æternutn Bonum. Nee hanc foelicem & veram bóns voluntatis
iibertatem vllo modo valet réopéré, nifi per redemptionein
Çhrifti fiat liberum, & pet gratiam Spiritus
fàndt defèruitutc peccatiin Iibertatem iuftitiæ transfera-
tur.
Hæc eft ergoinfirmitas; Sc perditid,&mors liberi arbitrij
per vnum hominem ingrellà ià mundum qua pet
fe millatenus valet allurgère ad veriim & æternutn ,&
beat'ficum bonum ,. nifi per fecuhdiim hominem fue-
rit lunatum j inuentnni , viuificaturh , 8t redemptuni.
Idipfümhamque liberum hominis arbitriiim,id eft, iplà
humanæ mentis bona &rei5ta voluntas cum qua homo
bonds & redhis conditus Fuerat , & Deô obfediendo anté
pe'ccatunl perièuerabat bdna, 8c Deurri contemnendo per
peccatum fadta eft. mala; fiftpetiuftificarionis Chrifti gra-
tiam, adDeum refipifcendo & redeundo efficitur bdnaip-
là erat ante peccatum libera, ipfà fa&à eft per peccatum fer-
uituti obnoxia, ipfa fit per iuftificantem gratiam liberal
ta, & renouatnr de die in diem Vfque diim àdpeife'Ætdm
libertnteni vita? æternæ per eândem gratiam perducatur.
lrem liberum arbitrium ad Verum bonum, &per Adam
agnöfèitur veriffime pèrditum. Qui non abftulit hdmini
liberum arbitrhitn, fed, vt di&um eft.inhrmu m (ànans per-
diturri inuenic, mofntum fufeitauit feruituti additum re-
dimendo liberauic. Ideo in infidelibits idipfum libetùm
arbitrium, ita per Adam damnatum $cp.erditum-in ope-
ribusmoitiiis liberum efTepotclb,inviitis non poteft- vii-
de , ante omnia necçllària eft homini omni fariguimä
CJhrifti ; edemptio ,pcr <|nam &enuinde.tur ab operibus
mortuis, & vitrificetur adferuiendu Deô'^iuenti. Quod
corrtmendans Apoftolusdick,quantomdfis fanjuis Chrtfii,
qvperfiirhumfiinftuin femetipjum obtulit immaculatum Deo
emukdatfit confeientiam noftram adfertfmduni Deo Vikenti ab'
ops ibifs mortuis ; vere ehim mortua funt omnia opera infi-
delium noil fblum quail do apertevitiiS Sc peccatis fetui-
unt,fed etiam qnando naturali bono inquahtum,omnipo-
tenscreator tribuitinftigati.velnaturali lege commonit
qnæ quotidie in cordibUs e or urn clamat x Quod tlbinohvis
alij tie ftceris : Et omnia qßacunque vu 'tis vt/-. liant vobit homines,
IC" voseadem f -.citeillis: Quædam bona opera &velut quafe
dam vircutes habêre arque exercerevidehtur: quiafideni
Dci & Clîrifti éius, vel ignorantes, vel odio habentes, aut
è'tram peffequentes, qubdéx îllafide nôh opcrantUr,om-
nino nec bonum opus,rt'eC vera virrus eflè poteft ^ qüæ
rion procedit ex radice Vëritatis & bonitafis. Dum
enim ilia iplà qui fecundum homines videntut elle bô-
na opera, nequaquam Vera fidë ad Domiiiilm referun-
ttir qnërçi ignorant: nec propter cum agunt j fed aut propter
qiiàndarh honeftatem qua inter homines magni vî-
deantur , vel proprer cupidiratem alicUlüs commodî
témporalis ipfa impietàte infidelitatis , iplà inflatione
elationis , ipfâ peruerfitate cupiditatis. Ità immunda
& inqttinata funt omnia * vt âpud Deum noii virtutes,
fed vitiaiudicentur, vnde Apoftolus ait: Irtquinatis auiem,&
infitlelibtu ti hil eïl mttndum i (èd inquinatd fimt eorum, St
mens,& coiifcientiai Ètiterum:émueautemquodnonefte&
fide peocaturii ett : Et fine fidë titipoßihile eft placer e Deo, fidele S
auteur Chriftifanguine redempti, & pfer làuacrum rege-
nevationis & renouationis mundati inftaurata in fe &
quotidie inftauranda arbitrij libertaQ? , eadem gratta për
quamfèniel !nhiminatilunt,fèmper coopérante & auxi*
liante ôperantur opera bona non ex (èi^fîs neque ex viribus
propriis, led ex illo cuius fpiritu aguritur, quia, vt
ApoftolUs dicit, quicunquejpiritu Deiaguntur hifilijfunt Dei.
