49.8 Freculphi Ep iß o pi
De aduentu bean PetriRomamfab Claudio, & degeftis e-
tufdem Claudit. Et qtta'eo imperdnte
geJUfint.
C a p . X I I .
GLaudius T itu s , Drufi frattis T iberiifiiius, patruus
Caligulæ,imperaufc annis minus XIV. In cuius regni
exordio, Petrus apoftolus Domini no (ici Iefu Chrifti Ro-
mdm v cn it, ibiquc XXV. annis cathcdram tenuic epilcq-
palem:& làlutarem cundis credentibus fidemfideli verbo
docuitjpocentiflîmifque virtutibus approbauit atque ex
hinc Chriftianorum p lurimiRomsefle cceperunt, Senfit
hoc fidei fu s Romabeneficium.Nam cum interfedo Ca-
ligula,multi de abrogando imperio,ac Reipublicain antiquum
ordinem reftituenda,delendamque penitusCsla-
rum vniuerfam famili am S enatu s & confutes decre uifïèn t.
Claudius mox vt confirmauit imperium, magna arque ad-
hucRomæ incognita vfus dementia, nc in tantum nobi-
liura mukitudinem vltio lèruiret, omnibus indulfit, quic-
quid in femet, velluos mali fenatus vel confutes feci (lent,
vel facere lànxiflènt. Acciditetiameodem tempoee prs-
fen tis gratis Dei grande miraculum.Siquidem F. Camillu s
Scribonianus Dalmatis legatus, bellum Ciuile molitus,
legiones multas fortiflimalque ad lacramenri mutationem |
pellexerat.Itaque diedato vtinvnumvndique adnouum '
imperatorcm conuenire t ur,neque aquils ordinari, neque
conuelli quoquomodofigna moUeriuepotuerunt. Exer?
citus tanta & tarn inufitata miraeuli fide motus, & conuer-
fus in pccnitentianuScribonianum quinta ftatim die defti-
tutum in ter fc ci t: lèieque (àcramento prions militis conciliait.
Tri (bias ac perniciofiusvrbiRoms nihil vnqûam fu-
i(Te,qium bella Ciuiliailatis notum eft. Itaque propter ad-
uentumapoftoliPetri,& tenera Chriftianorumgermina,
vix dum adhucpaucaad lan d s fidei profeffionem erum-
pentia, hane éxorienteni tyrannidem ce confurgens iftud
ciuile bellum diuinitus eft compreftum. Itaque Claudius
cxpeditionemin B titan niam mouit,quç excitata in tumul-
tum propter non redditos transfugas videbatur,tranlue-
dusininfiilameft,quam nçque ante Iulium C sla rem, neque
poft eu m qui (quant adiré aufus fueratubique vt verbis
Sûetonii Traniquilli loquar, fine vllo prslio ac (anguine
intrapauciflimos dies plurimam infulæ partem in deditio-
ncmrccipir. Orchadas etiam infiilas vitra Britanniamin
Oceano pofitas Romano adiedt imperio,ac(exto poft-
quam profedus erat men(e Romain rediit.Eodem tempore
imperii eius fames grauiflima per Syriam fàda eft, infii-
per & per vniuerfiim ofbem,quam etiam noftri prophets
pronunciauerannSed»Chriftianorum neceffitatibus apud
HierofoLymam çonuedis ab Ægypto frumentis, Helena
Adieben®rum rpginaconuerla ad fidem Chrifti, largidime
miniftrauir. Veruntamen (equenti anno tanta fames
R om s fiiitj,vt$pedio foro Imperator correptus à populo,
conuiciis&fragminibus panis turpidime infeftatus, ?gre
per Seudocyrum in palatium réfugiais, furorem excitats
plebiseuaferit.Paruoautemintercedente. tempore XXX.
& V .fenatores,&CCC.fimui équités Romànos minimis
éx caufisinterfecit.
' . C De lacobo ab Herode decollato, & de cruciatibus e-
iufdetn Herodis per ange-
Ivan.
