$lô
niultifaria fpiriçualium operum germinà glghit, fiue propter
filios per baptifinurn fpirituales , dicitur. Fons eft,
quia dodrina fàlutari redundat. Signatus dicitur, fèfmo-
ne.fidci. [ Emißtones tu* paradifus malorum punicorum,turn
pomorum jruttibus. ] Per irrigàtionem facri baptifmaris,
fànda ecclefia paradifum ex fè mittit, quia hommes quos
perfandum générât baptifmum, ad coeleftem paraditum j
dirigerè ciipit. Mala punica, fàndi dicuntür martyres. Pô-
morum frudus, bonorum operum fuauitates intelligim-
tur.Qwave*ononfblumimpcrium,fedaduentus inftat, j
feftinantius iam hinc fcntentiaslibri decerpere dilpofui- j
mus,quam (uperius protelaré coepiflèmus, ne modum li-1
belli excedere videremur, ficuti faflî Turnus. [ Cypru/s cum
nardo, nardus cum croco,fiftula & cinnamomum. j Cyprus
arbor aromatica eft, fignificans coeleftis gratiæ benedi-
dionem. Nardus domine« paflîonis typura tenet. Crocus
charitatis feruorem exprimit.Coniungitur Cyprus nardo,
cum diuinagratia confortât nos Chrifto compati. Item
nardus cum croco coniungitur, cum per charitatem Ghri-
fti mortem libenter fîifcipimus. FiftulaTquæ &caflà dicitur)
arbor aromatica eft, fed modica, & idéo humiles
fpiritu defignat. Item cinnamomum, qui fèîpfos deci-
piunt , lignât, & ipfa eft arbor brCuis, fed odorifera &
dulcis. Sichumilitasmagnamhabetapudeum laudem &
dulcedinem. [ Cum vrituerfis Itgnis Libani. \ Sicut fiftula
& cinnamomum humiles fàndorum cogitationesyfic&
ligna libânifublimeseorum adiones defignànc:quia non
poteft arbor bona frudus malos facere. [ Mjrrba & aloe
cum omnibus primis vnguentù. ] Mÿrrha & aloe, arbores
lùnt aromatic*, quae mottificàtioriem vitiorum ôc poeni-
tentiam carnis exprimunt. Cum omnibus primis vnguen-
tis.id eft, charifmatibus virtutum excellentioribus. Et
pulchra eft coniundio harüin arborum cum vnguehtis,
quiadum carnemàiafciuiarefrenamus,confèquenseft.vt I
maiora fpiritus donapercipiamus. [ Forts hortorum, put eus
aquarumviuentium,qu*flumtimpetu de libano.'] Vtrunque
eftecclefia,&fons eft hortoram, quia fpirituales gignit
frudus,& puteusaquarumviuétium, propter occulta my- j fteria,quæSandis per reuelationem Sandi fpiritus folis ;
pandunrur. A quarum viuentium, propter eloquia diuina, !
quas de invifibilibus diuinæ gratiæ procèdunt thefàuris..
Quæ impetufluurit de libano, id eft, de ipfà ecclefia, quæ
& Candida eft permuditiam fidei,& altaper virtutum glo-
riam. Aliter : Per fontem hortoram Chriftus intelligitur,
irrigans ecclefiam fuam. Puteus aquarum lpiritus intelligitur
fàndus,à quo dicuntur diuerfa dona procedere : Quæ
viuentes vocatur,quia quos replent,viuentes fàciunt.Quæ
fluunt de libano,quia Spiritus iàndus afilio procedic. Poteft
per fontem,qui aperte eufrir,Chriftus intelligi fecun-
dum humanitatem, per puteum, qui joccultam habet a-
quamatque profundiflimam,' idem ipfum fecundum di-
uinitatem. De quo impetu aquæ fluunt, vt iplè in Eu-
angeüo teftatur : Qui credit in me, flumina de ventre.eius
fluent aqua vin*. ] Surge aquilo, ér vent außer, perfla hor-
tummtum,&fluentaromatatllius. J Voxeftifta fponfi: In
aquiloneenim aducrfamundi.in auftro blandimenta de- I
lîgnantur, quia gemina expugnatione probatur ecclefîa. |
Surge,permittentis eft vox, non imperantis. In aroma- 1
tibus,virtutes conlcientiæ miro odore difpofitæ intelli-
guntur. Aliter : Pêr aquilonem.qui fertur elle frigidus, & |
terrain congelare, ne frudus pariat, diabolus intelligi- j
cur. Cui ab horto, id eft, ab ecclefîa præcipitur recedere.
