•tp»
Sdpi'ô,foflavrbem muniuk^vallurnfiidibiis præftroxit,& j
fie bbfidionèNu'maritihbs .cbntriuit. Igiiùç. con clu fi-diu
Namahtinij.&Lfamecraciaci, deditionemfùi obtulerunt,,
fi toleïabiliaiubcrentur Sæpe etiam brantôsi'uftæ pugnas ;
facultatem, vt tanqüàm virismôriliceret,vltimo omnes
duabus fi\bico bords eruperunt, larga priuS potiohe-yfii
nô,vim cuîüs feraxis locus no eft, fëd fucco tririci pçrar-
tem Corftedb> quern fuceürn à calefadeiido celiàm yoy
cant. Haç igitur potione poft longam fameni recalèfcen-
tfes bêllo fefeohtulerünt.' Atrox diü certafnen, 8c vfque
ad pericùlUm Romanorum fuit, iterumqùe Romani pu-
gnare le aduerfùs Numantinos fugiendo probauifient,ni-
fi fiib Scipione pùgnallent Nurnantinï mterfédis fùo-
rum fortimmis » beilo ceditnt. Compofids tamen ordi-
nibus non fuperantes, nec ficut fugientes in vrbe.m re-
uetruntur. Corpora interfedorum ad fèpulturam oblata,
accipere nolucrunt. Noiiiffimafe delperatione in mortem
omnes déftinàri, ckùlàm vrbem ipfi iiitrbrfùm fiic-
cenderünt, curidique pariter ferro* veneno, arque igni
confumpti funt. Romani riihilex bis penkus habuere yi-
étis, præter fecùritatèm fiïkm,nequte etiam euerfà Nur^
manna,yicifie fe tnagis Numantinos ,quafn euafilfe dixe-
runt. Vnum Numantinumnon vidofiscatenatenuitcà-
ptiuüm, vhcle triumphuni dedèrit^riobÿiclitRomaaurüm
velatgentUmquodi^niiùperefièpbtuifrerquiaapudpaiiperes
non fuit; arma & veftem ignis abfümpftt. Igitur de-
leta Niïmanria, cutti Scipio paçem componefet cæteris
Hifpânias ciuitatibus, qüeridam Cèîticufti ptincipem.Ty-
, refùm nomine confùluit,qiiQ opéré Nntftântia prius for-
tirprrèpügnans dufaret,dum quatuor miîlia Niimantino-
rünfaduerfii* XL-milliaRomanorum diudimicareiit,ac
: fepius vincérent. ;'iC ^ :ii^bndi'tfInui'^Cbncp'rdia hoc
ègitiQuo etiaih tenipore AttalusHumënis filïus moiiens,
per teftainentüm populùm Romanüriiimpdrib Afiæfiic-
cedete hæredem iuflêrat. Hinc itaque Licinius Ctaflùs
C b b fiil& Pontifexrnaximus aduerfùs Arifionicum,Attà-.
li fratrem, qui traditam per teftamentum Rpmanis A-
fiam perùalerat,cum inftrudilïïmomiiÎQSexercitu3præ-
tereà magnis regibus * hoc eft» Nicômediæ, Bythinia:»
Mitridate, Pbriti & Armeriiæ>Ariarater CappadociæJPhi-
loménæ , Paflagoniæ , eorumqué m&ximis copiis adiu-
tu s , conferto tamenbeilo vi&us eft, & cumexercitu poft
plurimam cædem in fù gam ad o : ipfè iam circumuentus
abhoftibus &pene captu5eflèt, virgam qua erat vfiis ad;
equilm in oculiun Thracis impegit. BarbàruSvautem
cum ira & dblore exarfifiet > latus Çraffi gladio tranfiier-
berauit. Ita file excogitato generamortis 5 effugit dede-
cüs&ièniitutem. Perpènna conful,qui Craifo fuccefle-i
rat, auditamorte Cralfi , & clade exercitus Romani, ra-.
ptim in Afiam peruolauit, Ariftonicum recenti viétoda
feriatum iipprouifiimbello adortus, nudatumq; omnibus
copiis, in fogam veftit. Gumque StatbniGem vrbem, ad
quam ille fugerat,obfidione cinxifièt, cruciatum fame ad
dédi’tionem coegit. Pèrpenna confiil apud Pergamu m côrt
reptus morbo diem obiit. Ariftonicus Romæiuiïu Senatus
■ in car cere firangulatus eft.
