A
Profper.
aPtofc.ex
'quo. ?
Profp.lib.i.
de vócat. -
B,
gent.c.24.
exccxpraGe
lelp.adprio
raj.dubia.
bHucufq;
exPtolp.
lib.3. vit.
M.S. Male,
accëfiónis..
R0m.ie.i4
M.S. pluri-
Heb.n.6.
'■* Profper.
I Rom.8.24
I D
IXom. 8.IJ.
1 Rom. 8. ilf.
,i.Cor,9.io
Z90 Halit garij Epifinpi Camefuccnfis
dum quoi undam opinionem, nihil aliud fit vita contem-
platiua,quaTn rerum latenrium, faturarumque notitia:*fiue
vacatie ab omnibus oceupationib. mundkfiue diuinarum
ftudium litrerarum,non videtur quid impedimenti làn&isii
làcerdotibuspolfir afferii,quo minus ad virtutes nequeant
peruenire,quorum cura eft, ab occupationibus mundi au-
fugere,&diuinarum ftûdiislitterarum inhærere. Qui n on,
torpent orio,lèdinlîftuntperfe&ionis luæ negotio: Verbo
Deiinfatigabilitervacant, làpientesveraciterfiunt: ccele-
ftia lapiunt: cerrt na delpiciunt : obediences inftruunt.lan-
^<ftis virtutibus , quibus in dies fingnlosfiant Deo propin-
quiores,ini.umbunt. Quæ vita,pej: fi4em,&fpem,inpræ-
lenti incipit fxculo, fed in futuro permane t cum Domino.
Defide.
C A P V T II I . '
F Ides vero iufticiae eft fundam en cum :quam nulla opera
bonapr®cedunt:ex**quaoinmaprocedunt. Ipla,ndsa
peccatis omnibuspurgaf; mentes noftras illunrinaf: Deo
réconciliât; cun&sparticipibusnoftrænaturæcon£o<. iat:
fpem nobis futuræ remunerationismlpirat : Augetlirno-
bisvirtutes lan&as, ac nos in ëaritm.profefiione confirmât.
h Iplà quoque gradus f afeenfionis eft,per quamgtef-
fus omni s tranfeuntis vitae dirigitur : vterrores humanæ vi-
tæ transfugiat, & ad cceleftia lecurus per uen iat, quam Sa-
cerdos nolle débet, vt doceat: & pop ulus credere éa,quæ
docetur,inteHigat:dicente Apoftolo: nifi credideriti.,non
intelligetis. Vn Je datur intelligi,"quodnonfide$exintel-
lechi.fed ex fideintelledtus exiftar.ac,perhoc,vt bçne agat,
quis intelligere ftudeat ,Sc vtintel igat, credat, debet do-
ârorEccleliæ prædLare, quod audiatcrediturus, quia fine
prædicatione.nùllus e. itauditüs feriptum c(liOuowodo au-
dientfine pradicante'i Verbum fidei prædicandum eft, vtaii-
diens credat,credensintelligac,& intelligent opus bonum
perfeueranter exerte atquoniam n e c O p e r a s i n e '
FIDE, "NEC SINE OPERIBVS FlDES SOLA IVst
1F i c at. Etideo, fi corde ccediturad iuftitiam, ore
autem conf efïlo fie ad làlutem. Qui autem non crediderit,
nonhabendofidem, nec iuftitiam cordis habere poterit,
nec làlutem.
Eft aucemfides,vt Apoftolus zis,Jperandarumfiubfiantikfe-
rum-argumentum nbapparentium. In hacenim teftinjonium
conftquutifun.t lene ,.Fidp inrelligimus apparataeffè fëjçlâ
la Verbo De i, vtexinuilibtlibus vifibinafièrent.Tïde*plu-
rimam bofiiam Abel quarn Cain obtain. Fide ; Enoch translatas
eft neyideret mortem. Fide, Abrahamobtuhtlfaac cum tentare-
tur, &quiaficut idem ait Apoftoliis, fine fide mpoßibileesl
phicere Deo. Etiterum; Fxfide igituriufiificatipacem habea-
mus ad Dejim per Dominum n 0fir urn lefiim Chrifium : per quem
& accejfusn bubemus per |idem in gratiani ißam, inqtiafiamus,
&gloriamuirinfpegl.ria filtorum Dei.
D:Spe.
C A P V T IV .
