centum faciunt.Qu3ç videlicet figuraiam quad rata,fed ad-
huc plena non eft. Vertim vt in akitudinefurgat, & lolida
efficiatur,multiplica centum per decern, & fiunt mille.
Qtioprofe&o numéro ftabilis & infiipcrabilis , & veliit
conquadrata iuftorum confçiëntia dcûgnatur. Quocuri-j
que en ira veneris quadratum.ftabit. Sic & animus null d '
tencationum occurfu nouità ftatü fiiæ reftitudinismcli-
i. Batusautem Hebræornnvmenfura eft,quâ ipfi,bat,
nominant, habetniodios quatuor &ephi, cjuod illi epha
noininànt. Sed ad Ephi mënrur^ pcrfmetyariarü frugiim;
trîhcWordei, leguminfim. Batusveroeftihfpeciebus li-
duidisivlho; qIço, aqità; Itaque bàfus>qti'àcertæ normæt
menfina eft.bpéra defignat aqtiitatis & iiiftiriæ,cjuibU5 ni
qui in ireibiffidnem pëccatorum baptizanlür, heceiïc ha-
bentinftitbiBatoÿqüippe raille cdpiébat mare,curn aqua
baptifmatis pleBëm ludæoruriiàbluens, ad regnùm coële-
fte tranfmifit. Recipiebat & alios mille, ciim etiarriturbas
nattbnum ëodem fonte reuatÿ, & operibjus iûft tiæctifi-
firmatas,eiufdémregniperennis fecit elle participes. [Et
fç it bafes decem aïexs quatuor cubitotutii lottgitudïnis bafisfîti-
gulas,& quatuor cubit or um Ufitudinir, & tmmcùbitomn al-
tïtudinis,&ipfum bpus bafium intertable, & reliqUâ1.] Multi -
fàrie & multis médis, vna eademquë noflræ filutis Sicra-
menta præfigurantùr. Namqüe idem Apoftbli virique
Apoftoîici, qui per boues mare pbrtantes défignati ftmt.
Defignanturetiam per baies quæ portdndis erant luteri-
bus préparât«.,quomôdo ipfi lûterCs eiûldem lauacri fpi-
ritali^cuius&mare typum gèrebafit.; Siqùidem&rVerba
diertim narrant, omnia in eis quæ in holocauftumobla-
turierantlauabant : holbeauftiim autem Dpmirii,generâ-
:liter Qinnis electorû mulritqdo poteftintelligi, qüæiuxta
vbcempræcuribris baptizataëftâbipft) in Spiritu fandto
&igni. SiçiitergoSaçerdotes qui in mari lauabànt, for-
mam e^primuht eomra qui per baptifma efficiuntur fum-
micohfbrtes Sdçerdotij, qubd ëft ih Domino IefuChrifto,
itaetiam holocaufta eorundem figiiram aptiffime prætën-
duot,cumpbftablunonerabaptiTmi, gratia fandtifpiritus
inipféntur. La uàturnamq*,in 1 ùterehoftia,cumquisfidë-
liuni aqua baptîfmi perfunditur.Offerturvero in holocâu-
ftum,cum impofiriôneinarius Epifcopi, donùhi Spiritus
'fin&i accipium. Quod vero adportândosluteresdecêm
-ffint bafesfa&æ, pbterat myftice interprétai!, quia mini-
ftri lauacri vicalis/àd æterriæ gdudiabeatitudinis'f'qüæde-
riari.o folénc numéro figuratiJ'eosqtips imbuunt,vecënt.