C a p . X IV .
p A tempeftate immifit Herodes ( qui 8c Agrippa) ma-
-L^nus,yt affligeret aliquos de ecclefia, & interfecit Iaco-
burofratrem Iohannisgladio. Dehocautem lacobo Ale-
xandrinus Clemens etiam. hiftoriam quandam dignam
memoria,infeptimo dilpofitionum (uarum libro feribit,
perlatam adlè ylque k traditione maiorum:Qupniam qui-
dem, inquit, &is qui obtu.le.rat eum iudici ad martyrium,
lacobqm lalicet, motus etiam iplè çonfelîîis eft Ce elle
■ ChnftianumiDudi flint, inquit, am bo pari ter adfuppli-
1 cium,&cumducereoturinvia,rogauit Iacobum dàri fibj
remidlonem. At ille parum deliberans. Pax cibi, in quit, &
; olcülatus efteum,& iraambo fimulcapitç plexi funr. Sed
tunc, vt ait (criptura diuina, videns Herodes,quia de Iacobi
hece gratum elfet Iudsis, addidit adhuc & Petrum.conie-
citin carccrem, fine dubioipfumpunirevolens,nifidiui-
hüm affuiflet auxilium.Quo angelus ei nolle afliftens, mi-
rabiliter eum vinculorum liexibus loluit, & ad minifte-
rium prsdicationis ire liberum iuftit. Et. cum Petro qui-
dem fiscgeftafimt.Regisvero facinus in apoftolosperpe-
tratum,dilationem non patitur vltionis, led continuo vin-
dexadeft diuinitus dextera,ficut hiftoriainapoftolorum
Adibus conlcripta nos edocet. Iofephus veto nonodeci-
mo Antiquitamm libro de eo ita ait: Cum forte Cslaream
(qus prius Pyrgos Stratonis vocabatur)aduenit, ybi.cum
in honore Cslaris Ipcdtacula ciuibus ederet, votiuo^vt vi-
debatur)falutis Cslaris die'.cumque illucrotius prouincis
vi ri ho n ore 8c facultatibus præditi conueniflen t , lecundo
Ipedaculorum die, indutus vefteiulgenti exauro argento-
que m habiliter contexta, incipienee dieproceditad thea-
trum. Vbicum primoslblis radios argentés veftisgremio
fufcepiflè|;}repcrcuflb fplendore, dupheatam Ipe&antibus
lucem fulgor metallivi brands effudit,vt intuentibus prs-
ftringeret aciem, terror alpe6fus,& per hocplus aliquid de
eo,quam humans naturç eft,ar tifex arrogâtia men tire tur.
Ilico adulantis vulgi concrepant voces honorera fonantes,
lcdexitium fêrentes,ÿc hincatqueillinc caueis conclamâ-
tibus Deus compellatur,& propitius luppliciter exoratur,
dicentibus populis : Huculque vt fiominem te timuimus:
led ex hoc iamfupra humanam te efle naturam fatemur.
Sed rex açclamationcm contra fas habitamnon repreffit,
necimpietatem illicits adulationis exhorruit,doneere-
Ipiciens paulo pGft,imminentem atque infiftentem capiti
mo videret angelum,eumquc fenfit continuo exitii fiii mi-
niftram,quern prius nouerat prouiforem bonorum.Etec-
ce repente cruciatus eum ex doloreincredibiliyentris atque
inflatione compuir.Refpicienfque ad amiços:En, in-
quit,ille ego Deus vefter,eçcepropeUorconfeftim 8c dé-,
turborex vita; quoniam quid em diuina virtus nuper col-
latas in me falfas arguit voeçs, & qui modo immortalis di-
cèbar à vobis.princeps iamiamquerapior in mortem. Itaque
vermibus fcateiïis hançmifçrabiliter finiuityicam,qui
regnaueratannis vii.quatuor fiib Gaio,& tribus fub Claudio,
filiumque Agrippam regni fucceflbrem reliquit. Qui
permanfit ih.eo vfq;ad euerfioncm Hierofolymorum tern-
plique deftrudtionem.
