B
Sic pleriq;
hodie cu-
ingelium
Conucr-
Veritas
proprer le,
nproi
dili-
! Primitas
Euâgelii.
N os verb verè liüe hdclitcr m terprctari ppflùmus quod'
ctiam inEuangelio àSaluatore femperadfumitur,(ua«per
Amen verba confirmante.
Miror,qubd tain cito transfer'miniab eo,qut vos vocatiit inglo-
rtam Clmftïjnaliud Euangelium,quodnoneftaliud. Enumera-
tis beneHcijs miràri fe dicît A poftolus> quod àb Euangelij
libertate pbtuerinc (olis verbis retrahi in legis feruitutem,
à quo nullis tormentis debuerirjf. feparari. Euangelium e-
nim fi aliud eftpræter id,quod fiueper fe,fiûe per äliquem
Dominus dédit,iam ncc Euangelium d id poteft. Vigilan-
ter autem,cùm dixiflet, Transferiminidbeo, qUiyosvocaüitin
gloriam Chrifti ; quam volebant illi euacuare, quafi fruftra
venerit Chriftus,fi adhuc tencndaerat drcumdfio carnis,
atque huiusmodilegis opera tàntùni valebant , v tpe ril-
lanvhomines ialui fièrent. Addidit: V
Nffifuntaliqui, quivosconturbant, & voluntconiiertere Euangelium
Cbr'tfii. Volunt,inquit, Euangelium Ghdftimuta-
re,conuertere,turbàre : fed non valent,quia huius naturæ j
eft,vt non polftt aliud elfe, quàm quod verum eft. N on
quemadmodum iftos conturbant, ita etiam conuertere
poflùnt Euangelium Chrifti,quia man et firmiflimumifed
tarnen conuertere volunt, quia ab Ipiritualibusad carna-
lia reuocant intentionem credentium. lllis enim adifta
conuerfis, manet Euangelium non conuerlum. Etideo
cum dixifletconturbantes vos,non dixit & conuertentes, i
fed volentes, inquit , conuertere Euangelium Chrifti.
Sed licet nos, aut Angtàs dt coelo euangeliz,et vobis3 puterquam
quod euangelvcduimus v obis, anathema fit. ;;
Veritas propter feiplàm diligerrda eft, non propter ho- j
minera V aut propter Angelum , per quem aanunciatur. ;
iQüienim propteç adnundatores eàm d îlig it, poteft & J
mcndacia diligere,fi qua forte ipfi fua protuïerint.propte- ,
rea aute m fibi;, qui aliud in Iudaea facêre, aliud do'çere in
Gentibus criminabatur ; & Angelo,quetn îpaiorem etiàm
præcefloribuslùis Apoltolis elle conteftabatur,anathema j
denunciauit, v t non magna Petri & Ioannis putaretur au- |
doritas : cimvnécfibiliceret, quieosante docuerat : nec
Àhgelo aliteçpraedicare, quàm femel didiçcrant. Sic ita-
qüe & Angelum nominatim pofuit,alios verb àbsque no mine.
Si quis, inquit, Vobis euangelizauerit, v t in generali
yoçabulo nec præcefloribus faceret iniurianr, & tarnen
nomina eoram latenteroftenderet. Nemo miretur Apo-
ftolum, qui feritatem morum manfuetabat, ficelfe com-
motum. Pro Galatarurnenim falute indignatur aduerfus
inimicös difeiplinæ Çhriftiante. Indignatiq enim hæe o-
ftendit,nóü leiie pecCatum eile,poft acceptant fidem cön-
uertiIdlegem. Nam tarn firmurn verum Euangelium,
quod eis prædicauërat,#iferit,vt etiam feipfos,id eft,Apo-
ftolös(’fiimmutatiibrte aliter pr^dicarenc)nonaudiri do-
ceret : quorum vtiqüe fama,qubd client Apoftolr Chrifti,
peragrauèrat ömnem locum ifAut fi forte diabolus Ange-
lunfDei fingens>vtfacilè point audiri,de coelis apparerct,
contra haec prædicans, feitetur elfe contrarius, &ab omi-
natio haberetuti' Si ergo Apöftólös Chrifti, quorum tarn
præclara öpinio m'fignis 8c prodigijs erat faciCndis, &an^
gelum de coelo » qüeiupollitfpititaiis ratio commcridare,
aliter docentes, quàm ab Apoftolo Paulo dodtierant, a-
nathenvatizari praecipity quantó magis -qüos hulltim'tc-
ftimonidm ad lbducendum poteftbommendare ? Ideo
autem itérât conteftatioHenV', v f confirmet eos in prima
tradicione. lterataenim iex lollicitioresredditnegligen-
tes. f : '&V: : ; | i\ '
Sicitt enimpradiximus,& nunc it mim dico :Si quis voHisiUan-
geli<,auerit praterquam quodQccepifiis,anatbemafit.