Verum quia de eifdemluteribusdiftin&æin fëquehtibus
feriptum eft,q> videlicet quinq; ex his pbfiti fidt ad dexteram
partém templi,'& quinq; ad finiftrâ, magisin ëis qui-
narij numeri finit intuendaihyfteria.In vtraq; etèhiin parte
tcmplilfiint bafes luterum, vt vtjriq; Dei populo fieri fo-
ris gratiamdefignàrentellè pandendam. Etquinqjftmtiii
vtraq; parte rVtf ficùt in, expôïitionë maris, ç quihq; cu-
bitis altumeftiiam diximus^) demonftrdretur tÿpice;yni-
üerfi fidelibus qu£êper quinq; feiifîis corporis deliquerat,
periauaerum baptilinatisefle rerriittenda. Siciit ergo iii
vno fnati duodëcim bobus fuperpofito vnitas exprimitur
baptifmatis ('quat per Apoftolbs tofbératorbi prædfcan-
da/ita eriarii per duos ordines liiterum myfticé bftéhdi-
tur, qufigéntilitas cum Iudxa in Vnum fidef confotriürii
per baptilrriaris erat vndam colligenda. Quod autèm quatuor
cubitbrumloiigitudinis,®: qùatüdr cubitbfüm lati-
tudinis,& trium eubitorum altitudinis bafes fingülæ Fue-
re, facile intelle&u eft. \ Lbngttudo c tenim ad patientiam;
loi^anûnitatis.'latitudo ad dilattonem djleéHonis raîtitü-s
dopertinetad Ipem fupernæ retributionis. C^uatuor auté
funtpcinCipâlesvirtutes/quibus cetera virtutum ftruâura
imminét.Prudenti^fcilicet, fortitudo,remperâtia, iullitia.
Et ideo quiternotum erat eubitorum longitude &' latitude
êç latitudo bafium, quiafendti praïdicatores fiüe aduet-
fa mundi & longitudinem exitus adlaborü praefentiü foris
tolèrent: feu cofin difectionefuiicôditorisjfabrumq; pro!-
ximoruminterua exultatione dilatent, femper opetâ dare
virtutibüs ciifanf; ptudentervidelicet inter bona & mala
dïfcernentës, foititer aduer fifuftinentes, cor ab appétitu
Vqluptàtitm tempérantes, iuftitiâ in qperâtionéténënte^*
Trinm vero eubitorum fit altitude balium , cumper exercitium
virtutuj: quàs compatieritia malbrum&dileétione
bonoru exercent,continua intentîorie àd vifidhem fin^Èx
Trinitàtis puenire ,fàtagunt. [ It ipfum opus bafiü tntenkfilè
erat. 'Et fculptura inter iundürai.] Iùn&uras dicere videtut
èas,qui,ipfie luterum-tabulç fibimét inuice connexælühtj
Vt feu. quatuor fiue quinq; tabuiis vna fierét bafis. QualeS
autfculpturas bafes inter Kasiunfturas, id eft in iplis fuis
latéribus ante & retro, dextra & fînîftra & fupra qdbquë
haberent, lubdelid dàperitur cü dicitur.-^^'inf«' coronulas
&pMas',leones & boues, & Cberubilrt& in iuhtturisjiéiliter
defuper.’] Non etgo plana erat vlla ex parte fuperficies bafiu
féd vndiqùe veifemitiyfticis feulpta figuris, quia fifliftorü
ùfentes irtio vniueffi eôrum côüerfitio, virtutum irt om-
nibi gratiain prætendit, neq; âliquam illos hofa inanis &
vacua prâîte'rijt, in quàpijsvacare operibus, vel fermonib.
veldèrte cagifatiôrnb.défiftant. Goronulas quippe in fe
fculptâs habèïrt, ciihi inter defidéria vitæ cccltftis q fut-
fintreft, nunqüa fratêrnx fbeietatis quæ iuxtaeft,vinçula
diflbluunt.Habentintef ëoronulas&ple6tas leones, eum
itaad Iperanda coeleftia mentem erigunt,ita ad diligeiid os
proximos dilatant, vt in peccantes quosq; qui li bi cômifli
font, fèruoram alperæinüe(ftiofti9 éxercere non tardent.