Per auftrumvero, qui venais eft calidus, & terram à fri-
goribus abfbluére dicitur, Iàndus inrimatur fpiiÿtus. Qui
flando, id eft, fîiis fan dam illuftrando ecclefiam donis, fa-
ci t illam in diuerfis germinare vi r t utibus. Bene ait : furge
aquilo,&veniaufter&reliqua. Quianimirumdumfim-
dam ecclefiam donorum fiiorum virtutibus fpiritus
veritatis impleuerit,abea longe lateque
odores boni operis
Ipargit.
C A P . V.
T TEtiïat âiltclus mm i» birtum fuam, rt tamiM fiu- Y dum pmorum fiiorum. eft, veniat ÇKtiftus m
ecclefiam earn ipfe confetuet vbique jmiiaculatam,
& fidei ftuâu foecundct, &libentec mfpiçiat, gra-
tanterque aecipiat opera fimdorum fijorum. [y cn tin
bortum meum jartr mu jpoufa- ] H*c vox "OO C IH'Pe"
rands, fed indicantis pixteriri tempons. Ac il meeree
Vem.inqnit, iîepiflime in ecclefiam meam, & venio vt
corrigam, adiuuem, & confiimem, fieuo ^opolbftl.
[ Me fui myrrham meum cum aromaùbut paffiovclmortificatio, per aromata, ommnene.s J v Pirctiu mceysretxhpanmmuntur.
Metitmyrrham cam aromatibus.quoniammar-
tyres cumcæreriseledtis admataritatempræmiommperducic.
r Comtdifauumtum mille mu , &b:ln rmum meum
cum lucic mu. J.Jn fauo&vino, prædicatorei, in mdle
Sc lade audicotes intelliguntur, & vtnlque interimsi ut-
dex eft qui probat& rémunérât. [ Ctuiediic umui&btut
l , & inebrutmini cbariftmi. Ig» inmio, & m meum sigl- Ut. 1 Vox eft Chrifti ad ecclefiam. Ac fi aperte dicat: A-
mici fiiciendo quae praicipio; Chariflimi, integra chariu-
te ampledendo. Obfecro kaque fadlis findorum, quafi
épulis præcipuis, præcordia veftra replete. Cul lelpondll
ecclefîa* Ego dormis&ccr nu umvigilatjd eft.donanccgiaua
1 Del in paceptaifeniisvitaieum coloi&quo tranquillius
ab incurfibus internis vaeb, eo altins video, quam
bonus eft Dens. Moraliter : Vigilanncordedormuquij.
qui per hoc quod intenus contemplando prohett, ab
inquieto foris opéré, quiefeit. Sed inter hæc fciendum
eft, quia quamdiu in hac mortali came yiuitur,nuUusua
in conrcmplationis virtüte proficit, vt in iplo iam uicir-
cümlcripto luminis radio mentis oeulos inngat. Ne-
que enim omnipôtens Deus iam in lua claritate conlpi-
cicur , fèd quiddam fiib ilia Ipeculatur anima, vnde re_
fota proficiat » & poft ad vifîonis eius giotiam pettingaf
Poteft & hæc voxad apbftolos intelligi : Comedtte & bibtte•
Ac fi diceret : Sit nbbis lætitia velrefeólio de conuerfione
populorum , in veftram tranfeuutiumvnitatem. [ Vox
dileftimeipulfantis: Apert mihtfor or mets , arnicameaycoluntba
mea , immaculata mea. ] Pulfàt Dominus , quando
quæbonafuntper fanótamdocet dodlrinam. Vel oftium
cordis noftri pulfàt, cum nos ad profciftum virtutum excitât.
h périt enim ecclefîa , cum intima cordis lui illi
patefàcit. Soror vocatur , quia cohæres per lânguinem
Ghrifti. Arnica , quia eft arcanis illius confcia fiue
per dileâionem,quia f'eruat quæiubentur. Columba,quia
fpiritus fànâi dono illuftrata. Immaculata, quia folaa-
fpeétu Del 4igna. [ Quia caput meum plenum eft rore, &
cincinnicapitismeiguttisnóftium. ] Caput Ghrifti , Deus.