. Aucprælens hoc praedixerat, aut quia iterauerit quod
dixit,propccreayoluit dicerc,licut prædixim us, tarnen ipfa
iteratio lalubemme intentionem mouet ad firmitatem
retinendi eam,quæ fie commendatur, fidèm.Poteft & hyr
perbolicè ditäum accipi.-non quod aut Apoftolus, aut an- ;
gelus aliter potuennr prædicarë, quàm lemel dixerint:
ledetiam, fi hoc pollet fieri > • y t& Apoftolus, & Angeli
mutarentur,tarnen non eile ab e o , quod femel acceptuni j
fuerat,recedendum. Facit auterft h ó e , non con trafo lös,
Galatas, d cd& Contra qmneshæretiçqs,quitradmohes
Apbftol^cas mutareconantur.
Modo,enim homnibusfuàdeo,an ï)eo an qiuro homintbusplacerez
Si adbuc hommibus placer cm yCbnfiiferutu noriejfem,Heip o
Dcqluadèt,qüiamanifeftafuhtilliomnia,lèd homiriib9.
Ille benè fuader, qui nön feillis placere v u l t , fcd ip^m,
quam fiuadefveritatem. Qitrenlrh placet hominibus,nqn
ab ipfis luam glqriam quærens, fed D e f, v t falüi fiant,.11 qn
iam homihibusyfed Deo placet.- Aut certè iam cum Sc
Deb placet,firnul & hqminibus,non vtiquè hotrtinib.pla-
cet. Aliud eft enim placere höminibus , aliud & Deo ôç
hbminibus. N on putemus ab Apoftolonosdocerii v t tx -
emplofuo hominum iudicia contemnamus.qui in aliolo-
co dixit iScientesergo timorem Domini höminibus fuademus, deo
autem manifeftifumus. Etillud ; Sine offenfioneeftote,ludais &
Gentibus, & Ecclefia D e i, ficutegoomnibusperomniaplaceo,non
quarensquodmihi vtile eft, fed quod Multis,vt faluifiant. Si enim
fieri poteft,vt pariter & Deo & höminibus placeamus,pla-
cendum eft & höminibus. Sin autem aliter non place-
mus höminibus,nifi Deo difpliceamusj D eo magis quàm
höminibus placere debemus; Alioqui & ipfe infert : Cur
omnibus per omnia placéat,non quærens,inquiens,quod
mihi vrile eft, fed quod multis, v t laluentur. Q u i autètti
ex eä charitate,quæ non quætit quaelua funt.fed quae älie-.
