758 Angelomi Stromata. ,
dfal.ioö.
iplaeft latitudo charicatis, de cordepuro, & confcientia
bona, Sc fide non fida, qux, ficut aurum aliis pretiofius eft
metallis, ita exteriseximior virtututib.in tcmplo Deifin-
gulart luce refulgct. \_SEdificauit quoque viginti cubit or urn ai
pofteriorem partem tempU tabulate cedrina,a patuminto vfquead
fuperiora \ &fecit interiorem Aomiim oraculi in fanftum fanfto-
r«w.] Pofteribrem pattern templi, occidentalem dicit: Ab
ortu enim (blis ingre (Tii mhabebat templum ,& ab occafu
do mum interiorem, hoe eft fandum fandorum ingredie-
batur. Quod autem tabülata qux interiorem domum ab
ex terio re féparabant, a pauimenco vfque ad iiipèriora elle
dicuntiu xdificata, pon yfq; ad laqueariafqux triginra cubit;
s erant in fublime&pauimeto fulpen fa, v t fupra iam di-
dura elf jfed lantumvlq; ad cubitos viginri akinidinis, vt
in ièquen.ibjis aperte legitur, in telligendum efbreliquum'
vero erat fuperhxc tabülata apertum Sc inane vfque ad la-
qucaria,cubitorum decent alt'tudinis,& cubitorum vigin-
tilpngitudihis, iimalacjtudinemdomus: per.quam nimi-'
rum ianuam, fumus irieëu forum de altari thymiamatis, io-
i lebatin fariftafmdorum afccridere.atqjad arcam Domini
operiendam penctrare. In quadilHndione domus,Domi-
ni.patet figura my fter jj:&Apöftolo exponenteiuce cluior
eft, quia prior domus in quam. fèmper incroibantfacerdo-
ces facrificiorum officia confummantes, pradens eft Eccle-
fia,vbi quotidie piis infiftentes operibus, Domino facrifi-
cialaudis pfferjmus.Ihcefiorvero domusqqxad pofterio-
rem partem templi erat fada, ipfa eft prpmifla nobis vita
in cxli ..Exterior quidam hxc conutrrlatió n.oftri exilijdnte-
rior vëro eft, qua; inprxfemia regisfummfvbi perpes bea-
torum Sc Angèlbfiim Sc hominum fblennitas agitur. Vn-
de ea, bcnemeriio fcruo ,djeitur: Xntra ingaudium Domini.
Sed hxc poftëriprèft tempore,quia poft hyius leculi labo-
rés.adillius ingreftum per Jucimur. Tabulataautemqux
vtramquedómumabinuicemdiuidunt,ipfa funt clauftra
cceli, quorum.nobisapertionem quotidie fufpiramus: &
quantumDöminusdonauerit, pia fèmper inftantia, donee
apertantur Sc intrare Iiceat ,pulfamus. Vbi etfi needum
ante fblutionem corporum intrare permittitur, apertam
tarnen habemus ianuam diuinxpietatis, qua oradonuip
noftrarum, elcemofyharam, ieiuniorum, exterorumque
operum bonorum thymiamata , prxmittamus. Hinceft
enim qupd pai ietibus cedrinis domus interioris xdificata,
ianuam habet in fuperiorib us pet totum, vbi fumus incen-
forumintrarét, qniaoculi Domini aperci funt iiiper domiï
eins notie aedie, Sc aures eius in o rationes, feruprum fuo-
xum intehderites:& hoe pér totam latitudinem diffu!<j per
orb'ëm Ecclenx.A'tare namqupthyiruamatis, quod in domo
quidemëxreriori, fid grope oftium ftabat domus interiors
, typus fuit perfedorum, qui carne quidem adhuc in
miindó receriti,fèd omni dëlidefio funtad cceleftiafufpen-
fi: & vclutincenfo tliure, fumum afcendcntcm in fandia
fandorum emittunt, quiafupernoamoreflagrantes, d ebris
orationum vocibus.aures fui puliantautoris. Aperta-
que late ianüa fumus incénfprum in fuperipribus venit:
quia quanto mundiores quique in terris, Sc quafi vicinio-
res ccelefti patrix commorantur, tantocitiuscunclaqms
pofcunt.accipiunt. Bene autem intèrior domus viginri cu-
bitis Ibhga fada ef^propter myfterium fcilicet gemihx di-
ledionis, (dequo & fupradiximus) quxin hacinterim vita