Cincinni » fune fidelium collediones. Inrore& guttis
noâtium, frigefeens chantas in multis oftenditur, quam
inÔeum & proximos hàbere debuerunt Ideo neceflà-
riô excitât Dominus fideles quoique ad prædicatio-
nis ftudium. Gui prouocanti ad laborem docendi ,. re-
fpondit ecclefia.' Expo Haut me tunica mea, quomodo induar
ilia? ] Ac fi aperre dicat : Defèrui negotia fecularia tui
caufà, quomodo. repetam ilia? - [ Lauipedes meos, quonto-
do tnquinabo illos. ] Id eft , iamfecretæ compundionis
fletibus ablui cogitationes terrenas , quomodo rnùndi
fordibus iterum polluar ? Quia prædicationis officium
fine occupatione lèculari wx poteft eflè. Aliter : Saccr-
dotes in ecclefia « qui in ipfà congregatione fidelium,
ûcraméntavifibilia miniftrafit, velut quidam cincinni in
ornamento deicribuntur.Sed quia plerunque m ortalitatis
huius vicus,'vel tenebrarum operibus obfufcantur, velut
guttis nodium prægrauati , Chrifto quafi adhærere vi-
dentur. Sed quia eundem Chriftum non fyncere an-
nuntianr , proptereapro talibus ingemifeens fubfcqui-
tur. Spoliaui me tunica mea » quomodo induar iüa ? 'Laui
pedes nieos , quomodo tnquinabo illos ? hoc eft , Veniens
ad fidem , iam veterem hominem fècundutn prifti-
nqm conuerfàtionem depofui , ÔC indui nouum, &
fi quid contagij , dum in terrènis ambularem , pe-
dibus meis acceflît Chrifto lauante ablutum eft,
âçnunc
Sc mine miniftros fàcramentoràm per quos ordinari \ fortù mittit timorem. Dileilus meus candidus, & rubicundus,
debeam, carnalibus infedtos vitijs c.onfpicîo. Nunquid
xquuni eft: fïirfum per eorum exempla male viuendoin-
quinari à piiftinis jue patiar malis ? Dileftus meus mifit
ntanufrt fuam per foramen. ] Manum quippe fuam dile-
<5lus per foramen mittit, cum nos Dominus occulta in-
lùfîbilitercompundionead opUsvirtutum accendit, at-
q’ue per ar&ain & anguftam viam àd régna coelorum
tranfire docet, nobifquein memoriam reuocat, quomodo
& quanta de finu patris defeenderts pro nobis effet
paftiis* -[ Et venter meus intremuit ad taütlm eius. fixe
recolans intima çonfeientia fponfà , tota cxpaüefcens,
pîgiitiam quietis accufàns ad labo-em prædicationis
feftinat. Moraliter : Diledus manum fuam per foramen
mittit , quando virtute fila Dorôinus noftrum animiim
perlubtilem intellcdum pulfàt* Etventer in taôtu illius,
contremifcit , quia infirmitas noftra per hoc quod coe-
lcftts gaudij itltelledu r^ngiatr , ipîii fua exultatione
turbatür, & fît in mente pauorin lætitia, quia iam lèn-
tic , quod de coelefti gaudio diligat , & adhuc metuit
ne non percipiat, quüdvix tenuiter fèntit. Quidigitnr
reftat , nifi quod fèquitur : SUrrexi vt aperirem diletto
Mco : Manus me<è diftillauerunt min am, & digiti met ple-
m m rraprobatiflima. ] Vox eft fponfæ.Sürgere eft, ad
Cnriftüiti cofdë èuigilar.e. Apèrire,eft verbum Dei præ-
dicare ^ vel puiam confullîonem piofene. In manibus
opera , -in digitis diferetio fignattir , fîüe martyres. In
mina moitificatiocarnis,fiue pafîîones. Quæ tunc pro
batiftîma eft cûm.folnmmodo pro charica're Dei, & pfo-
jûmi, vel continentia fit,, vel .pafîîones fïiinti fPejfulutn
oflij mçid'jeruïdiletto meo.~\ -Ecclefia peiïulum fponfbaper-
uit: quia temp4um fîii peâoris : diuina vifîtâtione&in-
habitarione diguum facir. [ At illc dechnaucr t , atquetran-
fierat. ] Quia nulli in, hac vita plena vilîo Dei, ficut in fu-
turo concéditur,, ideo tranfire dicitur, quia in futuro
fè videndum 8t ,})eifruendum pleiiitis oftendir. [ Anima
electus ex milibus. 1 Diledus ecclefiæ, Chriftus candidus
eft , quia fine peccato. Aliter : Candidus dicitur, fècun-
dumidquod inprincipio erac verbum , & verbum erat
apudDeum 8t Deus erat verbum. Rubicundus, quia verbum
caro fadum eft & habitauitin nobis. Vel candidus
invirginitare, rubicundus infânguitie paftîonis. Eledus
ex milibus, quia fblus mediator Dei & hominum : Caput
eiusaurum optimum.]. Caput Chrifti, Deus. Sicut inter
metalla nihil.meliusauro, ica nec in cfeaturis quicquam
comparabitur creacori,quia folus bonus eft 6c optimus.
