A
I f au. zz
Sd).S.
Ecclef 7.
fyäßhafii Ràibert.
D
' TLxod. zj.
in diéoiïcriminis ad fietufa, cfâdplahôtùm, & caluitium,
d ta a cingulum facci ( e contrario nösadgaudium & lafci-
tiam vanam eriga'müïj coftiedereieu biberèqüafi eras mb-
rituri: vtdeiheeps nihil ékpèriamürbönl mail ve, led quafi
lanugÔ împVæfenta'rium fimüs äüferehdi. Vride 8c Salomo
Melius efi ire ( i n qui t ) ad domm Inclus, quam id domumxonui- 0
IwhWôptereà&noSquia intrauimus ad huius operis in-
ftitüta Ecclefiæfientes, Videamûslpiïitûaliter'quid accidp^
'rit. Quia quotient Ipóhla & àrhicà (|uæyocatùr,lèü ïpecio-
Tàatque imnàacùlata,iê atierteric ab amplexibus câfti âmb-
ïis , inimicitias contra eius agendô præcepta, fibi contrahit;
ftcqüeIponfusëius quafi inimicus. Et miradilpenfà-
Ttione temperat fcntehuam feüeritatis.dùm quafi 8c hoh ex
’toto inimicus diçitur : düia & fi videàtur earn delerbre in
mahibus hoftiuih, & affligérë âliqübtiënS, in tarttümi vt
penitus deftituta credaturinoii de crudelitate irtimicitiàr
rum forte venir, fi lé dèmutii ëonuerterit, ied de prôuidért-
tiapietatis, faltenl ttiàlisperpëlïà, vt âd ejini flagellata re-
déat. Sed nôtàndum, qubd prirüurti præcipirat Ifraèl,qua-
domüriditianicördisaufertinediuina poflit videre. tuni
deinde præcipirauic(inquit ) & orriftia moenià eiùs. Hà-
bet igicurlerulàlem noftrâfija moenià, quæadpulchritùdi-
hem 8c decorem pertinent noftræreligionis. Habet 8c mü-
nitiôues qüibus müniatiirdiuitasi ne irrümpatur ab hofti-
büs. Habet qUi'dçm honéftajhabet 8c inhoriefta.5ei^«<e in-
honefiafutit( inquit A{^>ftolus)«o/?r<* abündantiori circumda-
mus bonefidte. Qüia filnt in Eçclefia fimpliciores & landtag
cOÙùetiàtione v ifi, funt & ruftié^ vilitate contedH, tartten
Vfriqüe valdé necèftàrii, qui omnps eefi videântur in mûris
Ecclelïæhoneftpri vitaxQædifîcari, nec valent fide vel
döólrina earn münire. Vnde frequenter Dominus ëxcref-
centibus malis; præcipitare aliquos permittit.qui videbart-
tur ornamentum elle Ecclefiæ, aut in hærèlîm, aut in alt-
quaviræflagiria. Sed & munitiones eius quam fiepe diffi-
pat, cumebs quidefenfoiresefledebererit,errare finit-, 8c
prauis Ibis adtibus dilfipari.Deinde replet ex vtrpque fexu,
id eft,multiplicat hümiliatum &humiliatam:quando fraude
dæmpnü in Eccléfia plurimps conftuprari delidtorum
operibiifc permittit. Porro moraliter, anima habet fiia virtutum
moenià; quia ficut fiint in vrbfous,' pro otnâmèntp
decotis, nonnulla qùæ moenià voçantur, <5ç munitiones ixl
defenfione, quibus ciuitas tueatur: ira (lint dona alia quæ
nos muniunt, alia quæ ornant anirnam fîrttul & Ecclcfiam:
Vt putâ prophetiæ dona, genera linguarum'i interpretatie
lèrmpnüm, curationum ge_nera.Quæ nithirum quafi q u i dam
moenià mends funt, quæ etfi quiiqué non habeat,
ftare_per fi dem & iuftitiam poteft: quàmuis ornatus alutur
dine donorum &yirtutibus, fine :qu i bu sfalüari valet, ïni-
hime eflè videatur.Nam fides,ipes atqùé châritas,hôn hô-
ftra moenià,fid munitiones funt,quæ fi habere negligimus,
