Galat.f.
B
T faim. 6z.
Mnttb. 18.
c
Vide Dio-
fcor. lib. 4,
C»p- 7 4-
D
m i Angelo mi Stromata,
ei us, 3 Apte enim vidoriofilfima crux palm* comparatur, -.
iiiquam Chriftus afcendens apprehendit frudum eius. Illi |
enim in palmamalcendunt, qui in crùce Chrifti jproficiür.
De quo apôftoHs ait: Qui enimfiint Chrifti, carnemfuam cru-
‘ciftxerim cum vitijs & concupifcenttjs; § Et erunt vbera tuafieux
bo.nyïnea, id eft, dpnaquælargicus eft làndæ eçciëfiæ,quæ
cxillo tempoiébotrosvineægenninauit,idcft,làn&os do-
dores,qui mâioralcienria & gracia poft crucem& reliure-
dionem làluatoris abundabanc.. Poflunt 8c vbèram prædi-
catotesetclciræ quirenalcçncesih fide nutrujUt, intelligi.
[/•/ odororis tutficut otlor ma'or ton. Gu.ttur (uumftcutvinum op-
ttmum ad pôtHhdum,^n gmtme Vioxpræfentis dodrinai.
Inodore, famaablencis defignatur. Etideô vinoillapror
ptètflagrahtiàm virtuirum 5 hæomalis, propter(uauitatem
übfenrisfamæ ,compacautur : [Dignuih dilefto meo.] Rapuit
enimfponfà verbum ex ore fponfi, quia îlle vinboptïmô
eam comparauit, &fiibiecit; Dignum diledomeo,id< ft,
tanta eft lublimitas euangelicæ prædicarionis, vt ipfè dile-
CAP. V III.
QVùntilndette fratrem meumflugentem vbera mea.] Vox
ifta.eft antiquorum Virorum optantium adUentum
Chrifti in carne & ilium in fÿnagoga nalci ac nutriti, iuxta
humanæconditioriis naturam .[Vtinueniam teforis &Deo feu /«c.]Intus erasdiled’jdum ip principiö erat Verbum,Foris,
dum verbum caro fadum eft. Et deofculer, fàcie.ad facicm
videam,&oread,bs loqliar* De quo ofeulo in exordio li-
bri lads arbitrer didum. Etiammenemo dejpiciat.~] An adué-
tum Ghriftiihtra änguftias I udææ tatum fuitefcclefid, poft
afcenfionem in toto mundo dilatatafuit, 8c venerabilisef-
feda. F ri u s didum fuerat,» tus in tudaa Deus, nunc auté di-
citur, exalhrefiiperc'oelbs Deuç ,&fiiper omrtem terrain
gloria tua.Pot & aliter intelligi Sugit vbera matris Chrift®,
cum hiftoriis prilcæ legis Chnftianus popul9 refipituriMa-
trfem quippé ecdefîæ.i. corpus Chrifti lynagoga dicuiit,cui
dus meus primus p: r ihcarnationem apparens, inundo in primoi dio eloquia diuina créditafunt,& qui in veteiite-
itercoelefteaperüit: Polfimt in gutthre illi intelligi qui per ftamentolub figura tcgebatur,per euangelium in nouo in
euangelicam prædiqationem corda auditorum inebriant: veritate reperitut. [Apprehràdam fc. J i. promptaac fidbli de-
Vnde Chriftus potatur, cum ex ea C hriftiani,quimen»bra | tlotione venientemaccipiam. [E tducamtein domunt mat ris
ipfius fiint in comparabili dulcedine latiantur. [ Làbijflque
Crditttibtistlltusadrumimtndam,] ideft,apoftolis & prædi-
catoribus qnibus maxime dédit ad meditandum. [£^0 dite- cîôweç,]&nonalterh,çiiitotam curam ièruittltis &dile~
