Amalariï Fortunati Epifi. Teueren.
m _______________ _________________________
fin rexit,& lauit pedcis difapulomrii,Nam poftea recub uir,
Si. buccellam fuo tradicori poftea dédit: vciqtie nondum finira
çoenà, hoc eft diim adnuc pànïs in menfa tflè f. Gcena
ergo fadUjdi&um eft iara parata,&ad conuiuahrium men-
fam vfqtie perdu&a: Vidi'quendarnreligiofüm. ea die pri-
mo aliquid fumere de cibo, & poftea lauare pedes petegri-
norum,& fie tranfiré ad menfam, Dominimoftriexemplo.
Lauamus ço die non fblum pedes fratiutn,fed etiam paui-
menta Ëcclefiæ.Qùamuis ornatui pofïic congniere lauatio
eorum, pafchalis feftiuitatis, tamcn non deed aliquid mÿ-
fterium in eo. Parietes domus,vocabulum habcnttcclefiæ
quia continent ecdefiam, non flint ipfi etclefia. Quod pof-
iumus inteiligere exihterpretationc ecciefiæ.Legàmus Bc-
damiuper Lucarri. Eius lingua difcernitur, quid inter fyna-
gogani & ecclcfîàm fit, âtque interpretationem eorum.
V erum diffère, iriquit, inter fynagogam quae congregat io,
& ecdefiam quæ coriuocatiP interptetatur, quod veteris
inftrumenti populus vtroque vocabulo, nouiautëm tantum
ecdefia nuncupatin':quia videlicet & pecPrà & ihani-
mæqùæquæ resçongregariin vnumpofiunc, conuocâri
àutem lion nifi ratione vcentiâ poftùnt.Ac per hoc quia ecdefia
non parietësdomus : Qpitamen propterea fandifi-
cantur ab 'epi(çopo,vt in eisveliteffe aduennis apgelorüm,
& homines in earn introeuntes r ab omni turpiloquio &
fèurrilitate etiam,&inutili cogitatione riorintfe prohiberi.
Àudiant qui intrant ecclefiamjquodaudiuic Moyfès, qua-
dô voluit vifère rubum ardentem, & Dominus, Ne appro-
pies,inquit,buc folue calceamentuin icpedibus tuis. locus enmjh
quoftttSjterra fanéta efi&t iterum angélus ad Ioîue: Solae, in-
caLeatnentum dèpidibus tuis. locus enim in quo ftas^ fanftus
re ciilpam, cuius pinitentiam ipfa confefta e ft? Qtffc hoc
Crederet; vt poft mortem fecundi viri in ferner reuerfaiquo
tempore folent vidu® negligences* iugo feruitutis ekcuffo,
dgere fe liberiiisiadftebalneas,vbliiäre per plateas. vultiis
circumferie iheretricios, faccü indüefcet ? erroretn publice
fateretur ? & totavrbe ipedante Romäna,ante diem Paf-
eh«, in publica qtiodam Laterani, qtii Caelariano trunca-
tuseftgladiöi ftaret inordine paenitentium ? Epifcopis Sc
prefbyteris & omnipopulö conlachiymanti, fparfö erine,
ora lürida/qualidas manus,föhlidacoUafübmitkerei5Quäs
peccata fletus ifte non purget ? Quas iuueteratas riiaculas
h»c lamerita nonabluant? In iftis omnibus cbgnqfcimus
valde praefenterri dieih cdnfecratum cfle remiflioiii pecca-
torunu , v,.. ;
Non enim putamüs, praefenti qüintae feriae fortuitü hoc
accidere. N o s fcioli interim dicamus quid nobis videatur
rationis habere, quod in ipio die voluit Dominus pedes
lauare, euiiis exemplo nos pedes Si Cetera lauamus, quai
lauatio remiffionem pcccatoriirii fignificat.Quapropter &
pxnitentes eadem die ad marius facerdotum recurhint, Sc
cur eadeiii die oleum Conletretun Dotninus nofter quinta
State venit in muridum, fextam cönfecrauit fuo aduenm.
De qub Gregorius in libro de sdificatiöne terripliiQui&
infinelynagogaevenit,&anteinitium e ccle fis , quamex
gentibus collegit.
Sed primö Videamüs qualis eilet arias quinta, jpoftea intelligere
poterimus, fleam Dominus inueniflet. Dicitde
ea dominus Beda: Quinta die piices aueique aquis edu61^.