na^placet hominibus/vt laluentur , vtique Deoprimiim
placet,cui falus hominum charaeft. Habet autem & ver^
b um , quod hic fpecialiter additum eft, modo, vel placen-1
dum eile pro tempore höminibus-,vel difplicendum , vt
qui modo non placet propter Euangelî) veritatem, placu-
erit qiiondam ob falutem plurimorum. Placuerat Paulus,
aliquando Iudçis,cùm æmulator exiftens paternarum tra-
diciorium fine quærelain lege verlatus eft , & tantum ha-
buit in maiqrüm ceremonijs atdoris,& fidei,vtin Stephani
nece particeps foerit, &Damalcum perrexerit ad eos,
qui à lege defeiuerant, vinciendbs. Sed poftquam in vas
eleâionis de perlecutore translatus eft, & coepit prædica-
re fidem,quam quondafn èxpugnauerat, coepit pariterdif-
plicere ludæis, quibus ante placuerat. Hoc eft ergo quod
ait ; Nunquid quæro ludæis placere, quibus dilpficendo
Deo plaçui ? Si enim illis placèrent, adhuc Cbnßijerüus non
ejfem. Adfereremquippelegem., & Euangelijgratiam de-
ftrucrcm : nunc autem pröptereane infimulationem qui-
dem obferuandæ legis adducor, qüia non queo & Deo
placere pariter, & ludæis : quibus quicunque placet,Deo
difplicet.
Notumenim vobisfacio,jratres, Euangelium,quodeuangelizj-
tumeftdtfie, quia non eftfecundum homtnem : neqtie enm ego ab
homineaccept illud, nequedtdici ,fedper reuelationem lefu Cbrifti.
Nuncprincipiumepiftolæaperit. -Ipfum enim.fenfüm
vult-manifeftare,quianon ea,quæ docebat,ab homine dfe
di cerat,yt fqrtè dubitaretur de his quædocebat,néquë fe'*
cundum humanum iudiciumaptaerat eiusprædicatio,vt
indignadiuinaaudloritatc videretur , fed àDei filio dicit
fe didicific perreuclationem , cùm iam, poft relurreäiq-
nem e fletincoelis', ficutfupràmembrauit,8ce a quæ didi-
cir conuenire voluntati ,maieftatique eius , à qnöfe didia:
cifie teftatur. Euangelium , quod fecundum höminem
eft,mendacium eft. Omnis enim homomendax sj quia quic-
quid veritatis inuenitur in homine,non eftab höminejfed
à Deo per hqminem. ldeo iam quod fecundum homineiii
eft,nec euangelium dicendum eft,quale illi alferebant,qüi
in ferait utem ex libertateattrahebant e o s , quosDeusex
feruitute in libertärem vocabat. Inter accipere autem &
difeere h o c interêft. Q u od accipit Euangelium, cui pri-
mùm infinuatur, & qui ad fidem eius adducitur, vt credat
v e r a elfe, q,u æfer i p t alun t. Difcit autem is, qui ea,quæ in
ill o per ænigmata & parabolas figurata lun t , explanata 8c
diflerta cognofcit: Et cognofeit, non hpminereuelante,
led Çhrifto. Poteft,- ûcutin principio diximus, cùm éxpo-
nérémus,Paulus Apoftolus non ab hominibus,nequèper
homincm; Ita & in præfenti loco oblique in Petröä^cipi*
& in in cæteros præceflbres eiüs, quod nullius pro lcgè aü-
äoritate möueatur, qui Ghriftum folum Euangelij habe-
atpræceptorcm.Porroreuelationem illam fignificar,cùm
Damafcümvadcns in itinere Chrifti vocera au dibit : Sau-
le,qüidnteperfequeris ? Et éæcatus oculis vérum lumen mun-
diintuiras eft.
Deo ii
p r i m i s , f t -
cündo &
iijdlninib.
ûçitt
lius offen
fain fiat,
pfacendii.
2.Cer.j.
Cur modo,
hic ad-
ditum.
Rom. 3.
H
Quid “fie
âcciperc
Àa.9.
ln E piit. t a u l ï jd Galat.
Ibejvijia w
i ê »
\
coniiciü-;
o i i c t i V .
