É t tubus H*i __I s B ............■ inMinturnenfmmpaludibusfefcabdidk, EquibOsinfcli-I
citer lutoobltms ignomiiriofeque p ro crato,mtpu u tem
fpeiftaciilo. Mintumas d eduûa s, contrufufque incarce-
rctti:pereuflbrem ad fe milIiitn,iôlo vuIcucxccrrait.Demae
lapfils àvinculis in A p h r iâ fa ttamfugit : folutoq; ex Vue»
fiüOjVbi is in cuftodia obferuabatur, conrinuo Romamrc-
rrreiUxs : C inns confcili focietate fcclerum comundhis elt.
Igitiirad nrofligendamyniaêriàm Rçmpubliçam, exeren ram fibiinquaraor partes ïraiferantTresfiqmdemlegiones
Mario datas: pàrticopiarutn G. Carboprapofimselt,
partemSertMiusaccepit;Ille/eilicet9eitonus,iamhicGiuilis
belli inoentot & patriccps. Q u i enam hoefimto,a!md
poft Bifpaniar bellum «tcitaSiq q, fe r multos dnnos maxt- ,L s Romanstum ckdiburaxitÆaetéraveroexeraras pot.
rid Cinnafllfècutaeft.Porro Grains ra cum exetdruaccerfitaS, VtReipubPloiemarpqepriatusl,aqraeitauSr re Sï»B
diu fefe nouatum return occupàtiqne furpenderat,cônrepras
à Mario,vel Cinna, adOdauium alterum conlulem le-
fe eoritulifs5e mox cum Sertorio conflixit. Ihfebcem pugnamteeiaenrasnoais
diremit: D G. ex Vtraqi parte mill-
dem vicir,LXXX,uiilia hominum ibi fufa dicuncut;,Xl l;M.
(etb dedidcrunt,reiiquam muldtudineminfiigat^ verfam,
iiilatiabilis vidlorum ciuiumira confumic. Syllavnoxvrbc
v iâ o r intrauic III.M.hominutti,q fe perkgatos dçdidetât,
contrafàs>contraq;fidém dar3*inermes fecutofq inerfecir>
Plurimi tunc quoq; vt dicâiitûocête$,(cd etiamipfi’ S^l--
lance partis occillluntzquos fuille plulquâ 1 X'M.fcrimt,loa
libéré per vrbé,cxdesvpGrcultoi'ib.palîîni vagantib.vt quo-
cunqjveliraiveiprasdafolicitabaci agitabàntur. Igirur cun-
d is iam quod finguli timebaut, aperce fremCntibus, Q u .
Caculus pakm;Syilaî dixir.Curri quibus randtfn viduriiu-;
mus,k in bellparmatos,in pâte iuormes oecidimus? Pofl-
quam veto invrbe viri confulareS , prætorès, ienatores,
paflim finecobkderationedélètiiiùnt,qiiôs in tabulis cru-
entiflime defcripfèrânr: mde Sj'llaPrstnefte profettus eft,
I omnes Marian*militiîeprincipe«3hoceft,regato9jquiftc-*
res,prcefe<ftos&ctibunGS, iuflicoecidi. Pqropeitis Carbo-*
nem Maria,num ducem, in Âegypturrt fligere conantem,
comprehendir Sc occiditv Idem Pompeius in Aphfieatn
tranlgrefrus,enjptio'necirea Vticamfa6ta,X. & V IH .
hominum inteifecit. Eo bello. .DomitiuS' dux- Marianas,
dam inter pr ior0 ptiguat, oceifuS eft.HIttam Namldi»
"regemperfecutus, fugiencertiqueomnib. copiisnudatum
interfecit. Svlla demum dictator creacuseftvvrdamnatio-
nis & crudefitatis libido,honefti nommis reuei^ntia & at-
- mar'etur& vëlarçtur. Npuiffime Sylla potéftate priuatus
eft. Ho c fine conciula Hint duo bellafuneftiffima, (ociale
Iïalicum&çiaiièSyllanum. Hæc per annosX. traé^,plüÇ-
quam <f.îi M. Kfoinaiiornm confiimpfexunt, tantumque
lediffimorum viro(rura,vernaculorumque militurp Roma
hoc ciuili belloperdidit.-quantum in ea ftiperiore tempore
cum fe iam àduerms Alexandrum Magnurri cjrcumipice-
ret,indifcrcris cétatibus ceniusinuénit.Pneteiea vitos ct>n-
iulares,XXX.& 1 V.prætorianos X X X V L L X. fenatores
fere ,abique innumeris tbtius Italic populis, qui paflim fine
ms t tu e lM f im t lgiturMarius'ColomamOibentenwn,.