hoftiuminfidiispatemus. Deiudæa v ero , 'quia propheti-
amatque dodtrinam vel miraculorum figna, abftulit Dö-
minus,moeniaeiuspræcipitauitiquiafidem, & fpem > a f ll
que charitàtem, propter eius duritiaauferri permifit. Mu-
nidonësêiüS diffipare fiuduir. Vbi nimirum redtus ordô
feruaturrqüiaCûmpeceatçix anima relipquitur, prîus ab
éavirtutum donàj qüæ ad manifeftationem Ipiriçus data
iîirit, poitmodum fidei,&fpei,atqueçharitatis fundamem
tadeftriiuntüf. Quæçundta Dq^inus à'perfidis ablata lu*
dæis,gerttilitàti tribuit : 8c ex iis qua: infidelibus abftulit,
tnehtes fidelium orilauit. Q uibuscummrfusanima eXpo-
liatur, fiteiDominusVna cumeifdem'Iudæis inimicus,&
qui pfitis dicebat, Initntcus éro inimïcis eius, & affligentes te
affligam, ipiè,demumeidem inimiçàtur anifnæ, & affligere
permittit. Vnde&repletùrineajïiùmiliatus& humiliata,
cogitationes videlicet immuhdiatque nefandifenfus :vt
ex vtrôque intus foriive eontumeliis augeatur, donee coii-*
fuûone induta, forte reuertatur 8i conuertatur ad pbsni-
tentiam. Sequitur.
VAV. ' Ê m
Et difsipauit quafi hortutH tentorium fuum,demolitus efi taber->
naculumfitum. Oblmonitradidit Dominus in sionfefiiuitatem&
çàbbatum, & opfrobrio in indigüatïonefurorUfui, regèm & fa -
cerdotem. V bi primutn fiotadà'eft fttuaüra Verboram ,'qua-
toiplendorein Hebræo retiheat, quæ translata in rioftrâ
perprihçipiaVerfiium,-tâm diffufàm fermonum elegànti-
am nabet. Nam poftqliamluxit, Quomodo-obtexit t)b ;
minus cafigine filiam Sipni ficdeinceps per ïïngula cônei-
nentia gràdarim verbà defleuit, Vt póffic ad dmnia. Quompi
do, qüæ ïion minus interrogaritiseftpattifeüla,quam 8c do-
lentis & admirantis çôàptari, vt dicatur: Q üpmÔdo proie-
ci t, Quomodo præcipitaüit, deftruxit j deiecit j pplluit, 8c
cætcrà qu'ç dicuritur.Sicitâq; platigit fimul 8c d ölet omniaj
v t nunquam vidfeatur ftupor & anmira.tio vel gemitus im-
mùtariidüm àd fingulâ fc difiendit. Hincquippe quafi di-
càtur,Quomodo dtifipauit quâfi hortum tentorium fiiumi
vel Q uomodo demolitüs eit tabernaculum fuum, vel cæ-
tera huiüfmodi quæ plangutur. Quæ nimirum omnia propter
peccatäconrigeruntlfiaelitarum, quod Dominus difi
iipauit tehtoriutnfüüm qüafi hörtum,&tabernaculum de-
molitüs efl: quiä hoftibus demojiri permifit. Sed tentorii
nömine & tabernacüli, quamuis vnum Videatur*fentire
quia tabernàcula inde Videncur didta, qllöd Cortinæ funi-
;busdiftèhtæ, tabulis interftantibüs appenderentur, tjuæ
tentöria fiiftinerent; tarnen in têntonö , tabernaculpm 3
'qUod Moÿlès erexit in deferto poflumus atciperÖ,& iu tä-
bernaculo, templum, quod Salomon demum ædificâuiti
. Quæ vtraque proptér feelera Iudæorüm, Dominus in ma-
ni o u s inimico rum difiipanda & demolienda tradidit : P ri-
milm duidem repulit tabernaculumSilojtabemaculum lu-
uni vbi habitàuitintfer hömines; Deinde ficütiple per Pro-
phetaait; Faciam domui hm temphJc.Salomonis,itt quo inuaca-
tum efi nomèn meu, & in quavoshabetis fiducia3ficatfeci Silo ■: &
proiiciavdsficut proieci vniuerfds fraires VéftrOs fernen Ephraim.
