Lugduncnfis EcclefU
creaturas refeiätut manifefte q^udaex eis etiä pluralicer & multipliciter dicunturrficuteftilliid : QuonizDeusftten-
tïaru Dominus eß. Et fi fcientiarum Dns eft,vtiq; n5 akerius
fed fuarum : Quomodo ergo hoc intelligendum : nifi quia
ipfà fcientia quxin illo naturaliter vna eft & fimplex relata
(vtdiiftum efl) ad diipofitionem vel ordinationem créature
»nobisefEcuur multiplex fie Deùs eft virtus. Et tarnen
eadem ratione didhim legimus narrantes laudes Do-
cohibenda&coercenda eft tantæ verbofitàtis prè-
fumptio & inter cæteras voa im nouitates , ficut atten-
tifïïme ammoiiet Apoftolus, deüitanda. Et tamen nos,
quifimpliciterdiuinam operationera inoperibus &creâ-
turiseius intelligimus, ipfàm eius operationem plurali
numero in feriptiiris pofitam legimus^inanifefte Apo-
ftolo dicentc , diuijiones verWgratiarumfunt,idem verojpi-
ritus : Et diuijiones mintfirationum funt idem autem Domi
nus : Et diuijiones ope\atidnum, idem vero Deus qui operatur
omnia in omnibus. Cumergo ipfà operatio De itam aperte
pluraliter,dicatur,&multipliciter intelligatur in crea-
turis D e i , quid ytilitatis habet iftiufmodi argumentatie
mini , & virtutes eius. Et ficut reifte Deus dicitur virtus ita
reiftedicitur idem p e ù s potentiæ : Et tarnen in Pfalmo
cmimns, Quislnqsùtur potctittas Domine. Si ergo Deus vna
eft fcientia» vna virtus, vna potentia, Et* tarriën iuxta Véri- • *
tatem& auiftoritatem fcriptureipfius Dei-ré&e dicimus ad nihil vtilis ficut Apoftolus a it, nifi ad fiibtierfionem
numero plurali arque multiplici fcientiarum pominus, audientium: Et tarnen ille iubiungit“& dicit: Ex necefsifeifto
& potentias Domini, & virtutes eius, cur'hoc impium
erteilte difputator dicit quod ex veritatis &pietatis fonte
procedit, fi autem iftaquæ vèriflïme fubftanpaliter in Deo
fund, non impie , fèd pie fècundum quendam modum etiam
pluraliter de Deo dicuncur: quomodo reatuimpieta-
tisligatur,qui predeftinationem Dei.eadem ratione pro-
pter duplicem eius efficientiam pluralitër dicere. voluerit.
Cum tarnen hoc nosnec propter eandem prædeftinàtio-
nis veriftime duplicem efficientiam refpuimus, necvfqu e-
quaque diciexiftiman^us. Cum ficut vna Deiiuftitia, ita &
vna Dei predeftinario mukipliciter valereycerriflïmein-
L telligenda fit. Subiungic ille & dicit ivnamque ejfe dïuinam
pradeftïnationtm, ficut vnamdiuinam operationem, Jàpientiam,
fubftantiam, voluntatem. In quibus verbis hocagere conatur
quod & fupra : videlicet y t ficut fiilrftan tial i t er Deus eft fà-
pientia, fiibftannaliter voluntas, & ipfè eft fumma fub-
ftantia : Ita credatur idem Deus eflè prxdeftinatio & ope-
ratio, fèd de predeftinatione iam multipliciter oftendi-
mus, quid nos magisfèntiendum elle teneamus. De vna
verooperatione Dei quamhicaddidk,itavtquantum ap-
paretoperàtionemDei ipfum Deum velit intelligi diligenter
confiderandum eft , quid de hacre iuxta regulam fidei
fentiendumfit. Reifte enim dicimus operationem Dei vti-
quein creaturis quas operatus: Et reëte dicerepoflumus
operationem ex D e o , quoniam ficut Apoftolus dicit, ex
ipfo &peripfitm & inipfofunt omnia : fed nunquid reifte dicere
poflùmus operationem in 'Deo , cum Deus in fè nihil
operetur : fèd extra ipfùm ("id eft ) extra eius naturam fit
omnis créature quam operatus e ft , & in quavfque modo
operatur. Cum tamenalio modoetiamin ipfo did poflit
eile creatura : Quia vtiquetn eius potentia 8c virtute fubfi-
ftit. vnde Apoftolus aitquod jamdiiftumeft, quiaàn ipfo
funt omnia.- Et in alio lo c o , in ipfo enim viuimtu , <& moue-
mur, érfumus. Cum ergo Deus infè ipfo , ideftiiffub-
ftantia fuanihil operetur,fedtQtnniseius operatio in creaturis
quæ non eiufdem cum eo nature vel fubftantix funt»
intelligatur , quomodo. reifte dici poteft operatio in
Deo , quantominus reifte dici poteft ipfè Deus opérât ip;t
Quamquam idem omnipotens Deus ficut .apud fê& in
fe omnia difponitj fie apud fe 8c in fè omnia operatur.Quia
vt haecagat, non extraie vtique egreditur, nec à fe excedir,
cuius velle fecifte eft: fed ipfi potius.qux operatur, irocat
ad fè:vt ex éo qui fumme eft acci pian c elfe fingula iuxta mo-
dumluum. Et fiat q uod Apoftolus d icit, qui votât eaqua
non.funt, tanquam qua fuit. Ergo neque aliquid extra fè, operato
r, qui fola&æterna vokintace^abique vllo conatu
abfque vllo labore, abfque .vllo artiheio omnia operatur.