Quo irt tempore conjpiràtio feruorum longe, Uteque eßhrbuiti
&mox à dominis feu Romanorum confuLbuspants adatti, dele
ti funt. Quo in tempère Ætbm vitra wodum info lit os etto-
muit ignés,& in Apbrica locuftarum magnitude mari iiH-
merfaad littustfe reuoluta-, nimiam corrupto
aere peßilentiammortalibus
-, ■ ineußit.
' e A P. V L -
IGitùr conlpirario ièruorum in Sicilia longe lateque
non modicam cxcitauit tempe^hte^:, In^icilia quir
dem,dum quadam infolentia dominum obtinerent,male
àdeptum lerui, Pifo ebnlul V I I I. M.eorumpatibulisaf-
fixjt., Gui fucccdenô Rutilius, vitra X X i M. ex rebellan-
tibus feruis trucidauit.r,Qui tamen prius obfidibne cin-
6ti, tanta neceffitâte compulfi fiint» vc. cadauera fuorum
deuoraréntfociorû.. Nam 8c Minternis C CGC Jb .fe rui
in crucem a â i : & Sinueiïa ad I I 11 M. iêrudrum àQvJ
Metello oppreflàfiint. In metallis quoque ,Athenien~
fium idem tumultus leruilis àPericlito prætore difeuflus
eft; Apud Delon etiam ferui nouo motu iutumefeen-
te s, ab oppidànis prouenientibus preffi fiint. difiiem
temporibus Cicero naftitur, matre Eluia, patre:eque-
•fttis ordinis,ex regio Vullcorum genete. Turpilius co-
micus.lènex m oritur. Quibus etiam diebus Æthna va-
fto cpncufià tremore exundauit igneis globis. Rurfuf-
que alio dieLippara Infiila, & vicinum circa earn mare
intantum efferbuit, yt vaftas quoque rupes^dilïbluerit,
tabulata nauium liquefââis cèris extorruerit, exanima-
tos pifees fup erpatante s que excoxerit, homines quoqùe
nifi qui longius potuerunc diifugere, reciprocato anhe-
litu calidi aeri s aduftis introrfiim yitalibus iuftbcauerit.
Locuftarum etiam in Aphrica tanta vfsefterbuit, v t non
Iblum virétîa quæque confiimereht, verùinettàm amaros
co.rtices atqüe arida ligna prorodetent. Sed repentino
arreptæ vento, arque in globos coaftæ, portâtæqüe diu
per aéra, Aphriçano pelago immeffie fimt.Harü cum-im-
nienfbs aceruàs,longe vndis vrgentibqs fluétas per ex-
tentalate littora prppulfifientiterum. nimis arque vitra
opinionem peftiferum odorem tabida & putrefàôla congeries
exhalauît. Vnde omnium pariter animantium
tanta pèftilentia confècuta eft, vt auium, pecudum, ac be-
ftiarum corruptione aeris dillbluta; e ft,& putrefedtapaf.
fîm cadauera vitium corruptionis augerent. A tvero Quanta
fuerithpminum luès, ego ipfedum referp toto corpore
perhorrefco.Siqutdem inNumidia, ihqua tune Micipfà
rex erat D . C C C_. milia hominum, mortuafiint,circa p-
ram vero maritimam , quæ maxime Carrhaginenfi atque
Yticepfîlittoriadiacet>pluiquam C C . miliamilitum,quæ
ad prxfidium totius A phicæ ordinata fu erant, extin âa arque
abralàlunt. Quæ clades tam repentinaactam violenta
inftititjVt tune apud y ticam fiib vna die per Vnam portam
ex illis iunioripus plufquani M. D . mortuos elatos
füifle narrctur.Ifidem temporibus Antiochushô contentas
Babylonia atque Ecba<ftana,totoque Mediæ imperio,
aduerfùs Phratatem Parthorum regem congrefiùs & vi-
6kus e ft . Q u i cum in exercitu fiio C . M. armatorum fia-
bere videretur, C C . M . amplius calonom atque lixarum
immixta cohortibus, feortis & hiftrionibus trahebat. I-
taque facile ab vniuerfo exercitu fùo Parthorum viribus
comprefïùsinteriit. Eodem témpore Ptoloman Alexan-
drinorum regis mifèra vira mifèriorem vitæexitùm dédie.
