Fr.eculphi Epijcopi
^u'nucaucëm fub Alexaridro Mamtrieæ filio, & Maxi-
minö & Goidiano: qui ei in imperium fiiccefferunt* -
Dedoftoribus aliquot orthodoxis, qui fub Gallo &Volußano
floruerunt.
C a p . V I I I .
T~ Tlppolytus cuiußam ecclefiæ epifcopus ( nomen 1 i quippe vrbis feite non potui in. enarrationç Pafehæ
& temporum canonc, quemferibit vfque ad i. annum À-
lexandriimperatoris'perducit, x»yi. annorum circulum,,
quem Græcicyclum vacant;, feperit, & Eufebius qui fili
e r eodem PafebaX.. & IX. annorum ciculum compo-
iuit, hac occaiione feribit. Aedidit nonnullos in feriptu-
ris commentaries, è qui bus hæcreperit: In Hexameron,
in Exodum, & in Cahticum canticorum, iri Genefim, in
ZachariamdePfalmis, & ln Ifaiam, de Daniele , de A-
ppcalypfi, de Prouerbiis, de Ecclefiafte, deSaule, &py-
thonifla, de Antichrifto de refurre&ione, & contra Mat*
cionem, dePafcha&aduerfus omneshæreies,& de laude
dominilaluacoris,dequa præfente Aadamahrio ie loqui
in eccclefia fignificat. In huîusæmUlatione Ambrofius,
quem de Marcionis hærefiad,veram fidem.corredfcumdi-
ximus, cohortatus eft. Adamantium in feripmris, commentaries
feribere, præbens eifeptem &liusnotari-
os, eotumque expenfàs & librariprum parem numerum:
quodqpe his maius eft incredibi'li -ftudio quotidie ab eo
ppus exige ns. Vnde 6c in quadam epiftola eum Adaman-
tinumvocat. Alexander epifeo pus Cappadociæcum dc-
ftderio fim&oram lpcprum Hiçrofolymam pergerec , &
Narciflusepifcppus.eiufdem vrbis iam lenex regerer ec-
clefiam,tunc Narciffo & mulris clericprum eius reuelatum
eft, Alexandra altera die maneintrareepifeppü, quiadiu-
tor epifcppalis y el iàçerdptalis cathedrae eflè deberet. Ita-
quere icacompléta vtprædidfca fuerac, cundtis Paleftinae
epifeopkin vnum cougregatis, annittente qupque ip(b
vel maxime Narciflb Hierofelymitanæ ecclefiæ epifcoj>o,
cum eo gubernaculum lufeepit. Hie in fine cuiuidam e-r
piftolae, quam feripfit ad Adamantium, & pro Adaman-
tio,ira fuper pace ecckfiæait : Salutat vos Narciffii s fenex.
Qui ante me tenuit hunc epifcopalem locum , & nunc
mécumeundemorationibus regit , annos natus circiter
c x v i. 8c vos mecum precarur , vtvnum idémque iàpia-
tis:Scripfit&aliamad Anriochenfes epiftolam per Qe,-
mentem prefbyterum AleXandriæ,de quo fupra diximus,
riecnon & ad Adamantium & pro Adamantio contra De-
metrium, & quodiuxta teftimonium bonum Adamantium
prefbyterum conftituericîjèd &aliæ eius ad diuerfos
teruntur epiftolæ. Septima aucetn perlecujdone fùb De-
cio, quo tempore Babilas Antiochiæ pafliis eft Æ dudtus
Cæfàream & claufus carcere, pb confeflionem Chrifti
martyrio coronatur. Iulius Aphriçanus, curasquinque de
temporibus extant volumina, lub imperatore Marco Au-
relip Antonino , qui Maçrino fiicceflerat, fuit: qui lega-
tionemfufçeperatà principe, vtEmaus inludæa reftaura-
retur, quæ deinceps Nicopolis nominata eft.* Huius eft
epiftola ad Adamantium luper quæftione Suiannæ , eo
quod dicateam in Hebraiço f^julam haberi , nec con-
uenirecumHebraico : contra quam epiftolam dodlam
feripfit Adamantius. Extat eius ad Ariftidem altera epiftola,
in qua fuper dilTonantidy yidetur eflfe in genealogia fal-
uatoris apud Liicam, pleniflime dilputauit. Geminus An-
tiochenaeecclefiæ prefbyter paucaingenii fui monumen-
tacompofuit,florensfubAlexandroprincipe, & epifeo-
pus vrbis fuae Sebenno, eo vel maxime tempore, quo Heraclas
Alexandrin* ecçlefjæ pontifex ordinatus eft. I-
.. gitur ab Augufto.x x v 11. Valerian us in Rhetia
ab exercitu Imperator creatus
eft.
