î * o . FreculphiEpifcopi
gcnerûmallegit, quem pro quorundâtn p^iculocum luf- ^ qui ab Honorio imperii iurafufceperats paruoque tfinpore
picioncinterFccic:atquealiquandiu A p hrica ab “ ~ nnnnna r<’"'no" PMr in nrerem ValëntihiaitórVcoïïtóbri.
•■ r----------co annona
2
extra ordinem detenta, ipfe ipj
tandem cum imraenia itnn
certc
temporibus noftris iâtisincredibili claflè nauiumJR.omam
contcndit.Nam habuifte tune tria milia D C C . naues dici-
tur.Quem numerum ne apudXçrxem quidem,præclarum
ilium Perfàrum regem, &c Alexand. Magnum >vel alium
quenquam regum ïuilïc,hiftoriæ feruLlsiimulcum agtni-
nemilitumad vrbem pergens littore egrelfus eft, occurlu
comiris Marini territ us,& in fugam yerlus.arrèpta naui fo-
lus Carthaginem rediit:atq;ibi continuo militari manu in-
terféâ:useft.Hunc omnem catalogum(vt dixijvel manife-
ftorum tyrannorum,vel jnobedienrium ducum, optima
H ono rius Imper. religione,&fel ici tare (cire memit,& ma*
gnaquidem Conftantius cornes induftria, & celèritatecô-
tccit,metito fane,quia in his diebus præcipicnte Honorioj
&adiuuante ConftantiO,pax& ynitas per vniuerfam A-
phricaipaetxlefia CathqLreddicaeft. Conftantius itâquc
cornes apud Arelaten yrbem Galilée conûftens, magna rè-
rum induftria G otho^à Natboua cxpulit,acque abire in
Hifpfn.cpegit.Gothorum tune populis Ataulms rex prae-
erat,quipoft irruptionemvrbis aemortem Alaiici Placi-
dia(vt dixt)captâua forons imperatoris in vxoremalTumpta,
Alarico fucceflèrat.Is, y t fæpe auditumatquevltimo exira
pr obatu m eft, fàti^udiofe fedtator pacis i militare ficumeo
regnauerat. Hune ergo Valëntinianuidcohfóbri.
num fuum Cæfàrem fe&um mittit ad parpes Indite, cum
quo matrem.Plaçidiam., eique vniuerfam difpofitionCra
commifit imperii.
jttis inpariibus br'tentkjul Intpera'oreTbeo-
dofto.item de Attito epifopo.
G A P . IX .
IGitur Valenriniano apud Rauennam cqroriamîmpcrii
a(Tumente,&parub. occiduis régnante cum riiatrfe ,.quæ
fub Thcodofii impeiio in feeptris Orientâlibus eutfhèrunt,
& memoriababentur digna.aliqua fummadm praliband o
carpamtts. Quatempeftate Atticus Gonftancinôpoliserat
epifeopus: vir mirabilis in do&nna, reI’g ioue,& largitate
præcipuus.Cuius inter estera dum quidam Iudæus iacere t
paralyricus, medicorim omnium medelisatq; Iudæorum
luperftitiofis purgationib.adhibitisnihil fibi pfpdefle fen»
lilfet:demum cæteris defperatis, ad Chrifti fecomulitfam-
tatcm.Hoc velociter epifeopo Attico,nuntiarur, quem ca-
tecuminum faâun>,& fpem Chrifti promûtes, déportare
c urn le<5to præcepit ad baprifmum. Verum Iudæus paraly-
ticuSjbaptilmumverafidefufcipiéns-, cum de fonte fuiflet
- leuatuSjSgritudine repente priuatus eft déliter Hçnod o Impçrat.a^pro defendendaRo. Rep. im- ^ . „ . » , . > & ^ de cæ>tero (anus
pedire vires Gothorum præoptauit. Quiapud Barcilloné 1 fuit.Hancigiturcuram virtus Chriftietiam eo tempore de-
Hifpanixvrbem dolo fuorum ocçifus e lt Pofthhne Sege- j monftrauit. Quacaufaplurimi Paganorumcred entes ba-
ricus rex Gothiscreatus,nihilominusà fuisinterfeôluseft. 3 ptizatifunt. Atticusautélargus ficerat,vtnonlolumpau-
Deinde Vàliafiicccflitinregnum : quipacem qptimamcü I perib.ftiarumparochiarum, (èd etiam in vicinis ciukatib.
inultas pecumas pro egentium conlblationetranfinitteret.
