6j2
THEOD VLPHl
AVREL I ANENS I S
E P IS C O P I EPISTO LA .
Theodulphus Fr ambus & compresbyteris noßris Aurelianenfis Pa-
roch'ut Saterdotibus in Domino Salutem.
B s E cR o vos fratres dilcétiflïmi, vt crga
fubditarum plebium profe«5tum& emendala
Matth. 9.
Epifcopi
Àpollolotü
presbyteri
LXX. difci-
pulorum
lo c u m t c -
Sacerdoti-
bus leftio
Sc oratio
cömcdatur. Tfal.c il8.
MOtth.\%,
D Sacrificium
Miff*.
tionem vigiEantiflimacura laboretis :quare-
nus illis via fàlutis oftendentes, & e os verbis
& exemplis inftruenres,& vos de eorum pro-
fe&u ,&nos de veftro, Domino noftro Icfu Chiifto auxi-
liante,frui5tuofos illi manipulos reportemus. Öbfecro etia
fraternitatem veftram,vt hæc capitula qad emendationem
vitæ breuiter digelîi,affidue legatis, & memoria» commen-
detis.Et eorum,fiue làn&arum fcripturarü ledione mores
compohatis,vitam emendetis,& aim fubditis plebibus,o-
pitulame Domino,ad régna cæleftia porrigere certetis. Vé-
racicer nolle de betis, &lèmper mem in i lie,quia nos quibus
regendarum animarum curacommiflàeft,pro his, qui
ftra negligentia pereunt,rationem redditurifumus.Pro his
vero quos verbis & exemplis lucrati fuerimus, præmium
æternæ vitæ percipiemus. Nobis n.i Domino didum eft:
.Vos eftis làl terræ.Quodfipopulus fidelis cibus eftDei, eis
cibi Condimentu nos lumus. Scicote veftrum gradü noftro
gradui lècundum & pene coni undum effè.Sicut n. Epifco-
piApoftolorum in Ecclefia, icanimifum presbyteri cete-
rorum diicipulorum Domini vicétenent:&illi tenent gra-
dum lummiPontifiçis Aaron; ifti vero filiorum eius. Vnde
oportet voslèmp memores eflè tantæ dignitatis, memores
veftræ çonlècrationis,memores làcræ,quamin manibùs lu-
fcepiftis vndioniSjVt nec ab eadem dignitate dégenérètîs,
nec veftram conlêcrationem irritam faciatis,nec manus là-
cro vnguine delibutaspeccado poll uatis, led cordis &cor-
poris munditiàm cônferuantes, plebibus exemplum bene
viuendi præb entes his quibus præeftis ducatum ad cçleftia
Régna præbeans.
2 Oportet vos alEduitatem habere legendi, & inftantiä
orandi.quia vita viri iufti ledione inftruit ur,or na tur & affi-
duitatc ledionis munitur homo à peccato iuxta ilium qui
dicebat;In corde meo able o n di eloquia t ua, v t non pecc em
tibi.Hæc font enim arma,ledio videlicet,& oratio, quibus
diabolus expugnatur .Hæc funt inftrumenta quibus æterna
beatitudo acquiritur. -His armis vida comprimuntur. His
alimetltis virtutes nutriuntur.
3 Sed fi quando àledione ceflàtur,debet manuum ope-
ratio iub{êqui,quiaociofttasinimicaeftanimæ,&andquus
h o ftis,quem à ledione,(lue ab oratiorié vacante inuenerit,
facile ad vitiarapit.Pèr vlum namq;ledionis difcetis,quali-
ter&vos viuatis,& alios doceatis.Per vfum orationis &vo-
bis’&his quibus in caritatéconiundi efti s, pr ode lie valebi-
tis. Per manuum operationem& corporis macerationé&
.vitiis alimenta negabitis,& veftris n ece Ifi ta tibus lùbuenic-
tis,&habebitis quocfneceflîtatem patientibusporrigatis.