De Tbeodafalfopropbeta, de quo legiturin Adis Apojlolo-
vum ,& de Claudioviuùfubiefto, atque i-
pfius nece.
C a p ,. X V
 V o etiam in tempore Theodas quidam extirit, di-
ceirsfdïfle quendam magum, qui&iplê omnefque
quieumfequebantur perierunt. De quo deceptotç Iolè-
phus pleniterrefert,qualiterfiiis mendaciisatqj falfis pro-
miffionibus populi multitudinem fublatis propriis facultatibus
vrbes excedere fecit,& ripas Iordanis fluminis ob-
fidere^c deinceps quality: periit, & quotquot eum lecuti firnt. .
Yerum per idem tempos, Paulo apoftoloab Hierufa-
'lem in circuitu & vfque ad Illyricurn prsdicationem verbi
dominici miniftrante, Claudius imperator ludso s ,yr-
be depellit. ; T un c Aquila & Prifca cum csceris Iu-
dsis vrbe expulfi in Afiam veniunt , ibique coh^t
rent Apoftolo ; tunc primum ecclefis fundamenta in-
ibi facientes , ficut edocet liber de Adlibusapoftolorum
conlcriptus. , Claudio vero adhud in imperio perdu-
rante, in iplà folemnitate Palchs tanta Iudsis pertur-
batio & vaftitas Hierofolymis accidie ex feditionef com-
motâ, vt de illis folis, qui in.foribus rempli conftipatione
populi necati flint, trigmtamilia Iudsorum numeraren-
tur, & cônuérlîis eft dies feftus eorum inlmftum. Sed &
alia quamplurima Iudsis mala irrogata Iolephusperhsc
verba
Chronic.'Tom. 11. Lib. /♦
^erbiBcfighat : autehi interieäis qt}ibu!Ham&d- |
I didîtetiàmifta:Giauius veep ornnîTiacvaftationèafïlixit ]
I Iifdsds Æg^phils quidam fallus propheta, qui cum ve- :
I hiflctadTjidsiimlïomo magus fidem fibi prophets magi-
! caai ,Vcdnfcitiit. Et continuo ad XXX. mifia virorum cori-
1 gregausiSc düâtàns eos per deler turn, peruenit cum ipfis
àd niÔntem qui vöcatur Ohueti, paratus inde irrùere Hie-
rdlblymami & v i ac potdftàte vrbem tenére, fimulque
f Rdmahöruinprsfidiaaeplebèmtyrannidi fits fiibiugarè,
frétas per omnia his quos lecüm eduxerat làtellit'ibus. Sed
éoriàras élus prsüenit Felix, çonfeftimqiie cum armatis
obuiam pergçns, fecum etiam plebe reliquaconlpirantef
corigrélÉphe fada Ægy ptium' quidem cum paucis in- fu-
gam vertit, peremptis vero aliis, aliis etiam captis temère
i écéptafacile reftrinxit. Hæc in fecundo hiftpriarumlibro
: Iofephus fefett. Opers pretium tarnen eft fisc qus de Æ-
gyptief Ictibit, cum illis qus in apoft. Adibus dèfignata
I tönt cômparare : vbi fiib Felice tributius quiin Hierolbly-
j mis eràt,ad Paulum, in quem Iudsorum fueratcommota
; fediuôjdicit : Nonne tu es Ægyptius ille, quiante hosdies J concitaueras populum, 8c eduxeras in delertum ad qua-
1 tuûr milia hominum ficariorum ? Sed fiiffieiunt iftadeFe-
licé. Igitur delcriptione fada R om s lub Claudio, inuenta
fontciuiumRomaiiorum L X . IX . eentena , & X L I V ,
milia, aefua introduda Romam q u s vocâbatur C lau dia.
"Hiçveró priheeps v en tr i, v fa o , foedslibidiniobe-
diehs, liBèrtprum & coniügis imperiis fiubiedu s fuit. V o -
cabatur enimi vxor eius. Meflàlina, q u s primum pallim
vtebatur adulteris. Dehinc atrocius âccenlà nobiliores
quafqûé nuptias & virgines , Icortorum more lècum ha-
bere propofiièrat : ita liberti eius poteftatem fummam
adepti.
