Eph.x,
Matth. Z.
Marc.9 .
7fo
ce adminiftraük, & paeem habuitfecundum nomen fuü :
fie & Dominas rex pacis eft di&us, ac per hoc illius yoca-
bulum illiveriffime congruit,pèr quem triediatorém,ex
inimicis, accepta remifiione pecCatorum, reconciliamuy
Deo: et enim cm»; inimtei effemus, réconciliai(umusDeo per
mortem fitijeius. idem ipfe eft il le pacificùs, qui fecit vtra-
que vnum,& médium paHetem maceriæ foluens,iriimici-
rias iri carne fiiajegerriq; ibandatorum de cre ris euaçuans,
♦ t dùds condérét in le iri vwim riburirii hbminem, fâciens
pàcdm his qui longe,& paiem his qüi própe : ipfë in Eu-
angeiiodicic: Paeem meatn àovobis,pAtèm reliriquo vobir. His
& miiltis àlijs refHmoriijs Pomiiiüs Iefüs pacificùs elfe
ittdftftratmf. In fapientia quelque 8c diuitijs atque gloria
(ipfius Domini Sahiatoris typum geftafïè.nori dubiurii éfi
[Etait Adonias Bethfabee : Precorvt dicas Salomorii régi, vr det
mibiAbtfacSunamiienvxdrem.] Adoniasdumiri typo Iu-
;dæotum Chrifti Ecclefiam, quæeft virgo incofrüpta,té-
merare voluit, iuftó iudicio moi tem quam meruit, in eut-*
rit. [Venit ergo Bethfabee ad regem Salomonem ,vt laqueretur
proAdonia.] Bechfabee quætfpud Salomonehi prô Adonia
interuenire voluit. nee tamen quipp.am prôfuit.figuram
légis hoc in loco prætendifTenon dubium eft: quam ludæi
! fibiàdiutricem apud Deum elle opinantur. [Abiathdr quo- 1 (jueSacerdott dixit rex : Vadein Anatbotindgrum tuum.] Abia-
1 chat qui làcerdotio expulfus, nori tamen occifus eft,figni-
! ficatpopülum Iudæorum, quorum licetSacerdotiurti fit
: abolitriiùjipfi tamen prdpter eps qui iri fine miindi ex ipfis
I credituri font, deleti penitus riôn uino (Fugii ergo loàb in
tdbernacuiumDôminiy&apprehendit cornu altaris.Nunciatunufo I est régi Salarhoni, quodftlgijfet loab m tàbernaculum Domini) &
tffet iuxta alrare: M'tfitéfe Salomonem Ôariaiamfiliumloiada,di- cem : Vade interfice eUîri. 6c reliqiia.] Ioabquiadaltarefiigi-
ens,iubente Salomörie,ibidemlinterfeóhis eft, fignificat
lcribas & Phari&os, feu triagiftros peruerfi dogmaris hæ-
rericos: quiob hoc qüod proximbs fùos, videheet Eccle-
fiafticos,perinfidias perimunt,ficut 8c ipfe loab,Abner atque
[Tuneveneruniduamulieres Mereitices adrégém Salomnem;
fieterutittfeora eo. Quorum vna ait : ObftàômiDômiHe,egô& ]
midier bac habitamus iri donio vnâi &c.] Düæ mulieres inter
quas Salomon primùm iudicium fuüiii exercuit,quaruni
vnadile6lioheardebat,inalreïa fimulàtio fiirripiebat,Eç-
clefiahi atq; hærcticam prauitafceiri figuralle non dubiuni 1
eft : iritfer qiiàs Domihus Ièfiiâ Clinftus fpiritü oris fiii,
dum id tjüod iuftiim eft, dirirpit; vnicuiq; qiiod debetur,
reftituit; Ètberie perharic rhulièrëm haireticorum vel ly-
hagdeà etiâ iiripietas genératür: quæ & fubs neqiii.ter nu-
triendö ihterimünt,& alieriös quoufq; perdant, illiciendo.
perfuädent. Sed quia folent pöft virtutes yitià fuboriri; vt
corda homiriü téntando probentur,ne àioimüs in culmine
virtütdm confiftefas.taquâSalomon in segno ex feipfo glo-
rieturi&Hoc perriiitteriteDèô.qùilücislùæilluftrationc
illuftrare dignetur.Vt ergo eà firmitatis dona habeat,& in-
firmitateiri iiia humiliteràgtiôfcat.pàcceirum gratiæad al-
taTuftollitur, & per recefluiri quid & felpfo fié prbbatur.