SPes d icitur, cum aliquid, quod promit« tur, cum non
videtur Iperatur,die ente Apoftolo: fpeenimfalui fatti fit-
rtius. Spei autem ,qu<evtdetur, non esijpes Nam quod vidée
quis,quid 1 perat ? Si au tem,quc^ non videmus fperamus,’
per pacientfam exlpeöamus. Et id eo ambufemns in fpeprofi -
cientes de die in diem, & fpiritufafta camis mortificem is.Nouit
emniDominus qui fiunt eius. Ex,quotquot[p'ritu Dei aguntur, hi
filÿIuntDeifiedgratia,nontiatura. Vnicusenimnaturafilius
Dei propter nos mifericordia fa«ftus eft hominis filius,vt
nos natura filij hominis, filij Dei per ilium gratia fieremus .
In adluali quippe vita in qu a , per quem peregrinatur Ec-
clefia,fides, & fpesfuntadipilcendæ cum catitans laude.
Vnde Apoftolus ait : Nunc autem manetfides, fpes.,&caritas;
motor autem horurn èïlcaritàs. Et ideo maior; quia non
cum mundo tranfit perituro. Sed hie incipit, &
permanet in futuro.
' De CAritate.
C A P V T V .
I Am porro caritas, quam duabus iftis , id eft fide, ac Ipe
maiorem dixit Apoftolus:quanto in quocunq; maior eft*
tanto melior,in quo eft.Cum enim quæricur,vtrum quilq;
homo bonus fiçmonquasritur quid credat, autlpçret:fed
quid amet.Nam,qui reifte amat. procul dubio r e â e credit,
I &fperat. Quivero non amat, inaniter credit,etiamfi fimt
vëra,q,uæ ci ediqinaniter Iperat, etiamfi adhéra felicitatem
doCeantur pertinere,quæ Iperat.-nifi hoc credat , & Ip ere t,
quod fibi petenti donari polfic,vt amet. Per caritatem igi-
tur bona omnia iuftificantur, quae creduntur,ac Iperantur.
* Quam exÖéllentioré vitam Apoftolus nuncupat': ad qua
non pedum via,led mórum,eft alcendendum.Quia caritas
éft re&a voluntas ab omnibus terrenis, äc prælèntiby proffits
au,rfa,iunóta Deo inlèparabilicer,& vni ta igni quodam
fuiéti Spiritus,nullo vitio mutabilicatisobnoxia: Supra o -'
mnia,quæ carnaliter diliguntur,excella, diuinæ cotempla-
tionisauida: in omnibus lèmperinuiifta: mors criminum:
yiiavirtutum. Quam F idescpncipit;adqüamipescurrit:
cui p rofeâus omnium feruie.fine qua,nullus Deo placuit:
cum qua, nec potuit aliquis peccare,nec poterit. Haec eft
caritas vera, germana, perfeóta, Sc omnino via,quæ ducit
pér lè ambulantes a^kpatriam,quia ficuc fine via nullus poterit
peruenire,quo tendit. Ira fine càricate^ quæ diétaeft
via,non ambularepolïunthomines,lèd errare. ■ * Vnde A-
poftolus inquit ; caritas, pattens ell, benigna ell, non amulaiur,
: non agit perperam,non inflatur, non eHambitiofir, non quant qua
fitafunt. Et iteruni: Omnia puffert-.omniafperat,omnia fußinet,
. eos autem,in quibus faerie,omnibus his bortis,quç habet,
impéttit;Et,quid illiselïè poteft in hac vitaperfeâius, qui
tantis abundant,cari täte in le régnante, virtuti bus ? * Qua-
propter caritas hic quidem in prælènti neceftària eft, quæ
nos lèparat à diabolo, purificat àpeccato,réconciliât D e o .,
Sed in futuro perfedla eric, cum perfeiftos, Deo,à quo-eft
donata,con.unxerit.
^ Devirfute.
C A P V T V I.
TpOrro anteqi^cm de principalium virtutibus quatuor
A dicatur ajiquimprimo indagatione veritatis Iciic opôr-
^tet,quid fit,au t quare vittusdicatur, quæ in tapto nominis
l^ræcellit honore, v t nulla, quamuis yideantur reôta, fine
virtute,Deofiant acceptabiliav
Virtus namque omnis lànâra res eft,diuina,incorporea,
prorlus,atque mundiftima : quam mentes inquinatæ non
in quinant,lêd iplà inquinatos emaculatrcuiusparticipatio-
ne ^firmatur infirma,lùfcitanturmoï tua,lànantur infirma,
corrigunturpraua,reÇonciliantur*aduerlà. Hanc non habet,
nifi Deus,Æcis, cui dederit Deus. Quæ^in animo habitat,
led animam,corpulque lànftificat. Ad quam,nu! his ac-
cedit inUitus.-qua nüllus amittit i-nili propria völuntate de-
ceptus. De qua rurfum alias dicit’ur.* Virtus quoq; animi,
habitus eft naturæ, deculque vitæ, ratio morum, pie taris
cul tus,diuinitatis honor,& æternæ beatitudinis merifüm.