Cæterü iiixtaaiiägöge valde plangen,d0,q> multos in Ecçle- '
fia fie difiipâri cônipicimliSjôç dembïiri quafi hortum; Sed
de qlio dicatur horfo yideamus,ad cuiùs fimilitudihé D o minus
tentpriu fimm,icilicet fynagogam Iudæorum repro-
bam, vel Ecclefîam ôberrantëm à Cnrifto, quæ p§r taber-
ha£ulilm iute accipitur, diflapare vel demoliri' dicatur. Eft
riamqiie&ipià hortus de qua dicitur in Ganticis : Hortus,
concjufitsforormea, hortus conclufisfonsfignatus. In qüo nimi-
ruhi horco puteus aquamm Viucntiümemanat ,& fonshpr-
tqtum, vbialpirat Auftër,remonetur Aquilo,fluüntq; aro-
mataillius, inter quæ iponfus frùdum pomorum & fâuum
cum melle comedit. Nunquidad huiüs fimilitudinem iy -
nagogavelEcclefîareprobadiflipantur membra, cuius e*
mmionesnihilaliudfunt,quâïn paradifilSi'Nequàquâ hoc
dixerim;fed eft àlius hortus delidarUm quafi pâmdüus Dei,
' de quo Moylës in Genefi,quod leuaùertt Lot oculos füos& vi-^
ditomnem circaregionem lordanis, quavniuerfa inigabatur ,an-
tequam fubuerteretDominus Sodo?nam,ficUt paradifut Domini,
&fuut Ægyptusxvt effet hortus deliciarumt&Voluptàtis. A d quas
itaqüb delrqas; ïudæi fiiipitantes gemebant fuper ollas car-
niüm, allia & cepas, pepônelqj ac cucUmeres Ægyptiorum
defideranteSi quæ omhiafunt in animo eorum, qui terrena
fapiuhr. A t cuius horfi fimilitudinem, diffipat Dominus
hon minus de Ecclefialafciuientes &^d Sodomirica Ægy-
ptioxumque defideriaprâua refledefites.quam & de fyna-
gög^öberräntes.Demolinir ergo Dominus tabernaculum
lüum quandoin Ecclefia degen tes feeleribus & fiagitiis
permittit exterminari, & yitiis intus omnia concremari. A -
lioquinj Spiritii&nâfb téfte, nifi quiingreditur firie macu-
cula, 8c operatur iuftitiam,hon poteft çonueriàri in taber-
naCulo Dei, neque abique iis qu ç lèquuntur in eo coædi-
ficari. Quibus præcermiilîs præceptis, etiam obliuioni tra-
dit Dominns , qui nonnunquam obliuionem parieur
feftiuitates&làbbatanoftræ quietis : non qüod folemni-
tates ei non placeant nqftræ religionis, f id quia Dei prius
tabernaculum vel templum Spiritus fimâi ih nobis viola-
tur,! non éft in quo reliqua D e o v t pläceant offerantuf.
Vnde obliuioni ea tradere cenfetur,quia nobis profeóto ad
iuftitiam fine bonis iuftilquéopéribus imputantur:imo
rex & làcerdos opprobrio traduntur, qui findtam Dei Ec-
* defiamnutrire {iuxta Ilàiam ) debuerant, ex quo 8c erunt
(inquit) réges nutricii tüi.Sed quiatemplumiandi Spiritu
s prauis violant operibus, opprobrium firnt magis hi in
1 Ecclefia qua!b deens. De quibus Dauid. Et nunt reges Intel-
V
ixod. z 6
Exod. 4c
Num. 7.
Reg. j.
J fa l 77',
Itre. 7.
Cant. 4.$
Gen. i j .