Necitérum aliquidinfè operatiK,.quiin fuæ fubftantiæ
perfeiâione & æternitate nihil efficit, nihil äuget, nihil minuit,
nihil mutât. Nec tarnen quia eius velle feciflè eft.
Ideo & eiüs velle & feciflè vnurp eft. , (,
Quia in hoenon crc atoris & creaturæfignificatur vnitas,
fed folius creatoris poteftas. Quomodo igitur operatio in
D e o ,v e l ipfè Deûsfubftantialiter^t ifteaflèrjt) operatio
intelligi poteft? nifi fotte eo modo dicitur Deus operatio
non quod ipfuni vel in ipfo aliqtiid,.fèdrplè on^jiao-.
peretur. $ed quia hoenimis eft inufitatum.nec dé feri-.
p t uræ làncftæ authoritate lump cum , 8c vehementer fidei
peciculolum, ne forte cum Deus operatio eflè dicitur;
Iuxta impium Arrianorum erçorem qui hoc deiilio & lpi-
ritulànfto-fènferunt ab aliquo faclus elle credatur : protatepradefiinationis
nihil cpmpelli ficut nec voluntatem. Qjaod
vtrumque, id e ft, predeftinarione & voluntate Dei nihil
compelli apertiftima veritate falfum e ft : Quia & bo-
nitate predeftinationis, Dei frequenter diuerfis flagellls
&labo ribus& tribulationibus compelluntur cle&i, fiue
v t conuertantur ad Deum , fiue vt viuant fecundum
Deum. ficut compullus eft Apoftolus Paulus, cum ad-
huc eflèt Saulus cxleftis vóeis terroré proftratus diuina
perculïione cxcatüs ,tanto terrore kfuo errore& ctude-
litate coërcitus vtique vt conuerteretur ad Deum. Et
tamen iam conuerfus, iam Apoftolus, iam magifter gentium
effe&us adhuc caftigatur, adhuc.colapnizatur ne
magnitudiné rcuelat-ionura extollatur. Et eiufiiem di-
uinx pnedeftinationis iudicio & xquitate reprobi compelluntur:,
Ecfi non ad inique&impie viuendum, tarnen
ad xternum pro ipfis iniquitatibus & impietatibus tuis
lïipplicium liiendum. Similiter & bonitate voluntatis
Dei in,qua eft vtique steena predeftinatio Dei & eleófci
flagellantur temporaliter ad correiftionem vel ptobatio-
nem: Et eiufdem diuins voluntatis lèueritate reprobi flagellantur
xternalitcr ad punirionem. Cum omnipotens
D eu s , ficut Apoftolus d ic it, manifefta milèricordia &
occülto iudicio luo cuius vult miferetur, & quem vult tn-
durat. vtraque enim funt in Dei predeftinatione, vtraque
inDeivoIuntate, & bonifas ( fcilicet) 8c feueritas de quibus
idem dicit Apoftolus, videergp bonitatem & lèüeri-
tatem D e i , in eos quidem qui ceeidenint feueritatem:
In tëautemcbonitatem fi permanferis in bonitate fequi-
tur i lle& dicit; Et quiequid de diuina voluntate mtelligi-
t u r , de predeftinatione Dei lèntiri debere. H x c
definitio in eo nobis placet, voluntatem De i dicit praj-
deftinadonem Dei. Quid eft enim aliud predeftinatio De i
quam xterna & incommutabilis voluntas Dei ad opera
lua.