C uiuspartes funt,vt diximus,pxitkipales quatuor; Fruden-
tïa, Iufiitia,Fortitudo, T empenmtiai
De Prudential.
G A P V T V I I .
PRudenriâcftrerumdiuinarum, humanarumq;prout
homini datum eft, leientia. In qua in tèlligen dum éft,
quid carendum lit,qtiiduefaciendum. Vnde Plàlmifta lo-
cÿ.muv:Diuerteàmalo,&facbonum. ' Q u ia, nullanielior Ca-
piencia, quam iplà, qua Deus, lecundum humanæ mentis
moduluminteïligitur, & çimetur,atqueeius futurum cre-
; dii;uriudicium;vbibona boni,mala vero m alipromenro-
rum qualicate recipiunt.
Prudêntiam igitur, & làpientiam plerïq;in indagatione
verij& inuentionéëoftitiiimt. Propterea quod nee làpièns ^
dici reâ e poflitjCui deeft prüden tia, neeprudens, cui deeft
làpientia.Quapropter fi nihil aliud prudentiæ, ae làpientiæ
munus accipi t ur,nili inquifitio,&cômpræhenfio veritatis:
qui veriratçm prudenter quærere, & làpientef inuenire
Ê
Auguft.
Ptolp.l 3.in
&init.i4.J‘
i.C or.ix,
b-
Proipet.
ExPIofp.
üb. 3 i'y it.
cont&ii.
F
*Hucufq;
cxPzofp.
cap.13.ibid.
ï. Cor.\3.
Hucufque
ex Ptolp.
ca.i4.ibid.
G
fFpite,ptin
cipalibus,
id dftiCaidi-
nalibus..
«rrofper.
ExPtofp.
^ib.3. vit.
^.Profp.
fo rm a n tu t
infonnia.
*auctfa
^Profpet.
Huculque
H
pfithi-vËxProfpibid.
c.as-"
potuel
l l l i I
j ' DeFirttitibu'S, L tbflL
potucrit,is prudéns ,is làpièflsiure vocabitur.Et quidqüid; Ar lantdi'nri.i fiierir dilîinrarnm îd tmnm UÜiîl
,2-91
j * Piolet.
lin {an^yitij..
[ Jâ.ccaîone
ï. ib i.
e •;
E fc Hùcùf^J
d Hucufq;
f ex I’rolp. ■
||ib id .V (24.
de prudemia fa er iq dilp^ tiu ö , id tötum dèifapiexitia p o li
, & ,A'
Q q i e f|dp ru d en tii ^^ partici^adófi’é^pi ü'denfós eftedi^
Deofüö n'ópedibusi fedlandH’s moribüsappropiiiquant;
exeaparte, qqafuntDeidohö prüdêri'tés, nee fiiqperlire
poftifiitjnccaliehö péteatö; Éxéoaütem,'qüodhecciiim
ita eft eömm perfeda prudentia, ficiit érit ui ilia vita , v bi
pefétfte viuenribüs vlluserior omnino bbreperènoh po-
térir. Etiam prudèntes aliqitoties pefecatis fallehribus ad-
quielcunt,non yoluntate deprauati jfëd humano errofa, vt-
homines |apfau<?c adh uc to ra p ai den cié f|c.jfapien t & per-
feftione pècfetfti, ficu c i bi erunc', vbi nécignbïarealiquid,
necpeccareiampöïïnnr. TaresDomiftusinE^^^^
ri pnecepit diccii• iFjloteprudentesfic-atfcYpcntes, & fmplices,
ficutcolumba,(]ui3i nec fimplcescircumuebire aliquos piofi
lb hr:iiët pfudéntèSi l^ejfrcdmüeniri pcrniïrcu n t, Quapdp-
quidéfii b é c yi btu's hïti Idum a'^fiö lec'tiïansï ac mtrhd&Iis.
piaden ti* diftat: quód illud,comim pïtlana': h«ecverö la-f
nat^vicia,dcéeüiQ,necor-ru;)fÉa,:acficoi'pniËus,quibuspó-;
teil pródellè fedinar yeracirerpnjdensi vt eius mentis oni-
niufa'c qüi péreufa D oihinaadquimrimtjfrudus accrefl
p rilden tia, qüce principalis ëftvirruS; pti'mp ponèretur ih
ióCo,i^ftacqüö<|u'è}cjuidfit Iüftitia,a^erire.