2te0us,émniaibigeneralibidints,âuarmæ, & crudelitatts
Stetcuit,PompeiuSfulmineaf8atitsinteriit.Excrqtuseeto
eius peftilet>riacotreptils,peneEotusabfamptuseil Nam
I Xl.mlliaeiroftimde cafttis Pbrnpei mortua. V 1 millaaute de bâfré ÔâSUlii conîulis riefiderseafmir» Marius Antium
& S i a m eioitates hofaliter irrupiqcaijâo'iqjin his prater
proditores interfecit,bona fuis diripiida perm)Gt.Pplt
r i„ h , eonM cumW o n ib u sj &MacihscumfugmmsmeteffiTrbem.
nobiliamosquofqsefeaatu.&phirimoseo.
lùktesxirosiMerfecit.Séd quota base portro oftentara mi-
feri* e ft, vnoverbo difGnifle caedembonorum, cuius t a t tanta numerofitas,tanta diuturnitas,tan ta crudelitas, tanta
quoqîdiuetfitasîDequibetiamauditispofteri pethorrelcmtlgitur
Mathis cuiiiterfedotumciuiucapitaconaraiis,
oblamCapit61iiSiCbllataR0ftris,adipc£tacuiuna-congere
ret, acfcptimu confukram cum Cinna tertio conlule per-
uaiilftt, inexordio confulatus imperii fera tandem moitç
prareptuseft. Cinna bonorumneces, maiotum trade fup- pleuit; Nam cum incrodufo per Marium fugiriuomm minus
infatiabilis pradandi eifeti ntiHamq; parteauthoribus
praedæconfulib.miniftraret, inforuraquaftfttpenducau-
fafolicitata militibufq; circumdara, mettras extinda eft.
C i 6 fum ilia die in foro vrbis V I I Emilia fugitiuorum:
idimqUeCinnaquattoconfuUabexercitufuointerfe&us
e f t Jntereatefiduifenatorum qui potentiam Cinnae, Marii
crudelitatem, infeniam Frirabril, Sertoriiq; autjaciam fu-
eaeoafeiant.tianfuecti m Gneciam, coegereprecibus Syl-
lam:vt periclitahtiimo iam planeperdira patria: opam ferret.
teimt Svlla m o l vt Campamum littus attigit, Noruanu
figna contuHc, grauiflicnioqMe praliotan- i
confideratîoné deledi font; Igitur Sylla moi tuo » Lept-
dus Mariânæ partis afferror, aduerfiis CatuluifiSyllanum
ducem forgens,rediuiu0s bclloTumeiuilium cineresfofei-
taiiic. Biilucatiæ certatumeft.-'-Plurimi RomanorUmiam
ipfe paucitate niiferomm&adhucilld furore iniàniçntium
cæfîfout: Albanorum ciuitas ohfidione oppugnata ,atque
exetueiata fame, Vltima miferabiliUm reliquiarum deditio-
ne feruata eft. IbituncSdpio Eeppidi films caprasatqu-
occifos eft. Drucus inGifelpinam Galliam fugiens,perfe-
quente Pompeio , apud Regium incerfedus eft. Ira hoe
bellumciuile, non magis dementia Catu li, quam t-àîdio
Syllanæ crudelitatis, v t ignis in ftipula eadem celeiitate,
qua exarfit éi^nUitçQgibHS etiamdiebus T ereritius Varro
m prouintiaNarbonenfi nafeitur, quipofteatrigefimum-
qumthm annum agens.Gr»cas literas fommo ftudio didi-
dt.Ciceronamque Athenasfuccedit Riiftico, defenfo covxor
conlulem pralio opprellit, VI» milia tunc Romanorum
Romaniinterfecetunr, VI- mtliacotundemabiildemca »
nraibnc C X X & I V deSillanapactececiderunt.Pabius traChryfbgonum.Deindepofttricnnitnn Rofnamtegre-
r.„i imperium pro pratoreerat, regnum d i h t t ^ ^ V I a m r i s f u * * ^
Anhricraferuorummanu affedUnsapudVricamcongeftis quoin tempore PloausGaUus Rom*:, Laemam Rqetort*
fatmentis, cum omnifonilia vhius incenius e (l Damafip- cam primus doc»it.De quo Gtcero ficrefert : Memona tenus
orator iheentore Mario confule.CiSceuolam.'G.Caf neo nobis pueris, pnmum Latmatn edocete otepiife Plo-
bonemLDomitiuni,FMitiftium,meuriamquafiadoon- ’ tiumquendam. Tunc Lucius Pompomus flonomenhs,
fnlrandumvocatos, crudeUOimeoccidit, corpofainterfe- CatUlanorum feriptor, clarus habebatur. Lucretius etiam
dEbttimcamifids-vncotraéfa, atqiinTyberimmilTafunt. poetanafeitur. Qmamatoriopoculohaufto,mfiirorlver.