Neque enim Deus necelfitatq fed voluntate prede-
ftinauit quxcumque predeftinauit. Et ficut otpnia qux-
cumque voluit fè cit,fic ömnia.quxeumque' predeftinauit
implebit, iramo iam fe c i t : ficut de eo Propheta dicit
: Qui fecit quafuturafunt. Conlèquens ergo dmnino
e ftv t& illud quod dé Deo idicit Apoftolus , qui vult om-
nes homines falüosfieri,&ad agnitionem veritatis venire: ficut
eft in predeftinatione Dei ita re£tiffime intelligatur eflè
in voluntate D e i, id e f t ,„vt quos predeftinauit Deus x -
terna voluntate lua Sc omni genere humano eleiftos,
ipfos omnes velit faluos fieri, & ad agnitionem veritatis
venire, videlicet quia predeftinatio Dei ipfa eft certifli-
ma voluntas De i, & ficut de voluntate Deiveraciter om-
nino ab Apoftolo didiirn e f t , cuius vult miferetur, ér
quemvultindurat: Ita& de predeftinatione Dei certifii-
me teneatur.- fcilicet quod xfetna predeftinatione, ficue
xterna Voluntate fua Jacob dilexit, Efau autem odio habuit:
'Et ex eadem maffa fecit, aliud quidem vos in honorem, alt-
ud vero in contumeliam. fèd illud bonitate fua, iftud iu-
flo iudicio fuo:vt dient aliivafairx»alü vafa mifericor-
d ix .
Si itaque difputator ifte iuxta vfritatem dodrinx
Apoftolicx , &c ficut ipfè fuit ,argumentatione con-
clufir , h x c nobifcum fidelitcr & fimpUcirer teneat
nulla erit neceffit|s quxftionis , nullus exigetur labor
lyllógifticx difputationis fèd fbla-in nobis xegnabit
tranquillitas. pacis. I I I. Tertio, capitnlo hüiuftjjo-
Sap.f.
F
G
H
Sap. 7’
didetJiduerCus
Ioamem Scotyrh.
Ai definitiones ' pqfuit: Dei praieftinat'tonerh ficut tjfentiam
mllumcogere, nullam hecefiitatem inferre. Duos pradefiinatianes
non ejfe. Mortem, peccatum, mifenama Deo nonejfe pradefiina-
ttonem vt chof’itatem non effegeminam yelduplam velmultiplicem
ér pluralitate car ere. Éx his quatuor propofitioijibus iam fu-
periusprout Dominusdçdit tra&auimus.; Ideft primam
qua dicit Deipredeftinationem licut elferttiam nullum cq,:
gere,nullam neceffitatem inferre. Etfecüdamquaait,duas
prxdeftinationes non eflè. Et quartam quadefiniuit, præ-
deftinationem vtcharitatemnoeflègeminam velduplam,
vel raükiplicem, 8c pluralitate careie, except© quod charitatem
fuperius inter exem^laquæ de fubftantja Dei intelligi
voluit,non norainatiit.Et manifefte ficut beatus Ioannes
Apoftolus d ocet, Deus chantas cjïitayt fècundum regulam
fidei veve reâiiflime dicamus.eflè cfiaritatem Dei & charitatem
in D e o *& eflè charitatem Deum. Q u x tamen chari-
tasquiain De o fiibftantiaeft, ficut veritas, îuftitiajbçnitas
aim de Deo imelligitur non dicitur gemina, quia eft in eo
fiibftantialiter vna: &'fimplex »E t ideoibinecdupla nec
triplex dici1 poteft, quia non duplicafucnec triplicatuf di-
uina fiibftantiavid eft ipfà d;eicas, ipfà veritas, ipfa charitas,
Deus Trinitas. N o n enim njinor ;eft ibi in vno, quam in
tribus ; nec-maior in duobus vel tribus qüamin vno*fè.d
quanta eft deitas, iveritas; , charitaS, in vna. perfbna fanófcx
Trinitatis tànta eft in duabus , tanta in tribus : Id eft perfe-
<ftain fingulis,.perfcû:ain omnibns.Quia & pater pecfe£tus
D e n s , & filius perfedusDeus , 8c'Spiritus fàmftùsperfe-
*<ftusDeus :£chi tres vnusperfedüs Deus. In nobis veto
hx c charitas, non eft fubftantia fed donum D ei. ficut Apo-
ftol9 elicit: Quia charitas Dei diffufa rfi in cordibus noftra per Spi-
ritum fanctum qui daiusefi nobis.. Et ideo poteft in npbis eflè
& gemina & duplex, propter duo prxceptaipfius charita-
tis , videlicet Dei & proximi, qu x vtique in nobis diipli-
cemgighitaffedumiVtdiligahius.D eum ex toto corde,
Scpraximum ficùc nofinetipfbs; Et quia per ipfiim donum
charitatis multiplicia & innumera b.ona operatur
Deus in fiindisrfiiis , dicituriii fetipturi? etiam multiplex.