Habent cumleonib. boucs, qn ipfirrrmuëéHodèm corri-
pieridi, cüm Ipiritum manfiietudinis exhibefft ,qn in fet-
uorearguendi iiunquamfilfim habere vngüianîaucrefce
adtionis ac loquelx,nunquam verba diuinçleërionis velut
tumihandoinorevbluereceffint. [Ef fubter leones & bâtit s
quaji lora ex are dependent, quando ianéfci dodlores & in fe'
ueritate diftri<5tionis,qua peccantesiudicât, & in manfiie-,
tudine lenitatrs, qua poenitentib. remittunt, indiciumfui
riment autoris : ne forte iniuftè ligando aut loluendo qué-
/piàm, iam iufteligariipfihabeant, & eiusiudicium qui er-
rare nequit mereahtùr. [Et quatuor retaper bafès jtngulas &
axes âreiy &per quatuor partes quaji hum erultjubter lut et ïfu-
Jiles, contrq jèinuicem réJpeUantef.] Quatuor rotx,quatuor
funt Euangelrorum libri, qui aptiffime rôtis côparantur :
quia ficüt volubility rotac citiffimo ciirlu.quocunq; duci-
tur.currit, ita fermoEuangeliçusiübefitëDomino per A-
poftolosvniuerfisinbïeuimüfidi plagas impleùit. Sicut
rotaluper impofitum fibi currùni terra liibleuat, & füble-
uatum qüb auriga.dirigit,portât : ita Euangelica prædica-
tio mentes eleârorum à térreniscupiditarib.in coeleftiade-
fideriafulpendit,ac fufpenlàs ad profeûum bonç aélionis
fiue aid minifterium prxdicâtibnis;qüoCÜnq; adhiuâs graria
fpintu s voluerit,ducit:Naiïiq; in fèqüentib.dicit:[jQ«i^
6lis : Cüfrus Dei decem 'ihillibus multiplex miliia laiaiiHüm. Si
ergo bafes ldtetum làndfi füht dbâotès!,qui lâüâcrum vkç
nbbisminiftrànt,' & rotæ quatérhae bafium, quatuor funt
libri Eriangeliprum ; quid axesrotarüm qui bafes geftant,
nifiipfi eorundem fimt corda'doiftotü? quae dùminpra?-
ceptià Euangelicis fèdulo intehdentia, èbs ab infimorü ap-
petitii dilTôlüUnt j Velut immiffi rôtis axes,alriuà bafim à
térrâiubleüaiiD Porrb humerUli qui rôtis ântêpbfitirie ab
axibusdëlafeipbfléht obfiftëban^pfæconta funcPrbpHe-
tarurrivqiiibus’Èuâgelica'&Apoftblica feripturavne cuile-
gëntiumin dubiüm forte vcniat,cohfirmatur.Bcne autèm
dicituf; çy hiimëruli qui pet quatuor partes fîibter lutërem
erahtpofiti; cohtrafëinuicëm fueruntfelpë^mtes, jjttîa
nimiru dmriis fcripturçPrbphetia fibimet inuicem câfefl^
tanéaéft: vtbote viioDei fpititü conditai Quatuor foere p
bâfeâ fingiilaihuméfàli: vid eHcetiuxtàriümetû itotarum.
Non qüià qüâtuOif funt tantum libri PrdpHetici: fed quid
inomnib. quàldÈÜti fiihtPtbpb€fx&Mbyfes,di«Stis qua-
tuor Euagëliftarumteftimonium prgebuêre: Vt exconfen-
fiivtriüsq; îèftamenti, viiâfi'des & dilcâio Ghrifti/ribftra
omnium corda fitmaret^f-Or qmqueluteru ïntrmfecüs erat in
CapitisJùmnütate, & qùodforïnficus apparebatÿvnitiscubiti erat,
totum rotundUfpariter^ habebat vnum tubitüm&dtmidïum.]
Oiqüoq; lutetis vniuS erat cubiti, propter vnîcatem edtt-
feffionis & fidei, quia ottines-in confeffibne partis ëc nli)
& Spiritus lanëti baptizamur,dicente Apoftolo : VitusBo*
minus,vnafides,vnum baptifma, vtius Deits & pater dmniunu Et
ipium os in capitis eràt fummiuate,vt ad coeleftia nobis régna,
petbaptiuna iter eflè patèfaâum docetet. Ipfevero
Pßtlm
t,ph.\
Itifcr in àmpHtudinccûbitùmhabet-vhum &dimidium:|K
opérisnimirû perfedionèm, & initium cbntemplationis.
