A
C
agens,ficgit & dedit difiipidu : & dilcipuli dederunt populist]
Quia Dns erudiés Apoftolos luos &pereo s voluit eruciiri
tuvbas. Q uod gracias agit, oftendit quantum congaudiat
de làluce generis humani.& vt nos gracias agere de omnib.
cpliatisvitæmunerib.doceat. Et e xho clo co fiuecx alijs
confuetudoferuatur à fidelib-.cibttbemedicere: S iverfum
Pialmi d.ecantate (icet & ilia gens iam haberet in confuetu-
dine. Quoddkicur fregifle,ap.ertionéfignifïcat5acrarnen-
corum quibus ad perpétua falucetn inftitliendus erat po-
pulus. [fit comcderunt & futurati funt.] Comedunt&latu-
rantur-de panibusacpifcibusDniquiaudiunt eloquia Dni
& intueces precedences iàn&QS feiplbs ad fuperna excitât
àçÇ\Acn^.[Et ^fuperfttitde fraginetii,tu'.eruntfeptemJportmt]
Per h ç c fcaginemaincelliguntur altiora perfe&ionis prç-
cepta. q mulcitudopopuli nequit intelligere vel feruare;
vtiunt multade diuinicatc atque de virginitate feruanda,
feu derelinquendoow qperfçétis 6c volcntib.non p recela
ta, fed inexcmplomoftratafunt. Qu od vero ieptem fijnt
iportæ, pp SpiritHS. S. gratia q Jèpcenario numéro à Pro -
pbeca predicatin'. Perieptem lpdrtas, eleéti prsedioatores
of^endunturî quia ficut.iportæ de iunco & palmis funtHta
. fortirer& indeicfle memorialui eoditoris in corde fcruâc:
& qpan flprent cuip. de die in die nouo defidenc ad amo-
rem cofiditorisanhelant: de quibus dicitur. lufiusvtpalma
flore bit. Fiuntam ôc iplèiporcæ& parue,quas videmus in
Bafilicis cum oblacionib.ferri:etiam magne, v t tria vel quatuor
modjaannonæçapiant etia vtinfirmi,cum ipfispofi-
fidt portari:ficut & hi £i6tu eft.fErantautem quimanducaue-
runt quafi quatuor imita.] Vt ipfo numéro oftcderencde.Eu-
angeiij ié paftos eflè ctbarijs, Similiter nec iftofignomu-
lieres Sc paruulimittuntur in numerura,pp' mutabilirate
& im peiiectionem.[Afccndit innatticulam, & vcnit in ten am
Magadan ] Et Marcus dicitdaltuanutha. Dicunc autéDo-
ô ores .* aucvnus locus eft duo nonjina habens.aut vitiura
fcriptons Jfa&urn eft in Marco. [Jr accefferunt Pharifiei, &
testantes rogautrujit ettm vtfignum de ccclo, oftenderet eis.]lo-
hannesnarrac quale figou quaerebajit : ficut iam/uperjus
tdictum eftqina & poll làturationem quinq; panum, limi-
liapoftulauerunt vt paiceret de manna populu, vel faceret
tpnare. Sed neurrum dçillisduobus (ignis dealio coelp venir,
nili de ifto v bi voJucr.es yolajit , vndc volueres cceli di-
cimus.