Qui etiam vt manifeftilSme oftenderet & commdhda-
ret, ô^fidelesoperariopus bonum,& vt hoc iplum ope-
raripoffint Deum inillis operari breuiter Vtrumq; déclarait
it dicens eifdem fidelibus : Cum timoré & tremore veftram
ipfotumfalutent operamini % Deus eft enim qui opérât urm vobu,
& veile, & peyfioeri pto tona voluntate. Quod beatfisLeo
iraexponittDicente cnimdifcipulis fuis Domino, fine me
nihilpoteftisfaceretdubium Hon eft hominemjbonaagentem
ex Deo habere,& efFéClum boni operis, & initium voluntatis,
vnde & Apoftolus copibfîflimüs& fidelium cohor-
tator, cum timoré, inquit, e£- tremore veftram falutem Optramini
: Deus eft enim qui operatur in vobis, & veüe ,&operaripro
botta voluntate.'Ez hæc fàn£tis cauf à eft tremédi atq-, m et uen-
di, ne ipfis operibus pie'tatis e!ati deferatïturôpe gratis &
remaneantin infirmîtate natura?. Itanamque qpejranteirt
fuis fidelibu’S Deô iitipleturillud quôd Dominus ait: Qui
autan facit vêfitatëmvenit adfucm matftfèfieHtttr Itius-opera,
quia in Del funt fttta, & ex përforia èôrumdeiîi fidelium
ei per Prophetam dicitur : Domine dabis pacem nobis : omnia
enim operanoftl’à Opérât us es in nobis.. Hæc ita eflè fèntienda,
atque tënenda de literi arbitrij inftauràtiône,& de munere
atque auxilio diuinæ gratiæ : Ità beatuè Papa Cæleftinuà
breuiter docet > 8c inculcat dicens : Nort eftdubitim ab ip^
fius gratia omnîà hominis mcrftà praéueniri,per quern fit Vt |
ali quid boni&velleincipiamus, èèfacerë. Qüo vHqueau-
xilio& munere Deinoii auferhir liberüm arbitriuiiv, fed
hberatür : y t dë tenebtofo lucidum, de prauo redtum, de
languidô lànutii, de imprudente fitprouidum.TaUta ënirrt.
efterga omnes 'hommes, bonitàs Del, vt nçftrà Velicefle
merità,quælùnt ipfius doua: Et pro his quælargituseft,
æterna premia fi t donaturuS. Agit quippe in nobi s,vt quod
vult & velimùs & agathus : ne otidfa iri nöbis elle patitur
quæ exerce ndà non nègligenda donaiiit, vt ôcnostoÔpe-
ratores fimus gratii Dei. .
Item de eadem re ex cöfiliis vel definitionibus patrumi
hæC prOponenda credidimus»primum
i Adiutoriüm Dei ètiam renatis ac fànatis Temper eft im-
plorandum,vtadfihem bonomtn petuenire,velinbono
polïint opéré perdurarè. Secundum
2. Arbitrium voluntatis in primo homine infirmatiitnhi-
fi per gratiam baptifrhi hon poteft reparari : quodamif-
fumnifiâqub potuitdariinoii poteft reddi,vnde veritas
dicit: li vos filius liberàüerit tune vos j vère Überi ëritis.
Tertium .
} Natura humanaëtiamfî ih illaintegritâtein qua eft coii^
dica permaneret, hbllo modd fèipfàm çreatore lùo non ad-
iuuante feruaret j Vnde etiiti finé Dei.gratia îalutem non
poflèt euftodire qüam accepir, quôtnodô fine Dei gratia
pbterit reparare quod perdiditîQuartuni .