Degefiis Vdleridnt ér Gallièni principum, & quido ftorès _
vtlmartyresea tempefidte exlite-
rint.
f C a p . I &
ROmjeautem filius eius Gallienus. Auguftus a fenahi
appellatus eft manfitqueinimperiö, quamuis infé-
liciter, vndique coattantibus malis,annis x v. Itaque mi-
randumeftde Valeriano, quomodofupra csteros qui ante
fe fiierunt, hie 6c humanus & benignus^xtiterit in fa-
mulos Dei,itavtininicijs multo etiam illis benigniorvi-
deretunqui nomine laltem Chriftiani dicebantur. Intan-
tum verebaturferuosdpmini, vt omnis domus eius eflet
ecclefiaDei. Peprauatus autemeft & 4d veritate deieótus
per quendam dodtorempeffimum, magiftrum & princi-
pem Acgyptiorum magorum v t iuftos 8c fandtos viros
perfequi& interimi iubetet, tan quam qui aduerfarentur
magicis artibus-, quibus feipfumdubdiderar. Erant enim
reuera, 8cfunt etiam nunc, quipofluntvirtute meritorum
fuorum reftinguere fallacias da:moniorum. Ergo refpi-
rante paulifper fupra lolitum, iugi & graui peftilentia ge-
neri humano ,, prouocatpcenam fuam obliuiofa malitia.
lmpietas enim flagella quidem excruciata fen tit, fed d quo
flageilatur obdurata non fentit. Valerianus fiquidem
moxvtarmpuit Imperium o&auus^d Nerone,.^degit per
tormenta Chriftianos ad idololatriam abneganteiqj in-
terficiiuffit,fufo per omnem Romani regni latitudinem
landlorum fanguine. Valerianus illico nefarii author pdi-
dii;aSapore Periarum rege captus,luminibus effoflis, Imperator
populi Romani ignominiofiflime apud Perfas in
feruitute conlenuit: hancinfamis officii continuam, donee
vixit, damnationem fortitus, v t ipfèaccliuis humi regem
femperafeenfurum in equum,non manufifa, feddor-
lb attbleret Et Gallienus quidem tarn claroDeiiudicio ter-
ritus, tanquam niilcri college permotus exemplo, pacem
eccleiiis trepida fatisfatftionereftituit. Sed non compenfat
iniuriaivjtioniique menfuram vhiusimpii, quamuis per-
petuaacfupra modumabominandacaptiuitas, contra tot
miliaexcruciatafantftorum: iuftorumque fanguis ad do-
minum damans, in eadem fèfè terra vbi fufus eft, vindica-
rirogat.Non enim de folo conftitutore prtecepti iuftofup-
pliciupi iudicio.flagitabatur: fed etiam executores,delato-
toresj.accufarores, ipedatores ac indices, poftremo om-
jres quiiniuftiffimae crudelitati, citata voluntate aflèntie-
bantur (quia Dominus fecre torum cognitor eftj quorum
maxima per omnes prouincias pars hominutri verlabatur,
eadem vltionis plaga corripiiuftumerau Soluuntutre-
pente vndiq, permiffu D e i obh.oc dfcumpofinerelidtteq}
gentes, laxatiique habenis, in omnes Romanorum fines
muehuntur: Germani alpibus. Rhetia , totaque Italia
penetrata , Rauennam vfque perueniunt. Alamanni
Gallias peruagantes etiam in Italiam tranfeunt. Gixcia,
Mace^onu, P on tus , Afia Gotfiorum inundationc.de-
lentur. Nam Dacia trans Danubipm in perpetuum aufer*
tUr Quadi 8i Sarmat* Pannonias depopulantur , Germani
yftcriores abraia potiuntur Hifpania. Parthi Me-
fbpotamiaip auferunt, Syrion^que corradunt. Extant ad-