Et poft paucaj Succeifit Sc velpera, quando imminente
iam Salüdtöris aduentu, gens ludaea propter iceleriim ma-
eß. Calceamenta de mortuis animaliba. hunt. Mottuum j gnitudinem Romanus tributaria fadla, iniuper Sc alienis
animal eft Adamideijuo nos mortem traximus-Videämus ; regibtiseftprefla.
fi aliquo modo mens noftra calceata fit morte eius; Nifi illè
fieret mortalis, non habercmus necelfitatem dormiendr,
non domorum ædifiçandarum, non necelfitatem agi icul-
tutæ.non efuriremus,non fitiremus.hon bella compone-
remus,quia vnicuiquè iatis elîetDei iraaginerti fibi rëi'èrua-
,&gaudere vnione fraterhitatis: vtétiam taceam de aper-
Et itérnm ineodeni, id eft, de tëmporibuS: Quihta qüa*
fi fehilis ætas à tranfmigratione Babylonia vfque adaduen-
tum Dohiiniâlüatoris. Etpaulö poft,In qua vt graui fene-
â u te felïà malls crebiöribus plebs Hebrsa*qüâflàtùr f ;
QupmodóqÜaflàta fitElàias tangit: Galamum qtfaflatum
hon cörtteret, & linüm fumigans nön extingüet. Qiiod ita
tispeccatis,quandoçircahæcmens ftudet,calceataeftpel- Gregorius inMoralibus:Quid fenim calami nomine hifi lu-,
lib us ihörtui ahirtialis.Intrantes nos adiàndtâ locâ,vbiDo- ' daici populi temporale regnum denunciatînitens qüidem
minus & angelus eius eft,exuamüs nos hic calceamentîsj ! exten u s , fedinterius Vacuum? Etqüiain ebdem pc^ulo
Sc cogitemus de conueriàrioiie angelorüm,vbi éft requies
finefomno.vbi domüs.gratiaproteérionis D e i, vbi opus
.fine Iabore,(atietas fine elurie, vbi pax perpétua fine bçllo;
Pauimentumecclefiæ, auditores.màgifhorum fignificat.
Lauatio doipus, quæ nuncupatiue ecclefia dicitur, eft lignum
lauationis pedum fràtnim: Lauatio peduni fratrum,
lignum èftremifiionis peccatorum, fiüe quando à Domino
remittuntur, fiueinuicemà nobis ipfis. .
Auguftinusde eo in Ioanne: Dominus dicir,Vèritâs lot
quitur,quod opus habeat pedes lauâre etiam file, qui lotus
eft.Quidfratres mei,quidputatis^Nifiqiiiahomo in fim-
crioquidem baptifmo to tus abluitur non propferpfedesî
ièd totus omnino ; veruntamen cum in rebus human'is
pofteaviuitur,vtiqueterraeaimtut; Ipftenim humâniaf-
redtusjline quibus in hàcmortalitaté non viui tut, q uafi pedes
lunt, vbiexhumanis rebus alficimur j & ficafficimuri
vt fidixerimus,quiapeccatum non habemus, nos iplos de-
cipiamusj& veritas thahfit in $obis. v
Quoridieergo pedes lauat nobis i qüi interpellât pro
nobis,& quotidie opus habemüs vt pedes lauemus, id eftj
v t vias fpiritualium grelluum dirigamus.
Inipla otatione Dominica cööfitembricum dicimus,
Dimitce nobis débita noftra,ficut Sc hoü dimittimus debi-
toribus hoftris. In Ipla die pariiitentes ad remiflioneih
peccatorum redeuttt iuxtaDecretalia Innbcentii
qui dicic , De pænitentibus autem, flue de graüioribui
commiffis, fiue ex léuiôribus pænicentiàsn gerant j il
nulla interueniatîcgritüdo, quintaferiâantePalchæ D o mini
genus iarti regale defecerat,& regnumeiusaliemgenapof*
iidebat, aperte hoc idem regnum quafiàtum calamum vo-
cât: , . , *
Qtjid v'erö perliniim, hill eius làcérdbtwm exprimituti’
quod lineis nimirum veftibus vtebatür, quod quia in ad-
üéntu Domini charitatis ardbrem perdiditj quad amilTo
iamigriéfidéi,non ardens. fed fumigans fuit. Iricarnatus
äütem Dbmirlu‘s,calamüm qua flamm non confregit, & li-
num fumigans hbh extihxit; quia Iudæs regnum,qtiod pe-
ne dèftruirium iam fueratiéiüfque fàcerdocium, qùod igné
fidéi non terti^ari non poteftate iudicii petcuht ; fed cura
patiênriæ longanimitate tolcrauit. Audiüimus quaflàtio-
hém quints æcatis, quam Dominus inüenit, andiattms re-
ftàurationem, qua Dominus fextam ætatem fuo aduentu
reparauit.