G
Exod. r 6
Num. i
1 «
if*. &<■
M a
i M p
m
PfaLlt.
fh Lkment.
tä t e , trfiSimmi qiit iMcatis terririr. Setiure bom in o in timoré,
& cætçra quæ fequuntur. Vnde ihfinuàt quia genus
rçgale &*!àçerdotiuaî falidùm fiimus, fi pias & làlutareS
Deé> hoftiasipfferrevolurtiüs. Tabernaculum falldiSpiri-
tusin quo digne offcràntiu', etenim ne*demolKitùr vitiis|,
diligentiüs, netefle eft, obJeruemus, Moialiterautem, a-
nima habet tetitorium & fabernacitlum j ih quo jæpe làn-
»ft'us Spiritus Cufti eâ çonfiibulatur, quod mox diflipatur
quafi hortusjfi fètefoluerit inluxum, 8c varia obledamen-
taprauæ delêdafionis. Diflîpanttir quidem tj^tôiium Se
tabernaculum vt hortus, nonille deliciarum D e i, fed quafi
hortus iüper quem Sargon dtiX Afiy riorum præellè legi-
tur. Sargon qulppe princeps boj.torumihterpretatur-vôlu-
ptlfcibus 8t luxuriæ dedicatijs.Denique & /(châb rëX Iftael
Vîneàm Naboth vertçrevult in hortum. Quodille (iuxta
leges,tropok^giæ)mtei!igèns,morimaluiit,qiiamcônlènti-
rt,vc hiereditas oarerna tantaque virtutum poflcflïo, impii
rfegis in delieias verteretur.
Sed quia in fect de milera anima tentorium luum,car-
liem videlicet quæ ôllibus & neruis com paginatm delîçiis
& luxü difliparieXteriuâ cortlentir, &tabernaculüm9fiip-
ïâm fcilicet, interius voluptatibus demoliri : quid aliud,
quam vineam 8c hæredicarenr lùmmi patrisf in hortum
concupilcentiafum,nequiflîmô régi, tranfinurare perrnit-
titur. Et ideo de num ömnes feftiuitates eius & iàbbata
Dominusvobliuiohi tradit : quia templum » in quööfterri
deberentvota 8c iblemnia celebrari, his demoürusêftdeli-
ciarurh iUecebris,Sê defttudnm carnis tentorium volupta-
tüm obledamentis.ÇuiUs rex& làcerdbs dantUrin oppro-
briùmjeo qilöd his omiffis officiis,infeliX ariimaregibus’fe
fubdiderit i mpiiiïimis: Vni eorum qui A iô to s dett^ifet gç-
nerntioniaclibidini (yruienres , quia Azorus gerieratfijli-
bidinis ihterpretatür: Alteri vero qui florentes Chrifti vi-
neas in hortum concupi(centiarum vult fibi commurari.Et
hinceftqupdfeqüitùri " , .
M - , v - iA i r t i
RepuUtDoth'tius altarefuum & maledixitfanâificationifu<t:
. TrflÛit in maints inimici muros turrium eins. Altarefuum re-
p u flK , vt iandificationi îuæ Domintis malediXi fie dicitur:
quiaomnialàcrificia legis Ôçaltare cum vniuerfis vtenfili-
bus,in quo viclimæ"offerebantur,lpreuit,arque fimul ctim:'
vrbe 8t populo inmAnibusnoftiumVna cum pfopügnacu-
lis diripienda tradidit. Hic quoquë ingrelfi in tenipiuhi«t
niuèrfæterræ fanériusvoeem dcderuntiii dqmoDomini,'
vbi quohdain laudes Iqlemnibûsdiebiis » per diüer/a cane-
ï banc organa j ritu inuiolabili, 8c Domini aiigulHuS rénitè-
ibatglorià.Quod 8c Ifaias dsploratjdicens i Rcjfiice (iii)ecce
pop u lus tuus omnes nos, & ciuitasfanch tuifaâaefi defers a Sion\
defer tafaâaefilerttfalem, defoLta domus fanSlificationis nàfira*
& gloria nofirtt. Vbi laudauer um i e patresnofiri, f/tcla efi in èxtt-'
fiionem ignis, & omnia défi‘emilia noflra vcfdfunt in ruinas.