Eodem temporeSyllxduces.plurapraliaaduerfus Maria- lus,aliquoslibros petintcruaUam&nralenpilt, quos po-
naspaïtes, infêlidffimafelicitate gefferrair, N a f f l& Q u . fteaCiceroemendauir.
MctellusCarinatasc6biascraddit^caltraperuafit:&G, | • '
PompeiusCarbonis equiatum grauiter trucidauit. Syllæ , Re^eBtgflwleieaoiDMBy/a.iUraradMda/iBedfeMiBdrirtg*
etiam&Marii adolefceutis,maximdm tunc pralium apud 1
lutkorum rexitpopuliim.lt ta qUAtbitU»
f i a i portum fiiit.mquo de exerdtu Marii craâfunt X X V.
contigerunt diebus.
maiadicut Claudius lcribit-Pompeius earbonem etiam ca-
ftris èxuitjfilgienfemq; infecutus.nunc cædendo, nunc ad
G A P . X IV .
deà tiânem çogendo , plurima exerdtus parte priuauit.
MétéUusNorbuaniagmenopprelHcvbilX.miliaMatia- Tbolömiöus Dionyfius.annis X X X .-
à reidificatlone
nie barris occifefunr.Lucullus cum à Qmntoobfidereturj i A P v vero erOKmplt,rempli,anni annie erant rantCCCC.G G C G .X X X X..RegnUmv Regnum veto
eto
etuoit • & repentinapugna obfelloretd'delcuit exerdtus. | Iudsorum AlexandaaSalina AlexandriregJhvjt6r,vtpn«-
NampiusquamX. miliaibitunccai&refetuntiiï,SyUade: ( mifimus,habebat» QuascûduosftliosabAlexandrogene-
îifdecum Câinpanio Samttitum düCéj 3c C a f tb â âM d K j ratoshabetet,natuquidem maximum Hineanum^propter
1 duis copiisi anre'ipfettivrbem*pbrtaraqiCoHatlnamadho~i gtatemdectaramcpontificcm,dcproptermodhftiamtegg
— ------- — ----------------- ' ' ' ' ' "" ' conlHramdieitionam
' 4 ^7
ingem'i. Ipiayero
dra,qiu facras çemerafientieges, afei?i[^q dete.ftabatuniie-.
licioni ramen diuinæ fapeilcmclë dcItTiiieus... Qua- de re.
legium, qui præteraliospiecatem coleicpuuirentiu- & nf-,
ri tiUs lege sîexponebant :, O b eaiq_ç»ufa0 pipplus e o ?
entes,oinnespro'fualibidi}iefobmouendo,aç.qeponendq,.
vinciendo,acrolyendpguqsveUein,of(ii,nes|Ceipub!iç^
confiindebant profûis , vr ipfi quidem r|giis commodis^
I fruerentur , expenias acdifficultares A le x â n ^ p^ferrçt,,
Sed eadem mire callebat reis adroiniftrare iparqres. Itaque
! augendis.copiis femper inrëncâ?duplicem coiiftauit ex|rci-
! tqmi blequèpaucaperegrinorum parauicâU^ilia, qqibus
1 nônmodpftatum gentis fo x roborauit>fed eti^m metuen-
I dam fe reddidit externæ potentix. fmperabat auceinaliis;
j verum Pharifxis ipià vitro; parebat.: Deniqué Diogeneni
n quendatn inflgnem vit um -, qui Àléxandro rniflèt amiciffi-
iTuiSjinterficiuht , eius confilio criminantes , v tD C G C .
quosfupra memoraui, regis iuirutollerencur in cruçem.
Nihilominus aùtem Alexandra foadebant,n&alios,quib.
authoribus iniljosfuiflèirAlexander excitatus , occideret.