Ex quibus Felicem legionibus Iudææ pr s fe c it, apud
quem Paulus apoft. a c c u s a is , in defenfionem fin perorat.
Is itaque Claudius deinceps Agrippinam Gerinanici fra-
tris‘ lui filiäni ÿyorém tduxit. Q u s filioimperium procurant,
primôpriüignbsinfidüsmultiformibus, dehinc ip-
fum comügèm verieno interemit. Vixit annis t X I V . cu-
iiïs fiinùs vrqupndâm in'Tarquifiio Prilco diu oCculta-
tum fuit, dum arte muliebri corrupti cuftodessgrurali-
mulant. -
De Neronis aâibiisfeeler atißimis ,& de interfeäione Seneca
fui praceptoris -, atque Lucane
poeta. .
C a p . X V l .
FVTEro'priuignus eius imperii iuralülcêpit, manfitqué itl
■ h ^ eo annis non pl en is X i V G . Caligulæ auunculi liai er-
j a omniâvitia ac fi:eleraledatör1imo trangréflbr : petulan-
tiam, libidiriem, luxuriam ,auaritiam, crudelitatem exer-
îuit, & omni feelere le polluit. Siquidem petulanria perci-
tus, omfiiapeneltalisac Grsciæ theatra perligftrags, aC
tömjito étiâm varii veftitus dedècore, çericas, cithariftas,
tragced‘o§ & aurigas læpe fibi litperafle vilus eft. Libidini-
bus porrcUaritîs exàgitatus e f t , vt ne à matre quidem vel
Iférore vllaüeçbnlahguinitatis reüerentia abftinuiflè refe-
ratûr;virum iri vx’ôferriduxerit, iple à viro vt.vxoraeceptus
.eft.Luxufiaf.vero tam effreriats fuic,vt retibusaureispilca-
Vetur.qus purpureis funibusextrahebantur, frigidis & ca -
Ifdrsdauaret vhgûentis ', qui etiam nunquani minus mille
carrlcis cëihfecifle iter tràditur. Denique yrbis R om s in-
ccm|ium voluptatis lu s Ipédaculum fecit,Çerlèx dies lèp-
temmje nodes ärdens ciuitas regios pauit alpedus'. Hor-
realqùadrô fttudalapidc, m agiesque ills veteruminfuls,
qûas dilcufrens adiré flàmma non poterat 1 magnis machi-
nis quondam ad éxterna Hella prsparats, labefads atque
inftämmafsfunt. Ad monumentorumbuftofumque di-
uerforià infêlici plebe compullâ, quo.d iplè ex altiflima ilia
'Meçoeftatina tufre profpedans’, lstus flammæ ( vt aiebat)
phlehritudinçV-tràgicb habitu lliada decantabat. Auantis
autém cam præ'tu'ptsextitit., vt poft hoc incéndium vrbis^
quàmlè Augnftus ex latericiamarmoriam reddidiflè iadta-
UÇrat, nemineifi âdfeliquias rerumfiiaram adiré permifërit.
Candaqusflammsquoquo modo lùperfuerat iplè
abftulit. Certties centcna milia lèxcetitium annua adex-
penlàs lènatus conferri fibi imperauit. Plurimos lènato-
rum nulla extante caulà bonis priuauit. Negotiatorum o -
ranium lub vna die tormentis quoque adhibitis omnem
penitnscenlum abfterfit. Nero hic primus perlècutus eft
Chriftianos, qui etiam Petram & Paulum apoftolos occi-
dit. Crudclitatis autemrabieitâelFeratuseft, vtplurimam
lènatus partem interfecerit, equeftrem ordinem penede-
ftituerit. Sed ne parricidiis quidem abftinuit. Matrem, fra-
trem, fororem , vxorem, csterolqueomnescognatos&
propinquos fine hæfîtatione proftrauit. Hic etiâm Sene-
cam inftitutorem in liberalibus difeiplinis atque dudorem
Ilium, quia eum de vtilitate reipub. ac honeftate vits molière
curabat,virum nobilem & Pauli apoft. amicum inter-
fecit.Similiter& LucanumpoetaméiulHemSenecçauun-
culumperemir. Is enim Seneca Cordubenfîs conjtinèntif-
fimæ'vitæ fuit. Quern, vt prsdiximus, ills amicum Pauli
fuiflè epiftols declarant, qus leguntuf à plurimis Pauli ad
Senecam,& Senecs ad Paulum. In quibus cum eflèt. Ne-
ronis magifter, 8c illius temporis potentidlmus, optare lè
dicit eius efle loci apud luos,cuiusPaülus fit inter Chriftianos.