Quod in ipfo dembnftfatUr, qui diùihitus accëpit fapicn-
tiam:& tn poftacceptairi eandeiri iàpientiâpduartim intete-
tricum queftione pulfatus eft.Quia himirü fæpë cum meri-
tem noftra concerns virtutibus, refpedlus ihuinæ largitatis
illuminât,haneprotinus etiâ lubriciecogitatioricsturbât:
vtquae fubleuata immenlo munere exultât, etiam tenta-
tionepulfàta quid fit inueniat. Idcirco quidiftæduæme-
retrices (" quas prælibando tetigîmus fecundum quod iri
didis do&orum inuenimus) plenius fignificent, pandere
decreuimus. Aitenim facræ hiftoriæ contextus : [Tunevt-
nerunt dua mulieres meretrices ad regem cora M.&reliq.] In illo ergo iudicio SSalaolommoonniesm,C,fhierittfrtui nh^-
gura fuitj vbittiulier ilia improba, plebs fcilicet lynagogæ
velhiréticorinri, verematris, hoc eft, Ecclefiæ,filiümap-
petebat- quem non Vtfeiuaret, fèd reueravt interiroeret,
cupiebat. Sedficut, gladio dirimente Salomonis, propria:
matrisgÀmujveriis repertus eft partüs : ita & fpiritulelu
Chrifti docente, plerühq; hi qui 'à matrè feduéli& capti
funt errore hæreticôrurb, hônnuriquam irierentiir pro ler
metipfisgementes,tçcognbfcère Ectlefiarii inatrein. Vn-
de& fatis conuenienierqj apparer, habe riiüjierein fÿnar
gogæVelliæreticoruïnfiguraflèimpietatem:quæ Tubsne-
quitërnutriendbinterimit, & alienos quou%t>ëtdatilli-
cieridb perfiiadet. Item aliomodo, quâtum ad hraplicem
hiftbriampertinet,perfpicuumeft : quod puer annorum
dùodeciin contra ætatis fuæ ménfuram, de intimo huma-
nae natura: iüdicarëtafTëâü; Vndebeneadmiratus eft,&
pertimuit ilium omriis Iftael : quod fciliceteürii irianifefta
non fugerct, qUitam prudëriter abfcbriditadëpréhendir.
fèt.Quanturiiadt^picospéttinet iritëllëâ:ùs,dicente A-
poftolo: Hatomntdmfiguracontihgebaniiüis. Striptdfiuntaü-
tem de nobis,in quoi finesfecülorüm deüenerunt. Quidam Grç-
cbnïmaù trimant fuperfyhagôgam&Ecclefiam feritien-
dum : & ad illud temipus curi«^ referenda, quaridö port
crucem &refurre«5Hohem, tarn in lfräel quam & in gen-
tiurii populö, verus Salomon, id eft pacificùs, regnare.coe-
öerit. Quoßautem adulteræ& meretrices, fynagoga &
Ecclcfia, iri feripturis dicantur; nulla dubitatio eft: & hoc
prima froritëyidëtur cflè blafpheriïuni. Cæterurii fl re-
curraruiisad Prophetas, O fee vidèlicet : qùi aiccëpitvxo-
tem fotnicariarni &gërierariit filids fotnicaribS,- & deiride
adulteram : & ad Iëzccliiel# qùi ïerüfàlem qüafi rilèrëti i-
cém atgùitj qubd fècuta fitamatoresfirös : 8c diüaricaücrit
omni trâferinti pedés, lupanàrd; iri lbçd celcBri extruXcrié.