4 Quando more folito ad Synodum conuenitis, yefti-
*^«ntâ & libros & valà fan da cum quibus veftrum m i ni fte-
riurn, Ociniundum officiumperagatis, vobilcum defer te.
Nccnondùos,aiittresclcricoscum quibus Miflarum lo-
Iemniacelebrads, vobilcum adducitevt probeturqiîam
diligenter, quam ftudiole Deilèruitium perägaris.
5 Panes quos Déo in làcrificium offertis,autà vobis ip-
fis,aut à veftris pueris coram vpbis nitide, àc ßudiofe fiant.
Et diligenter oblèruetur.vtpanis, & vinü, &aqua fine quibus
Milïæ nequeunt célebran, mimdiffime ,atque ftudipfe
tradentur,& nihilin his vile,nihil non probatum inuenia-
tur. Iuxta illud quod Ht ftripttira : Sit timor Domini vobi-
lcum,&curn diligentia c,iihda facite. ' 1 '
' 6 Féniiriæ, Miliam làcêrdote'celébrâriie, neqüaqüa'ad
altare accédât,fed loçis fiiis lient, &ïi>ilacèrdôs earum ob-j
làtiones Deo oblatutus acdpiat. Memqre^ nfélïè dèbenc
feminç infirmitatis fuç,&lèxus imbe'cllfitatis:&idcircb lah-.
da quæliberin minifterioEcclefiç çonringere pertimélHd
Quæetiam laici viri pettimefeeredebent rie Ozæ poenam
t emplo
q u i lepelifriei
bveoalunitt,q, Duio dmumin oA prcearcmuDtieonmtein inietexrtriiato. rdinarieéôhtihge-
7 Saçerdos millamiolus nequaqua celebret, quiaficut
ilia celebrari non poteft fine làlutatione làcérdotis,ie(pon-1
fione plebis,admonitione làcerdotis.refpofione nihiloini-
nus plebis ; ita nimirü nequaquamab vno debet celebrari.
Elle n.debent,qui ei circumftent,quos ille làlu tet,à quibus
eirelpondeatùr, & ad memoriam illi reducendum eft illud
Dominicum. Vbicumque fuerint duo vél tres innominè
meo congregati, & ego in medio eorum.
8 Videftius crebroin Ecclefiismellèsj&foenumcou-
geri; irnde volumüs &hocpenitusóbleruetur,vt'nihilin '
Ecdefia præter veftimenéa Ecclëfiafti.ca,& valà lànda,& libros
recondatur, Ne forte fi alia ibi quam oportet negotia
exercearitur,àDominp âudianius:pom9 mea domus orationis
vocabitur. V os aüt feciftis eam fpeluncam latronum.
9 Antiquus in his regionibus in Ecclefia lèpeliendorü
mortuoru vlus fu it,& plerumq; loca diuino cul tui macipa-
ca,8c ad oftèrédàS Deo hoftias pparata coemeteria fiue po-
liandriafadalunt.Vndè volumuSjVtab hacre deincepsab-
ftineatur,&nemoinEcclelialèpeliatur. Nififortetalisfit
perlonalàcerdotis, aut cuiuslibec, iufti hominis qper vitæ
meritum taie viuédo luo corpori defundo locüacquifiuit.
Corpora vero,q antiquitus in Ecclefijsièpulta fiinr, nequaqua
proiiciantur,lèd tumuli qui apparent^pfandius in terra
mittantur & pauiméto delùper fado,nullo tumulotum ve-
ftigio apparente, Ecclefiæ reuerentia conlèruetur.Vbi vero
tâta eft multitudo cadauerü, vt hoc facere difficile fit,loc us
ille jp ccemeterio habeatur,ablato inde altari, & in eo loco
ç6ftrudo,ybi religiof ,&pure Deo làcrificiü oiferri valeat.