âionis impendo. | Et ad me cornierftio cius,] id eft, me folam
diligit,.& àdiuuat me, ne deficiam in via* Cui dilcéto ex voce
eeçlefiæ perPfalmiftam dicitur : AdhaÇit anima tneapoft te,
meßfeepit il extra tua. Venidilectemi, egrediamur in agruiih
comtnoremur :« villis., waneßrgamus ad v.neas, rideaniitsftflo-
rttit vineaififloresfruâtts parturiunt ififloruerunt tnaUpumcaj] Quia nullatenus eccleli.a | Yelad bonum operandum egre-
diendoprocedere, velin exercitio bonxoperationis perfid
ftendo commpri, vel làltem ad propofîtum: bene agendi al-
furgère, velanimos auditorumfiiorum quantum profece-i
rintdilcernere fiifficit ÿnifi Dei gratiaàdiutaquidixjt; E u t J ego vobifcum fum omnibus diebus j'vlquead cortfummatio-
j nem fêcu.li. Egreditur Chriftus cum ecclefia in agrum,
i quandoperläniftosdodtorcsvifitatmundum. Comipora-
f tur in villis, per fidem. C in populis ex gentibus credentib9,
I circumquaquediftufis.Mane conlurgicad vineas>vcanimæ
quxper fidem iam meruerilnt colligl,inmatutinisChri-
ftura relùrrexiile cognolcant,necvlcra defiii^corporis re-
fiirreftione dub’tent. Videamus fi floruilïètvinea,fiéccle-
fiaÜores fide & parturiar, h flores frinâus parcurmnt.id eft,
fi (àwèti fideles .qnod corde credidernnt, ore pronunciant.
Si floruerunt mala pun ica, fi illi'quiin Chrifto credid er une
intenta dile<3:ioneproficiunt,ytetiam pro ipfobeddi dele-
âentur. His eninxlingulis lponlà dilebti fui jpoenitentiam
quxrir. |ibi tibiddbo vbera mea, id eft ypatuulorum meorutfi par
dagogoit J Quia inhisomnibus proficiunt làndti dodtbres»
inhac lânda confeflione, fociabuntur tibi dodores mei.
Et quia parati fiint vt pàtiantur.pto te, regnabuntapud.te.
[Mandragora de der unt odorefnflumin portû noftris.| Mandra-
goræ duo fiint geiietà, mafculus & femina, Femina rubea,
mafculus albus,vtrifquë vna vis ad médicamenta. Mandra^
j goræ didæ,eo quod habeant mala fiiaue plentia, % magni-
tudiiiem mali,Vhde & eam làtini malum ferræ vocantihanc
ppetæ appellant, quod habeat radicem for
mam hominis àffimilantem,quædatur in vino ad biben-
I dum,quorum corp9 propter curam lecanduni eft, vc fopo-
rati dolorem uon fentiant. Madragoræ propter, muUimo-
' dameiieamirium genera (àndorum virtutibus Çomparan-
j tur, quæmore medicorum ad lalutem anima?um àvitioru
j infirmitatibusyfinentUr , oftenduntur. PortæecGlefiædo-
d'ores füllt lindi,& ih Huiufraodi portis mandcagorxjdant
o4orem,j cum fpirituales quique exfe virtutum paltpam
longe lateque ipargunt, [Omniapompa noua & vetera dilecle
miferuaui «6/»Pompa noua & vetera ,præcepta fiiie.^p miflà
iuntnouiteftamenti&vetcrisjquæoniniaadcius gratiam
refert ecclefia,fine patres noui teftamenti 6c vcteiis
poffimt intelligi,quia vna eadem-
que ecclefia eft.