Tonitruum afic ventus & aqua Façiunt : quia a im vendis
in nube: le incluferit q uæri t aditum vt erumpap & cum |
refeid’knubem.ftmum facic,& ignem créât, & fimuloriun- j
tur,(èdiux ante videtur quia clarius eft lumen, & acutior |
eft finfus vifus qunm amjitus^uialpngius videmus quam
. audiamus. Ideoautem ignisiiilminis maiprem vim habet
abpcnjjrandum quia fabtilipr eft quam nofter, id-eft qui
pobisin yFu eft. Fitauteniper eum, aliquandp caftigatioin
honiinilmSjFiçutperaliaeîemçnca. Deiplisetiain elemé-
tis ligna viderant *.qn Dominus mare &: yen cos .cppelcue-
rat. Sed qui Dpminum temptandp aliq.uid pctunt / non
merentur accipere, ficut nec illi Fecerunt. [ l:ado autem
Wjperedicitis, ferenum m t, rtibicundtmi est enm soelum.^içyit
Fplet eueuire. Si lol in nube yelpertina aqua circa non ha-
bJ3erit»^drubicUndamnubem : Fequenti die pluuia non
£rit.[£f mane($bauditur4tçitit)hodie tçpejlas(fubauditurerk^
.rutilât n.trijlelcalît. jjQnpube.s oi ientalesrubicundæ lunti
phiuia ipfi die prit. I,nd£ dipit D % açl Iudîpbs. ^Faaemcoeli
dÿudtcare noj}is,Jigna auttemporuim potefiU fcpe, & tonfuetu-
. dinem babeuisnotâtas plumas yel Jère/iitates, & Jignaaduenttu
I filij Dti exPropbetarufiraculis non poteJhsfdre.Generatiowala&
adulfera^nuquarit^Jigmnondabitureii nififignu lonaPrto^
•pheta .Jlam de hpcfuperius di^um.eft; ^hon.nunte dkilfe
- fuffiçiat,,qui in fignp mortis Dni, ôc de ccelo Fignu datum
cum Iplççelum atra nube,t,exit, ik de teija fignûdatumëft1
: corpus rerrenû Furrexitldçde inferno cja,uftra-ipFius '
&,multa,miliaJànâ:oxum exieruc.. iUisfiiÿt^rik
cuncDns incredulQs^plèrebaÇj,'& adlinç inuinbiütër hpr
die eadéf^cic. De(èri^ncredulos.& iuperbos,& req.uieFçft
inrremenribusFérmonesFtios. [ ir cumveniffmtdifcipulieim ;
txartsfietityoblip funp-panesaccipere..'] Iterü poft.làturatipné ^
popuiorû aufert le de ipfp Jpeo>,neIfortepo:pulus eandem j
-.vpjuntatem baberet,q(ùperiushabuer3t. Q^ôd vetodir î
cit,quia obliti Fuiït dilcipuli panes tollere, oftenditùr quia
necDiis necdiftipulimagnoperedecibo rerrenocogita-
bant.Siue ideo: quia abundatia pânis erat in ïplà terra- & q,
adviétum pertinebat.miniftrabatXopulus Dno & diFci-
puliseius.QuômodoobliriFuntcumdiétunylit,qiiod(ùF
tulerunt feptem Iportas ? Sed fpliim ad pauperésdimire-
runt: lolummpdovnunï panem habebanr, qn iplum lacu
tranfieruntjhabebant vnum, & alium Ipiritalem qindixe-
rar, ego Fum panis viuusqui de cododelcendjc, proptereji
non erat eis neceflè terrenum qu.trere. Q u i dixir-eis;
! Intuemini & cauete àfermento Pharifieorum & Saduuorum.]
D n lîcutFemperdocebatdifcipùlos, ne aut ipli ocioli.aur
vacuiàbono opéré ceflàréc, præcipiebatvt cuftodirentlè
àdoëtrinaPhariFeorum, perFernientum , doëlrinam vo-
len s intelhgi. DosftrinaPharifeorum, décréta diuinae legis
ttradiuonib. hominum poftponere,vel verbo Dni manda-
’ taprædicare: fa âis impugnare. Ina'io Euangelio eciam'à
’•Fermento H ’:rodis cauendum iubet. Fermentum Hcro-
';dis,&adulterium.homicidium, lîmulatio religionis.
1 FermétumàFeruore nuncupaturquod plus quam vna
J boranon pôt contineri: crelcendo enim exçedit.[iir illi co-
gitabantinter f i dicentes: quia panes non accepimus] Dominus
Ipiritaliter loquebatur : dilcipuli carnaliter accipiebant.