I I
vocauitpergrdtiamfuam ,-nreuelaretfilïimfup.m inm^t'euan-
geliksm ilium in Gerîtifùs'., ^ Segrèg^ur, quoda'mmpdo, de
.véntrè^ïiàtrisiquisquis acarifalium parentumr confucru-
dine cæca feparatur. ,Vjp1 em m jn præfpientiaab vterole-
•'gregauit, quand© voluit & fe cä quod feiebat elle, futile
r-um;'.ïlîpté‘ft & non in'eonuenienter vterus matris fuæintelligi
I \%udißis enim comerfattonemmeam aliqudndb in iudaifino,
quoniamfupra modum perfequebar<,Ecdefiam dm, j | expugnabam
■ illamy&proficiebam tn ludatfmofiipra multos cutaneos in genere
meo,abundanttus simulator exiftens paternarum mearum traditio-
mm. Prbpoiiturnluum, quoprius mxta carnem vigebai|
rcpugnanS'Ecclefi«E,breuiter memorat: fed , v t famulus
Chrifti e ilet, huneferehquifle. magis cnimfedeuotum,
Synagogay
quäniillos,iiyyiirdicandaiege|iiifle,defignat*NQn tarnen
i Continuo non adquteui carni êrfanguinL Ad qüiefeitautem
propter-hominumfauore^p , Ted hoesp,ütansvtileappd. carni&t la'nguinijquisquiscarnalibuspropinquis'&„ , _ . .
eon-
Ddum. Petignorandam enim cum humanitati placeret^J fanguineis fins caf'naliter,fuadentibus adlentirur.,
Deo fe feruire putabar.liberam habens confcientiam.Ne- | ■, Neque v'enmierofolymaw.ad anteceffotes'pieos Apofiplos. S i
fciebatenimiamrempusadferend^legts nonefie. Q u a- j'de Apoftolisdixerat,Continubnonad'quieuicarni&Tan-
piopter dodlrinam fecutus.parrum Iudaorum, atuiwer- 'g u in i, quid n e ce He f uc ra 1 1 dip fu m 1 re ra re dice n do, ffeqp
ro le , aut in maleuolentia conftitutorum, omni induftria vcni.Hierofolymani adantec,effms'meos Apofiploswaliquid ab il-
8c feruore mentis id agebat,vt ceteris coaequalihus fibi x - j lisdifcerem ? Ifteitaq; fenfuscenenduseftjque.rafupraex,-
mulationelegisprseftantior Videretur : ficmfaniens-con-,1 pofuimus.
tra difciplinam Chrifti, „vt nulli hominum parccret, fidei I Sedabqtn Arabian!, & it cram reiterfitsfhm Damafcum.
foderaadfecuto.Sedcumreuela tioneb eilaborerahunc | . SideDamalcoabijtin Arabiam,vtdocetet,quod fiieinanem
efle d idicilfet, & magisconuarium , deftitifleab rateireuelatum, non libi videtui-hiftouteorcjoconueni-
c o , | l fe fidei gratiaideftmalle, vtprofeduseyefleEapud | re, leferente Euca in Adtibus Apoftblorum^ qubdeum
Deum. Si er^o luc,qui Ifraelita eft,bi qui digmtate'do&o- Paulus poft'fidenvQhriftj.per dies' m.ultqs E u a n g e lip ft iH
nsfultuseratapudludjeos,eruditusaGatpalielevir©pru- | Damafci loquereturaudehter-,f a ^ f u e r in t ei.infidix.x8c‘\
dentilfimo,-locumhabens cumopnmis vita höminibus, in lp onape rmu ramnoded imiftiis lit.& v eniE le rula jem l^ 0^ 1^*
reliquit legem; quanto magis jj, qui extialegem erant, le- tentans,fe lungeredifcipulis,dquibnscumyitaretur,&ti-
gi fe Ihbijcere non debueranc ? Et lihie gauderexifte fe 1 merenc ad,eum,aepedere , dBarnabaad Apofto^osillum