Ipfa eft enim & gratia Dei de qua, beatus Petrus Apoftor
lus dicit, vnufquifqueficut acccpit gratiam in alterutrum illam
adminifir antes ficutboni difienfatores multiformis gratia Dei.
Qu od autem pluralitate careat charitas, nec plurali nurhe-
ro nec in D eo , nec in nobis in ftripturis di&atqueniatur,
quisnefeiat? De eo autem quod dicit predeftinationem
non reçipere pluralem niuiierum ficut nec charitatem,
,iam fùperjus fatis diclum , hec aflidue repetendum eft,
Nam & illud quod in prima ex his propofitiöne prxdefti-
narionem Dei fiibftantiæ Dei comparât immo fubfta’ri-
tiam Deieflè dicit, iam fuprayt potuimus tiadatum eft.
Et quod affirmât ip lam De i predeftinationem nullum cogéré
, nullam necellitacem inferre, fi ita hoc dicit quod
(predeftinatione fua omnipotens Deus neminem, cogit
ad malum, vt malus fit & aliud eflè non poffic, reóte orii-
ninodicit.,fm autem propterea hoc fiifpen(e & incxpli-
eate pofûit vt diceret ipfam ^predeftinationem milium
cogere, nullam neçeffitateni inferre : necaddidit, ad quid
cogéré vel cuius, rei neceffitatem inferre, vt malos in fua
maiitia vfque in finem 'perfèuerantes , négetiufto iudicio
prxdeftjnarionis diuinx xternc? iudicio puniendos:-
ficut magis ex omnibus qux fiiperius dixit verum eflè
apparet manifefte diuinam predeftinationem in parte
accigit, & in parte negat: vtèadem Deus pnedeftinario-
ne f lB u lto s preparauerit ad regnum , reprobos vero
non prxprdinauerit ad fupplicium. Reftat tertia propo-
fitio, quam hie. pofuit 8c defmmit, mortem , peccatum,
miferiam à Deo non éflè. Et de'peccatoquiden# ficut fi-
des vbique catholica tenet,^reile dixit quod a Deo non
fit;quia nec voluit, nec prxeepit, nec im'pulit hominem
adpeccandum : Immo 8c antequom peccaret.ptohibiut
cum à peccato, & morns fiipplicio terruit ne peccaret:
Et poft peccatum quafi fux. voluntatis rebellem &-con-
trarium itiffce puiiuiit. Ec ideoJpeecdcum nou eft à Deo,,
qui hominem reólum & line peccato cpndidit; lia it Ec-
clefiafticüs dicit: folummodö -hoc irn^eniquod fecerit.
Deus hominem re<51 urn, 8c ipfcleinhnicis milciicrit qux-
ftionibus, led ab lllo .clt inuium peccati qui & primus
Btb'!ioth,V,ct.Pdtr.Tbm.9>
peccauit in coe lo , & poftea hoininem vt peccaret dcce
pit» & decipiendo occidit inparadifo ; ficutibeatus loan-
nes 'Apoftolus tçftatur quoniqm ab initio diabolus pecc.it.
Et ipie Dominus docet dicèns : Ille bomicidq trat ab
mitiot& yeritate non ftétit, quia veritas non efi in eo. In eo
enim-quod jn veriçate non ftetit, perdidit fèipfum :Iri eö
autem quod peccatum thomini propinauit occidit hominem.
Et-ficut primps péccator, ita & primus faéfcûs eft
hoimicida, quia anima quæ peccàuerit ipfa morietur. vn-
d e& ipfè in feripturis dicitur habere mortis imperium.-
non quod eius poteftate, fèd quod eius maligna inuidia
mots inuaferic 8c oppreflerit omne genus numanum.'
vnde dicit feriptura: Inuidia dia'.oli mors introiuit in or- :
bemterrarum, imirantur autem. eum qui finit ex parte
ipfius. Hune eius impium principatuni Dominus fua nioi^-
tedeftruxit * ficut dç .eo. Apoftolus- dicit , vtper mofteni
definieret eum qui habebap, mortis imperium , id eft diabolum.