10. Non debetis dd Ecclefiâm ob alifr-cmlàm conuenire,1
nifi ad laudem Domini & eius lèrui tinm faciendum.Difce- ^.ent,CIV«-
ptationes, vero,& tumult9,& vaniloquia,& cetera: adiones
’ fand um.
ab eodem lahdo loco peni tus prohibendæ funt. Vbi enini
Dei nomen inuôcatùr,Deo facri ficium o ffertur, Angelorü
frequenriainellenô dübitatûrrpèiriculofum eft taie aliquid
. dicere,vel agèrequôd loco non Couenit. Si ënim Dominus
iUos detemploeiecit,quividimas,quæfibiôffcrrenture-
m eban t, vel vendebant: quantur magis illos iratus inde ab-
iiciet,qui mendaciis, vanilo qui i s , rifibus,nugis locum diuino cuirai mancipàtum foedant. & huiufcemodi
•
11. Miflarum iolemnianequaquam alibi nifi in Ecclefia
cèlebrâda lûnt,p6 in qbuslibet domi bus ,&in vilibuslocis,
G
led in lôcô quem elegerit Dominus, iuxta illud q> lcriptum
eft: Vide ne offeras^holocaufta tua in omni loco , que vide-
ris, led in loco que çlegerit p n s, v t ponat nomen fiiûm ibi.
U. Nullafceminacumpresbytefo in vna domo habiter. I
Quamuis n. canones matrem,&lororem, & huiuicemodi i j
per lonas, in quibus nulla fit lulpicio, cum illo habi tare cô-
cedant.Hoc nos modis omnibus idcirco amputamus, quia
in oblèquiofiue occafione illarumveniunr aliæ foeminæ, q
non funt ei affinitace cÔiundæ}6c eu ad peccandû illiciunc.
13. Oblèruandumvobiseft.vt&vosabebrietateabfti-
nearsj&vtplebesfubditæabftineant pdicetis, & neque per
cabërrias èatis bibendo aut comedendo,neq;domusaut vices
curiofirate qualibetperagretis, neq; cum foeminis, aut
cum quibuslibctimpuris perlbnis côùiuiaexercéatis.Nili
foite paterfamilias quilibet vos addomû fùa ihuitauerir,&
cum lua coniuge & proie veliit yobilcu Ipiritaligaudiolæ-
tari,& verborum vefttoruin refè(àiônem accipere,&vobis
réfedionem càrnalem caritatis officio exhibefe. Oportet
enim,vt fi quando quilibet fidelium vos reficic epulis: à vobis
reficiatur épülis ipintalftms/1
14. Nullus presbyter fidélibuslàndçDei Ecclefiæ de alarms
presbyte^ parrochia perfüadeat, vt ad fuapi Ecclefia
concurranc,relida jppria Ecclefia,& (bas décimas fibi dent.
Sedvnulquilqj lua Ecclefia,& populo contentus,q> fibi nô
vult fieri alteri nequaquam faciat,iuxtaillud Euangelicum:
Q^æcunque vultis vt faciant vobis homines, hæc eadem
facite illis. Qiûfquis autem contrahæc confti tuta venerir,:
aut his monitis noftris reniti tentauerit^utgradum fê feiat
amiflurum,autin carcere longo tempore detinendum.
jy. Hocquoq; modis omnibusprohibemus, vt nuîlus
veftrum alterius clericum lolicite, aut recipiat ,quia grauis
de hacre in facri s canonibus fententia eft. v
prcsbytei
Tabern*
pn
bytetif-
Mttth.7
16. Si
jGnds do.
jxbantPrc fbpai. 1
lu &ihùidiânôh habëre,'concehtionénon amare,elationé
îugere; & leniorés yenetari, iuniores diHgere. In Chrifti a-
môreptqinimîcisorare.Cumdifcordantib.antelblisocca-
fui-n inpaeë redire,& de Dei mifericordia nunquâ dèlpera-
re. Ecce hæe furit infttutiventa'artis fpiritallsfqcu fuerint à
nob i s'die nodu q; inceflàbilitër adi m plëtaÔdn die Iudi cii
cÔflgnata,ilIa merces nobls à Dfiö recöpen(abitur,quaipfè
-promifit : Quod ocul9nô vidit,nçc auris audiuit,nec in cor
hominisàlcëdic,quæ præparauit Deus his» qui diligqnt eu.