ex parte maxima, eledpiummentesilluffrat: fed in ilia
parria cclfmtibus aliarum virtutum operibus» folaperpe-
tuo regnat. £ Porroquudraginta cubitorum eratipfum temp um
proforibuspruculu] Diximus ipfum templum pro foribus
oraculi,pfasfentis Ecclefixtypum gelifte. Vnde reële qua-
draginta fuit cubitorum, qui numerus fxpe in ugnificatio-
neponitur pr^(èntisfideliumlaboris,quomodo quinqua-
gcnarius.in fignificationem futurx quietis & pacis. Dena-
rionamque numero connnentur prxcepta , quorum ob-
fer uat io n e ad vitam peruenitur. D enario xque fignifi catur
ipfa,quam defideramüs Sc pro qua laboramus, vita peren-1
nis. Quadratus ygro eft munftus, in quo pro acquirenda
eadem vitafenainüs: Vnde Pfilmifta congregandam Ec-
cléfiam.de gentibus prxuidéns.aidbat: Deregtonibuscongre-
gauiteos,afoUidrtu&0ccafu,ab.aquilqneó^mm. [Sedó’cedrp
omnis domus intrinfecus veftïtbatury babenstornaturasfuxs, &
iunïïurasfabrefaftasi&calaturas eminentes.'] Diximüs de cc-
dro quod inluperabilem virtutum venuftatem fignaret:
quo nimirum ligno omnis domus Dpmini intrinfecus H-
ftiebatur, cum corda iuftorum folo bonorum operü ambre
nitefcunt. Habetque domus in tabulis cedrinis tornat tiras
fuas Sc iunëluras fabrefaëlas,cum idem eleëli Iele ad in-
uicem pulcherrima charitacis copula, conneëluntur : ita vt
cum innumera fit multitude fidelium, vnum tarnen cor,
vnam habere animam^ pro communis fideiac dileëlionis
fbcietate,metito dicantur : Namq; tornaturx.qux iunëlu-
ristabularum apponebantur, vt vnum ex omnibus fieret
tabulatum, ipfa funt officia charitatis, quibus adinuieem
fraterniras fanëla copulatur,atqv in vnam Chrifti domuna
toto tettarum orbe componitur. Qux etiam domus habet
cxlaturas eminentes, cum opera v i rt ut um, fàndti nequa-
quam pcculto tegunt, fed manifeftaexpreftioneforis omnibus
qualcs fint ipü> quidagant, in exemplum viuendi
profer u n t. [Onmta cedrinis tabulés vtfikbantur, nec omnino U-
pis apparerc poter at tn par ie te.] Et lapides pariçtis fiuepaui-
menti, 8c tabulx^ aurum, fànëlorum in Ecclefia vitam o-
mniadehgnant. Sed ea vtiq; diftinëlione,cum pariter po-
muur.vt lapides viui lint iàndti, fortitudinc fideiin vna eadem
que régula.fibimetadglutmati. Tabulæcedtinxfiue
abiegnx, lune lanëli, latitudinevariarumvirtutum lècun-
dum donatio nes Spiritus fandi, in vna eademque fide fibi-
m et alterutrum conncxi. Auri laminç lune fàndi fuperemi-
nentem feien tix charitatem liabentcs,huiufq; fulgore gra-
tillimoad inuicemcongaudentes : Quoe triabeatus Apo-
ftolus vnalententiacomplcxuseft, dicens: Nam in Cbrißo
lefuneque circumcifio aliquid valet, ne que praputium: fed fide t
qua per dileitionem operatur. Fi dei nam que i nuidx , lapis fi-
guram ten uit.Cedrus adlionis odoriferx. Aurum,tranfeé-
' den tis omne dilecHonis. Veft it tuque lapideus paries,tabulis
cedtitiis, cum profeftio.fidei bonis ornatur operibus,
ne otiofàiudicetur eftè,aut roottua. Verum quia lex in lapide
fcripta,doëlrina vçro Euangelij, per lignum eft domini-
cxpaflioniscon^irmata: vnde 8c populus ille lapide cir-
cumcidebatur in præputio, nos figno crucis cpnlecramur
in fronte. Poftiint non incongrue parietes rempli laprdei,
fiue pauimentum pretiofilfimo marmore ftratum, eorum
qui in lege fideliter aeperfede vixerunt,typum tenere.Ta-
bulxveto cedrinæ iiue abiegnx, nouiTeftamenti iuftos
indicare,qui volentcs poftDominum venir^abnegant fern
etiplos, Scfumptacrucefuaquotidie,fèquunturilium.