Ipfe eft enim agnus Dei qui abftulit peccatum tritindi.
Et ideo bene' dixitifte dilpatator,peccatumiion eJfe dD#i
Et tamen hoc ipfum fiiperflue pofuit cum de pràdçftiv
naçione diuina definieer : quia nemo fidelium d icit, Deum
peccara predeftinaflc. Q uod autem àdiunxît; morteiné?
miferiam fimiliternon ejfe a Deo, manifèfte fer jpturx contra-
diçi t dicenti: bona & mala:vita& mors'.paupertas érhone-
ftasaDeofunt. Sed quia iterum feriptura dicit ‘.Deusinörtem,
non fecit nec. Utatur tnperditumeviuorim ,'vigilanter hobis
quxrendüm eft quomodo vtrumque fideliEerintelligeö- S
dum fit! videlicet :& quod Deus mortem non fecit : Ét
quodmbrs Si.vitaà Dcg funt. Ita ergo vtrumque reéfce in-
teliigi poteft. Qu od Deus mortem non fecit qui hominem
immortalem fi nonpeccallètcreauiti Efiterum niórs
àD ëo e ftiquia peccätem hominem iufta morte damnauit
fieque mors non eft ab illo creatione : Et tarnen ab illd'
veraciter eft vltione, ficut autentmorsifta cörpdralis, quæ
&primairitelligitiuàDeoeft,quiaabeo peccantihomini
iufte eft inlata:- Ita & mors fècundain gehenriàhomihi
peimanenci in peccaris ab illo iufte eft inferenda. Ided
8c hx c & ilia, id eft, & prima quæ animam diuidifà cor-
pore, Et fecunda per quam vt diólum eft, & anima- 8c
corpuiperditurin gehenna, quia eft v,riqueiufta»^-4uftö )
Dei iudicio hornini inlata vél inferenda adeo eft. Id ço&
alibi eadem fcripturd dicit dèprefenti vtiqàë morte cor-
porali holt metuere iudtcium mortis , memento qux antea
tu e ru n t ,& fqux fuperüentiira, fiint tibi. Hoe iudtcium à
à Domino omni earns. Et iterum . Ignis grando,fames, ér '
mors omnia hac dd yindiefam creata funt. Et quomódö
fames & mors creata: non vtique aliqua forma vel Formar
tione vt exifterent condita fèdinoccültö difpófirioniè
Deiadeius vindiétam préparata:ytinde eorüm in ma-
nifeftum prolatio velut quxdam videatur elle creatio,
Et iterum eadem feriptura dicit : Mm ,fanguis, contention
& rompbaafuperueniensfames, cohiritio, cfr y erber a, fiuper mi-
qups creata funt h x c omnia,&propterillo& fàiftùs eft cata-
clyfmus.. ' •
' Cum ergo mors hdminisexiuftaiSc diuina vltioneve-
niehs tatft aperte dicatur, & tam vér.icitër intelligatur in
feripturis eflè à Deo: vnde&f beatus Helias pro fili^ id u x
apud quam hofpitabatur .defundto fupplicans Wee bat
D e o : Domine etiamne xidtiam ifiam apud quam ego vtcumque
fuftentor ajjlixfti, Vt 'ijUirficeres filium eius. Et Dominas in
Euangelio aperté dicit, Timeteeum quipoftquam occident,
habet poteftatem mittere i f gebtnnam i intelligatur aperta
firipturx veritas , 8c conticefcat va ni tas.' Sicile-ergo mors
quæ eft vtique poena peccati: Ita etiam omnis nuleria labo^
lum^ribitlationum 8c caiamicatum qux confecuta funt
hominem poft peccatum, quia diuina difpofitionë Sc iudicio
& inlata 6c iiiferuntur ; reifte feriptura dicit eflè à
Deo, ficut aperte ea tefj^monia quxpofiumus, oftendunt.
E.tideo ficut vete pçccatum quod concràrium eft iüftjtiæ
De i, ÿ o n eft a Deo , ita vere poena peccati; Id eft mors&
..omnis illacalamitas & mifèria quæ cönfècuta.eft>,quiaiü-
ftöiiidicio Dei cpmpetunt 8c iufta eius vltione inferun-
tur,hDeoefle feriptura atteftante reifte intelligiintur.vb.
etiamfi diabolus dè cæteri angeli maligni aliquidagunt1
miniftrifunt,diuinx vltionis atque vindiiftxnPn mdice$
Q ^ q q J vel au