Is .etiam fororem fîiam ftupro cognitam ac deinde in ma-
trimonium receptam:nouilfime turpius.quam duxit,ab-
iecit. Priuignam yero fiiam, hoc eftmliam forons & cen-
iugis, coniugemàfciuit, Filium finira, quem ex(orore fù-
feeperat, nedijbh & filium fratris occidic« Quam ob rèm
tautis iniertus parricidiis, fatftus execrabiUs ab Alexandri-
nisregnoq>ùlfùs eft.
De lohan n e flju Simonis, 'qui Hircanus eft nuncupate : qualf
iërplurefâuttates Syria,atqueSamaritanorum, Idumaorum-
que ceperit i bellis etiam projperegefiis,fiimma cum pace,felicL
tateque confetiuit. Quomodo etiam film eius Anfiobulus, qui
. primus pd ftreuerfionem iadaici popuü de Babylonia nonfen
regium vfurpauit,matrem, fratremque Antïgo-
mnt06cïderit,&ipfe vix anno expleto*
inregnodeteftabilhermortuusfit.
s y.y-vv.
" :c . a p.
P3Jolomsçus Rhifon , qui & Sorer, annis X & V I I . A
reædificæ-ibne verotempli, annis C C C . L X V I I .
Iohannes vero filius Simonis Iudæorùm dux&pontifex
erat. Q u i aduerfum Hircanos belhim geréns, Hircanus
eftfiuncupatus. Is namque yc patemo potitus eft honore,1
&JDeo fàcrificia reddidic, vclociter Ptoîomæum petit, qui
matrem, firatrefque v indos fècum recinebat, & patrem
eius •Simonem neci.dolo in conuiuio tradiderat. Dum-
que aggreflùselîèt caftéllum, in aliis quidérebüs fijperior
erat,ibfto auteiiidbloriçedebat.Ptôlomæus etiam quoties
prèmeretur,.matrem eius fratréfque in murum produdtps,
palam
r th ro» . torn. 1.K Liber V L
^[^vrpoflèntconfpici,verberauit,c’bfquefè prarcipica-
tùrum,n«r quaiw primû r ecederet^uinirabotsc. V nde Hir-
caiwini qiùdem plus timor ac mifencordia qitain iracundia
commouebat. Matet vero eius nihil plagis aucintentane-
cé percer rita,,manus præ tendens filium precabatur nevel
fuis fraâusiniuriis parceretimpib^Siquidem ipfàmortem
fibi à Ptjplomæo propoficam,immorcalita:te duceretme-
liotem, dummodo file poenas eorftm.quæ in domo fùa eô-
tra ê s admififTet, expen.deret.Iohannes ante nunc obftina-
ciam matris cogitans preces eius audiés,ad irruendü im-
pellebatur. Modo verberari eam,lacerariq; confpieiens, eh
Smjnabatur to^ u i^ p lp rep k jn iis e ß it.. ©bhæcatocem
diu tradia obfididne, feriatùs annus aduenit. Qgemfepti-;
mo quoque orbe apud Iudæoscefiàre moris erat,cxem-
plokptimorumdierum: &obhocPtolomæusoblidioniâ
requiem naâus ^ fratribus Iohannis vna cum matribus occifis,
adZenbneita confùgit, qui Cotylacogiiominacùseft
Philadelphias tyrannum, Antiochusautem ob ea,quæper |
Simone m palfus fuetatsiratus,inludæam duçit exercitum. ;
Ibiqi adfidens Hierofolymis Hircanum obfidebac. Ille au-
tem parefàbto lèpulchro Dauid, qui regum ditiflïmusfue-
' I f f
^erfbluitiquem plurimum amabat, quemque habebat re-
gniparticipem. Nam & hunc interemit,addaiäus ctimina-
tionibus per malcuolos regnieompofitis. Ariftoboliis ve:
ro poft necem matris .atque Antigonifrätriis dignifiSmo ac
crudeliffimo vifterum dolore tortus|deteftabiliter mori-
tuc.cum n&nplusanno regnaflet.Vxoryero eiusfratrum
vinculisdifTolutis,regem conftituit Alexandrum,qui*tate
maior erat, & modeftiapraeftare videbatur.