4 ïdeo Chriftus non gràtis mortuus eft, vt & léx për
ilium implerecùt qui dixit : hon verii foluere legem, fed
adimplere. Et natura per Adam perdifä per illUtti repara-
retur qui dixit, vèniflè fe qüærére & lalüare qudd peri-
eràPt;o f.t hæë interpofita quadai..t.t harr' at;io.h..e.. q..ü..æ... a..d.. .p..r àfefi,-
fcem refpdhfionem hoftram non videtur neceflària fiib-
iungir feriptof epiftolæ de ebnuentu concilij Epifeopo-
rum pro examinandis & definiendis quæftionibusfiue ob-
ie&ionibus -, quas ille miferabilis monachus propofuifle
vëidocuiflè dicitur: De quibusquidnoftræpüfillitati vi-
deatur iam fiipra làtis oftenfiim eft.Et qualiter idem monk-1
chuS eorumdem Epifcoporurn iudicio, quia eorum adqui-
èfeere fententiæ noluit, fueric condetnnatus ita diccnä,
Quapr opter,me\nu,adEpifcopjr um eam pïâfentiâm.qui tunc re*
gio mandaté pro tiegotiis refis apttd Carifiaium accerfiti er anti iH nenfis
prafentiani etiam Domni 'Wenilonis qui illuc conuemratprodu- tropo-!l
cerefiudui : tbi mult is audienêibûs nihil dignum ratiotie VèldixiU
vel interrogates, refit on di$. Sed vf arreptieiks Citm quid ratio*
nahfltter rejponderet nonhabuii, in cuntunteliasfin'gulorumpro-
ruptt : Et propter ImpudehtifiimÀin in fileniidm fuatti per régulant
fitncli Bcnedtctià monaihorum abb at thus vel catetis monachis dxr
gnus flagetti adiudicatus. Et quia contra Ganonicam infi-tutio*
nem ciuilia & Ecclefiaftica negotia perturbarefiudutt indefefi
fits i & f e noluit Ÿecognofcere VOd aliquo modo humiliate profu-1
fus, ab Eßifcopis & fecundum Ecclefiaftica iura damnatus. In
quibus verbis imprimis illud videtur ablurdum , quod
præfàtum miferabilem monachum in iudicio Epifeopo-
rum produltum prius Abbates monafterium quipraifen-
ces aderant, ad cædes,& flagella iudicaffe refer un tur,&de-
indeEpifeopi iuxta Ecclefiafticaiura damnafle. Cum homo
ante reddebatur hçreticus iuxta antiquam Ecclefia? ob-
feruantiam atque auâoritatem ad Epifeopale tantummo-
do iudicium pertineret, Hue damnandus, flue abfoluen-
difc. Nec prius ab ififerioris loci hominibus iuXta Eccleha-
fticam &iacerdotalera,fiuë monachalem verecundiam ob-
feruaridebueritjipfipotiusapud fetudicent.
circaann
Sfo. fub
iCarolo
Caiuo.
.J ^odauteminEpifeopôrunicohâimëliàs dicitur £rbru- wuerfm verUJftemyfedfto veritâte» Atqiieil»potiu's agendupi
r 1 pilTe»vere hoc Sc impium eft Sc ihlànum, & omniho iuftà vt & patres iri filüs,^c filij• jh patnbus Kdnorentiir : iuxta
Lpng. hie vltione damnaridurn,: Licet melius ab aliis quatfi aBlpfis. Salombi^em dicenterii : Corona fernen filiffiliorum &g(ofik
j JDe aliis verb fentendis, quas & anteàprædicalTe » 8c nine fiUorum.pfift'eseoruvo. De^mbi^'alibipr^cipitur : Ih muitftuin
fynodo propofuifle , nec vllatenüs mu tare vbltiifle
firmatur, ignofeat nobis vnufquifque ledtor j ignofeat
etiam reuerendus ille Epiftolæ feriptor i quia ficut
iamfuperius Sc ex diuina , Sc eX paterna authdritate
laris oftendimus , videtur nobis firie dubio , quod ilia
qua? de diuina prædeftinatibtië dgrit iuxta regulam
çacholfcæ fidei vera lint , & à veridicis patribus marii-
feftiflime confirmatum , nec aB vllo penitus noftrum
qriicatholicushaberivult, relpuenda fiue damnarida. Et
ideo in hac re dolemus non hunc miferabilem, fed Ëcclç-
jfiafticam veritaiiem eflè damqatarn. In ilia autem Apofto-
ii fenteritia qùa de Deo ait, qui vult omnes homines faluoSfieri,
&adagnitionem veritatisyentre, putarnus eum fenliim beà-
tiflimipatris AugUftiniabomnifempérEcclefîà venerabi-
iiter.recepd, & vfque in finem fæculire^ipieridifeëutüni
Friifte, qui de tanta quæftione tradans & conlatis inter fè
duobus teftimoniis Apôftolico videlicet 8c Prophctico,
qualiteriùxtafenam fideiintelligëhtiam vtrumque verum
eiïeaccipiendum lie :&inplerilquealiis librorum fubrurti
iocis% & maxime in libello qui Enchyridion dicitur eui-
dèntiflime déclarai:. Et quid ei de re tanta, & poftmodum
ab Épifcopis debueritçondèmnari, fed & de ipfis flagellis
& cædibus quibus'fècuhdum regûlam fànâi Benedidti di-
cuuradiùdicàtus quibus &omnino fertUratfbciflime , &
abfque vllamiferitordîà pene vlque ad mbrtem dilacera-
tùs Qwè modebtio &/men!Ura iuxtapietatem probàbili-.
