antefcftqrahdiäbblQjh'abetentdemcepsPeurhi^
Euänggliftjf :£j!t|f'de^^.gentib. feiipi^mrit, pull^
eomemö'raftt ä‘dd߀tufn. l^attHlEus yerd'qtu tudieis erc-
dentibusfctibeb at,e tia afirtk liiendöiiem 13611:.*% fuci&os
erftendat fidem' Clii'ifti fiifte^tufös. Quofnodb, verb
ex totocolligeda gentilitas, Iu d iain fine äiflfererida[fupei;
püllü' fedfffe M m Et bdne dicitiir. Super quem nullus'
fedtairtum piöphcta, Ertaroennec|tpehtiebanturqüia&
Dc^s ftipßimdixit Pröphetam. [HiceilTe/üs Na^arenus Ga-
liheaiJ EO: Nazaireth villa in (^lilaea, vbi angelus Gabriel
Ibcutus eft ad (ahcftamMärialhde Domini incarnatione.
Eft Nazä'reth ciuiras vbi nutritusfuit: a quaNazärenüs di-
&üs£ft.[EtititrauitieJu$ intemplu Dei.] Exemplümdeditö-
n’ibusyqncunq; in Ciuitätem aut in villam veniunt, ftatiiü
ad templumDomirii Deum quxrant: & poftea faciant pró
quibüs venérunt. [Et eijciebaiomnes vendentes &ementes in
rmpfo .] Quia Sacerdötes feherare pecüniam non aiide-
bantjquiaprohibitum erat in lege': exeogitauerunt quo.
lWodöpöflentiiltid damnum reeomeenläre: quiavenie;
bänt multi de longinquis löcisVqui hon habeban t quaz offer
rent. Aëcipiebant ipfas aues vèl cetera qujeiamtlatä
fuerantin teniplo/dè daoantad vendendum & tali modö
HäbebancipfaS res & argentum pro eis : & qui non habe-
baxit pTéCiuriiiaccipiebant mutuo: Sc call modo depreda-
bant ^ u p e re s : & non cohfidetabant q dixit Deus,mifèri-
cordiam fè magïs veile quam (acrificium: Iftam depneda^
tiönem intèl|igens D n s : fécït flagellü exfifniculis: & Öem
multitudinem eiecit dë temploVin duobus magnum priii-
cipibus fcandalum concitans: fiue quia ipforümVendito-i
res e ijcetet,fèuquiade temp! o curaret, qubdadillosper-*
tmere videbacur; TEf menfits nam mularioru.] Mohetari j ha-
bebant men (as &qenai ios defuper ad cómutattdum fi quis
v eilet. [_Ét cathedras vendentium columbas eUertit. Quiaaues
illx fre^enteriubébatut ófFerri, ißcihmültis jpurifica'tio-
jiibus carx illic erant : ficut & de paderibus legimus. ld-1
circöhbnoradviri erant,qui ipfascolumbas vêhdebanti
qiii & Cathedras ad fèdendü liabebat. Spiritaliter Vero nu-
niulari; funt,qüi verba diüiüaadnuncüte deberitiripópü-
lis: quia eloqüia Dfii elöqüia cafta, ärgehtüm igne ekami-
riatttm. C^iiergb fpecülatores fimtfaiÉd ihpbpidtis &no ft
adniinciahteis iiiiquitates ebrum qu«feciunc,fèdplaceh-
tia Affauorabilia, dicentes impio; bonus es, ifti funt qui
nümmularij comutantargeiltiim. Per columbas verbfpi-
ricus, fiue dönum Spiritüs fanö:i. Q u i ergogratiam Spiritus
S.qüäm dare d eb ent gratis,venuhdant vt baptifina,im
pofitiöfiés maxi ns, gradus Eccléfiafticos: colu mbaru veri-
ditores efle dicuntur. Si ergo ChriftuS iix Ecclefiä fixa tales /
. .. - . I 1 , . v - müenêrirjqurpèfpremia yerbixm diuinu,myfteria facta,id
hominum fedit. <^ianullus Do%6ru ad e^s iniffus fué- j cft Epifcöpatus,preSbyteratus,diaconatus, vendant vél e-
•rar,quièoslIóciuibae,velab OpefeihalofefrenarCdoeë- i mant:eijciunturdeEcclefia D e i,& tCathedr3e ebrüm, id
ret. PkirinxaäUtemtnrbaftrauVmritveftimentafuainviat eft:magifteriumeuertêtiir. ffitdixiteis. Scripiumefl, domus
Quia multide'gèiïdbüs dédèium in | meadommordtionis vocabïtur •, Vos aute feciftis illam Jpcltmcam
märtyriumj vt daréntalijs exèmpduqüahterDêltmamare latrohtmé] Domum Domihiconuértit iri(peluncam Jatro*