jPeradacarnis dilpenlàtione,redeuntem læti’sdticam ■
luminibus in domUaimatriSd.cccleftisHieru(alcm,quæ eft
mater nofttâ.L l!>i me docebis, id eft, fades me potiora Ipera-*
re doha, quam in lege habuiflèm. [Er dabo tibipoculum ex ri-
rto condiio.]id eft, feruentem amorem variisvittutum pig-
mentis odpratum vel ornatum, [Et muftum inalorum grana-
tùrum meorum.) i. glorioforum martyrum iàndorum ttiu-
phü,qferuentilïimacharitate p ferrûflammalq; ad te trafics
non dubitant.Aliter:DucitecclefiaChri(him in dominu
matris coelëftis Hierufalem ,qn cum omnibus bonis qp fiia
gratiam confecuta eft,étipfàpdudmeretur.lbiq; docetur,
vt.iam nonin anïgtttateperJpecula * fedfacie ddfactem videat, qn
optinios & dulciffim os protulerit martyrum frudus,velut
muftum malotum granatörum. [ Leu a einsflub capite meo\ &
d xteraillius amplexabiturme.j In leuaincarnationis Chrifti
dona, in dexterâ,futuraiàndorlim cum Chriftogaudiaex-
primuntür. Vel, in leuapfis Vita, quam fàndi fiib mends
capite pohuntj^uia delpiciunt. In dexterabeatitudo,quam
fàndi 00 nirnirum defideriumampiexantur. Dehocveriu
fiipénusladus abülidéqüe difputatumeft. [Quaxeftifta que
aft enditde defezto délit its nffluensi ] Verum&ninc iam dillèr-
uimus, fèd quia repedtio vçrfüum,firmi taris (vt fiepedixi-
mus) inditium eft nunc tangamus breuiter. Voxfynagogae
vej prophétæ admirantis, quô ecclefia de deferto gentilita-
tisin fponfifubito amplexus àicendiflèt : Cui per prophe.
tam dicitur: Pro eo quodfuifti dere'iftai& odiohabita,8cc. Ètin
Pfa\mo: Erraueruntinfoliiudinetninaquofo. Delitiisafâuens.
i. omniu donorû pulchtitudine [innixafluper dileâtm meui]
Quia omnia quæ habet, ad gratiam ipfius refert ftabilitàin
e o fide, fpe, & char ira te, que m mihi Ibli cömmictendam
credebant. [ Suflit.uiteflub arbore malo. J Relporldit fpônfà
pro lynagoga.Ipfè fponfus fiub arbore cruCis appetua morte
liberaui te, Vtapoftolos & caïteros eledos ex ludæa. [lbi
corruptd eft/Mater tua,ibi violata eft genitrix tuai] Id eft, maibr
parsplebis G|jriftum negando & Barrabam eligendo, ad
crucemreproBataeft. [Poneme vtfignaculum fluper cor tuum,
&fîcutftgnaculumfupeYibrachïum tuant J Signaculum in bra-
chio vel digito, ob memoriam cuilîbet rei ligamus : Pet1
cor, cogitado, 8i per brachium operatic defignatur, id eft,
fi me velis habere fponfum, intus fit charitas fide nonfida,
& foris operatio deuota,& fîc recipics fidem meam,Vt
eam immaculatam euftsdias : Et qüia per crucetrimeanl
fignaculum accepiftijtbefàurum iuftitiæ quefil intecon-
tuli, artullofureauferri pertimefcaS, vt tam cogitatione
quam etiamoperationeadillud fignum recurras, & ficut
ego te in tmdilexi, vtmorivoluiflèm pto te, ita è contrario
fandi tui mortem non-recufèntprome. [ Quia fortis eft vt
mort dilectio,dur a ficut infernUs amulatio.] Fortis eft vfquead
mortem diledio mea in te o fÿnagoga,fed tua æmulatio
dura in me fuitfient infernus: Sedvetteæmulationemin
diledionem, & eris mild fponià , & fqror, & arnica.