Âniiriaduertihius Ghriftum idèirco Veftiife, vt meretrices
doriaretriiatrinioriioj&duobusgrégibusVnufil ouile fà-
ceret,hiediöq;parietc deflruao in ëaldéitt caillas,bues pri-
us morbidas corigregarct. Ha: funt virgsë quæ iuriguritur
in Iezechiel: 8c de qriibus pet Zachariàm DomiriUs refert:
Et ajfumpfi mibi duasvirgas, vnamvocaui décorant, & alteram
vocduifuniculum, &pauigregem. Muherquoque ilia mere-
trix inEuangelio, quæ Ielupcdes lachtymis lauit, crine
detergit, &cuipeccata omnia dimittuntur,manifefte fignificat
Amafe feeiflelègituriab altario fidei éxpulfi, perpétua
rtiôrte puniétur.[DXuïd aute &femini eius& domui & thronè,
illius f it paxrfyinfempiterniï à Domino.] Hoceft.aboUtisIri-
dæis,exrirpatisq; hçreticis <&omnibusChr:fti inimicis dele
tis throrius Dauidjid eft Ecclefia^xterria pâce fruens
maneatin æternum. [Üixité^Salomon adSemei: Nonhê tefii-
ficat-Hs fium tibiper Dominum, &.pradixi tibi, quacunquedie e-
gt-effus ieris huc & tlluc,fcito te ejfe moriturum ? ] Prcedpitur
riobis à vero Salomone, fieut & Semei à SalomOric rége,vt
habitemus in Ierufàlé.riec vnqüâ égrediamùr exeâ; Qutod
! fi'fiigerit nos, ïd quod riobis fuerar ante fubifc«ftuiri>& ierit
I ad Allophylos, nori egrediamur muros ciuitatis noftraej
Ineefequamurftigitiuorurii veftrgia: nëdumvoliimtis61-
liiàreftigiem'es./pfipefeamus.' Qriin pdtius dimittariïuSj j
» vtmotxuKêpeliant mortuosfuos : & fcaftdaliàantem ocu-
! lüfn, mapum,&pedem, dum licët, ertiairius & abfcinda- j
jpius à nobis.
CAP. I l I.
ACçepit namque Salomon filiam Pharaonis régis Ægjpti. ]
‘FiiiaPharaorii9 quam Salomon iri coniügio copula-
iuitj Ecdefiam ex gentibus figüraflènôrfdubium éft. [Ap-
paruit dm inus Salomoni per fômniwrt nocle, dicens s Pofiula quod .
vit-n dmtibi. Et ait Salomon ; Tu fecifiicuniferuo tua Dauid
pâtre meotnifericordiamntagnam. 8c rcliqua.j GtatiaDei li-
i berumhominis éxquirit arbitrium. [Et dixit dominasSa-
\ lomoni : Quia pdfiulafii verbuhoc,& nonpetifti dies multos, nec
di'.iitiai,aut animas inimicorum tuorumfed pofiuldflitibi fitpil-
tiam ad difeernendum iudicium.'] Qnicunq; vult prationem
fuarri ante Déumrionfraftrari,hoc abeopo(lulet,^Salq.
; mon quæfiuit, id eft, fa'pientiam ôc feientiam atq; intclli-
gentiam. Diuitjas vero & gloriam temporalem, atq; animas
inimicorum,feu dies plurim os vitæ praefèr^tis, repro-
borum eft quærere,non eleûomtn f_Siautem ambulauerisin
vqs meis, & eufiodierispraceptamea, longos faciam dies tuos.]
Hic pracipue paret,quia fapientiam öediuitias feugloriam
temporalem,etiàm reprobi hicinprçfènti vitahabere po£
funt : Longos vero diesj, id eft, æternam beatitudinemj
jabfq; obfetuatiône mandatorû Dei adipifei nemopoteft.