Cogitabant eum Icire eos panes non habere : vtcumfa-
rinam inuenirent, non fermentarent defermenro Pbari-
læôrum. [Sciens aütlefiu dixit eu. Quid cogitât is inter vosmo-
dicafidei, quod pants non habetis? Non diconec de illofer ment o>
nec de illopane vnde vos cogitât is. Nondumintelligitis, net^ recor-
dam ini quinq^ partum & quintfc milia hominum.J Quandodi-
dt: noildôintelligitis:lpiriraliter intelligentiam requiritï
quiamiraculum ocs qui videruntintellexerunt. Vu le vrillas
làturationes,& panem,&pilces,& fermentu intelligant
Fpritaliterrquia fi fermentum fitrinæ mixtum Fuerit-:q> par-
uum videbatur inm^ius creuit: ita& doëltina mala plus
crelcit, q bona; ficutApoftolus dicit : Modicum fermentum
tota majfam corrumpit. Similiter&Jiseretica do£trina,fi ad
modicum in alicui9 peéiore lèrplèrit, cito perueftirillum.
Omnis n.homo ad malum citius inFormatur çTad botïuin.
[Venit lefius in partes CafitreaPhilippi.lde eft Philppus Frater
Herodis cuius vxorem herodes habebat: in cuius partes
(ùiregni venit Ielùsinloconuncupante Cælàrea. Siquidé
iple Philippus reædificauit ciufratem qnandam in honoré
Tÿberij Gaefet^s & vocauit eam Gelàream Philippi, in h o - .
norem Tyberi; pariterq; Fui,Fubquo regnabat; quia alia
iam ibierat ex proprio nominèeius, Tyberiadis ædifîcata.:
Il Eft aütprôuincia Phænicis ad radicesLibani,quihabet ce-
dros magnos: vbi Funt duo fortes,Ior,& Damquiinde löge
infimulveniunt,&IordanemFaciuntftuuium.Vocatur
vero nunc iplà ciuitas Paneas. ,Eft aûr alia C«Farea, quam
Herodes reædificauit in honorem Oëtauiùni:& vocauit
eam Cælàriamrquoniâ primus turns Stratonis dicebacur.
Cum ergo ad hunclocum venirer & ficut Lucas dicit cum
fincturbis ejfèt : ôc duodedm cum eo in via fuilïent dilcipuli
: interrogabat eos dieens. [Quern dicunthomines ejfefi-
lium hominis. ] Dixi fuperius quare filiushominis vocerur :
quia videlicet conluetudo fuerit in iplà genre Prophetam
autpræclaïunvvirum aut hpminem D e i, auc Prophetam
autnlium Adam idefthominis appellari. Vnde Ezechiel
-filiushominis appellarur frequenter. Idcirco dicit quem
dicunt filiuin Adam efte: & non dicit,quem medicunune
ia&âçer de fëqnærere vidererur.Hominesillos appellatq
mentiuntur de filio Dçi : quia .omnis homo mendax. Qui
autem yeriratem de filioDeiFentiunt, quafi Fupérhomines
fpnty[At Hit dixerunt ..in hocloco primitus nomen Chrifti,
DnoChrifto impofîtûieftà beat© Petro,& cæterisApofto-
lis per reuelationem Spiritus laïufti. Et fieu 11 oFeph præce-
pçun^eftexpedbnaDei vocarceum lefiim, fie ex perlona
Spiripus S.ordinatu eftvocareeum Chriftum.per bearum
P^tt um &-cæceros Apoftolos. Notandum vero-: quod no
epmoreDominum appellatquo lècularis dodrina apud
nos docet:fedtues; ucucinantiquis librisinucnitur vFos
faille maiores.. Siquidem Romulus Ôc remus duo frarres
tantçconeordiçfuilTe dicun curVtnihil vnusfine alio vel-
le;habere:;& om-nia cômunia diCerenc & haberenr : ficuti
inçdo monachi.fàciunc. Ex hac re increuic cOnfùetudo
in Kac
çalortinfiy Claliesfe^nicælorùm lëientia dilcernendi,pô-
tentiaquequa dignosïécipete in regnum, indignos exclu- ■
dere debeat iutèll giiur. [_Etqucdiùntfeligauertsfuper terrant