De readificatione CaTthäginis, & de feditione feruorutn ortaRomaßte
libertatisrqualiter etiam GaRi All,brogenfes,& Galli
A ha momm a Romanis viäi atque deUti funt.
Tuncque mendim Mthna Can*
nenfes afflix t.
C A P . V I I I .
QVibus etiam temporibus iubente fenattt, Carthago
iterumreajdificatur,annoXX 11.poftquamfucrattb-
ueria, dedudtis illuc Romanorum ciuibus cum femihis re-
pleta acreftituta eft. Rom± eciam feditio orta eft, quam
torom A iu b ch o periuafit.tre’centis ei.talcntis daris.ab agiofque publicos d .u id « e ,prominentes. Quptumultn
obfidione difeedere Atque vt l i a i inuidiam leuaret.fertur : ampUus raa m\a necata funt in « b e , cum authonbus fe-.
haepeewiu Hbcanusinftituiflèprimusxenodoéhia.qui- ditionum. Quibus d t e t e Metel us be&ndopetua^tqs
b ^ a d um u S ip e t e tp a u p e tum p e t e g t iu o tum .R u t -
S “ täm i„ S o Antbehus: contfa Medos belle, ! A llob tog a , Gallosmxta oppidum Vmdalium gmuifTimö
ciuitâtes Syriæ perrèxit, vacua? propugnacoribqs eile ra-
tus, quoderat verum.M.edabam quidem& Samagam cum
proximis, nec non & Sicimanj* & Angacizapr ipfe capit:&
iÉuper hic Cuthæorum geutus, adiacétia phanoloca incQlentm
, excplo eius quod eft Hierofolymis ædifteato capit.
Idumææ quoque non paucas alias ciuitates,&pterea Adohoftium
hoftefque contetriti diffügifienti x X. m. ibi Allq-
brçgum cæfà refecuntur, ni.Mà capta fünt. Eo tempore
Aethna mons vitra folitum exarfit. & tôrrentibus igneis,
fuperfufis, lateque circumfluentibus.Çatinam vrbem, fi-
nefque eiusoppieifitiitavt te€ti ædiuni cladis crtieribus
perufta, & pergrauata coitnêrent. Cuius leuandæ cladis
reon&Matêfan, I n â ^ m ^ v f t u e p i ô g t . a ^ j . v U caü&.fénatpsx.annotum v e fliga liaCarinenfib^eminunceft
Sebafteciuitasab Hetodetegeeondita.ex oflini
earn patte cpncluiitjfiUolt|ueIiios Ariftobolum&. Anti1
gonumobndionipfatfectt.Qiiibus nihil reiniçtcntibus,ad
hoofàmis penuria, quierailt intraciuitatem venerunt, vc
etiam fuam carnem cogerentur attingere. ^itur Antio-
chum adiutorem fibiaduoçant. Spondiuni/ÇQgnomina-
tum. Q^i cum prompt^ eius yoluntatç paruifïèt, ab Ari-
fto b o lo& Antigonofuperatür, &fileqùulemadScytHopoÜmvfque,
perfequentibuseamimeinorctisfr tribusef-1
high. Hi vero in Samariam reuerfi , &;multitudinem iterum
intra murum cotnpeikmt>& expugnata ciuitate, ipfaradiruunt.&
habicatoresemsçaptosabducunt.Profpeïe
autem geftis ita cedcntibus-alacritate refrigefeere nqnfi- •
j nebant, ted cuexerçi.tu Scytopqlim yfq;progréffi& ipfâm
peruaférunt,& agrasintraiÇarraelum omnesinterfepar-
titifûnt. Secundaruauté rerum Iohannis & filiorum eius
inuidia ftditionemgentfiiuiu concitaüit.Muitiqiaduerfùs
èosçoïleâbi funtnecquiefeebant, donee aperto bèllo dç-
u ja i funt. Reliquum veto tempus Iohannis cü fortunarif-
fimeviueret optime rebus.perann0sxxxii.adrS>3.,âftratis,&
v.rcli(ftisfilftsmqritur,yt plane beàtifilmusj&qui nullam
dediflec occafionem, eut. eius- çaufa de fortuna quifpiam
qpereretur. Denique triàmaxime præcipua folus habebat,
quia-prineèps & pontifex: prætere»& propheta ,,cumq.uo.