Ecclefiam degentibus congregatara. Hæc idçir-
co in prima fronte replicaui, ne cui videatur incongrum fi
meretrices diçantur;quatum vna Salomonis iudicio filij
pofteffionedonata eft. Prudens quærat auditor, quomodo
qfie.x. Eztch. 1*1
B
modo rrieretrix figrtificet Eccle(iam,quje non habet macu-
Lun neque rugäm. Nondicimus Eeclefiam permandfie
meretricem,fed fuifle. Na& Simonis leprofi domo Salua-
torfcribituririiiflecöuiuium. Vtiq; nonquialeprofusetat
j eotempore» quohabebat höfpitemfaluatorem,fed quia
i leprofusantefuerat. MatthaeusquoqjinCathalbgoApo-
I ftolorum, Publicanus diciturmon quo permanferit Publi-
canuspoftApoftolicamdignitatem, fed quod prius fue-
ratpublicanus: vtvbiabundauitpeccatum,fupeiabunda-
ret gratia, Simulque confidera quid dicat Ecclefia contra
lynagogam calumniatricem. { Ego & mutier hac habit ab amus
in domo v/M.]Poftrefurre<ftionem eriim dominiSaluatoris,
vna de vtroque populo congregata eft. Et q uam eleganter
Ecclefia;[ P«p«7, inquit, apud earn in cubicu ’0.3 Ecclefia enim
degentibus, qux non habebat prius legem & Prophetas,
peperit in domo Synagog*,nec egteftaeft de cubiculo»fed
ingrefla* Vndedicitutin Canticocanticomm: Introduxit
tnerexincubiculum fiium. Et herum: Equidem tionjperiientem
ajfumins, mtr< ducam rein domum matris nies,, &in cubicttlum
eins qua concebit me.[Tertiaautem die poftquam ego peperi,pepe-
rit&hac.] Si conuderes Pilatum lauaritem man us atque
dicentern: mundusegofuma ranguineiufti hvus. Si centutio-
nem ante paabulum confitemem : Verehicerat films Dei.
Si eos,qui anfe paflionerti per Philippum.dominum vide-
te defideranr, haiid ambigis primam peperiffe Ecclefiam:
Sc poftea natum populum ludazotitm, pro qüo Dominus
precäbatur, Pater ignofice ill is, quod eiiinfaciuht neficinnv. V na-
quedie crediderunt tria millia,&älin qilinque mill .a.[Era-
musfimul Mulcitudmisauteni credetitiam trat arnma vnd,& cot
Vnum . tiuilujque alius in domo hobifttlm, exceptis rtobisduabus J]
Nöri bläfpheniantiiim Iudarorum, noli gencilium idolis
kniientiii.f Mortuus eft enim film muieris huius nolle. j Düm
enim legis fequitur obferuantiairi.&gratiam E langelij iu-
goMofaicqdodrinx co|iulat,cenebrarum errore cooperta
nfa[OpprefiitqdeeUmdormiihsmaterfua.] Qua: non porerat
dicerei^i» dormfo & cor meum vigtlat. M e d 1 a 11 o et e cqnfu r-
gens, tulitfilium de latere EcCjefiaedonriien tis, 8c in fito
collocauit fi mi. Relcge totam Apoftbli adGalathas Epifto -
lam,&animaducrtes, qüomödofilios Ecclefix,fuos face-
re Feftinet Syria go ga Et dicat Apoftolus: FiHoli meiquos iterant
par turn,donee firmetur Chriftusiti vobis. \ViuUm tulitf]no
vt j)oflideret,fed vt occideret: Non enim ambre fccit hoc
filij jfed aEnui’« od o : 8c fuuiii mdrtuum per legis aeiemo-
hiaS iri finu Ecclefia: fuppofuit. Lorigitlh eft.fi velim per
fingtila c in iere,qiloriiodo pet Apoftolum Paulu m,& alios
Btclefiafticbs Vitos, ihtelfexeritEcdefianori eflefuiimfi-
liurn qui tenebatur irilcge^Sc in luce.cbgnouerit, c^uem in
tenebrE non videbat.IndeiUigiuiri ortuni eft, prariente rege,
ältera die c n te. [Pilius tuus mortuusefl.weui autemviuit. Alter
a rejpohdetiie mentiris: filius qtiippe me us viUitfiliui thus mor-
iuuseft.] Atque in hulk modum coriteiidebant cöram rege
: TuncreXSalomon (qui manifefteSalu uoraccipitur,
feeuridumPlalinumfeptudgefimumiprimum, cuiustitu*
iusSalortioniitifcibitur: vbinlilladiibitatid eft, quin curi-
ftaqii^ dicaritrir j non Sälorriöni mottiio; fed Chrifticon-
ueniant maieftati,) rimiliar ignorantiam 8c huniands; pro
difpenfafclbiie cai riis.riierititur affedus. $iditi 8c In alio loco.