Et quo vtriulque temporisiuftos, communisgloria fuper-
næ mane t retributionis, lapidibus ac lignis pretiofis tertia
eft fpecies aurearum adiunda laminarum. Nec cotrarium
debet vider),quod fupra diximus, portiçum qux erat ante
templum, antiquorum figuram geftare fidelium ; ipfum
vero templum , eorum qui poft incarnationis dominiex
tempus, in mundum vénérant. Porro domum interiorem,
regni ccelefti s gaudia, qux vtrilque iuftis dantur figu-
rare. N une autem dicamus parietes lapideos, antiquum
Deipopulum, tabulata cedrina nouum, aureas laminasv-
ttiufque in ^lis prçmia defignarexum idem parietes tempi)
8cinporticu, Sciniplotempio, & in^andisfândorum
pari fuerint modo, de lapidibus & lignis & au ro compa-
di. Multiplex namque eft in diuerfis rebus earandem re-
pe titi o figurarum .Sed & hoc dicendum,quia fuerunt Sc in
lege Sc ante feripram legem, plurinai qui legaliter domino
dcfèruirent,no occidentcs, non fornicantes,no furtum fa-
cientes,non falfum teftimonium contraproximuloquen-
tes,honorantes patrem de matrem,& diligentes proximos
ficutfeipfos, hi ad parietes porticus lapidéespertinebant.
Fuerunt alij, qui maiori perfedione.rchóbs mûdinegotiis,
Sc aftumpta ciuce fua.fcquebantur Dominumiquod Apo-
ftolus ferioit ; Ludibrut,.& ver ber a experti,infuper & vincula &
carcerestlapidatifunt, fe£tifunt, tentatifunt, in occtfionegladij
mortui funt.Çircumierunt in melotis, inpelhb. capnnü,egetes,an-
gufliatiyajfiifti}quib. dignus no erat mundus. Hi qui ante mani-
feftasatépora Euangelij, vitam duxere Euaogelicam,non
aliter acqj anteingreflùm tépli,tabulata cedrina ln porticu
fulgebant. Qups y tçofqj quiaidem regnu cælefte cômunir
tcrfquamuis in manfionib.difcretisjreapit,quafi porticus
tépli,poft lapides & cedrum, intrinfecus eft auto cooperra.
Galq,
9ti#
ustt.ir
S
D
lnLib. Regum lu . Cap. FL
Sunt in hoc tempore perplures qui legalibus contenu prx-
ceptis (qùx fupra cômemorauimus) fufficere fibi credunt
tantum,fiad vitam venire mereâtur:Suntalij jqui adpferfe-
dionemnôdefides, venditisquxhabentomnib.fèquuntur
dominum: memores promilTi illius,qaod talibus in rc-
furredione nô fblum vitam, fed Sc fpecialem ptxdixit Ho-
norem eftè ttibuédum:^mcn dtco vobis,qtiod vos quifecuti eftis
me y in regeneration« cum federit filiushominii in fede maieftatis
fua fedebitis & vosfuperfedèt duodectm, indicant es duodecim trib.
ifiael. Hi ad parictem remplialbo.de lapide fadum,illi fi>.
. gurali ter ad cedrina pertinent tabu lata: vtriqyprxmia à domino
perpetux lucis, quafi auri laminas quib. dccorentur
expedant.Suntinadytis lapides pretiofi,lunt tabulæ,ligni
aromatici, vtraq; auro coopetta,quia 8C illi qui in lege Do-
miniimmaculatiambulauerant.&quigratiâEuangelijper-
fedeffifeeperanr,pariterxternavitaperfrauntur. \Oracu*
htm autem in medio domus in interioripartefecerat, vtponeret ibi
arcam foederis domini.] Hoc fuperius prxoccupando expofi-
tum eft: quia videlicet interior domus,fècrèta patriæ cxle-
ftis:arcafoederis dominum fâluatorem : in quo fblofoedus
pacis àpud patrem habcmils, defignaretiqui poft refurre-
dionemfuamafctndensincoelum, carnem qtiam devir-
ginefiim^ferat.inpatrisdextcracollocauit. [Porrooraculu i
babebatviginèi cubitos logitudinis, & trigmta cubitos latitudinis,
& tiginti cWttos altitudinisf] Quôd dicitur viginti cubitos
altitudinisjparietem fignificat cedrinam, qui oraculum,id
eft, (andalandôrumabæde exterior» fègregabat: ficut&
fupra diximus. Oraculum verovbi erat area, habebatvi-
cenos cubitos in lorigitudinc, Sc lati tudine Sc alcitudine,id
eft, per quadrùm : quia in fuperna ilia patriavbiregemin
décoréfilovidentoculifândorum, fola chatiratisdiuinx
ac fraterna negona per omnia fulgent : quod fèquentibiis
quoque verbis aftruitur.cum dicitur: [Et opérait illudatque
vejliuit aurepttriftmo.} Quod eft aperte dicere,qu ia fupet-