j Qua de revehiflètad libs in fiftè quintæ âetatis, in fine
quintæ fëriæ hbdiemæ féftiuitatis demonftfat,in qua & le-
gemfihiuit, qubd in pbfterioribuS fetibemus Dêovolen-
të: Nuncdieendüm elft de his qüæ lècum àddüxit. Scribit
Daniel ÏSeptuàgniahebdomad&abbrèiïtaia fitnt fupet populism
tuum,& fuper vrbemfaniïam tuam, Vf totifummetur prauarica-
ttày&fiÀeto accipiatpèccaium,&deleatur intquitas, & àdducatur
iufiitiâfempitetna, & impleaturYtfio & pfopbetïa, & vngatur
fàHftusfmttorum.
VrtdëBedairilibrô détetripôriblis:Nullidubium,quin
hæc verbaincarhatibném Ghrifti defignent : qui tulit pec-
câta ihündi, legerii Sc prophetas impleuit: vnirius eft oleo
prspatticipibus fiiis f .D e qua vnctiohe dicit Elàias ex permonftrati
eis remitténdum R omans Ecciefis cönfuetiidó de- I IbnaipfiusSa\üàtotis:SpiritusDomini fuper me,propter quod
. ' Innocentius tempus præfigit, Hieronymus modum in
epiftolaadOceanumde morte Fabiolæ, cuius,ideft,Fabio-
læ pænitcntiam laudat de adulterio commiflb, dicens:
Qmd ego in abolitis ôcantiquismoror, quærens excufiivnxit
me,euMgelizjire pauper'tbus mißt me,pradtcare captiuts re
mifsionemi& cacis v'tfiim. Vnde Hieronymus in eödem Efa-
ia? Quandoemmcbnlbrtesnominantur,nacuram carnis
intelhge,quia Deus confortes lu bftantisfu s non habet.
Et quia erat vn^io Ipiritualis, & nequaquam humani corr
De E c c t e f ia ß ß f f ifU b j. »
^ns,v tfuitihläc6fdötib. Iüdsotümjidcircöptscofifor-
(ifinsd- p t* caetetis lànétis Vmftuis efiè.memoratur. Guius
vnftioillo expiera eft tempore i quando bàptizatus eft in
Iordane, &Spititiis Svin Ipeciecolumbæ delcehditlupfcr
eum, & mànlitiniUo. Sectihdiira verba præCedentiapro*
pterea v en it, vt confortes feçêret regtli füi; Haec vnétio
conficitur quintaTeria, quiaipfo venit ad nös qilintastate
mundfi Sed dilatus eft qiiidam modüs VnÄionis 4 nati-
tiitaté fecundum Efaiam * Sc Euangeliiiniin fpecie cblum-
b s vfque ad Baptiimutti, , (quamuis ab initié ék qüo cqs-
pit homo fieri crédamus vnétionem ih Iefii Ipiritualem
manere ) noh dilcrepatab hac ratione, quod qüintaferia
cqnfeCirattir oleum > & vnério fcruatiit vfqué ad baptifi
mum hoftrmh. Q^em modum AmbrofîüS manifeftatin
libro fuper Lticam iRogabo induit, patrem, & aliumparacU-
tumdabit vobis,vt vobifeum fit in atetnum fpiritum vêtit at it,
quem hic mundus nonpotèfiaccipere * quia non videteum,nccfcit
earn. Merito ergo le in corpote demonftauit , quoniam in
diuiüitati s fua? fubfbntiâ non videmr t.Vidimus Ipiritum,
fed in Ipecie corpprali» Homo Chriftus îefus, ppftquam
ctBpit çflè homo , fèmper fuit Deus , cui per incrementa
membroru m non credimiis auéta elle charifniâtiun dona.
In ipfo enim inhabitat omiüs plenitudo diuinitatis cor pot aliter.