’ 22. Cômonendi luntfideles, vfgene ra li te torn ne s, a mi-
nimovlqjad maximu oratiohé Dominicâ &Symbolû diP-
canp,&dicendu eis,quod in his duab.lèn tentiis omneFideî
Chrift ianæ fun damt-ntu i ncumbic,&nifi quis has duas lente
ntias & mera oricertenuerit, &extoto corde credider it,&
in oratione.læpiffime frequétauerit,Gatholic8elïè non po-
terit.Çonftitutû namq; eft, yc nullus chrifinecur,neq; bap-
tizetur, neq; à lanacro fontis i llius fiifcipiatur, neq; coram
Epilcopo ad confiiinandüqu€ljbetteneat,nifiSymbolû&
orationemDominicain memoriter tenuerit, exceptishis
quos ad loquendum æ tas minime perduxit.
23. Dicendumillis,yt finguliS dieb.qraainplius tiön po-
teftjlàltem duab. vi.cib'pret,maneicilicet & velpercjdicèns
Symbolu,yel orationé Dominicain,vël: Qui plafmafti me,
milèrere mei veletiam: De0 propitiusefto mihi peccato ri,
& D eo gratiasipr0quotidianæ vitæ c6meatib.&quia le ad
imàgi.nem lùam create dignatus fir,& àpëcudib.lègrêgaré.
His àdis,& Ibio Déo creacorëfiio ad orato,Sâdos inuocec,
vt jp lè intercederead Maieftatë diuina dignentur. Hæc faciant,
quib.bafiliçæ loc9 jppe eft,in bafilica. Qui vero in iti^
nere,auÇjp qualibec occafione in filuis aut in agris eft, vbi-
cutnq; eu îpfa hora ma tutina vel vclpCrtina inuenerit,fic fa-
ciatjlçiensDeû vbiq; pfente eiïè,dicentePlàImifta:In omni
Ipçp dbminationis ëiii&^Ç;Siâlcêdëro in coelu,tuibi es ,&c.
24. Diei vero Domjnici, quia in eo Déùs lucê condidit,
in eo marina in eremo pluie,in eo Redémptor hümanigeprimantur,
16, Si quis présbyter inuentus fuerit alicùi cleriço,, aùt
laicomunera dare,aut dediflè, vtEcclefiâalteri9 presbyteri
fubfipiat:lèiat fe pro hac rapina & læua cupiditatç;,|ut grà-
duiri amfflurufn , âucin.çarceris ærumna longo tempore
poénitenri^ri1 agPrido dètinendum.
I 17.S1 patuulg? ægrotancad quem liber presbyçëtutn ba-
prifiriigrariadécuiuslibetparrôchia.aüàtusfueritieibaptif-
mi lacramencum nullo modo negetür. Si quis hocmqnus
petenti çpnçedere detreiStauérit, &.illeparuulusablq; ba-
ptifinâtis gratiamortuus fuçritmpuerit le ille qüieumnon
baptizauit,prp eiusanima ratio nem redditurum. v.
18. .Nullus presbyter, lèulaicus prælùmat calfcem, aut
patenam,aut quæli bet valà lacra, & diuino cultui m âcipata
adalios.vfus retorquere.Namqiiicumq; decalicefacrato a-
liudbibitpter Chrifti lànguirié,qui inlacramétoaccipituri
8c patenä ad aliud officium habet quâ ad alcalis minifteriu,
detèriendus eft exemploB tlthalàr,qui dum vafiDotriini iii
vlus communes alTuhipfiç, viçarn paricer çû Regno amifit.
, 19. Si quis ex présbyterisvoluerit nepptem fiuini, aut ali-
qué conlànguineum ad lcholam miçtere in Ecclefia lànétæ
Crucis,aucinmonafteriofimCti Aniani,aiicS.Bencdiifti,aut
S.Lifardi,aut in cæteris dehis coenobiis, quaê nobis ad rc-
gendum coupeflà finit ,ei licentiaid faciendi concedimus.