de lub iu"o leruitutis,quid eft,vt hi libcrcatem fuamobli- • efle.peidu«fttun,&ibi narrafle>quomodo Deum vMerit in
. u l i d i f -
gauermt^incuhs legis i Plmintum prodeft Galatisifta I innere,^ Damafcifiducialiteregesitin nominelefu. Erat,
ichtirciv/
narracio,quomodo Paulus vaftacor quondam E c c le fi*& in qu it, cum ilhs intrans & extern in lerufdlem , &fiducialitera-
Iudailmiacerninusdefenfor,ad Cln?iftffidemrepentecö- 1 gens in nomine Domini. Lo^uebatur quoque , '& difputabatcum
uerlus fit.Et hoceo tempore, quo crucffixus primum ad- Gracts. lilt autem qu&rebant occrdere eum. Quod cum cognouif-
nunciabaturin m undo, quo nouum dogma , & aG enti- fent fiatres, deduxerunt eum Cafaream , & dmiferunt Ear-
b u s ,& a Iudteis, tonus orbis finibus pellebacur. Dicere fum. Hic autem dicit, fe primum Me in Arabiam, & A e -
einm pot erant, Si d ie , qui a parua setate Phanfsorum
ftitutuseftdifciphras, quiomnescoætanôosfuosinludai-
c a tradicione fuperabat, nuncdeféndit Ecclefiam,quam
quondam vaiidilfimè-perlëqueîjatuty&rnagis Chrifti gra-
tiarn 8c hbuitatem vuk: habere cum inuidia ömpium:,
quàm vetüftacem legis cum làude multorum : q^id nos
taceirê oportet,qùi ex gentilitâtbeflè coepimus Chriftianr
rum reuetfum D am a feu m. Poft trienmum veniftèHie^
rofolymam , vidiftèPetrum, 8c cum eo manfijfe diebus
quindecim. N e ç, præ.tèr Iacohum fra t rejnD o m i n i ,;al t e -
rum A poftbjum.vidiflg;, quæ vt yera crèdantuf>; (^“dubii;
quippeVideriabfentibus pptérant j fub teftatipne confii.;-
mat,d:icens: Q uæ autem dico yobis,écçe cprara-DeôVqbia
non mentior. P ollum ns ig'i t ut æfti mare îfléquidem Pau-
Pulchrè vei o adiunxu ; Supra modum perfequebar Ecclefum j lum fecundum Lucæhiftoriam Ilierofolymam, non quafi
v t hinc quoqueadmn'atio.nalcetetliE, quod __
bus quicumque de his, qui leuiter perfe.quebantür Eccle-*
I fiarn, fed d ie , qui ctej'eros in perle cutione yinCebat, con-
iierfusäd lidem fi t : 8c prudencef dumaliudnarrat ,intqr-
quantpaterais i id eft^
' pharifaioram traditi'bnibus ,' qili docent dobtiinas, man-
I datahominum,&reijciuntlegem D e i , vtftatuhnt tradi-1
I. tibnes luas. Quam elegansautem obferuatio,polvdusque
yerbor-um. ' _ „
Audifiis:, inquit, conuerfationem meam aliqhando in ludaifmo.
Conuerfatioriem,non;per gratiam; vt oltendat non potu-
ift e ieindehu mano cqnfilio,ni iidiui n a reuelatio ne. &m i- j
feAcordia,feparari. Aliquando,no'n modra In ludaifmo,
non in le^e Dei. Quoniam lupramodum peffequebar Ec-
clefiam pci,8c deuaftabam illam.Non perleqiiebar vt c%-
ten,fedfupramodiim.Necfufiiciebar,quamuis veh,emens
perfecutio, fed quafi quidanrgralfuor Ecclefiam &prxdo
vaftabam. N'ec ait Etclefiam Chrifti,yt tunc putabat, qqa]
ducebai contemptui, qliam periequebattir: led, ytnunc
piedit,Ecclefiam Dei.-vel ipfum Ghriftum Deum eile figni-
ftcaiis.ve^eiusdem Dei d ie Ecclefiam, qüi quondam le
gis 4.o6for fuit.