Vnde Hieronymus inElàia : Nolcamus infantlam huma-
ni corporis diuinænon prsiüdicafïe fapien,tiæ» & itérum:
Super hunç-ergo florem; qiii de truiica tàdice Ieffe per
Mariam virginem repente confiirget, requiefoet IpiritusW
Dpmini,quiain ipfo complacuit omnem. pleaitudinem
d'Uinitatis habitare corppraliter, pequaquam per partes',
y tin este ris lànçftis. EcBedainLuca: Notandadiftinâiio
veiborum, quia Dominus folus Chriftus in eo quod puer
e ra t, id eft, habitum humans fragilitaris induerat , cfo-
fçere & confortari habebat : In eo v.ero-quod etiam.yer“
biim De ijDeusstern us erat, nec confortari indigebat,
nec habebat augéri : Vnde reélifEme plenus làpientia
perhibetut-& gratia. Sapi.entia qnidem, quia in ipfo habitat
omnis plenitudo diuinitaris cotpoialiter : Graua
autem, quia eidem mëdiatori Dei & ;bqminum homini
lelaChrifto magna gratia dopatumefo, y te xq uq fieri h o mo
c&piflèt, pçrfeofcus efièt&'Dëus. Simile eft quod Io- J
aunes Icribit eum plénum .gratia & verita t e , eàndemip-
làm diuinitatis exceîlentiâm;vcritatis , quam Lucas fàpi-
entiænomine commendan^ ^titerum eiufdem in aÂi-
bus Apoftolorum: Vnétu^eftergodeiusnonofèovifibili,
fed dono gratis D e i , quod yilibili jîghatut vnguento,
quo baptizatos vngic écclèfia,. Nec tamen ^unevn^us eft
fp ir itu fàn âo , quando fuper eum bapazatuin yelut.co-
lumbadefeendit. Tunc enim corpusiùum ,,id eft, eccle-
fiam fiiam prsfigurafe dignatus e f t , in quàprscipue bap-
tizariaccipiuntlpiritumlàu<rium:fèd ifta myftica&inui-
libili vnétionetuncintelligendus eft vhéius »quando ver-
bum Dei caro faétom eft, id é ft, quando bumana natura
fine vllis prscedentibus bonorum opetum mentis, Deo
verboeftin Virginis vtero çopulata,ita y i curnillo fieret
vna perlbna. Q b hoc eum cpnfitemur natum dç Ipiritu
fanwo Sc Maria virgipe. Ipïè yenit tollere peccata mun-
d i, vt memoracus Propheta dimitfete confia<ftoS in remil-
fionem f - Iplà. die finitur lex veteris Teftamenti, quöd
manifeftat ex auétoritate Icripturarum idemin Luca. Mo-
y fe quippe; rnprtuo, Iôfuc D ux ordinatur, quia lege tradi-
tionibüs Pharilæorum cprtppta ChriftiB incarnacur. Io-
fixe trans Iordanem manna palcit $c pafeitur, quia Dominus
vfque ad tenipus lui baptiftpatis ca:renionias legis & i-;
pfo fer uat,& à cuniriis feruatideßdetat. Tranfäuftam ple-
bem Iordanem Ioîue petra circunçîdit, qpia.baptifmi gratia
çelebrata, Salua tor e riait! cogitatipnum, quod Iex ne-
quiuerat, illecebrasfîdeifoueritaceprscidit:&tres forais
annos quafî folitp, mahna nuttiiec. ».focramenta legis,
quamuis ad csleftiapromiftapaulatim prouocans , obfèrillud
Pafcha, cui fine defiderabat imp on ere,per tine t>Qüö
acCepto,gracias égit» ôb hoc nimirum,quia vetera tranfim-
ta , & futura fuerant omnia noua. Lex non folu ebat pc cca-
ta,lêdpuniebat. Chriftus in qüinta feria veterilcgifinem
dat, peccata abfoluit. Idipfum itlprirrtaorationcMiflæfo-
natlàcerdos, dicendo : Ita nobis ablatO vetuftatis errore
refurreétionis fuæ gratiam largiatur. Affert Sc oleum quo
vngantur fui confortes, de quibus dicitPetrus : Voseftis
genus eledum, regale lacerdotium. Reflet adhuc vnumirt
Romano ordine, vbi præclpit, vt à qüinta feria vfque m
Sabbato fànélo nuda fint altaria : Q uod aliud nop fignifi-
cac,niiàllor, nifi fugam Apoftolorum, quam ipfe Dominus
teftatur in Euangelio Ioannis: Modo crcdttis: Eue venit
hora, vf differgamini vnufquifque in propria, & me folumrelin-
quatis. Qu od Auguftinus in eodem ira tradat: Tune ita
pertutbabimini, vt etiam quod. modo creditis,relinqua-
tis. t Altäre Chciftum fignificat, vt Beda narrat ini libcö
de tabernacuio Sc vafis eius. Aureum.vero altare ipfum
Dominum fignificat, quia miró atqiiemeiFabili otdiiie ita
carnem veramtraxitex Adpm, v t dpeccato carnis Adæve-
râdter eflèt imniunis. Qupmodo quidetn altarp vtrum-
queex vnius eiufciemque generis ligpisiaéfuih,fop npn v-
trumque erat auro coopertum, Sed &.in hocaltarinihfo
carnale offerebatur, verum atomata tantum adolebancur,
quia Dominus preces fiue lachiq'mas eftundensjnon pro
fuis erratibus, qui nullicrant , fed pro noftra hoe falute £i-
ciébat. Sicut enim acca intra vefum pofica , hominem
Deumfodentemad dexteram maieftatis in exçelfis, fignificat
ita alcare éxcra velpm quidem, fed prope introitum
eius pofipim, eundem mediatorym-Dei öc hominum po-
teft uguraliter expriraere, f Veftimenta altaris, Chrifti
fandri funt, de quibus ferfotum eft, Ecreliólg eo omnes fu-
gerunt. ; -
Deßptima varie täte Parafceue.