[.Lampades eius, lampades ignis, af que flamm ar um. ] Diledio-
jiis lampades, corda funt fidelium, in qnibus chantas
. ,inhae
» millenario lîgnata numéro pro eharicate Oei amirtunt:[Éë
ducetihiscuftodiiïtfruttus eius. [ id eft argétei his q euftodiun t
fru&us eius, qui finit dodores fiuufti, qui omhia mundi di-
mittunt & iüverbo praediçadonisiaborare non cellànt, hi
duplici remuneratione, quæ centenario defignatur numéro
donantur apud me. Poteft & aliter intelligi : Duodecim
quippe fi per centenarium numëfum multiplicantur, mille
ducentos cfficiunt. Qui numerus vtiqpe apoftoli s vel apo-
ftolicisviriscongfuit. Hi pacifici, ideft, ChtilU dilcipuli
merito appellantur, àquibus làn^a regitur ecclefiaf[Qut
habitas in hortis, amici a iflcultant te ,fac me audre vpcem tttmflJ
In hortis enim ecclefia habitat, quæ iam viriditate lpei 8C
bonorum replc taeftopèrum. Ac fi aperte dicat. Quia lo*
cucio finienda efty hoc vldmum vale à me auditum,fempçr
habita in portis virtutum,& feito q> amici.i. angelici Ipîrit9,
8c animas fànâorü lèparatæ confidcrant, & detuo gaudent
profeâu.Ité amici aulcultant, quia oés eleéii, vtad coelcftë
patriam reuiuilcant,verba vitæaudir-e defiderant:F^f meau-
dire vocem tuam id eft verbum prædicationis & vox laudis, q
turn vales lêmper audiaturà me. Ad hæclponlà telpondit:
[ftugedilette mi,&aftimulare capreaihinulo^ ceruorü,fluper monte,
aromatic.] Ac fi aperte dicat:Quoniâ in carne apparesprç-
ceptaac dona vitæmihi defèréns,nunc his pera&is rcuerte
in finutn patris:0 mi dîte&eSfimilare capre<t,hinuloque ceruo-
rum flupra môtesaromatü id eft &hoc mihi fit iblatiu,quia cÔ-
trnuavilione nequeotecernere , faltem crebravifitatione" c
me couloiati memento.C hriftus fimilis capreae,propterfi-
militudiné Garnis peccati, q de patriaicharfi ftirpe velut ex-
terius genicus.Hinulus propter varietaté*vircutum dicitur,
qui cum qua carne ad cçlos al'ceridit,< iim iplà verlàtus eft in
terris.Monces aromatû,angeli intelligu ntur, fuper quos exaltants
in Cant. Cans Cup-y it A
inliabitat,f«mper fplendida&hitóre chàdtatis munda atqj>,
jgne fpidtus fàndiardentia, ffammarumque bonae ppctar
tionis enitentiaglobo.[Aquamultanonpotuerunt exfinguere < baritate,necflumina obruent i'lam. Aquas multas ëe flumina,
tentatioHÜ dicit incurfus,quç vifibiliter feu inuilî biliter ani-
mas fidelium impugnât,quib.charitas non cxdit.[,S; dederit
ho ho ontnem fubftantiam domusfuapto dileilione,qtiaft nthtlde- jpiaer.te.un. Sicut verototius fubftantiæ diuitias prodile-
dioni s Chrifti magnitudine dances quafi nihil deipi-
ciebant eum id eft mundum. Alio vero m odo, ex lu -
perioribus pendet fententi* lènlus. Cum enim dixîflèt
aquae multæ vel flumina non potuerunt extinguere cha?