Calliopio namq; presbyxero eccleli* N icæ næCG C.au-
reosdirexit,harcmandans.HosCCG.folidos expende fient
vôlueris,&maxime illisquipetcre confunduntur,& non
eis quipropter ventrem magis hegotianrur.Ex talib.vnam
tantum rem ob(èrua,vt nutnas indigente? .Is namqj eidèm
Calliopio mortem luam longe ante piædixit,quo d id o riô
eft mentiras. Q u i etiam quendam ludæum baptizauerat,
qui tamen Iudæus turpis lue ri gratia, per diucnàs hærefes
læpius bapùaabant>& hac arte pecunias congrégabat. Po-
ftremo ad ecclefiam iterum venir or thodoxor um .Cui poft
ieiuniorum tempuspræparatur baptifma, veftis congrua.
Honorio Imperatore, datis leâiffimis obfidiombus pepi-
git.Placidiamimperatorisfbroremhonorificçapud le ho-
néftequehabitam,fratri reddidit. Quam HonoriusCon-
ftantio, qui eam reuocauerat,matrimonio iungens, Impe-
ratorcm apud Rauennam creauit.
JXlohannûtpranriidCy&ettuniAtura morte.
C A P . V I I I .
IGicur Honorius,qui cum fratre Arcadio, XIII. impera-
üit annis:acdeinceps cum Theodofio iuniore Arcadii
fratrisfilio X V I . humanisrebusexcefïic. Quodefundo,
_ __________________ - ____ _ I Cumquc foris fuilfet impletus,deducitur Iudæus ad bapti-
IohannestyrannusHcfperiaruminuafitimperium.Contra j zandum» Tüncquædam Dei virtusinuifibilis, aquamdi-
que Ardaburiusà Theodofio imperatore Patritiusdirigi- j fpatërepræcepit.Cumq;præ(èntesnoneogitantcsDeiyir-
turrqui fiépe contra Parthos dimicando pugnâuerat, ac fe-1 tutem.aquam per cuniculum proprium défi uxille fufpica-
liciter vicerat. Sed cum nauigando Aquileiâ tenderet cum | renrar : diligenter vndique cîaulùm rurfiim impleucrunt
exercitu,ventus mox contrarius (urgens, p er turbara claffi fontem,& denuo deduâo Iudæo.aqua difpaniic. T une (àapnuliteûadhoftes.
Quiçomprehenfusktyranno magna ! cerdos,quidmali>inquit,feciftiohomo?Ancertenelciens
æftuationémtulit Imperacori. Q u i (olito more fe ad domi-1 baptifinate iam poliras es l O b hanc rem cum diuerfi eon-
ni contulitmifèricordiam, cum precib.& lachrymis pro li-1 cu»rerent,qiHdamIudxumrecognouit, quem baptizatum
beratione patriæ & ducis fideliiumiinftabac. Quid tüc Im- ab AtriCo epifeopo ipfè fufceperat:&hoc modo ifiius fraus
peratoris Oratio pracualuit,dicendum reor: Angelus n.Dei
rab fchemate paftoris eduxit Afparé Ardaburii filium, &
oés qui cum èo eracacper paludé adiacentemRauenns ad
locafperaraperuenerunc.Vnde nullus aliquando cranfifTe
fercur. Tune ergo Deus inadibilemcerramfecicadibilem.
Tranfèuntes namq; per fiecum paludis aquas np offende-
! runt,apcrtafq,inuenientes duitacisRauennx ponas ty ran-
num quoq; detinuerunt. In ea namq; ciuitate tyrannus degens
I habebat exercitum. Tune ergo piifsimus imperator
reuerenciam.qua circa diuinicaté habebat, oftendit. Dum
n.circumfpe<5bret: nunriatum eft ei tyrannum fuifïe peré-
ptum.Quamobrem fecit fermonem in populo dicens. Ve-
nite,fi placet,relinquentes hanc voluptatem, & pergente s
ad ecclefiam gratificos Deo (bluamus hy mno s , cuius manos
tyranni praefumptionib.obuiauit. Q u o d ido fpedacu-
J lo ceflance,per médium circum cundi cum eo concordeer
' gracias agentes, ad ecclefiam conuenerunt: ita vttotacini-
tas vna videretur ecclefia,venientes ad locum orationisiu-
gi diegratias domino retulerunt.Igitur occifo tyranno covuiuerfis
apparuit.