nxmoenia ciUitatis,gratiaeharitatis implèuit. j Sid&alia--
reve)isuitcedro.y ^Altère dicit thymiamatis quoderatante
oracüLunkDe quo pâülo poftfilbinfertut,'■ [$ed‘& totum alA
tare oraeuh iexit akro.] 'Vnde intelligi darut, qu od idem al-
taredt lapide qüidem fuerkfadum, & cedrô veftiruni, âè
dfeinde anroeooper-tumfignificatautem typice perfedo-
rüm vitam iuftorum ^qui quafi in vincinia oraculi finit po-
fiti,quiadefertis infimis deledatioriibus,de folo regni Sx-
leftis ingreflu, euram omnem impendunt. Vnde-bene in
hoc altari non carnes vidimarum, fêd fola incendeban-
tur thymiamata, quia-taies non adhuc peeCata carnis, Sc
illecebtas cogitationum in fè maëtare oplis habent , féd
tantum» orationüm fpiritttalium & cftleftium defiderio-
rumodoramenta, perignemintertli amorisinëônfpedü
fui conditoris offerunt. [pùmum quoque ante oraculumvefti*
uit auropurijftmo y&àjjixitlaminas clauisaüreisf] Domum
ante oracolum, prxilèntisEcclefix typum tenere diximus,
vbi ita redemptôris ftoftri amote flagrant us, Vt hecdutti
ipfum videre facieValeamus ad fàcicm» Vndëapte domus
hxc auro quidem puriffimo cooperta : fèd interpOfîto erat
medioparieteaboraculofèereta. Oracului^namquevo-
catur, cum vel diuinàhominibus vel Angelica allocütio,
cum fècretôrum quorumque reiielationô conceditur. Vn-
de bette ofâClilum in âdytis, hoc eft in interior) domofà-*
dumeft,qüla fupeniâ patria,^ Angélorum nobis vifîo at-
que allocütio, Sc ipfà Dei pra’fenifa reuelabitUn Domus
ergo alite oraeulum, auro Céda eft , qtfiâ petfedi quique
iufti in hacVita ,■ vbi tieedum palam de pâtre audite, id eft
needum palam patrem vtdeteqtieunt, hdem & opus iufti-
tiæ diuino ornant am oté: per quem plcnam Deicognitid-
nem mereantut attingere. Laminx auri quibus operta
eftdotfuis, operationCïfunt multifàriæ^pietatis, quas in
obfèqüium Vel-fiii creatôris,vçl fratetnxnécefTitâtis,amor
caftus’éxhibet. » Claui aurei quibus étant affixx laminx,
ipfà fun t pixcepta eharitatis, fiue protriiftà xtetnx clarifia-
tis* per qux in exercitio ftudioque virtu cum ne deficiâ^
mus, doriante Chrifti gratia * continemur. Vndebcnede
eifdem clauis in libro Paralipomènbn feriptum eft : Sed&
tkuot fecitaureos, ttaWfinguliclauificlos quinquagenos appen-
derenu Quinquagenarioliamque numerO,foletin feriptu-
tis remi llio pcccator um,&gratia Spiritusfàndi, & tequies
Bibliotb. Vet.Patr.T om.y.
xterna figurari. Et quinquagenorum étant fiçloram claui
finguli, quibus laminx auri affigebantur in patietibus domus
Domini. Quianimitum vetba coeleftia, quibus in
amore bonorum operum proficimus, & confètuamür,
Vertiam nobis promittuot peccatorum,g ritus , ratiam fàndi Spi8c
fàbbatiftimum in futuro pollicentür xcernum.
Et hi quidem funrclaui dilediohis. Sunt vero alij claui ti-
raoris*quibus incipientes quique Sc needum ad perfedio-
nem peruenientes, illecebrasvitiorum ,catnaliumque vO-
luptatum piortificant. Illi videlicet fertttones veritatis,
quorum iiiftituciotte carnem noftram cracifigerecum vU
tiis Sc concupifcehtiis docemut^quas haberë defîderabac
jPropheca, cum ait: Confige clauis a timoré iuo cdrties meas \ k
iudiciis enim tuis timui. Qui rurfùm ad pèffediôfa perue-
niens* dicit dé clauis diledionis: Mihi autem adljarere Deô,
bonum eft. [Nthilque erat in templo quod rtoh auro tegeretur. Sed
& totum altareoraculi texitauro f) peaurata eftqüi’ppe porticus
ante templum, quia patres véceris Teftamentl, Dco
pet charitatem placuerunt. Ôeaurattim eft ipfum tem-
plum, quia eadem ipfàcharitas Deidiffufieftirt cordibus
nof Iris, per Spiritual làndum qui datus eft hobis. D.ëau-
rata ëft domus interior* quia in füpernapatiia folachari-
tas regnat. Sed ibi eo venus & fèëurius, quo præ fens ipfè
Deus,qui eft chatitas,videtuf. Ibi eo céttius,quo ipfè mediator
Dei & hominum, qui folus paternoràm eft con-
fiiüs fècretôrum, velueartaTeftattienü fèmper afpicitur.