eritligatum & in calit, '& quodeunque foiiieris fiuper terrant eri't
folütum & in calis. < Hoc tam Petroquam omnibus Apofto-
lis ôc luecefloribus eorum qui in Ecclefià eundem locü te-
nérit rcébe credinitis côcëilùm, quia iplèpoftpalîionéappareils
eis, dixit'. AcciptteSpir.S. quorum remiferitis peccata re-
niittuntur eis, & quorum retinueritis retenta funt, vt videlicet
cum agriouerinç caulàspeccantiumqubscognouerintve-
re pcenitentiâ agere, & nollé vitra reuerci ad vomitumpec-
eati,illos abFoluere dignos iudicent,&à timoré mortis per-
petuæcôfolentur.Qnos vero in peccatis criminalïb. vitam
finire viderinr, illos perpetuis luppliciis tradédosinfinuét:
ficuc ipiè Dominus infinuat diccns. SiEcclefiam nonaudterii,
fit tibificut ethnietts & Pullicanus. Similitudo datur de lepro-
lisin Léuitico, quod ficut Sacerdo-, iubebatùr confideraré
leprofum, vtad arbitrium eius decernëretur qui eflètle-
proFus,& qui non d iet, fie & Epilcopi & làcerdotes in Ec-
clefiaillosdebentligare quos yiderint leproFos in anima
de peccatis criminalibus. Cum vero vidérintautaudierint
ablatam lepram, id eftpëccacaper digna opera poenitentiæ
& conFelfionis,tuncdebencillos abFoluere. Quod iàm liib
exemplo Lazari diximus, vt ilium ftudeatabloluere quem
Dominus in anima relulcitauit,quia’fi dilcipuli ante foluil-
Fcnt Lazarum quam Dominus illuirireFuIcitallèt,fetorem
potiuSoftenderent quam virtutem. Quod autem quafi lo-
li Petrohæclegaiio d,ci videtur: ideo lie quia iplèlocutuS
eft pro omnibus , 6c in iplo omnibus relponfum eft,& iplè
veta fide confelîiis eft, & veto amore fiierat lècutus, et^-
iam & ob hoc v t omnes credentes pro fcerco feiant i quod
qtiicumque leab vnitate fidei lègregaüerintj liée vehiani
"peccatorum coniequëntur, nec aditum regnicælôrumin-1
crarepotèrint. Imiremur ergo beatiim Petrum in cbnfefi-
lïone veiçhdeijVt fie &corde credamuS,&ore côfireamur.
Imiremur ilium de fua fimplicitate, quia filius coluhibæ
appellatur. Conftantia quoque v in cendas voluptates fè-
culi par illi eflè làtagamus i vc ad ilium cuba quo ipfe eft
peruenire mereamur.
[TuncpUcepit difeipulis fitisvtnemini dïccrentquià ipfe effet
Chrifius.] Legimusliipraquiamifitdilcipulosfiiosadpræ-
dicandum, & iullit adnuntiâre aduentum fiiùtti ad eosj
nuncpræcepitne eum dicantChriftum, fed diferetio eft;
intelligendi: Supraiuflitvtadtaüntiàrencveniffe,qüi vet-
bumlalùciseisadnuntiaret , &infirmos eorum cùratet, vt
venirent ad eum. Ec poll cum videret qui dignos fe Face-
renc ad noFeenda Fecretiora làcràmenta panderentur eis
cum Apoftolis i qui vero facerent fe indignos rëcedëreht
vacuicum Pharifæis ficut ipfe dixifc. [Ne mtttatis margaritai
vefiras.] Simili modo in hoc loco præcipit ne paftim eurrt
Ghriftum adnuntiarent, ne differrecur vtilitas crucis, Ôc
mundus nô redimeretur.Seti alia caulà. GhriftuS magnuni
nomen eracin iplà gente ficut âpud nos c ftCælàr&A ugu-
ftus.Non vult ergo publice ill ud nomen de fe prædicati né'
feandalum Iudæis fietet, quod arrogarec fibiregiam pote-
ftâcem. Vndepoftea Iudsi eum acculàuerunc apud Pila-
cum,& tamenPilatUs inuitus lèribendo Confirmauit qliod
rex elfet Iudæorum. Quod intelligitur,quia fie rëg'és vbin.