Hic ante biennium quam Petras & Paulus martyrio
coronarentur,a Nerone interfedus eft,
DePaulirefolu tone&fecunda em pradicatione, äntequam
martyrio coronareturfub N*-
C a p . m m
T Nterea imperante Nerone,Feftus mitritiir in tüdsam, Vt
A fiiccedat Felici. Apud quem vt in Adibi apb. legimus,
Paulus pro lèageris, dato illi edido vin dus mit titur Romam
.Vbi biennio pofitus verbum Dei prsdicabat nemine
prohibente. Et cum pro defenfione fiia làtisfeciflèt. Nérb-
nijlblutus eft k euftodia. Et rurfum profèdus eflèt ad prsdicationis
officium » authoritate antiquorum confirmatusj
hic tarnen Paulus apoftolus, quiante Saulus, extra nume-
rumxii.apoft.de tribu Beniamin & oppido Iudss Giflàli
fuit. Quo d Romanis capto,cum parentibus luis Tharluni
Cilicis commigrauit. A quibus ob ftudia legis miflus Hie-
rololymam ,a Gamalieleviro dodiflim®, cuius Llicas me-
minit, crudituseft. Cum autem interfuilïètneci martyris
Stephani,& acceptis à Ponrifice templi epiftohs, ad perlè-
quendos eos qui in Chrifto crediderant, Damalcum per*
geret:reuelatione compulfus ad fidem, qus in Adibuä a-
poft. feribitur, in vasèledionis de perlecutore translatus
eft. Cumque primum ad prsdicationem eius SergiusPau-
lusproeonful Cypricredidiflèt,ab eo quoefeum Chrifti fidei
fiibegeratjlbrtitus eft hoc nomen.Et iundo fibi Barna-
ba,multisvrbibusperagraris,reuertenlqucHierololymam,
à Petroae lacobo 8c Iohanne gentium apoftolus ordina-
tur.Et quiain Ad . apoft. pleniiume de eius conuerfittione
ferip tum eft, hoc tantum diçam » quodpoft paffionem do-
mini vicefimoquinco anno i. Neronisprimo,, quo Feftus
procurator Iudss lùcceffit Fehei, Romam vindusmitti-
tur, 8c per biennium in libera manens cuftodia, aduerfiim
Iudsos de aduentu Chrifti ^uotidie dilputauit. Sciendum
autem in prima làtisfàdione, needum Neronis imperio
roboraco , nec in tanta erumpentefcelera, quanta dé eo
narrant hiftoris, Paulum k Neronedimiflum, vt euange-
lium Chrifti in occidentis quoque partibus prsdicaretur,
licut iple feribit in ii. epift. ad Timot. eo tempore quo &
paflus eft,Sc de vinculis didat epiftolam : In prima mea la-
tisfadione nemo mihiaffuit, led omnes me derelique-
runt, non eis impuietur, Dominus autèm mihi affuitÄ
confortauit, vtper me prsdicatio compleretur,-&auditent
omnes genres, & libérants filin de ore leonisimanifè-
ftilfime leonem propter crudelitatem, Neronem fîgnifi-
cans.
Et in töqüentibus : Liberatus lum de ore leonis. Et
ftatim : Liberauit me dominus ab omni opéré m alo, & là 1-
uauit me in regnum fuum , eo quod iciret prsfens fibi
imminere martyrium. Nam in eadem epiftola prsmiferat •