Et prbficiebapi inquit, in iudaifmo fupra multos co&taneos in genere
meo, abundantmsimulator ex fienspaternarum mearum tra-
, dittonum. Rurfum profetftum,- non legis Defi fed ludaifim
v ocat: necluper omnes, fed 1'uper pluumosj nec luper fe-
nes/fed fußer cotetaneos^ vt 8C ftudium fuum referier in
fege,&ia6tantiamdechnaret.. Paternas autem traditio-
nes non Dominimahdätä cbnjmemoians j&ph.arilfeiim
ex phati&ismdicauir, & habuiffe-quidemzelum Dei,fed
non-fecundum feiebtiam. V fq; hodic autem ,q u i Iudaicc.
fenfu fcriptur\s intelligunt;'pef-fe^buntur EcclefiamChn-
fti,&depopulanturill^m, nonftu d io lcgisDei, fedtradi-
trömbüs hominfimdepraua ti;- -:
; cimiautempiacuitepgmiiicfegr.egaiutdcvtm:matrkm&,o\
D i l u l i r y
adanteceftores Ap oilo lqs , vt aliquidabilfis?difeei;e tife d
vt p.erfecuuonis impefum^decanarcr | .quf IjbifÖamafei
propter Euangelium Chnfti fuerat concitatus,&: fic veniïC-
le H ierolblymam^uafi ad quamcUpquealiam;ciuitarem,
Vndeebm ftatim proprerinlidias re c d u lie, & v e h i 1 (e i 11 A-
rabiaro fine Damafcum. Atqde m de po ft triermium afl
videudum Petrum Hierofolymam leuemftè; Vel certè
ftatim, vt bapiizatiisfit, <Sc accc^o cibo confortatus ,fu-
lfteeum cum dilcrpulis | quierantDamäfci, p^r,dies'’aliquot.
Ecftupentibus cunóiis in lynagogis ludomium piiE-
dieafte continuo-,quod Ielus eflet films Dei tuncï'flè in
Aral^iam, & de Arabia Darnalcum reue rci^, & ibi fecifle
triennium : qtios dies multos Scripturateftatur,diceQsf
Gum implerenrurautem dies'multf, fconfilitim fececunc
lud*i,-vt,eum interficerehti. Nota;autemfaófc* fuut Saür:
löinlidia;eorum , & cuftodiebant p omsno óte apdie j vt-
euminterijeerent. Accipfentes t lg o difcipqli eius bodle pj
per mumm diujiferunt cum, fubmitrentesin Ip.órta. Cüm
autem veniliet-Hierofolymam, tentabät feiungere difci-
pulïsI Xucaniyeroidcifcqcle A r s t e r i j f l e j ouia fqr-
fitan nihil dignum Apoftolatuin Arabia perpetraiat, &
ea potius compendiola narratione'dixjfle J quie di^ ia ^
Chrifti Euangelio videbantur. Neehocfegnitia: A pofte'-' Expo fit io
lideputandum, fifruftfaip ArJbiafberir, led quod^lfquS Jalle^on^
dilpenfatio, 8c Dei pi^ceptuin fubrit, vtfecerer. Na rh& j
-poftealegimus 111 A^lis Apbftolorura,Paulum cuibSilae“
grefltub' prohibit;um‘e^^aSpid.tu landlo^brbum’inAiia.
■ tqquiv| A im t i Sedabmn 4rabiam, &iteruntreMerßü:fiiinDä$
mafeum. Q u id nuhi prodeft lfta relanps, fi legam , quqd
Paulus poft reuelatiqnem Ghrifti ftarim ieri.tin Arabian),
& d e Arabia DamalcurafuentreuerfuSj; | Nefciam -autem1
quid lbigelferfequidve v c ili ra tis, ha bu er i t? Itiisücrpdmis,
datpccalionem altipris lntelligencife. In hac eadpm epi-
ftölaip fe Ä p 9 ftoRde A btahara&lSarai & A ^ r d i fe urbri sf
quscquidemfunt, iifqült', per düegpriam dtftaEspentmfunt,
$ I P ‘ ' . duo