Cumque hisnhniafuperftitipne nihildbijüeildnfoputaret
quos fibilibnj {ret,eafpecieciucidabanç:donec pptiniatum
quilq/adAriftobplumcqnfugerenCjquorumpericulumagpbatnriatqj
ille matriperfuafit,ythis prppterdignitatem
parcefet,ciuitateautempellerer,quosiioceMes,exjftlmaret.
illiquidem data fibi copia,per agros-difperfifimt. Inter
hxe Alexandra,morbôlàbc»rante,nunorèiusfilius Ariftobolusjcum
feruis fuis,quos mukoshabebat:^ omhefq; pro
gratis feruore fidiflîmos, vmùeffe caftella obtinuit, & pecunia
quamibireperitdondudisauxiiiis regemfe declara-
uit.ObhæcmifeiataquereIisHirCanimater,c;oniugei-nA-
IrîftobPli cumâiisincludit,apudcaftellum,.quod & fepeentrione
ph^no adiacensi Baris antea.vocabatur, vt diximus:
pofteavero Aptoniumeoghominatum eft.imperante An-
rónip, qucraariinodumtlc Augufriéc Agrippæno.miue.Scr
bàftè & Agrippas & aljæ jCim tarés appellara (unt.. Ante tar
menAlexandramoritur,qin Àriliobolum Hirçani fratrem
iliius côtumelias vindicarer, quenideiici regnocuiaucrat,
quod ipiariouem perannosadminiftiaait.&hailes quidcm
omnium Ht Hircanus cui regnum ctiam viuài commiferat.
De dmcyfis fragoribus bettor Mil, quitus Fom.îpctterrit.1 cjï.
Quorum muni fuit in Hijpuniu, uliudin AiutedçniUitcr-
* - tium in PumphHi/t^uartum inDalmatia.-
a . ; , - ' . C : * - C A P . X V .
INtcreaapud Romanos juecgerebantur-Sonantibus yiidique
beUbrum fragoritus , quormp ynum in Hjfpania 1 elarjaliud in Pamphilia,in Macedonia ter tium.quartuni
‘iriDalmatia. Exanguisadbucarque exbauftaintjftinapcr-
racie.tahquam febribus,Romana R,cfpublica, propul&re:
armis occidentis, Seprentriqnifqiie forrilfimas gente.s co-
.gebatur-Sertorius fi qnidem.vicdolo atque audacia potens»
; a im parrium Marianarum fiiiflet.^llam
cadifepiiKinHifpaiiias;belhdofiffimas,ferociaimafqigeu-,
res in armaexcitauit. Aduerfushunc vtbreuitefdiffiniaro,
duo ducesmiiri,MeteIlus.&Domirius.QuotiimDomiti}is
abHirtulegio Sertoriiduce , cumexcrcituopptefjis-en;:
’ Manlius proco’nful Gallira in H ilpaniamcum tfilius1 egio-
rlibus,& M.D.equitibus tranfgrcirus,iniquam em i Hirtn-
leeio'puaham conferuit.Aquo callus, copiiiq; nlftlaraSiin
i obpidum Hilcrda penp folus tefugic. Mctellus multis praliisferigarus,
perdeuiaoberranshoftemmorafengabat,
donee Pompeii caftris confociaretpr. Pompeiuscontra.
ftoapud palantia ehercita,Laurpnem eiuitateni, quain rue
Sertorius oppugnabatiftiiflra conat’-dcfendere, yiausau:
fugit.Sertorinsmperato,fu^toque Pompeio jXauronem
ciuitatem efuentiflime depopulatus eft.Rcliquum agmen
Laurpnenfium,quod cxdib* foperfuerat, miferabunkLufitaniam
captiuita^tranfduxit.Poinpeimnautcm > hoeeft,
ilium Romanorum ducem,a fe viqum fmfle,glpnacus elt,
quern magnaprxdituni fiducia,a d h oc be Iwtn non pip Co - '
Rüthpció
XXX.M'pëiitiim .M.eqiii tes Gdba jictjl^; Sertjoriumafili: I
LX,M-p?4î&U,m,ylll.M.eqiiitû^ab ui fle'Co m g fijofa t; Po-
fl^avcröHirrulegius çum Mçrçllp t, ogrçilits^apud Itâliçaftl
Bétiexyrbëni ,?3GC,M. mifitum pé'rdrdniviûufqqeinLùfi-
tApiam cum paùcis t efitgi t. Pompei r.y B,elgidânvn'obilein
GçltiberiæŸtbemcepit.Sertpriusdeinde corn Popeiö çon-
m c ftu s ,X .^ vmftitûi}i eins interfecitfex aliô doriiii vincenr
tePompeipran^indèm penç iplç1 perdiditi Multa prcétefëâ
inter èos præliigeftâ four.Meniiùius qu ifto r ftqm^ei:,ide>
quevijfororis çiuipc.cifüseft,Hiitulegii fratresjntërfeâii.