Deus iucollqquebatur, vtfutarotum nihil-penitus igno- i
tarer. Quinetiam de duobus maioribusfiliis fills., quod re-
runi.Domini permanfùri nonjÇflentjante vidit&prædixit^
QuQtUçn vitæ qüi faeritexitus, narrare nonindignùmvi-
derur,,quantumcunqueàpaterna felicitatediuetcerint. Pa- j
trenamque mqrtuo ^natn maiorAtiftoboius translato in 1 regnum princ^atu,4iademafib.i primus i^pôfiik> c C © c-
Lxxv.annis ac tfibusmçnfibus, poftquam populusin earn
terramaduenit* ftruibq>qU9d apud Babylohas fuftinutc,
libeçatiis, Ératrem vero à le ftcundùm Andgonum, (. nam-
que ilium diligere videbatur, ) in honore pari produecbat.
1 Ahos autem vmâsos euftodiæ tr^didit,m^trêmque indem
conligauit, aufùm aUquidde poteftatecontendere,nam-
i qôe hancrerum Dominam Iohannes reliquerat, er^ue
! crudeUtatis ptoceflitmodo ,.vc viaamfemenocaret. Ho-
rum autem fùcinorum poenas Antigoni fratns morte
p BiïïiûtMet.Pàtr.Tom#.
fit. IntereaFabiusconfulBkoitô'regi AluernorümCalKæ
ciùitads, bellummaximoinftruélucomparéiti, adeô cum
,paruo exercitu occurrir, vr Bituitùs paüeitatém Romano-
rum vix ad efeameanibas ,qaos-ihîtgrfiihè habebdt, fùffi-
cere pofiè, iadare te -Qui euffi fibia â rfàksf|ièôdâS'copias
vnum pontem Rhqckvni ftôflfiiiiis patuttm eflè inte.llige-
ret , 'alium çoni.paiftis lincribus y . catenifque connexum
fîiperftratis confîxus tabulisftiuxk.'Conferta pugna & diu
grauiter agitataVvi6li Gatli,cöi1ueffiquein fugam: duin
quifque fibi timet,coarceruaris i^çonfufte ag^mibus^ræf
propero tranfitu pôntis vineufe ritpe.rnnt, ücflKtt ciOmi-
pfislintiibus kierfi fùnt.c*L.x x x. k . armàtornib,m éxçr-
cituBitditi faifiè'traduntar,ex quibus é.£.M.vëlcildvél
merûfunt. V id a s Martius eonful, Galloruih gentèm fub
radice Alpium fitam. beilo adgrefluseft. Q ^ cu ih fèR o -
’ manis copiis circümfèptôs vidèrent, feelloq# imöaresfórè
intelligetent, occifis comugibus aclibefis,inf nammàs fè
proiecerunt. Q u i veto præoccnpantibus Romanis pe-
ragendæ tune mott-is fua? côpiàmnqn habùeràht, captiq;
fuerant, alij ferro»alij fùfpendio, alijabhegato cibo, fèfe
côflfumpferunc. NuUufq} omnino vef pàruulûs fuperfuit,
qui ferukutis condkionem,vitô ambre tolérant. Hisitafè
h abentibus fènatus Iugurthæ règiNumidarumbelkuttin-
dixit.
»
De lugurtba Numidarum rege, & deconfulibusj qtâ Coma
eumpugnauerunt, atque vicèrunt. y
C A P. IX.
I Gitùr Iugurtha, Micipfee Numidarôm regisadoptinus,'
hærefque inter naturales eiusfîlios fadus,primum Hæ-
rédes fuqs, ideft, Hiemfàlpm ipcéidit i Àtherbàlertï beilo
vidUm Aphrici expulit. Calpürnium deinde confulem. .
aduerfus fe miflùm pecunia eorrupit, atque ad ckrjjiffîhias
conditionespacis addiixit. Præterea cumRornkm ipfe ve-
niflct, omnibus pecunia corruptisâUt attentais feditio-
nes, diflenfionefque permifcuic. QÙamcum egfèdçretpr,
infami fàtis notaui t elogio,dice'hs: b y r b e m V b ti alim,
E T M A T V R- B P B R I T V R À 4 i S I ' E m | , T Ô R E k
R r 5 VENE