Vbipofitifih Lahdrum ? Et ad irililierehi flueucem fangui-
n e\quismstetigitt G Jadfrim poltulat de quo dixerat, nolice
pritare, quod venerim pacem mittere in terrain: Non vent
Mittetepacem, fedgladium. Venicnimdiuiderehpmincni
contta patrem fuum, & filiam contra matremfuam,& nu-
rum contra foctuni fuain, & inimici homiivsdomcftici
eius; Et tentat naturam nature Dominus, vultque fecundum
vtriufque voluntatem .viuentem filium in legem gra-
tiamque diuideremon quo hoc probet,fed quo earn adar-
guat* & viuentem non nifi per baptiftnum li.berari often-
dat. Libencet voluic diuidi puerum non vt poftideat,fed vt
interliciat. Ecclefiaquemicitfuumeflelibenterconcedit
xmul^,d urn viuatfaltem apud aduerfarium,ne inter legem
diuifus 8c gratiam, Saluatoris mucrone feriatur.Vndedicit
& Apoftolus: Ecce ego Paulus dico vobis,quodfi legem obferuatis,
Ghrifius vobis nihil prodell. Item alio modo: Quid in hac fen-
tentia melius per matrum la&antium nomina, nifi do61o*
rum ordo l Qujd vero per earumfilios, nifidifeipulorum
perfona fignificatur ? Nan) magiftri nimirum vigilantes,
quidem feientia, fed vita dormientes, auditores ftios quos
pervigilias jwædicationis nutriunt,dum quoddicunt face-
re negligunt,per fbmnum teporis occiduht: 8c negligendo
opprimunt,quos alereverborum ladte videbantur. Vnde
pierunque dum ipfireprehenfibiliterviuuriti& habere difeipulos
vitae laudabiles hequeunt 2 alicnos fibi attraherc
conantur, quatenus dum bonosfe hàbere fequàces often-
dunt,apudiudiciahominuin ekeufehtmâlaquæ agunt: &
quafi fnbditorum vita mortiferam tegant negligentiam.
Vnde,& illic mulier quæ filium extiiixit proprium ; qüæfi-
uit aliepum. Sed veram matrem,Salomonis gladius iriue-
nit: quia videlicet, cuius ftudlrisviuat, vel cuius intereat,
èxtremo examine, iradiftri(ftiiudicisdembnftrat.ibi& illud
eft folerte’r iptuendum, quod filius viuens prius diriidi
præcipitur,vt foli poftmodum matri reddatur.Quia in hac
vita quafi partiri conceditur vita difcipuli,dtirii ex ilia rion-
nunquam alter apud doriiinrim rrieritum,alter apud homines
Ludé, habere perrtiittatur. Sèdfalfà rilateïeumquem
non genuit occidi ndh hietuit : «quia àtrogantéà inàgiflri 8c
charicatis ignari,fi pleniffimurii nomen laildih ex alieriiis ai-
fcipulis confeqüi neqüeu rit, edrum vitam criideliter irife-
quuntur.Inuidiæ enim fàcibüs filcëenfi, noluntalios viue-
rë quod fe confplciunt non pdffe poffidere. Vnde & illic
peruetfa mulier damat: [nec meUsJit nec ifiius.] Vteninidi-
ximus, quds fibi obfequi non Vident ad gloriàm temporal
lem,- epsaliisinuideritviuereperveritatem. Veraautem
mater fetagit, vt eius filius fàltem apud excraheam fit,& vi-
uat. Qjmacortcedunk veracès mggiftri difeipulis, Vt ex eo-
rumdifapulis, alij quidem magifterijlaridemhabeant, fi
taitten integritâtem vitæidem difeipulinoriamittant. Per
quæpictatis vifeera,hæc cadem mater verà àgnofeitiir o-
mnino: quiamagifterium in examine charitatis appiroba-
tur.& fdla totrim recipere meruit; quæ qiiafi totumceffit.