De Marutha & Atticoepifopit,& depraliis contra Parthos
pro Chnßianis fufeeptit. '
C A P . X
T 7 O tempore Maruthas Mefopotamenus epifcopqsin-
X -'fignis habebatur, 'tquem Theodofius Imperatorlega
tionis gratiaadPerfarum rege direxic.Qui veniens in Perfidem
ad Sigerdem regem nimio dolore capitis ex long(
tempore vexacum inuenitiqui nullis magorumincantatio-
nibus y aut fàcerdocum fuorum purgationibus, vel etiam
medicorum ftudiis,curaripotuit. Q u e venerabilis epifco*
pus fola oratione lànauit Sc à filioeius moleftifsunutncUe*
monium fugauit. Quam ob rem apud Perfas Chriftianitas
eft dilatata,& magor um illius fraudes detedæ.Quib.etiam
diebus Iudæi habitantes inCreta,fôllidcatiiùntàquodam>
qui fè Mofen legi slatorem à coelo ad eos denuo miflum te-
ftabatur: monens vt omnes fuasrclinquerent poflèfiiones
gitabat Theodofius Imperator, cuideberetHcfperiarum j atque pecunias, quomamillodu&ore per ficcum marc,ad
régnacommittereitunc Valentinianusétatvâldepucrina^ i repromifsionis gaudia peruenirent. A t illi hac fpecapti,
tus ex marre Placidia eras quidemamita,filiavero maioris I omnia contcmpfcrunr fua. Cumque veniHet dies qüam
Theodofii,Arcadii& Honoriifororedepatre Conftantio: 1 defignauerat fedudor ille,deduxit eos ad quandam rupem
dediuius
J^ÜûîûnnGÜmSéiitcrti iatticquev c.thaumardtii fcKcmite
femetipfos caoliiçreiit.Hoc « g o fadeban.t. cura
itentad rupes,repente moriebantur j tam dilaceratia-
S rupibus, quara inaqua upcay; Pluresraraenraor;
noteranr,nifiDeb prouîdente quidam vm Chnftiam fuper-
■ ucniiTeia pifeatores, atque negociaforas iqutalios curaue-
catentur , ecipicntes.teçreauerunc. .Qu i autera eualerant
emu voiuiflent illura perifnerefeduàotcra,repçnte ddja-
rairqaeradæmoraum Sdpicadfuni: fiiife. Pto hac itaque
naffioue multi tune Creiepftum Iudæotum ad.C>tiltia;
nam oMiueriifunt fidem. Igitut Theodofius wftaPerfatu
tupta pro Chtiftianis ab Attiço fufceptts epiieppo . vpl ab
aliis io orbe Romano: qui dura perfequerentpr à rege Per-,
farumindefuguent,feddurarepetereteos idem r e i f e s
lieiofo princiilliB'inime font redditi. Nephas M l
cebat 1v t f id e B a i f e confagientes infidelibus.reddereE
ad pceuas* Magrs enira bellafufcipereelegit:qu*psr.Ar-
dabuïiuraraUiciçmagiRrum ftrenue iùnt gefta.Is enim Perficara
regionein per Armepiæ fines rpgre^ieijs vnam eras
b ê r 'F T ~ ' . , ' - T 4 Î
vt omiflà reperamusbrenitet quæ gefta funr,Lucianus pwU
byter, cui reuebmitDeus locum fepulcbti & teliquiaruin
bèati protornartyris Stephani, fcripfit iplàm reuelationém
Grjcolêrmone ad omnium èedefiarum perfoiiam.Quam
teuelatibnem Auitus presbyter Hifpanus'gene« J n tan -
pumvertiteloquium ; &adieaaepiftolaiuàperQroiium
presbneruni occidentalibus porrexit. Q u i etiam O tblms
ad iocàiânaaperuehiens, quo «lu» Auguftin«» aiMieror
nyranm pro ratione difeendaamma: miieratueliquias bea-
ti‘St;ephani3Ccèt)ir,& patriam reuetlbs primus contulit oc-
cidenti-Miracula verp, qua;dominus per venerandas reb-
quias beari Stephani geflit, ei0 pm diebus in Apbnca, exi-
mius doftor Auguftinus plurinia & yalde miranda.qu* pro
esrjo Uöuerat faiäa in lijwis :de Eiintsse Dei contaipfq.