Integer n. çubituâ in lutcre p.erfeârionem bonæ defignat
aétionis-.qabfq; vlla dubietate habebat ille,; de quo tenta-
tbridnsaiebat: Nunquidconfideraftiferuum meum lob, q, non
fit eifimilisfuper terrai homo jimplex &reHus,ac timens Deum,
& recedensamdlo î Eft vero alter cubitus diuin? vifionïs,<j
ex parte nonnulla etiam in hac adhuc vita retentis fidélib:
donari conluëuit:vtidem lob deuidto aduerfirio cum dno(
loquens,ait: Auditu auris audios te, mineautetn oculusmeusvi-
//f?fe;Scriptumnamq;eftinfequerkibus:[bat altitudinis vnum cubitum &/êwk jE t paulFow po4f tr:o t(a«b)a&b»e--
ntitateautem bajis,erat quadam rotunditas vnius & dïmidqCu-
biti,ita fabrefaêla} vt luter defuper pojjèt imponi.J Luterum
quippe menfiira,' vnius erat eubiçi & dimidi/.qhia nimirû
eafidemfbntè vitas lauamur, vfperoperd iu'ftitiæ- ad vi-
tamintrarevaleamus : qüamiiis Imepeccâtodum hic vi-
uimus elfe nçquiraus. Ipiyvvëràt^axa^é^-dulced'ffië'
guftare-ex parte, ac diligea-iivhacinterimvitajperfcdfe
autenividere nulla ratioutval'emus. Rotaquoq; vrio ac
dimidio ctibito menfüratur,quia IcripturaledtibnisEuan-
gelieæ, qualirçr hi qui perfëàti eiïèvelint; viüére dèbeant
oftendit, ipemq; hobis æternæ retributioriis in præfenti
demohtUat : iplàm vero rëtributionis iJlius qualitàtem in i
futuronbbispandendam.Iihiul&donâdameifepromit-
rit. Bafeseriam ipfevnunihabebanccubitum;icfemiftèm '
! iapmfipdldirÊiitdorinesis fiunm iummih afcit amçëin liufit,n v fbiii liùrttaerriess, rëocpiépreér eqh'utridqeümia
| pèrfe&i in^hac vita fullërunc, fedluce concemplâtionis
ex parte funt fruiti. Vnde & aiunt : Exparte erimeognofa-
mus, & ex parte Prophetamusi Cumautm venerit quodperfe-
âum eiï,euacujbitur quodexparte e§l. [In hune modum fecit decem
bafes fufura vna, & menfura fculptura% conftmiïi. Fecit
quofadctemluteresaneos.^Quite dé«;em ifotfelès ji
tidéni eisfiiperpofiti luteresj fupra iam diétum eft. Qucd
vero^vnd ei-at fulura menfnraq; ÔC lctilpuira confiinihs o-
mnium bafitun liue luterum, non ih ea fignificatione la-
&ùmeft.qiiod æqualia paifint eflè omfiiü mérita dodo-
ruhi, fed iiicaporius, quod vnafidesEuangelij quoinftitUiintur,
vnum elle Syra'mentuni baptifim qtw aBluun-1
tur.vnus idemcJfpiritds quo omnes confecrantur eledi:
ràmètfi d oriati ofies' habét diuérfis in-ipfofpiritu, qui diui-
d it fingul i spro u tv ul t. [_Quadrdginta bdtos capiebac luter vnus]
Quadragenarius numerus Ibletmagnx perfédionis typü
tenere,qu’ia nimirum qUaterdeiii fàciunt quad raginta.-de-
ccm autèm finie præcepta, quîbus dmnis noftra operatio
iniege diuina præfixà eft. Quatuor v ero Euangeliôrum li-
bri,in quibus per difpénfirioneiii dominiez incarnarionis
coeleftis parriæ nobis eft'patefàd9 introitus. Et quia om-
nesquiad myfterium bapufiiiatis pertinent,cum fide&