hac Gallia, vt Dominus plurali numero appellent. [Alq
loitmem Baptifiam.'] Scilicet quali ipFe deberet reFilrgere,eo
quod modico tempore prædiealF t.[Alij Heliam|j Quia ha-
beturinlibro Prophetiæ cius^quia Prophecamin gentibus
dêdi te. Et quia mors eius in feriptura non legitur,dicebant
eum venruram gencibus ptædicare, FalFa erit denique eorum
opinio de Hieremia, quia in Fuo libro inueniturquo-
niodo prophecauericad genres, ad Moab, ad Idumeos ôc
adBâbylonios : propterea completum eft quod ad ipFum
di6tum Fuerat;Prophetam'in gentibus dedi te. Habemus
quoque Fcriptum quod Iudæi lapidauerünc eum- in Ægy-
p to,quia prophetabat Nabuchodonblor illuc eflè venturu
poft Iudæos.quia pro illius timoré illuc fugeranr. [Aut vnu
ex Prö/>/icf»,]quilibet deprioribus/ Dixit autem illis. Vos autem
quem me ejfe dii itis?} Ac fi aperte dicat-. [Sequeftrans eos
ab ho in imbus.filios Dei per adoptionemfados infinuans dicit. Vos
qui dijeftis^quem me effe dicitis'i ] Reétë di j vocabantuc,in quibus
Deus habirabat,s& qui omni die verbum Deiaudie-
banc. -Illos enim-a'd quos fer-mo Deifaôtus eft, Deos PlaD
miftaappellat dieens egodixi,dijeftis. Côfideranda vero di-
ftinëbio : qüomodo Dominus de Fuà humilitaté difeipulis
dicit. Filium h.bminisjnon dicit filium Dei. Multo enim
fepius inEuangelio fe filium hominis,quam filium Deidi-
cit.Ethæcomniavc nos adhumilitatem inform çtfReJpon-
dem Petrus dixit ei. j .Petrus reîpondet pro omnib. quiaipFe
iam in caput Àpoftblorum erat conftitums. Et quod ipfe
relpondit,.omnium Apoftolorum relponfiö eft, quia & i-
pFos fuerat interrogatus. V os quem me eflè dicitis Et qubd
Domimis Petro dixit,omnibus dicitApoftolislt[T'« esChri-
fiusfilius Deiviui.] T u és Chrtftus. Si alij di&i funt Chrifti
nuncupatiue,quia-ad tempus populum regere debuerunt,
tu vcraeius es Ghriftus, quia tu esRex omnis terræ. T u es
filius Dei vîui qui eflèntialiçcrDeus es,&non vt ifti alij q u i
dicftnrur dij & non lunt, quia opera manuum finit, non vident
neqüe audienf. T u es autem illius Dei filius,qui à Iu-
dæis adofatur & colitur; De quo diéfcum e ft .N o rimudaa
benSiin lfiaehnägnum nomen eius. Quid ipfi homines errent
de te , cumipfis quid de te fentio dicoi Ghriftus Dei es,&
filius Dei e s,-illius D e i, ante cuius arcam Dagon iacebat
truncatis manibus & pedibus. [Refpondem lefus dixit ei bea
tus es Simon Bar lom.'] Bar Syriacæ film , Iona coltitnba Et in
hocBeatus,quia filius Spiritus fenäifimplex vt columba,
äftutus Vt ferpensi Et in nocBeatus. [Outa itbinon reuelaUit
caro & fanguis.] Hoc eft viuens homo qui de carne & fan-
guine coaftac, fed pater meus , illeipFe quem tuconfeffiis
es. PaterviueQs incomparabiliter,pater mçus qui in eoelis