[Corna eius fient elat* pàlmarum , nigra quafi cornus. 3 Co-
mæ Chrifti, caceruæ funt fàndorum, quæ Deo fideli fa-
mulatu adhærent; Elatæ palmæ, iuxtaillud apoftoli i Con-
uerfatio noftra ïtl coelis eft: Nigræ propter delpedionem
apud homines, vel quia peccaroresfè elle teftantur. Pot
(iint& elatæ ob vidoriam: nigræ obpræfluras dici : Lauda
uit fponfus pulchritudinem (ponfæ , idcirco reddit
fponfà yices& laiidateum. [ Ocuh eius peut columbd piper
riuulos aquarum.] Id eft, fàndi dodores ber qiios êccle-
fia vidée quæ rida funt : Qui bené columbæ propter
fimplicitatem ,6c innocenriàm comparantur, 6c titiulis
aquarum propter charifmara diiiinà. [ Qui lacté funt Iota,
& rifident tuxta fluent a plenifiima. ] Lade lotas dicic, id eft,
gracia dulcifïima mundatas , fiue per baptifmum purifie
ras. Fîucnta plenftfima , omnium donorum fpiri-
tualinm eft abundantia. Poteft in riuulis VeteriS legis
erinfitio, & in fluentis , pleniflima perfedio euange-
licæ doéirinæ defignàri , quia fàndi prædicacores dé
thefàuris fuis proférant noua 6c vetera* [ Gêna illius ficut
areola aromatum^coiifita apigmentatijsJ In genisfàluatoris
. noftri eius modeftapietas, fimul& fèueritas exprimitur*
Areolæaromacum, virtutes& dulcedo 6c famagloriæeius
defignatilt.
Confitæ àpigmentarijs , id eft j prophetis, apoftoiis,
futura incarnationis eius arcana, & illius fada narrantes,
mealiquefaftaeftyttdileftus locutus eft. J Perleuerat ecclefîa Aliter:Sicutinoculisapoftoli, ita in genis illius ecclefiæ
m titimiruriivip liii i h m n r i c . IÜIitûViux fiiiniitiic inmliomiMir . nna» an ü'nnlmll« in -nrilTlfirtiiic
riity.j,
admiratione fui ftuporis4 Quant© fuauius inquit vo-
çem àfque propinquitatemdîledimeiaccepi, tantofub-
Imiiils quicquid in me erat. frigidurti , charitate incalttit,
& quicquid rigidunîliqùefuit* [ Oua/iui ilium & non
Qjlia dbon*ur rik compundionis 6c dulçedinis intimæ
non arbitLio eft Volentis ,.fèd in mifètatione dantis.
Ideo non femper habent illud æquaüter, quia non ita fè
offert Deus iii exilio laboràntibus , quomodo in patria
cCgnantibus. [ Inuenerunt meeuftodes qui cinümeant ciuità-
tem, per eu fier uni me, & vulnerauerunt me i tülerunt pallium
meum mibi euftodes murofum. Cuftodes ciuita-
tis, id eft, ecclefiæ fàndi dodores funt, qui fedula præ-
dicatioi'ie circumeunt corda fingulorunl , & fpiculis coeleftis
amoriS vulneranfc j 6c vc magis ardeanc inflaitimef
cnnt, & vetuftæ conUcrlationis tegmen eis fubtrahunt.