C A P . X I I I .
ÇË ptim a varietaseftinfexça feria, quam Parafccuen vo*
O camus. Patafceue, vtBeda ait.præparatio interpretatur.
Q u o nomine Iudæi, qui in ter Græcos conuembantur,
fextam fàbbati, quæ nuncà npbis fèxta feria vocatür,ap-
pellabant : quod eo videlicet d ie , quæ in fàbbato fuerant,
neeefïària,præpararent, iuxta quod die manna quondam e-
rat præceptuni; Sexta autem die cojligeris duplum, &c.
Quiv ero inter Romanos yj|am ducunt Iudæi , .vfîtntius
pam Latipe coSnam cognominant. wÈgf* fèxtaferia, tèxtæ
feriæprimæcreatioips,&fèxtæætatihuiusmundicoapta-
tun D e fèxta feria priitvæ creationis dicit,quifuprain libro
de tèmporibus ; Sexta die. rfirra fuisanimantibusimplétur,
& homo primus adimaginem Dei creatur .moxque ex ejus
latère dormientisiumpta cöfta, foe mi na fab ricatur. Et iterum
de fèxça.æçate : Sexta ætatepræeonantibus prophetis,
filius Dei in carne, qui hominem ad imaginem Dei çrea-
ret,apparuit: qui dormiens in cruce,fanguinem & aquam
de latere, vnde Ecclefiam fibiconfocrare,t, emanauit. Ea-
depa die legitur led fo libri Exodi, inquà ag.aus,qui die
Dominico Ierufàlem ad immolandum intrauit, immola-
tut., Dicit ledtio : Decinyt diemenfis huiustollatVnufqutjque
agnum perfamilias & dom csfuas, (de q u o in pofterforibus)
&feruabitis eum vfque ad quartamdecimam diem menfis buius,
immolabityfeum vmtferjä multitudofiliorum ifraelad vcjperam.
,t. ,Dominus noftereft agnus, qui ipeipiente quintadeci
ma lima traditus.eft, &crucem afoendic parafceue. Sequi-
tur Relponforius, cum quatuor yerfibus : nulliquedubi-
um, quinGfiriftus hpmoexquatüorelementisconfifte-
ret. Naturale eft homini, vt ex terra, Sc aqua, & aere , &
igne confiftat. Quando naturam hominis aflumpfit, hæc
^ ^ iv ^ quatuor elementaaftumfit. lila pendebanc in cruceinter
tiare non’ çefiàt:donec tempore præfixo défideratum Pa- mnedios dum latrpne;s, Vnde vnus verfos, In piedipduo-;’
fcha cum difcipulis fois manducans.ita demum maneillu- j rum animaftum cognofeeris. Quod ita Hieronymus in
céfcente,mundiffima fui corporis Sc fanguinismyfteriain Àb açuc: Porro fimplexincerpretatio & opinio vu!^ de
crucisaltariconfècrata-quafi azyma terræ reprPlniiîîqnls Saluacoreiptelligit,quod incerdposfotronescrpçihxus
imbuedis fidelibu$afforat.Etiterum:Ef accepto calice grattas agnitus fit f . Quamuis de .eadem refît & alterfenfus,ta-
tg it,& dixit: Àccipite.&diuidite inter vos.Eth ic ad vêtus » men qui hoc officium conftituit, illudintellexit,quqd