Saeramentis Euaiigèlij frudum debentredx opéra tionis
oftendere, apte luteres linguli in qUibus holocaufta laua-
bâtur, quadragintà batos capiebant. Quod vero fequitur:
[eratcfe quatuor eubitorum. ]( fiue in altituûine fiue in'latitu-
dine, qiiid fignificec intellcdus myfterij, in plomptu eft;
Luterenim vriüs quatuor erat eubitorum , vel propter
findi Euangelij libros, in quibus formaiiobis baptifini
praefixa eft, vèl propter quatuor cardinales virtutes,qUibus
quill]uefidelis, fi oonfruflra fidelîs eft, debetinftitui, vel
çerte propter quatuormundi plagas,quibus lauacrumfà-
I lutisminiftratur: diccnte Plilmographoyj^ao* redemitde
regionibuscottgregauiteas. A fblis ortu ôC'occafiijab aquilone
&mari. Quod vérô fiipra dixit : pariterq; habebat vnum
cubitum, ^c heque ibi alti|udinem, ànamplitudirieni fu l
gnificaret adiecit.videtur quia hindum ipfius liiteris vniüs
elleaimplitudinis vblueririntelligi, quæ autèm eftmenfii^
ra (nifi fallor) bafisin qua pofîtùs erat quifque luter fàcil-
lime cônijcitur, quæ ira deferibitur* [ îti fummitate autem
baji^erat quadam rotunditas vnius & dimidij cubiti, ita fabre-
faéla vt luter defuper poffetimponi,ha!bens cdlaturasfuas varias cl
Jculpturas exfemetipfa. Scalpfit quoque- in tabulatü illis, qua
erant ex are ,&are,&in angulis Cherubim &‘ieones &palmas,
quajijnjirailitudinem fiant is honünis, vt non calat a .fed appofita
per circuit um viderentur. In hune modum fecit decem bafesfu-
fura vna, fr.nfenfura/culpturaqj confmtli. Fecit quoque decem
1 / . . | . 7 67 luteres aheos. Quadragintà batos capiebàt luter vnns,eratq3 quatuor
eubitorum. ôc reliqua.] Latitudo ergo fundi in luterib.
vnius eràt cubiti ôc dimidij, ipfa vero- càpacitas luterum,
quatuor habebat cubitos. Séd vtrum inalritudine, àn in
amplitudirie,an in vtroq; diçat.quis noueric? [Etconfiitutt
decem bafes, quinque ad dexteram partem t empli, &quvnqueaà
fimftram.] Dexteram partem templi &finiftram, non iftos
in ipfotemplô, fed ante templumdicitur : ad orientalem
plagaih videlicet, in acriointroire, quöd Sacerdotum proprie
vocabatur.Vc aùtem pofîiit ad dexteram partem templi,
propter Iudæos qui foie iuftitiæ per dodrinam legis
antiquitus vtilblèbant. Et quinque ad .finiftram,propter
nos qui cæco diutius corde, feruituti adhærebamus eius
qui ait : Ponam fedem meatn ad aquilone,quod ëftaperté
dicere, illis in cordibüs fequiefcerè defidero, quæ à luce i
vetitatis, & fîamma diuinæ chaiitatis aliéna eflè confidë-
ro. [Mareautempo/iiit ad dexterampartemtempli contra orientent
ad meridiem. J lichoc in eodeatrio pofitüm eft ad orieiti-
tem : Qijod alitem ad dexteram pattern templi,hoceft q»
r-epèticdicens,^ad meredtem. Ingrediehtibus enim atrium
ab oriente,.primo diuertendum erat ad meridiem, vbî
mare in ipfo aligulo ftabatad lauandumSacerdotibuè patatutn.