Quod autem c^énacula quoque teda funt auro, adeun-
dem fènfum refpicic. Sicuc enim interior domus fànda
fândorum vbi état area,intéinam fkhdoram vitam in coü-
fpedu fui conditoris & rèdemptoris fignificabac, iuxta
illudPfàlmift: Abfcondeseosinabfconditovuitustüi, àcontut- j
bationehominum: itacoenâculaihalto, ëahdemvitam,hoc
eft in coelis éfle , & non in hocmundbdèfighat, dicente I
Apoftolb ; Quafurfum funtquarite, vbi ‘thriftus eft in dexter a \
Deifedern. Qjtltfurfum funtfaptte,non quifuper ter ram. [ Et fecit
in oraculo duos Cherubim de lignis oliuarum decem cubit orum
altitudinis. Cherabifti ficut Prbphetâ IezecKiel âperte déclame
, Angelicx dignitatis vocabulUm eft : numeroque
fingülàri Che)lib dicitur, plutali Cherubini. Vnde aperte
in fignris, Cherubim qui erantin oraculo f à d iAngelica
minifteria qüx conditori filo iri coelis fèmper affiftunr,
pofluntihtelligi. Qui redede lignis oliuarum fàdi efîè
perhibentur, quia nimirum virtu tes Angelicx gratia Spiritus
fàndi, né vnqtiam ab amoré Dei àfefcaht,vndæ funt.
Decem autëmfùntcubitorüh^altitudinis , quia denario
vitx xternæ ftrauntur, habentfes inuiölatarh in fè fili «ort-
E
fifaUtt,
P/at. 7t.
Rsm. j , ' !
j I i
Cslof}. .
G
ditoris imaginem fetuatam * perpétuai fàndicatisexiu-
ftitia&véritatê i quamin piima côndiiiohfe percêpérant.
Denarius namque decefti obblis confiât, & çontinerein
le nomen régis &dmagihehi cbnfiieuit. Quapropter Sc
figutx tegni coeléftis aptiffime Êpngruit, vbi & Angeli fànd
i ad imaginem fiii cohdifbtis ad quant fadi fimt femper
manent, &eleftihominèsiftiagiriem quàm pecCâtl-
do amifètant, recipiunr. (Quinque cubitorum ala Cherub
vna y & qltihque cubitorkmalacherub altéra * idefl decem cubitos
habent es a fummttate ala vfque ad ala alter ius fummita-
tem. 3 Alx cum in fândorum hominum figura ponun-
tur, virtutes figttificànt eorum, quibus ad coeleftia femper
vblaré, atque in his cotiuetfàtionem deledantur habere.
Cum vero infîgfflficatiottemAngeloram ponun-
tur alx , quid aptius quàm gratiam demonftrant perpe- ; H
tux Sc indefediüX felicitads eorum , qui fèmper in coe-
leftibtis in minifterio fui perfiftunt autoris ? Vel certe quia
lèuitate f^ritalis naturx fimt prxditi : ita vt vbicumquç
Voluerint ftatim quafi volando periieniant, & hic cuni
aüs figurât», &Prophetis fiintcùmalisoftenfi. Beneau-
tefadicitur, [quta qu'mque ciibitorumfuent ala Cherub vnay
& quinque cubtmnnt ala Cherub altéra y] quoniâttt virtutes
Angelicx legem Dei qux in quinque libris dèfctiptaeft,
indefeiîa deüotione cuftodiunt: diligendo videlicet Dominum
Deum fîium ex omnibus vitibys fids', & proxi-
mos tanquam feipfos. Plenitudo enim tegis,chantas eft. Pfô- RomAi"
ximi autem eorum, & ipfiadinuicem, fiint Angelici fpi-
ritus, &homines eledi eorum xqui concilies. Cherub
vnus Sc Vtraque ala, eiuidem menfurx perhibetunquia vi-
Sss z delicet