Poflunt &pét cuftodes ciuiratis feculi huius incelligipo-
teftates , qui rem publicam. velut quatÿlam ciuitatem
regei e nofcitntur. Hi enim eledam ecclefiam m pri-,
mordijs Chrifto credentem compreluPndentes , plagis
Ôc fupplicijs illam deuaftauerunt, facerdotesque & miniftros
illius intérimeutes , quafi quoddam pallium or-
iiamenti fui Ctilerunc. [ Adiuto vos filia HUrufalem , fiin-
uetmuis dileftum rtieum , vt nUncietis ei, quia 4:norc lan-
gueô. ] Qüæ funt filiæ Hieriifâlem , crebro didum eft:
Merico langnet fponfà , cum gladiô verbi-Dei pereuflà,
adionis terrenæ exuit amidülm. Ec filias HierUlàlem ,id
eft, Deo dignas animas adiutac j vt fui amoris tnagnicu-
dinemad Deum référant, &ad eius videndam giotiam
■ fupernum fîbi pofeant auxilium. [ Qualis eft dileftus tuus
ex diteftô r b pnlcber rima millier um,ijualis eft dileftus tuus ex
diiefto , q ita fic adiurafti nos. V o x fàndonun prædica-
torum incerrqgantium , & -fidem ecclefiæ ex eius re-
fpoufione inquirentium, id eft, obiècto te, quia fie adiu-
rafti me , vt amorem quô te languefeere dicis mihi
oftendas, & q ralis fit diledus tuusexdiledp, id eft, fi-
lius ex pâtre * Deus ex Deo, & ex eaqua poflîc parte dili
*gt, & non timeri, manifeft.-s : quoniamperfccla chanta.
Bibiiotb.yet.Patr.Tom.ÿ.
ntelliguntur , quæ ab apoftoiis in primordijs credide-
runtj&exfimdaconuerfàtione ad donorüm virtutum Velue
areola aromatinn ex fè peiduxerunt,quæ à pijs fcilicet
prædicatoribus confitæ ,'id eft, ecuditæ fùnr. [ Labia illius
liia diftillantia mir ram primam.'] Labia illius Verbà dodri-
næ. Labia, quia clarirate coeleftis regni ptomirtunt» Diftillantia
nfttram primam, quia per contémptutn Volüpta-
tuni præfèntium ad,banc perueniendum elle prædicant.
Aliter : Labia Chrifti > dodores funt illius, mente vel
eriam carne VirgineS. Et in hoG paffionem & mortem
ipfius prædicances, vt pro illo qui prô nobis mortuus
eft, non recufèmus fufeipere mortem. [ Manus idius tor-
natilis aurea, &c^ 1 Mânus opéra funt illius * quia quæ j
verbis docuit, fadis impleuin Tornatilesaureæ,quia in J
fèomeém regnlam iuftitiæ tenent,vt ipfè dicit. Sic enim
de cet nos imp 1er e otnnetn iuftit'iann Auteæ dicuntür j quià
omnia quæ in homine gellït, diuinitatis gloria impleuic*
Plenæ hyacintis, quia ad fpem nos coeleftium.âtqüeâtno-
rem excitât, quia hyacintus ætherei coloris gemma eft.
Poflunt eriam in. manibus Chrifti illi depucari, qui ea quæ
bona funt operari non definunt,quia âaomite opus bo-*
num ob fpem regni coeloram fèmper perfiftunt , 6c pj
prompti funt ad perfi#iendum. [ Venter illius eburneus
diftirUim fapbiris. ] Venter ergo diiedi, fragilitatem hu-
manitatis eius defignat. Ebur , decorem caftitatis , Sa-
phirus , fublimitacem virtutum coeleftium. Diftindus
fàphirusp qtiia partim humana fragilitas çfurie, tenta-
cione jfacigationc, morte : partini diuina celfitudd mita-
culis, refnuedione , 6c afeenfionis gloria incelligicur.
Pofltint per ventrem hi in corpore Chrifti intelligi, qui
credcntes in fidehplium parcuriunt opils. Intelligitur
venter eburneus , fons fàcri baptilînatis, vel eburneus,
propter perfèuerantiam caftitatis , ex quo omîtes cre-
dentes in fide nafcunçiu' » & perfèueranc in cafticate fidei
& mentis. [ Cf ara iüius column* marmotta, qua fini da-
. ta funt fuper bafs attreas. ] Gnirum vocabulo icines
;a incarnationis Chrifti infinuantur , quæ columni-
marmo'reiS propter firmitacem ÔC redicudinem compa