ritatem j fubiunxit : Si dederit omnem fub%ntiam domus
luae, &c. vtilluc intelligatur quid Apoftolus ait: Et
ft diftribuero incibos pauperum omnes facultatesmeas, & fitra - j
dtdero corpus meum ita vt ardeam , charitatem out non ha-
beam , nihil mihi prodeft. [ Soror mea paruula tft , & vbera non-habet.. Quid faciemus florori noftra, in die quando aüo-
quenda eft î Prima nafeentis ecclefiæde gentibus tempora
defignat , qnoniam adhuc&parua fuit numero , & minus
idonea predicate verbum , vcApoftolus loquitur Non potuiloquivobis quafiJpir.talibus,fled quafi carnalibus,tan-
qitamparuulisin Chrifto, lacpotum vobis dedinonefleam : Quafi
vox fponfi velappftolorum,dejpfà ad lynagogam dixiiîcc. Quidfaciemus fórori noftra, in die quando allo quenda eft ? Acfi
aperce dicat: Parua quidem eft ecclefia gentium,&nec Dei
verbi myfterium lumeit iùbire. Quid ergo tibi videtur ô
fynagoga de fprore noftra faciendumquando alloquenda
eft id eft per verbi myfterium ducendain fidem ? Synagoga
tacentedplè Ipofiis, flue apoftoli quid fieri debeat,relpon-,
dit. [Si mur us eft,adificemusfuper eam propugnacula arg* tea.] Ac ,
fi dieéret .*$ialiqiios habet iniè fortes in fide,vel claro s in -1
genio,veiphilolophia inftru&os, addamusillis propugna- .
culaargenteaideft fcieiiria diuinarum le ipturarum vc eo
facilius poflint protege reinfirmos atq; indo<ftoSî[ Sihoftiü
eft, compingamtts illud tabu lis cedrinis. ]Id eft, fi fint firnplices, '
tarnen docendi Audio inhiantes,& velut oftium quod ape-
ritur & clauditur,^»j/>{« tacendivelloquendiiaie^iganv.pxo-
ponam :sillispriorumexemplaiuftorum,quocertius&ef- j
ficatius docendi officium implere poflint. Cedri vit. utes i fan«ftotum,&tabnlx,latirudinemdefignantchantatis:Etvt
cum apoftolo dicere valean tiMibiautem abfitgloriari, nifi. in i
cruce domini noftri lefu Chrifti per quem mihi mundus crucfixus ‘
eß,& ego mundo. Adhæc namq; Iplà reipondit ecclefia : .[Ego
mur tu,& vbera mea fit ut t unis,ex quofa.tafum .or.an te. quafi '
pacem reperïens. ] Ego deviuiscompatftafumlapidibus,& 1
glutino charitati sadunata, & luper fundàmentum immobile
asdificata & doiftores meiforciflimi velut tnrris qui 8c
paruulos nutrire lciunt,&omnia malignaexpellere,&ac-
ciditmihiex.eotemporequoChriftus mereconciliàukjpa-
cem per eum reperiri,[Viw<* fuitpacïftco in eaqua habet popu-
lus,trad dit eam cuftodibiu.]Dçcyip apoftulusait : Ipfle eft pape
noftra,qui fecit vtra 7 ne vnum'Bx de quo proph eca :Mult p "tcabt-
tur eius imperium, & pacis non eritfinis. Vinea id éftcathoiïcà
ecclefia,fruiftu abundans fi dei fuit pacificojd elt Chrifto,q
omnia pacificauitin cælis & in terris, in ea congrégations
1 qua multos populos poflidec ex çoto orbe, iJSin ludæa lo-
lum.tradiditeam cuftodibus,(èd&prophetis,velapoftolis
fiuc euangelicis dogmarib. velangelicis dignitatib. [ Vir affen
pro fruüutm mtUeargenteos.]ldek> Chriftus append,ens
1 egnum cælor ü pro lànâis laboribus vel eleemolynis eius.