Cuius ingénu rot cxcantvo! u nain aim a fenfu & irrepCenefibili
K f inW Ü P Àzaraenfera valde ïaft»uit. Çui cum pwrpfib
eïetîtuN'arïsus duitParthorum regis qççurrif : £#«£<?>
éreflipqc deuiàus e k Sic JfcaU* «Jomino «ndfen-
reduçes&exerçituspiifEmi principis fuperior.esdç viflb
tes ipu.eùti iùnr:boc îllis prædicentibus a n g e fe y r c o n t j i
dc:ent&o:aren»,&I)eo credcrcnr,quia Romanos vrtlo1
fia feqpererur.dïceures femediatorcs bellidire^qs » P«°-
Tandem in cbnfinio Mefopotamiæ con grefifione f .o a fqr-
tiifimus P e r iium exetcitos.qui ab e^s imortal]s dicebatur,
i Romanis c*fuseft.PÔrro rex PerSrupiuforîurai fin cau-
iàs agnofcens.lefiationem Romanorumfufçipiens ,« c a n
cum eis compomir.Et hoc modo bellum propter Chriftia-
nos cxortum,deParthorum regione ceflâuic:
De Tbuiofiivita optinu&yxorü.
C A P . X I .
T Taqueerat imperâtori filia ex Endoxia nomitoe Eudo-
Ic ia . H^nc Valentinianus coniobrinpseias Hefperiarum
partium ab .cofadlus Imperaroè petik vxorem. Cumqùe
Thepdofiusannuiiïèt: Valentinianus muniensHeipenas,
Conftantipopolim venir,ad nuptias. Quibqsvcelebratis
vxorefumpta reuerfus eft. Theodofius igirur Imperator
pro bénéficias fibïcpllatis àD eo g od as rcfcrebar, phkimis
honorib. Chrifto fijavota compenfans .coniqgemq; fuam
EudoxiamadHierofplymamdeftinauit. H o c eliîm&ipfa
votum habuerat.fi filiam viferer nuptam-Quï ram Hiero-
folyfiiiseccléfiaaeonftituras, quamper fingulas ciuirates
pofitas horroraukreum pergerct, &'cum denuo temearct
Thcodofius.I:aquc regaliter natus atque n^tritils njhil habdittepidum,
fedficfiiitßpiens,vtinter6bulaptesexperi-
menfum crederecur feÄiere cauûrum.Perdurabat in frigore
fiprilitér&in aaftu,plé.tunqne ieiunabat, & maxime IV.
feriaSçVI.ftudioClûiftiafiitatis.nec aliter quâmonaftaiü
regalia yidehantur. Ipfe ijamque matatjno zd fiiaiTorores
pergenSjdininasdicebatlaudes.Quamobremetiain (seras
Uteiasfinecodicé recitabat. Loquentibnsepifcopis velut
olim facerdos fadps,ex draina ledkione rçipondebat, 'con-
eregabatq; fapros co,dices,& quofcun<ÿ libetporum irnerbretes'feuexpofttor,
es,Patientiaatque.clementia, yniuerfis
fiominibpseroiqeb'at.bperibnsiram.mditiam.libidinemquèdeuinçéns,&
jnn®S)fevIcifci(lefideran&Dumigitur
b qüodamramiliàtiumanrerrôgaretur,cùrnullum ft læden-
q u S g S K k ic ,e » t:y tinam.inquit effet.nuhi pplfibile ad
vitaptiam mort1ttpsiK,ucicàre.Sic n.FmLclcmcns.vcli quan-
dpm&iamdignuny.ali'q^iitportecpmmitteret, necv q;
adciukatis portas moricurusperneniçbacy ièdcxeiusclcmen^
continqprguPcaç|(>fequeb.ayur,
DC Qrofimnaiefàiitumpmtait. ;
W î k E x i i .
Î G u u r ^ Q a o f io ' tçgîiante c um 'p a^ fuQ H o n o r id ,
* v e l cônfobrino deinceps Ÿalentimario ConTfantu^ho:
ratione édita : vt quidamdoctonundeeo iradixerit:
Mentimr,qui de totum legilfefareçùr, llloetiam iubente
Qtofips difcipnluseius pi çKâto-,Haros VILaduerfus genres
nobibtef & vtibter compofnir/
DeâmtfunpuiApbrkm , geftis, & oVnu Au-
I 1 S gußi;&lnncTbeodofii principe.