us vidcatur mariifeftat. Cuiüs omninoyeridicum fenfum
norioportùitiubperfbnaàlicuiüs hdminis à catholicis
#ei facerdoti^us condemnari : Ne iam non ifte qui errare
putatur, fèd ille potius cuius authdfitatem fequitur hærë- S
ticuselTe iudicetur. Et licet alij quidam iànéii & Venera-
biles patres flmpliciter ilia Apoftoli verba açcëpiflè iriiie-
niantur , vtrorumque tamen fententia fuerat honoràn-
da : Nec vt iam mpëfiusdiâum eft, vna pro altéra dam-
nanda : Quia &i® ex diuinà auâoritate vera elfe mon-
ftratür. Et iftaquadam pia ratione rionabhorrere à ve-
ritate fideliter creditur. Iâm illud de Dôminici Iàngui-
nis pretio , quod pro his tànturii qui credéfb voluerinr
datumfit manifefta eft, ficut fiipra facis oftendimus eo-
rumdcmbeatorum patrurn fenteiitia : Qgam ifte vc pu-
ümus , 8c legerido didicerat , 8c damnare meruebat.
vnde & fi inüenti funt alij æque-patres qui illud gl
fum pretium etiam pro nunquani credituris , &in
impietàte perituris datum eflè non abnuanc , melius
dineprésbj/terorum 'prudi ntiumfta, &fapiëntïa illorum excorde
'coMungere,vtomheriiiiârrationem Ùeipopsaudire. Et iicrum,
rie deftïctas narrat lonem presbyte' orutn Japientium, fy, inprouer-
Ttiisillorumconuerfaré’.Nontep aterea: narrÀtto feriiorum : Et
ipjîehim dtdicerunt àpatriliusfuis : quo ni am ah ipfis difee sint elle-
ft'um , & in tempore necefotatts davis rejponfum. Ôé his riam-
qrie & alibipiæçipitur : bittrroga pattern tuutif & annun-
CMbriti§ï,^orestu^s^4téenHtbhÉz-ite^aA-; Ne tranjgre-
diarts iiminosantiquos,quos pofiermtpatres tui. Quapropter
illud prorfiis omnes non ïblum dolë.nti fed etiaip hottçnt:
quiàïnaudito ihreligiofitatis dccrudelitatis eXemplo tam-
diu ille miferabilisflagiis&cædibus trucidatUs eft, donee
ficutnàrrauërunt nobis qui præfentes aderant , accenlo
coram fe igni libellum in quofeiitentias feripcurarum,fiue
lànôloruin patrum, fibi collëgeiat qüas in cbhfilio oftèr-
ret , coaëbus eft iam peneemoriens fuis manibusinflamr
mamproiieere atque incendio concremare .* Cum omnes
retephæredciverbis, Sc difpùcationib.us.viëti atque con-
uidfcifunt. Et fie prauitâs , quæ videbatUr bbminis fue-
rit coercenda , vt nulla diiiinis rebus inferretiir. iniu-
ria. Hdaximè' cUm îlli, ferifus qiii ipfbcontinLebantuf-,
libello., exceptb vrip quod extremum ponitur , non
-elîèrit fui; fed Ecclefiafticimec ignibus damnandi > fed pia
&pacifica fuedntiniq'uifitibnecra(ftandi, fed Sc illa eiul-
demmiferandihoniinfftàrivlônga,‘À' infipmana irierga- j
ftulum pertotannos damnario.aliqua.vc credimus| comA !
paflibriis benignicate & çonfolatione fuerat cemperanda,
vel etiam remouenda, vt fratçr pro quo Chriftus moicuus
eft,per chai itatem &fpiritum manfuetudinis potius lue ra-
retur,quam abundançibri rriftitia abforberetur,qupd illuc
vt Dominus nouic in quantum ipfe inlpicere dignatur,fiig-
gerimuS charitàte,quam nobis beams loannes Apoftolus
commendac dicens : In hocçognouïmus iharitatem Dei quod tRe
pro n ibisatiimam Juàm pofitit f & nos debemusprof ratrim animas
ponere,
Poft damnationem huius miferabilis hominisfubiun-
git feriptor epiftolæ ad fingulasilliusprop*fîtiones fuas &
quorundam qui cum eb fi militer fenciunt, refponfiones,'
quashicneçeflèéftinordinemponere & quid nobis de
his vidéatur breuiter defignaïe. Quod licet fupra muitipli-
citer iam fàdtum fit : Tamen nèque nunc prætereundum
putamus,ne quid difiicultads &ôbfeüritatis ex huiufino-
di rëlponfioriibus cuiquam generetur; Qu<è vidëlicêtrëcredimus
vt j fpbnlibncsinipfa epiftolà itaincipiunt.
verique honorarentur, n$c pro aliis al j dam •
narentur : Quia, & illud manifefte diuina audorirate fir-
matum'eft., Etiftud fi pie fentitur non eft abnuendum.