I 20. Presbyteri per villas Sc vicosfcholas habeant.Etfi
qùilibct fideliû luos paruulosaddilcendas litteras eis com-
mendarevultjeosfulcipere, 8c docere no rcnuant.lèd cum
iîimnia cârltàteèps doceant, attendénres illud q> lcriptum
eft:-Qui auté dödi fuerint folgebunt quafi Iplendoritrma-
méti,& qui adiuftitiâ erudiunt multos, fulgi/büt quafi ftel-
læ in ppetuasæt.ëmitates. Gû ergo eos doeent, riihil ab eis
prëtiijp hac re exigant,nec aliquid ab eis acçipiant,excepto
quod eis patentes câri taris ftudio luayoluntate obtulerint.
21. Cum ergo omnium lànétarum feripturarum paginæ
iriftrumentis bonqrum operum refertæ fint,&per làriébru
fcripturariicampos pollint inüëniri arma, quibus yitiaço«
8c yirtutes nutriantur : libuit riobis huic noftto ! nerfs Ipoute pro faliite noftræa mortriis reïurrexit, in eo S..
Capitùlariinlcrerelèntentiâçüiulclâpatrisdeiriffrumentis Sandumfiipdiïcipulosinfudit,tâtaelïèdebetoblèruântia,
borforum ppetûjin qua magna breuitate quid agi ,'quidue j vtpterorationes,& Millàrûlpllemniai$:ea,qadvelcéridü
vitari dcbeat,continëtur.InprimisDominum Deum tuüm pertinent nihil aliud fiat.Nam & fi neceflïtas fuerit nauigâ-
diligereex totp,Corde,tota anima,tota virtute.Deindëjpxi- j di,fiue itinerandiiliçentia darur,itadumtaxat..vthatum oé-
miuntanquâ teiplum.Deinde non occidere,non adultéra- cafione Miflà & orationes non ptermittantur.Cônuenien-
re,no fiicere furcûjiiô; concupi/cere,non fallu m teftimoniu du eftlàbbatodie cû luminarib. cuilibet Chriftiano ad Ec-1
dicere, hpnOrare omnes homines , &q> fibi quis fieri non clefiam. Conueniendum eftad vigiliasfiuead matutinum
vult,alii nefaÇiât.Abnegatelèoietiplu fibi,vtfequaturGhri- offiçium:Concurrendûeftetiam cumoblâtionib adMiftà-
ftü;Gorpus caftigare, delitias non amp.le<fti,ieiun iü amare, ÿu follemnia,& dûad Ecdefia conuenitur,nulla câuû dici-
pauperes recreate,riudu veftire,infitmûyifitarë,mortuü'lè- debef,velaudiri,nullaiurgiafiint habenda, lèd tantumodo
pelire,in tribulatiône fubuenire,dolentê conlolari. A Içculi Deo vâcandum eft in celebratione videlicet làcrorum offi-
adib.lè facere alienum.JMihil amoriChrifti^ponere,iram i cioru,&exhibitipnëeleemôlynarum,&in Deilaitdib.ciîm
nô pficere,iracnndiæ tepus nôrcleruare.dolü in corde non amicisproximis,&peregrinis Ipiritualicerepulandumi
tenërè,pacé fàllam 116 dadfe,caritaté non derelinquerëiNon 25. Admonendi lunt, vt hoipitalitâtem duigant,&nulii
iucare,nè for te pe riures. Veritaté ex corde & ore prpferre: holpitium pbere detre&ent &fi Cui forteholpitium^ftife-
malupro malo no teddere,i niuriâ non iàcere,lèd & faétam rinr-,nulla abeo mercedéaCcipiant,nifi force ille,quia rere-
patiénterfuffeçre.Iiumico?diligerè,maiedicentesnÔrnale- cipitur,fpôtefiiaaliqQidder.I)icendüq;illis;qualiterttlulri