AllegerieuS';autemvlènfà s vCpi4gfuere fins non videtur,
quod fepttlerit Döniinusaltare ilium de Ècclefia , in qua
.. C.hriftus altare crediturelîe hoftia 8c fàcrifîcium, poncifex
& (acerdös.
Non enim aliud altare re«fte dicitur E^lefiæ foré, qtiam
hocvnum, inqilo vota St làcrifiçia omnium ofïerQnturfi-
1 deliumjli'cet 8c altarialegunturplurima, dequibus m Pmi-
i mis i Alt arid tua Domine virtutum rixntius &ùèjis meus. Sed
fie funt làn<5ti altaria querna^dmodum luX, Icmeætera qu'æ
deipfis prædicantibus, idcitco hoc Vnam al rare fuB qdô
landorum ammæ requiefeunt, vt altaria ex ediurê nomi-
nentur.'quia nequaqüamfaseftdiceie qüodeum repulerifo
Dôrainus,nffi forte in pàflïone quando pro Induis orat,dî-
ccnsiPaterjransfer À me calicem tfium\éc a£micps,quMfin6n
potefitranfirinifi bibamiüumfiatyolunrat tud;8c llôc ù,t repel-c
lere.nofi euih pro eis audire.; imo per eos pro quibu% iaagat
mortempàlfionts fiiftipere; Vntfe' quafi repullusà IudæisJ
paternoiudicio translatas eft ad genres. D e quo lane D a-;
*( inqiik ) repulifti & dejpeocijii, difiülifii Çhnfium
r««w.Diftulilriautem*neyltta Judaûs, amiilö. ^crifiaq-, ah
tare effet , luper quo fuas.offpjrrentEoftias.,Qjiia profe»fto
ficut omnia ilia de lacrifichs figuram gerebanc Chrifti:
ica 8c aîrate deimpbliris làpidibüs qüosferrum non Sttige-
rat* ædificatum, corpus præfigutabat DtiminiSum, nullb
humario opere tontaminatunr. Sed quia ttanslarué eft
Ghriftus aaEcclefîamjn ea fidèles deubti füaofFerunfcvd-
t a ,pro quibus &cqmpaÉuîvna cum Apoftblis plangkEc-
defia, non qUod dfè depulfttm &translàtum dolbat , led
quia eius pro morte contriftâtiîr tum Apoftblis ^ vt viia
cum eifdem de relùrredtione gaüdeari Vnde mbs inoleuiG
lècreditur ab eifdem Ap oftolis, cüm ttàditurfepdifcqub
paffus eft, qubd nulla myftica in orbe terrat inivcorpbris &
iànguinisÇhriftiofFemir hoftia, tribiis teorde catiiis. Vel,
qtiri iplè iu vericare immolatur, cuitrè hæc cæteris diebds
myfticalunt/àcramehta: V e l, quia iplè pbntifexChtiftus
qui e»re£te offert-, 'eodieperemptusper fèipfuih defeeri-
dit a^rinferçs.Vel ,-quia tfemplo loluto 8c alrari inrhortem
depuTfo,non eft çx myfterib; in quo alio alrari corporis^c
lànguinis pffeiantur viéHrnæ. Scquittir, Et male dixit ( in-
qu it)lanétific^ridni fiiçpraîlêrtim, qtiia cum pèccatum nori
haberer, prd hobis ( fecundunvA poftoltim ) peccâtum fk-
<Stus eftiüe quo Moylês in \ege:M.akdiftus(\n quit) omnisqui
Pepetidh indigné-,Hoc éft ergo maledixificlàh&iflcdtioni fuç,
in quo omnis noftralân&ificatio mànet.pro nobis in ligno
crucifixum ïuilïè.Sicque accidilTequbddeflét : quia tïadi-
ditmüros turrium eius in manu in*thici, qiiàndb àpofto!os
qui mûri cede crediinrut, turrium eius cæteiOrum fcilicet
lànéfeorumi tradiditinfentarionéni Apicfi qüieosexpetie-
, rat ficut triricumad cribrandum, &i1ifi pro eis orafietpa-
Mtorbohus, àfidë laflàri, in eiuS viéti remaücreht mand.