C A P . X U * .
QVaetiam tempeftate Aphricana prouincia,per Boni-
faciumcomitemWamlalis tradira: & à R omanoiü-
refub traaieft. QuiBonifaciosd.ini inoffen6mV.alen-
timani vcnUIër.malopribbeofe defcitdereyobiitunuitato-,
qfieabHifpaniisGirzericii'Wandalorumrege,qm!ntcr-
KceratErmeimarnim regèm Sneuorum : inioriam fanaæ
pulaliæln eodemac fi nolens vlciÈirur.Cpnfederantéium
WandalimBeticaHilpanietegione.annisUViHinctran-
.iêuntin Aphricam cuinomnifimilia.Alanisfecum mnCtis
& G o th is ,omnia ferro,flamma , rapinis fimql&Arriana
impiet.ite foedaucrunt, Tune beatus Auguftinus Hippo-
neuf» Fpifcopus&omnium d o â o r eceleliarum.ne ciuita-
.tisfû*rùinamvidc«t,ÏII.'obfidioniseiusmenfemigramt
addouiinum.V.ed.Scpr.cumvixiiTetanniSL.ltXyi.Qno
tempore NSVandabcaptiGarthagme.Sicibamquoqiiedeleuerünt.
AgetibsduxvmuiqneimlfiwPa-
1 tritiu s appellatur. Q u i Bu rgundfones coiitmRomanosre-
bellan.ces perdomnit : czlaXX.miliaBurgundipnnm,Go-
'' thoruin veto auxilia eis praebetium lX.aniiia. Q u a tépefta-
■ I te Btitoni Scoroiû P iâ bm n q ; infeftationem non ferentes
i Rolnam niicrunr, & l'ui Ibbieébone promifla W M «
i auxiliaflagitant.Quibusftarimvnifià'legio magnarn Barba-
;l rorummukitudinem fteinie.caterosBritanmæ finib.peB
rlTt.HWcicgio doïfium reuerftira præccpicfociis ad arcendos
* hoftesoniirom translnfiilâinter ll.inaria ftatuetetqluablq;
1 attifi ce & magiftro inagis cefpite quam lapide feAttSj, ml o-
;| péraiitib proîüit. Nam moïvtdifoeifcre Romani, «dueft«
J nauibus prior hoftis.qusfi'naturam fegttem, obuiaquatq;
fiibiicit,c*dit,calcat deuorat.Itcrura petirun anxitfa Roma
aduolanC.Quæ impetraca es’filin hollemtransanarla higat,
coniundifilie libi Brir.innismucutn uon terra vramepnl-
uerem , fedlixoiolïduminter ciuirarcs,qua:iblde:obme-
tu.mhoftiùm fileront fiiâæ , àmuci vfq; admate collocant.
Sed St in littore mfridianOmaris,quia&indel>oftistimebafur,
rurièsperinterua%adprofpea:umarlsAatmli«,Sic
valedicûnt fociis tanquam vitra nonreuerfuri.Tunc eqaidem
Sd Stores in Ghriftum credcresordiijatus'apapafcx-
IcftinoPalladeosI.epilcopitsmittkur.'giturrecedereaBritanriia
Romano exerciru. ho'ccognolcentesScoti St 1 rcti
teaertuntur,&totam ab Squilone Infuli pro indigenis mu-
:rotenuscapçflunt.Necmoracæfis>taptis,fiigatis,cuitodib.
muriiStipfointerrupto etiam intraillü crudelisprædogral-
Igtur.Mittitùr epiftola lacbrymisoerumoifqi referra ad R o man*
poteftatisviramAetiumrerconfiilein.XXf il; lneo-
dofii principis anno petensauxiiiumoiecrmperniulnrerea
femes dira »c.fiimofilfima profiigos infeftat- CJAb co» * ;
quidam hoftib. dederemanus :alii de montib.lpetolKis i t
faltib.fttenué repugnabat.acftrages hoftib dabant. RSUeruertimmrScotidomum.
pûftnoirmultum t,mpus rener-
; furiiPiäi extreiiiain infill* partem, dmnpnmum&dein-
r. z i ^ 3 ceps