eft,& ego etiam cum ipfi), & Spiritus lànëtus, cuius filius
fpiricalis es. N ouerat quidemDominus lefus quid Apo-
ftoli de eocrederent, quidVe fentirent j & quid rfelponfiiri
ëflènt. Sed adinfinuandam humilicatem nobis,placuitin-
uilibiliter.cum patre Spiritu fenóto feuelari Apöftolis ir
corde, & per illorum ebnfeflionem in mundo audiri, & di-
gnarn cbüfëflionem digna mercede remunerari : v t om nes
certi óm quicunque fuerinfeconfefllonis huius vfque in fi-
nem feculi confonantes Sc confitentes, erunt&remune-
rationis confortes, [fit ego dicotibi,quia tues Pefr«r.JDixifti,
tu es ebriftus & ego dico tibi, quod tu es Petrus. Quia egb (um
;Chriftusinuhötusoleoinuifibilikpatre,rexChriftianorü, . .... _
& tu fundamentum cotixm.Beatus esSimon,id eft obediens, J cabantur videlicet Clvrifti,& exemplum dédit luis,ne quç
quia filius columbæ, ôc quia Petrus,ideófirmus. [Et fuper. rant magni dici in popul:# Non eft aütefti faluatoris pro-
banc petramadificabo Ecclefiammeam.'] Super hanc firmitâté | ptoum nomen Ghriftus, fed commune dignitatis nbmett &
fideiquam confeflùs e s, ædificabo Ecclefiäm meam,&-laper
me ædifieabo te cum omni^cclefia mea. [Etportainfe-
rinon praualebuht ww.JQuicunque de Ecclefiamea
ftuduerit eflè, & de his quiita confelfi raerint, porcæinfe-
rinonpræualebuntaduerfus eos, vt polïinc eos traheread
lè,vripfe alias dixit. Nçmo poteftrapereoues meas de manu
meâ. Vel portæ infèri: peccata atque vitia feu doéfcrina
hæreticprum, per quam illeëti homines ducuntur ad tar-
tarûm. Multælùnt portæ inferi, fed'iaullæ Ecelefiæpræua-
lenc, .quia qui fidem Chrifti in corde tenuerir perfeëfe, o-
.mne quicquidexterius aécidit temptationis facillime de-
uincet Deo proteëtbre.-Quicunqj ab Bcclelia receflèricfi-
de vel opéré,ifte nonfuper terram,fed fiuperHarenam fun-
damentum poiuiflè ctedenduiTCeft. Etttbidaboclauesregni
poteftatis. Ielus Ghriftus propriumvocabülum Faluatoris
eft. [Exinde capit lefus ofienderè difeipulis fuis quod oporteret
eum ire HierofiUyma, & multapati àfènioribus & firïbis & prin-
cip'tbusfaterdotum.] Nunc quare præceperit non femani*-
feftaturum Chriftum in populis declarac. Ac fi aperte di-
cat. [cum me videritis poil pafitonem refurgentem à mortuis,
quia nihilprodeïlpudicarenuücpaululum videri, derifiti haberi,
& opprobrioicrucifigi & flagellant] Prædicit etiàm paflionem
fuam > vt minus dubitencin eiusrelurretHone. Et notandum
quod ille qui hæcpaflutusDei filius,hominis fit, quia
diuinitas irapaflibilis-extititmpalfione. Illequidefanâa
Maria natus e f t , ille palfus eft. [Etaffumenseum Petitts^ca-
pitincrepare ilium dieens.] Beatus Petrus pro nimia fide &
amore quæ habebat erga Deum noftrum cum audiflèt
G g g g 4 ............... °PPro