Deiujlitia.
c !a , p v t v n i ; '
«Vftrtiaeft animi.pöbilitas > vnicuiqiïe rei projiriafa tnJ
^u^njdigm.tatem.Jft lu^diufaitans cultus, & humani-
tatJS iijra', &: iufta indicia, & 2quicas torius vit<£ cbnferua-
chtïC^deiiIm'iuIlm^ Deum diligere.eiulqueman-
'^aracuftpdir.e? perquem,diimnqh fueramüsi creatifii^
ln usjd'u m pefaitifaunuA ,rea^eatifpmusi& a lètu kure dia-
bipji$a, 1 beralti: Qui né.bis’ omnia bóna, qü* habenius,
. cbhceHïtj . \ , v. \
. Ipfa qyippê fa ft^ r^ iQ ^ b lI ir^ 'd icifa r iuftitia.qüafiü:
ldfti>quiearnfaerihtoperari. /iÉxquamanatjequitas,qua:
hes fade, , iioftras ëftp
dicamus Nec g^erilnirrianönös
, hato, elFe eredamus. ' ■
Z- QiiapToprer li ih hacyita ihftitlam Cohamurimplé-
re,cuiUsiuftitisöpusprdprium fua cuiip.ietribuére, D eo
hos;a qi !0 fumus ia t lï, réddarhus, hë’c ddminari nobisba,
quibirsdumus nathralitetpripöfiti perm'itramüs. ï)pmi-
h ér ür v iri i | ratïó:fii b iitiat u ir^örp lis anhn ö‘,ariimuS Lnebfèè
implata efthomini> iu llicia, cotacj ué pérfeclio.c
( DeiitKiciaradhutfouteprocedunt, libéraJitas, benefit
céritiaj, caritas, ^ cerela hifiufiticjdi, quïbffs inliltipliciter
iikiari homines poiïhnï-. Liberalital eft qua'eciam ineo>,
qnihShüindigerëvidentüE', exuBerat. In qiia liberalitaté
reifamiliaris ponmiïamplitudo. Bëiieficentïa: mültaluht
dpera,quibus iieceffitdtilaböraritiiihi, mifèricór'diterfuB'-
ucnitur: & de tcrreiió c'énlh regtti ccbleftis ha:reditas cöm-
p aiatuc.d
- - Defortitudinè.
C A P, V T IX*
'RW h id o e ftit ia gn a ah im ip a tie fitia ; Sclonganimita^
A . & ,v id oria copira
ömrdtim vit.ofam gener^.
Aijimi igiftir'fóaït.udo ea debet pullafa molèftiis inconcinutlSlal.i gpie ,r'mq uan*e naot,nrl fèi>d.
'fh.boq üi.n1' lf^t ^in;l^p>üe!tuuPat'c^jijiidll e ,^me mceabltoisruremrp f{eupti^ednttüicaumtn fbraatcig , aat>,
riartiuvfa:ha';interproeèllasangentiujnpreiruran
inimicitias, & damiiapralèntia,atque mu dmpdas perle-
quutiohés,ihiatigataperfift:at.; Ëo$autem, quosadtole-
raftciam paffiönumForcc;s Deicaritas, reddi t: nulladeleifta-
pó carni^niilla Toluptasmale blanda cqrf umpit,quia anj-
‘ni faEtitudp ab illp eft nqbis ,, cui cum Prpphetacanta-
^ortiïüdo mea f^rlatfS mea Domimts, & fallus ell mihï
in f du tem 1, For rittido no lira eft, quia itahos contra omnia ■
vitiâinùivfta-pfÔteiftionecorrdbôrat^vCanirnum hofttum
û cc blandadiftbluan* ; héCaduériadéiiciant} &tunclaus’
hdftra Dominus fit : fi non npsdemuheribus D e i, lèddi-^
ninain nobis cupiamus mimeraprædicàri. Et vtiqueani-
mi fortirudo barxi delpërandi ignauiam debet.excutere,'
quam iâiftantiæ. contraire, e E t‘<|uid hac fortitudine me-
liu s e ft, quamdiâbolumvincere , ómnelque eius lugge-'
ftionësfii perdre j) Sc aduerlà miiridi pro Dfei nomine forti»
tertoleraref
De temper antik.