Q u od aittemlëquicur : Quia dederünt voeem in dom'o Dtitmhi
ficut m diefokmm. Nullus ignorât kgenttum euangeliiimj
quanta confufio mnefuerit m dolnoDomini, qliancain a-
trirs & in pîatçig > qüantaqUe in cota ciuicateiHa : præfertiui
cum elïè.t dicl folemnis fed non de ilia meditabanturqui
vocesdabant vbioiiealciflimas, & cbnfuCis cl^p'ore pîe-
nas.Hinc quo.qué lÊias de Syna^ùgaiE^peffàui'(ait) vtfacè-
Ÿet iudicium,&*ccé clamot. Q ui prbfeçto tlàïner iatn tiincèi
auribusprophetarum relbriaflè crèditur: Tropologice vero
in anima repulic Dominas altare fiium, quando ara cot-
disintüsprofenatur Scproftitilitur, vt pollhta fit mens8c
confc'içnmems. No'nenimaliubi accepcum Deo lùcrifi-
cium o ffemirDe quo Dmid,Sàcrjfiiium Deo (iqqdit )]pirt-
tMConmbuktus, corcontritum é humiliatum Detlsnonjpernit.
Sed cura ara tordis abimmuhdis fifiriribii^ ihtusscbmami“
natur, non fnconuenienter vna cunyipfb^àcrifidb ^uod
repellitur, etiam fi ^ lântftificatio eius malediCatùr,dUrri
malediérionibus fübiacere probatun Quod quia nomeri
Deiin felànâificarinoluit, maledidiohibiis multatur, 8c
tradüntürhiuri turrium eius in martus iiiimici.'Turresv^
to animæ (ünefides, Ipes, yel cæreræ virtuteS 5 quibus prd-
-fe<3x) turribus anima ereéta ad cæîura vfijué attingiu^Sèd
quiaiftæ turres,fiios habenemuros, quibus muiiiantuneæ*
terarum ioUcçf^rinuctii^ppeca ; mûri turmim eius thn^
dancûrin manuinimicii qtiàndointuS forifyéanimafixisa-
£bi bus d i llipamr. Et danc voce m hoftesindbmpDommi
ficut in dié lôlemni, quando vniuerfà vitiotôm hbi tentd
incuspetftrépuiit^ eo qüod viqlato templo Spiricus làrufti,
|non aîii quam imtrftmdi fpiricüs in eo habitant, quo nùlld
nifilan’dri Spiritüsiùrgaiia,yirtûturq.hàrmoniam xelbnare
defiderat.Hihëeffquod lèbuitür,
‘ t fE T H i | | , * ;
G^itaulpDminusd'tfilparemilrün.ifiiidSiàri:teieMt/uhlcü~
lum non auertipmdnum fuamapèrditiime. Nfmii ëi^b
pro^ndæcogiratibnesDei funt, & id eû inlèrutabilés. Iri
qua denique prerfunditate fuit, quod cdgftauitDdmihuS
muÿurh diifipare filiæ Sion i & ne daretür cpgitàhHi, moîë
humanoeriberâ:fàcultas,terendic(mciSit)fuihcUluralüÜrti,
d ua ren^ recundumiuenfuram aelfâorüin pcbriapfbce-
^deretylrionis : non quod Qpmihus^gitandi habëafâfffe^
élus, ftdnoftrp^ioqukür.yfu : quia omnià præfèritià font
éij&nüHaefFugmnceiusnbtitiæ.' Pibprerea 8c (ecuiîdiiiri
plenitudiri$m'i impiefetis eotum s fuhieüiïis exteiiftrs eft
perdicioms. A qua iaije perditiçfnc dicitur,qubd rlOn aüetH
terjt uianumfîiamllonec eié ad ttiShlurâ cünëta repJSriderir}
ita vtin funiculo diftnbutionis, iniini6üs fibi terraineorS
, ,. .............. . , ; . * 1 1 -forte
.Cor. toi
D eue,17.
l i i i
'/«i-
S I