Perpénna, qrnfe ^ërtprip iunxerac,comuüitusçft.Poftre-
mo *pkSercprius X. demum anno bëlli inclioati , iifdem
quibus ô^PliatùS fuorum dolis in terfeduy , finem bello
fecit, l^omanifqj viiftoriamfinègloti^ dédit,quamuis Per-
pennam poftea pars exercirus,eius fecurafit,qui à Pompeio
vi&us, çum ypiuerfaexercitu fûo,iuterfeâri,s eft,ciuitares
veto cunÀas in Hilpaniavltio Pômpeius apfine morâ per
dedkipnemrecepitaceuertk. Intçrea Macedonicum.bel-
lum Claudius fortttus , varias genres ,;, quæ Rhodopeis
çipntibus cirçümfuiæ funt^ ac tnne,Macedoniani çrude-
liffîme pôpulabantur, fubegir. Nam inter extern diiftu,
audituque horrida, quæ in captiüos. agebant, raptis eu
.pöculo opus èflet |iumaiioium',capfturn ofllbüs çruentis,
capiHàtifoue, adhucaCyper interiores cauernas male ef-
fpflbcerebro,, ôblitis auide ac fine horrore tanquâ veris
poculis vtebantur. Qijarum cruentfisimi atque imma-
niffimi lcpfdi,ci erant. Hàs itaque, vt.^ixi, Claudius pél-
lere M^cedoniæ finibus bello attentauit,magnilque fe ma-
Lorum molibus pb iecit.y nde cum animo àeger,& curis cir-
cumfeptus,morboinfupeicprreptus eflet,interiit.Hums
focceflor Scriboniiis atterttarum fiïperiori bello Ipcp gentium
declirians vim,in Dardaniam arma Conuef tic,earn que
fupërauir. P.vero Seruilius exconful Cycilia &Pamphiliam
CLudelifljmeadortus:dum fubdere ftudet,penedeleuit. Li-
ciam & vrbës eius obfeflàs, oppreflasq; cepit.PrætereaO-
lympüm montem peruagarus, Phafidem euerric,GoriGium
diruit, (Taüri quoqtiementis laterafo Cyliciam vergentia
perferutatus, Elàuros bello fra<3:os,in deditionem rëdegit.
Primus Romanorum per Taururn duxiç exercitum , ac li-
• mite'm kméris fecit. Triennio emenfo quo belluni ge-
ftùm éft,Ilaùriçi nomen aiTumpfit, Çolconius proconfol
fortitus Illyricum , prptrita, fobaâaque DalmatiaySalo-v;
nas yrbem ftbicutifliipam poft biennium tandem expug-,;
nauit&cepit.
Deg'adfAtorjbusiquLeludo efficientes, miUta^^tnoffiin'd-
bell* contra Ronnrnos dominos fuosex- '
L
; c A P. X V I . c.
ycu llo itaque ScCalTiocon (ulibu^ ^gladiatores LX3S '
& lV .fja u u x a ):ludpGiieiLentulidiuageruht.Quico-
tinuo ducibus Crixo &: Inomao Gallis,& Sparrago Tl?ta-;
ce,Vefift)iui:n montem occttpauerunt. Vndë ë rum peri?
dum aduerterunc: iride per Gonfentidiri-, 8c Metapbn-
tmri cireumdudi » ingentia breui agmina collegertint.
Narn Grixo decern mih um% ulrirudo ., Spartago autem
triplex rune numerus fullFe fertur. Inomaus enim iam in
fop'ériöre bello fuerat.Occifu-Icaqtiè cumcxdibns,ineen-'
diis,rdpiriis,ftaprifquè omnianufeerent, iii exëquiis capti-
uxma tronx, qux fe dolqre viql^ti yudpris neoaueratjjmu-'!
nUsgladiatoriumexCCGC.captiuis, fcilicet, quodexpe-
«ftandi fuerant: cxpedatUi i , vtppce janiftx gladiatoruni
pptius qpammiUtum principes xdid^upt, Deinde confiif
les G elliris& Leritulus aftuerfits eosc^^xercicu mifti fiuiK
Quorum GelliusQrixumacefrjmëpugnanwmp^elipop-
prelsitiLentulusaSparugo foperacus aufugir. Poiretiam
c o llfe fiu ftra aniko cörifoles a<;Cepita gntiii dadev
fugcruht.Dehinc^.CafsiüriiproebnkdenvidcmSparcag9
oppreflumbello'inteifecit.Itaq^ekterutaciuicatenomino-
're pröpemodum riietu, quam fob Hannibale tircaportas
fremente trëpidaUerat : |gnatusCrafluin cumlegionlBus
confo