Quia fidèles præpbfiti, prbeo «quod ex bonis difeipulis
fins, nonfolumaliislaudemnon inuident, fed vtilitatetri
eis etiam profedlus exoratic : ipfi & integros 8c viuerites fi-
lioà recipiunt -, quarido iri fupremo examine ex eorum vita
perfeétæretributionisgaudià,corifequuntur.
C À P V T IV.
E Nurrieratis ergo priiicipibiis Sàlothonis, qui in regno
eius variis bfneiis deputari frierat, feu diuerfis prouin-
cüS præerant,fequitur feriptura di certs; [Salomon autem erat
inditionefua * babens omnia regnd afiumine terra Philifim, vfy
ad terminumÆgyptiyofferentiumfibi munera, & feruiehtiumei,
cunttisdiebtis vita eius:] Et quis in hoc melius fignificatur
qtiani pacificùs hofter,quern præfigurabàtidem Salomon?
Ipfe enim omnia régna terræ àfolis ortu vfq-, ad bccàfum,
in ditionc liia habet, & doniiriatur (feripturà tefte) à mari
i'fâuead mare, & àfluihine vfque ad tirminos or bis terrât Ipfi
fcruiuntomnespopuli, & tribus 8c lingilæ, offerentes ei
feilicet munera reéfcæ fidei & bonorum operum» Reges, in-
quit i Thdtfis, & mfiila mimeteofferent : reges Atàbutn & Saba
donaadducent. Etadorabunteumvmnestirts,othncsgentesferaient
eu Quod autem fubditur, [cunttisdtebusVltèi eiki.] hoc
tftin feculum feculi.qffia ipfe permanebit fempet, & regni
eius non erit finis:eiu(que poteftas, poteftas eftæterna,cuius
anni non deficient. [Erat autem cibus Salomonis perfingu-
losdies trigintachorifinitU-.&Jexagintachorifarina,decem boues
pingues,& viginii bouespafcuales,& centum arietes, excepta ve-
nattone ceiuorum,caprearum , atque bubalorum ,& auium alti-
lium. Ipfe enim obtinebat omnem regionem qua erat trans flumen,
quafi à ThapftÈvfque, &c. J Quidcrgo cibus ifte Salomonis fignificat,
nifirefedionemregisnoftri lefuChrifti? qui bene
pafeiturre&afide 8c operibus bonis, quæilliquotidie
offeruntur,ab Ecclefia Catholica. Trigintaergochorifi-
mila.’,pofïum exprimere fidé fànétæ Trin itatis, iuxta quod
in lege Domini feriptum continetur : & fexaginta chori fa-
rinx, profettionem bonorum operum, [decent bouesptn-
gues, Dodotes decalogi : [fépvigmtibouespafiuales,] prædi-
catores nouiTeftamenti:qui quafi geminatum decalogum
infehabent, cumnouum & vêtus Tcftamentum æquali-
ter prædicant, plenidiledione Dci&proximi. [centum a-
riem,3quos melius lignificant, quam eos qui in grege Do-
Pfid.7 1
Mich 4.