Potcft&aliter intelligi.Vir affert pro fruâtu eius mille argë-
teps i.^p retributione çterna.HuPvineçviraffertmillëargé-
teos i.pro acquifi done cxle fti s regni,q eft fru&us vio I ç,cu-
qu* mundis reliquit Millenarius numerus $ perfeâao-
ne accipitur illius,qui omnia reliquit. Vnde & argencei pro
omni pecuniaaccipiûrur.[Pi»M mea coram me eft.]Vox IpA-
fi quia poft refiirreâipnem futuram lànëti oês lêmper cum
domino erunt,ficut iplè ait: Volopater vt vbi ego flum&iüifint
mecum. Aliter: Ac fi diceretfpohfis : Verum & fi te aliis co-
^Cndcmcuftodib. tamente lemper habeoin mea prælèn-,
tia,videns&remuneransIaborisin omnib.deuotion ë.Mille
tl“ pacifici.jMilk tui,fubauditur aigétei.Quafi dixilîec: Qui
amorcmeocüdafiiadimittit, in pace habere lèruata cog-
nolcat fignificaS fimplicioresin ecclefia quioém fubftantiâ
eft homo aflumptuSjficutPiàlmifta zif.Aflcendit Deus
in iubüatione,& dominas irivo-.e fw/'.eHincverum dicit:Aflcen-
dens Chriftus in altum, captiuam du xttcaptiuiiatem, dédit dona
hominib. Hinc Luc- ait:tt dominas lefuspofiquam locutus efteis
aflcenditinulum, &fledet à dixtris De/.Iam n. tandem aliquan-
do Deo fauente jiber finem poftulat,qüem calcetenus iplb
'adminiculante,redb vteredimus indagine,veraqjiuxtalèn-
ltimdoâorum,noftriq; fragilitarem lenfiisperdûximüs,&
imperiahb.decretisatqjauguftalibusô cæfar Augufte.quâ-
quam pauide parère ftuduimiis. Quem lupplex lupplicâdo
fupplico exeellentiæ culminis veftri,vtlubtili inuelbgado-
neluftrarenobilitas veftranô pigeât,&fummo ftudiolàn-
(ftorum docftôrum ppulcula parité r veftra foleraa perlegere
ftudeîit.Si n.Thepdùfius imperator inimperio natus&e-
ducatùs tantæ exellentiæ excitit/vtfingularem tPtius ôrbis
monarchiam obdneret, PrifcianigrammaticiRomanæe-
loquentiæ decoris libium,dilertitudine mita dilèrtiflïmum
calcetenus reneris digitulis.propriisque articulis delcribe-
recnraret,arque ex eius precio , diftradtoque çpmmertio,
delpeâis imperialibus dapibus yinere lèm per con lùeuerat
8c tarito ftudio viguit, vt iugi meditatione & propria delcri-
ptionelegemRomanâ diuinitusdeftrîbefe^&moresRo-
manorumjlïftoitbs, mucfône quôdâmmodo legis hormâ
reëèitudinis cbrrigèrèt,atqj àfüa duri tiacoercerec, àdeo vt
His expletis,angelica fàlpix nbëlurna vifione ,’cælitus ci în-
tonuit & per oromâ lbmnii gratulando vocem extülit, di-
cens:Liber,inquit,legis,nonrecedat deoretuo, medicare
. in co die ac no&e,quantomagisômitimmeprineepspro-
priis ftudiis lànftarum (cri^Urarum autoritatem iugime-
■ di tatione percurrere, & alticüdinë diuiriæ legis velut quo-
dammodo montem appeteré, vt doëtrinalpiritualiinftru-
(ftusj&telàgaciteradaltioravirtutiimprouehère, &alios
ad tramitem^reditudinisprouocare valeas.Quod profedo
plenius penetrare, 8cquodammodo montem diuinx fcti-
pturç fu birc, nifi iolerti ftudio &puntate cordis,&pudicitia
corporis nequiueris.Scripturaetenim ftera (vtlæpepræfà-
tustradatoraic^monseft,ç!equoin-nbftris cordilx domi-
nus venit-De quo propheta dicit-Deusklbano vemet,&flan-
ttus de monte vmbroflo & condenfo. Ifte mon s côdenlùs eft, per
lèntôntias,&vmbrolùs perallegorias. Scdlciendum,quia ;
cum vox in montelonat, veftimenta lauarc præcipimur,&
abomniinquinationecarnis mundare,fi ad montem fefti-
nenaus acccdere.Scriptum quippe eft : Quiafibeftia tetigerit
montelapidabitur.hcftia. tâgit monté,qn quis luxuriç autirra