C À P V T t ip
TTEimperantia efttotius vitaemodus, hè quidnimis ho^
A niovelameH velódiohabeat, ïèd ömnes viræhuiuÿ
varietates cpnfiderata temperet diligentia. Vnde quiJ
dain Philolpphörüm ait, apprime in Vita c flèv tile , vtne
quidnimis.
Temperantiàigiçiirtenipefantem faq(t, abftinentém,
pareum^lobriiunhjiqderatu.m. pudicum,tacitum,fèrium,
verecunduna'Hæcvirtusfijnanimohabitatylibidmcs.fre-
natjalfedustemperattdeifideEialànôlamulciplicat.viuolà
çaft:^at,Orhhiainrranoscohfuft,ordinat:'oEciihata<:orro-
bdraCjCogitaiionesprauasremouet, inlèritJanólas, igneiri
libidino|æ y olupça cis exftingui t : omnemque infamperan-
tiam nóftram ad höneftum m'odum redigit in cibo ip fo ,&
potu;vt çoncelitiftmüs appofiris; v
T èmpëran’tiæ eft,quod reuerentiam lènioribus exhibè-
! müSjæquale^getmanimsjionoramiis : iunioribus gratiam
paternæ dilectionis impendimus. . .......
ƒ Itaque^'d:fficileqfadéfaeft|iómma virtutum, qiia»
ex i ftis quatuor pafacipali busprihiitur, oftendere. Verun-
tamenhbcnollt, &tenere debemus; quod iftæ virtutes;
quàtu.or,yelcimnes,qu^exiliisèxiftant)donalùntDer. -Et
quod hullüs èàs habet, authabuit, velhabebtt ; hifi cui
Deus, qui éft virtutum omnium proprietas,&origo con-
tulerit; , /
, b Principales ergo quâfaor ellè virtutes , non lolufa
Phiro^pni.khtiùnt, ièd etiaim noftti cbnftntiuni;, quia,
quaterriarium numerùrn perfe&ionis làcratum pehenuU
lus ignckat.Siquidëm torus orbiS,oriénite,occidente,aqui*
lone meridie.q^tuor terminari partibus ihuenitur. Et
: îplè'Adafa ; qui èSaumani genenl pater, vel generale ho*
pfaen,qüod diciturhorho.quatuôr literis expUcatur.. Cor*
pus qubque quatuor elemetitis éxftrüâum ^qpaternarij
numérîm lé continetftcramentufai Ipfius etiam ânirnæ
quatuor elle affe(ftiohfes,quibus vel ad bona Vtimut, vel ad
malà. Qhatuoretiam flunîina, quæ de paradifi fahre pro-
Ceduht,vel qaàttior Euàngplïai Et ideo virtutes iftæ, quæ
tantum continentperfèâionis in numero »«folicite confi-
derate debemus , quantam lànélitatemconférant animo
Chriftianö:& c^üam nihil peffaiftibhis ¥ Vnqiiâm fit, quod
in iftis virtutibus non fiti Nam fiprudentiaprudentem,
Iuftitiàiuftum, temperantia temperantemfacit:eo quod
prudenter, & iufte, &foftitér,actempetantefagit,nihil
éft, quod pöfat elle perfeiftius. ï Quapropterficutexele-
mentorum numero quaterilarij compago mundi, neônon
& corpora humana perficiuntur,quiDusinlùnt venæ,nef-
uique,a.c cætcra^ Corporii^vtilia. Ita principalium numéro
virtutum omiiia quæcunque redteviuendi lune infticuta,
nemo quis dubiteteftè^onnexa.
Hæc finit enim à làcratillimis viris virtutes æXpolîtæ,
quâsfacerdotes Domini, qui iura tehent Eccléfîæ.nec non
ligandi, atqûéfbfaendihabentespôceftatem, intentede-
bentintelligere, ac frequentiusprædicare.vtpopulusca-
reac vitiis?ÔÏ opitulante fapërno adiucorio cottetur pro. viribus
qui,' que inhærere virtùfibu s. Saris,ÿt opinor,ex tri-/
bus gradibuSjCoelèftiura Icilicet, Fide, & Spe,& Càritate;
necnon&vircuiibus quatuor, quibus ad culmina virtutum
afcenditur,eft difputar üm. N une iamqualiter vn u m
quodqUe iudicio làcerdotali purgandum fit virium,
breuiter eft Jhlèqüentis operis lib ello ,
inferendum.
, txplicitiib.ll.de virtutibus.
Hucufq;
xProfb.
ibid.c. 20.
f Hücufqj
hSequen- ;
tia ex Profit
Frofp. vf-
quam fi.
i l ] }
1