Quod verb dixifle firmatur a<f male tantum módo agendum
liberum nos habere arbitrium, ad btne vero agendum
non habere, fi veritas fenfit & dixit , hoc vere non
eft cx diuina automate fumptum, rieque ex fanótoruin
patrum doginatibus traftum, fed aperte ex proprio er-
rore prolatum. Quia, liberum nofeis arbitrium quod
peccato fuerat fubiugatum non ablatum eft, led libe'rg,
turn &lpfum nobis pèr Dei gratiam exciratur ad bene
agendum, vt & ipfi eiufdem gratis cooperatores fimus. i
De qua ré fi iftètam abfurde & infipienter errauit , ma- j
ntfeftaeft Apoftoli fententia dicentis iVratrés &fij>raoccu-
patusfuerit homo in aliquo delifto*vos quinjfnrttuales efiis hutuf ,
ntodiinftruite infiiritu lent tat is confiderans te ipfum.ne <£tu ten-
rèris.Et illi quidem propter intemperäntiam 8c importurii-
tatem atque mfrsnitatemjingusfus, Scinquietam mobi- ,
litatem inftabilitatis fus merito forfitan accidit quod in
Saiomonelegitür: Et qui inconfideratuseßadloquendumfiq-
tietmaUEtitemm:Qui tmpomtftultofilentiumirasmitigak
Dicuat drfir niter credunt.qutfan iisapud nosfapere videntur,
quia Do'tiintis omnes horn ties: vultjaluosfieri, fecm.lum Apofio-
lum,qui rieminem vult periredicei non omnesfaluentur.nam &lux
ittic:ebrislueet licet eam tenebra non coniprchendant. Et Chr fius
pro omnibus pa fus eft fa undum eundehi Apoftolum fcr&entem ad
Timothetm,quideditfemeiipfumredemptionempro omriihus, li-
cetnon omnespafitmiseius myfterio redimantur : Quia ejfujio iufii
fanguinisChriftitam diues fuit adprettum mundi, vt ft vn uer-
jit as captiuorum in eundemxrederet, nullus fub mortis imperio
remaneret. Et quia non omnes tam dittfiimo pretio redimuntur
ad'infid.Mm rejpicit partem , non ad pretium Jiculicppio-
funL % Inqiiibùs verbis videtur fibi illé qui fçripfîtepiftblam,
duas quæftibnes fiiftul, idtft, & quod DeuS bmnes homines
velicfaluos fieri, Sc quod Dominus Iëlus Chriftus :
pro omnibus omnirio hominibus etiàrti in fua infide-
licate^erituris mortuus fit, duobus teftimoniis ex Apo-
ftolo fiimptispleniflime abfbluiflè atq; fimfTe.Nam quod
Debs omftes homiries feluos fieri vèlit producit Apoftolum
teftem apertiffime dfc ebdem Deo Sc Domino dicen-
tem: Qui vtilt omnes hominesfalüos fiçri. E t iftis vçrBis Apo-
E,alio locotimdmforiim.&exibilcumto iurginm. ufihmt- \ ftoliad»ngitekverbis.Pr5pheticis velut alrçnus tcftimo-
»«swró^MBmoirfM-Taracn nuteusHominisimprobiti- fnij ïénfiim quod pens nemirtem velttpmre qui vtltjueapud
te & infrænitace ita moucô debemus, vt conteqinàmus Ezeddelem Prophetam loquttut: Çm tub mortem morim-
vei impugtiemas, aut etiam damnare auSleamüs diuina v® t li.m D om iU m .f id r lc o n t le rm tm & p u J t .l^m lin r a tn tL
rÙateih fiuepatruniHÔïltqrumvènerahilemau&oritatem, lotumApoftoUverbotumquibusaitjSivait«»»« hommes
inernores Apoftoli diaentis : Non enim pojfumüs aliquid jdluosfirii,ciiittósfùpëri cpiriemôfàuim9,&fidélitërpoflè
acçipi