déberent. 'Alïpcædebanf fainos dé àrborxb. DoCiores.ex-
empk’ (ànétorum'eis propoheBant ,àdcohbrtandumeosl
Et qufpr*cebanC& qdi fèquèbantur. Patria'rc jfæ Sc Prop
h ète pr^ceffefü'nt, St nbs^quimurvnu Deum adqrah-
t e sv n u m qj ftipp 1 i cà nte s. Quàmuis tudâéi yiiûm Dninijo-
ftrum Iefùm Chriftünirecipiânt:hqs' tri inteundem çredi-
mus:Deum HébræÔ'rüm.fibs créüimusVdpràrè fitxnilfimâ:
fide, cui dicimus qiïod dixit Dauid: '0 Dominéfaluos nosfax
& in tena: & perdue ad coîlcfiemTüefufalem pofiidendam & habit
andam. Inxtaânagogen fi mandaVaDomini cûftodimus:
habitac Sc præfidè't ChriftaS'iri corpor^nbftro. Etvefti-
menta ptbftérriimus : 'fi corpora per àMihenckm caftigam
u syvi: femper érviàm paréfnüs, Sc àfijs bqnum eXemplü
aÀio'nis præbëatniis. Frondes auèUimus,fxin doiftrina ve-
ritatisfcm'entiàs patrüm?exçerpimus. E t benediéfumin'
nomine Domini confîteinur .* qüiavna (pethoffira Séfides
pricedeadum Sc(èquentiump0pulorum. [Etcum intraf-
fetH'.crofoljmam commota est vnktcrfii cuàtas. ] Introitus in
Hierufàlemqiiiptàdicaifte Pafcïia,feria fèçunda: qua die
Sc agnus qui imolahdusérat i%Paèhaiubebatur doniüm’;
xntroduci&férhfri vfq*àd quâttâriidecimamhxnaxti:&Vc.
oftenderet q> non inuitus j led ipbnte ad paüfioh'em yeni^
ret, locu m paffioni s adi j tj&expeârauxt per ipfbs dies quo-
ufq; côprehènderetur. fào'inmotà eilyniuerfa cluii,a(.J 4 '!Ü'
pro. y ol«nràcébbiw:alij^dnxi^{^fiïïi qui dicebant quis eft
hicyprincipes erdntf][' Qui' qbafidedighabarifur é
fcére quem vulgûs veiié'ràb'àtüf. ^ dicebant.]
PauperespræHieabanrDbmînunfPrbphetarq'ijià.id ipfos
principes nbn audebafxt dicere, Hxcèft Ghriftus aUtPeüs,
hüm, qui lucrä fedlatur de relx’gione, vel niyfterium diui-
num,riohpro vita: merito & fäpientia: neq; bei: cleCEö-
riem eleCti & pbpuli, fed per lücrüm afleqüicur: & qüatn-
diu vixerit apud Deum nbxx paftor.fedmercenarius habe-
bitur & negociatorrqixia qubd dedirquerit recipere id eft
terrenaquaefiuit,non lucrum animax-qm. E t haec eft fymo-
niacapaerefisi Vnufquisq; noftrum fempluin Dfii elfe de-
be t:v t Paulus dicit: Templum Deifanäumeil,quod eftisvos.
Videamüsne iri tcmplo riöftro inueniat Dominus aliud
nifi quod ei placeat, diledtioneDei & proximi ■? & reliqua
his conuenientia. [Ef accefferunt ad eum cocci & claudi in tem-
plo: &.fatiauit eos.] Excelliis & humilis Dominus humilia
refpicit,& alta a lbiige cosriofcit. Appatuit ih hoc enim fä-
.Äö tarn tcrribilis principious i v t nullo modo ei irefiftete
aüderent, xieq; intüeri eutfi. Bonis vero ftiitis, ita: vt cum
niali ante eum fugerent de templo, cceci & claudi accede-
Tent Sc fanarentur. Dicit beatus Hieron, In ter omnia q u s
Dominujjpbfler in hoc mundo Fecit » nihil fic admirabile
egit,vtiftud q>vnüs homo & illö tempore contemptibilis
[ita vt poftea ciücifigeretur)fcribis & Pharifieis contra fie-
uientibus 8c videntibus lucr^fixa deftrui potuerit cum Vhö
flagellotaritam rnultxtudinem eijcefe,menfks fubuercefe,
Cathedras confriiigere,& alia facerc qua: ihfinitus nonfe-
ciflet exetcitus. Näm magnum bellum Tytashabuit in
templppoft cap tarn Hierlxfälem.Sed ficutidehi Hieronymus
ait. fgneum quiddam atq; (idereum radiabat ex oculis
eius &diuinitatis maieftaslucebat in facie: pro qüibus no
erantaufi manum inijccre, neq; poteftatem fuairi euihdi-
care: nec eränt aufi dicere qiiae pöftcra diedixerunc. In
H h h h qua