Deindeprogredienribusintrobccürtèbàhtlutei
resadlauandashöfriasäb vtraq; parte pofiri.intrahos ba-
fiseratænea,- quinq-eubitorum longitudinis, & qùinquë
eubitorum lâtitudiniSj & tiium cubitorum altitudinis, iri
qua flabatSalomon, & dédicabattemplum; DéindcVltrâ
pr ogredien ti b us, q ce urrebât al tare holocaufti contra m ç-
diumatrij : Deindepomciis tëmpIi,fiueveftibulG,ihqiiô
étant eolumnææreæ circa oftium templi. Qtiod ergo ma-
repofuitad dexteram partem templi, fignificatnbs perlâ-
uacrum bâprifini ad regnum ccelefle fquod iure vocabulo
dextræfiguratUrj) debere peruenire. Quienim créât dent &
bapttfatusfuerttfaluus erir. Namque vbi dextra fïmul&fî-
niftra in bono accipiuntur,velhidæam dcgentilitatem fvf
inexpoiirio’nebafuim füpra diximusj vel præfentem Ec-
clefiæyitam & futura,vellæta&t|:iftia, velaliquâdefignat
huiulmodi. Vbi vero àbfblutcin boiio poniturdextera,
æternafæpiusgaudiademôftrat.Quqd vero contra orieit-
tempofuit-mare,adeandem prbpe fignificationem refpi-
cit, quod videlicet per lauacrum fàcnfontis, fplendor no-
bis in ternæclaritatis aperitur : Quod ad meridianû lätus
atrij, fignificatfidelesper acceptionem fànâà fpiritus ,àd
flagrantiam fplereveræ charitatis accendi. Feruoretenini
meridiani folis,c6fueuitiri fcripturis, & ardorem diledtio-
nis,dcilluftrationé figuificare iandti ^)iritus, per quem ea-
demdileéèio diftunditur in cordibüs eleétorum. [Omnia
vafa qua fecit Hiram régi Salomons in domo Domini aurichalco e-
rat .In regionelordanisfuditea rex in argillofa terra.] Apte in re-
gione lordanis fiifi finit vafà dom us domini, in quo videlicet
flümine, dominus nofter baptizari dignatuseft, eiuf-
que tinâus vndis aquarum nobis elemétüm inablucione
pëccatorum confiera t. Et quia omnefideliùm baptifma,
quo domino confecrantur, in exempium celebratur bâ-
ptifinatis illius quo ipfe aquas fànètificat. Reéte in re-
gioneIordinis,vafi iunt domini fadta, neque enim aliter
vafi eledtionis & mifericordiæ fieri polfumus,nifî&
-inbaptifmoeiusquod illo in flüminefubijt refpicientes,
& ipfi vitali fluminejfàtagimus abluil Notandum autem
quod non tantum in regioftelordanis,fed in Catnpeftri té-
gio ne illius fa&a dicuntur eadem vafi, fignificans multi-
plicarionem fidelium, quæ non folum in Iüdæa, fèd & iü
omnium nationum eraclatitadine fututà,expletâ Prophe-,
tia qua dicitèr, Gaudebunt campi & omnia qua in eis fîtint. At^ p
gillofi autem terra, de quafidtæ 'funt formæad fondehda ‘
vafa domini,quid melius quam fcriptUrä fiera (de qua régula
bene viuendi accipimus)valctintelligi?quafi n.argilla
ignibus durata, formamvafis domini, qüäta & qualiafieri
dèbeant exhibet,cum nofeis feriptura fiera, regulain iuftitiæ
quam fequamur oft'endit,fàndlorûq; hobis exempla.q
igne tribulationum iniiin cibiles perfeuerarunt, in omnib:
leqûenda præmonftrat.Sed vafa in domo domini eleäa ae
pretiofieflè conlpicimus,æsq; igne iiquefadtum quod ar-
gillæ formas ingreditur, qua vaspoffit aptum minifterijs
coeieftibus effici, cum ipfi falubriter hunii^iati, & flamm»
, .fiue1