dicere,ledmagisbenedicere.Perlècutionéprôiuftitialufti- p holpitalitatis officiûDeoplaCuerunc, dicente Apoftolo:
nere.Non elfe fuperbu,non vinolentu,non riiukèedaçân. Per hançn.placueruntquidâ Deo, Angelishoipitiô fufee-
npn foinnoleritü,npn pigrû,nonmurmurofîim, no detra- I ptis,&iterû Holpitales finemurmuratiene. Etiplè Donii-
éfcptéjlpé luâ Deo cqmittere. Bonü aliquid in fe cum vide - | nus ad îudicium diéturus eft : Hplpes erâ>& collegiftismci
rit,Deo applicet,non fibi. Malüvero femp k fe faéfcum feiat, i Sciantlànequicumque hofpitalitatéamant,Ghriftum feiii
&-fibi tépucec.piéiudiçii timere »gehennâexpauelcere,vi- ho^irib.recipere. Nam,ille môflus holpitalitatis nÔ foluiii
tam çternâ omni coricupifcentia Çiritali defidei^rè,môrté j inhuman«®-,lèd etia crudelis eft, qud'tiumquam holpés ih
quotidîè ante oculôs-fülpciftâ habere. AtSlus vitæ luæomni dofrium ante recipitur,nifi prias dandi hofpitii merceS cô-
horacuftodiredri pmnilWo Peü fcrelpicere ^ cetto fçire. J penlètur, &quod Dominùsagere iullîtpro petéeptionè
QuidChïi
ftianus fei-
ce tencat ut
Ppd.iti.. Pfal. t ; 8:
Dominicâ
Miffaaudi-
Cogitatioues malas cordffti o aduenientes mox ad Chriftâ
allidere,&lèiiipri Ipiritàli patefacere.Os luük malo, vel pra-
uo;eloquîpcuftodire,multü:ldqui n'ô amare,verba varia aut
rifui aptà nô loqui,tifum multu aut excuflum.no atnare.Lë-
«ftiones lanétas libeteraudire, orationi frequéter inçübere,
lUakfuapræteritaçûlachtyimis, velgemiruqriptidieino->
rationeDeo cÔfiteri.De ipfismalis de cætero erriédarc,defi-
deria carnis nô pfiçere*V Qlùrita.tem prbpriâ odi|re,pceptis
làcerdotis 8c pceptoris in omnib.obedire, etiâïïiplè aliter
^abfit,agat.Memorës illius Doiriinicipcepti: Qgæ dieuht
facite,quæ aucéfaciùâtîfaccrc nolite.Non vèlledicilànétu
antequâ fit,fed prius effè;qüdd verius dicatur.PræcèptaDei._
filais quotidie adimplere,caftitaté amare, nuflu ôdiire,ze- -
Regni coeleftis, pro acquifitione terrenarum rcr um agatur.
25. Prçdicandum eft etiam vt përiüriuM fidèles caüeant,
8c ab ho c fii minopere abftineant,lcientes hoc grande icel9
elïè,&in Lege,& Prophetis fiue Euarigelio prohibif Aü-
diuimus n.quofdam paruipendere hoc fcelits, 8c leuéquo-
dammodo periüris pcénitëtiæ modü irripohere» Quirtûflè
debét talé dè periurip,qualé&de adultérin,dé fornicatipne
de homicidio & de cæteris crimiàilibi vitiis petnitentiam
irhppneridâ; Si quis vero perpetrato periurio aut quolibet
criminalipeccato,timens ptënitentiæ longam ærumna,ad
çPnfëflioné venirë ndlüeritjabE,ccIefia rëpélléndus eft.-fiue
à comunione, 8c conlortio fidelium, vt nullus cû eo come-
datjheq; bibat, neq; oret, neq; in fiiatn eum domü recipiat.
liebst j.
Pti.4..
Matth, tp
Matt h. t
27. D i