hucper diuerfas pquincias in magnarum vrbium ruinis
paruae& pahpeies tedes, figna milcriarum & nominum
indiciafbruantqs:'cx quibus '(,ait Orofiys ) in Hifpania
Terraconefn ad copiolarionem miferix recentis oftendi-
mus. Et ne quid forte Romani corporisab hac dftacera-
tione cellaret confpirant imrinlecus tyranni. Confurgunt
bella ciuilia, fundiriu vbique plurimus languis Romanorum
, Romanis Barbarifque fieuientibus. Sedcito
iraDei iiimiferftordiam vertitur , & ecepta;vltionis ma-
iorforma, qüam pcena in menfuram plenitudinis repu-
tatur.Igiturprimus Genuus qui purpuram Imperii fum-
pferat. apud .Miriam occiditur. Pofthumius in Gallia in-
uafit tyrannidem, multo; quidem reipublftde comnio-
do. Nam per decern annos ingehtiyirrute ac moderationc
yfus,& domjnantes hoftes expulit & perdiras prouincias
in priftinam faciem reforinauit, ieditione ramen militum
interfedus eft. Emelianus apud Mogunciam cu res noua;
Chrönic.Toni. I L Lib- I I I ♦
inolifètür öpprewus eft. .^oft mortem Pofthuniii Marius
quidem ihuànt Imperîumy fèd’cóntinüo inteïféiftus feft.
Deinde Vi&oriniis a Gallisy ltco creatus, & poft pàùiulum
öccifuseft. Hdic fücfeeuft Tetricus ^ qui tufte Aqöitanici
præiidarüs adminiftxabat officium, multas fèditiöhes mi-
htuiripertulit. A c Veró; in Öriëhte per Odenaturtt qtfett-
'i datft coUe<ftaagrefti mânû,yi(ftirepulfique Perfie dèfenfà
|' SyriareceptaMefbpötamia.eft, & vfijüe ad Tefiphöftteift
•j rufticàni Sÿri^ cum Odenato fuo 'vincendó- vénérant.
Gallienus autem cüm rempublicâm defêraif!et> ac Mediô
i lani libidinibüs irtferuitet.occifuseft. C^uateriipeftace C y '
prianus Afetprimumgloridferhetoricatn docuit, & indé
i fiiadente prefbytero Cecilio, d quo & cognôraentum fbr-
titus eft, Chriftiamis fadlus , omnem fubftantiam fuam
pauperibus * erogauit i ac poft ftori mültum temporis
alleuatusiiipfèfbytemm, etiam epifcopus Garthaginén-
fis conftitutus. Huius irtgeniummpemuum iudicem té-*
xere, cumfble clariora fintëius opera; Pafltiseft füb Vale*
riano& Gallieno principibus , perfècutione Oétaiia, eo
die quo &Cotnelius, fed non eodem anno Pontiüs Dia-
conCypriâriivfqüe àddiem baffioniseiüsciim ipfb exi-
liom fuftincns, egregiuni Volumen v i t * & paflîonis C y -
prianiædidit. Theodoras, qui 8t Gregorius pofteà appel-
larus éft, Neocæfàreæ ponti epifcopus j admodum ado-
lèfcens, ob ftùdium græcaram Ôè latinarum literanim de
Cappadocia ad Berithum,'&in deC^fâteapaleftinattrans
it, iün^lro fi bifratiéAthenodoro. Quorum cum egregi-
: amindôlem vidifîèt Adamanrius, cohortàtus efteosâd
philofonhiam. In quapaulatim eos erudiens, ad Chrifti
fidem lubintroduXic , fui quoque fèéfcatores reddidit,
Quinquennio itaque eruditi ab eo , remittuntur ad pa-
rrem. E quibus Theôdorus proficifcens, pànagyricum 6c
euchariftias feripfit ad Adamantium; &euocata grandi fre*
quentia,ipfoquoque Adamantio prjefénte reciraüic, qui
yfque hodie éxtat. Scripfîtqûe in Eçclefîaftéft» breue qùi-
dem, fed valde vtile volumen. Et alias eius vuIgo''fera ntiir
epiftolæ. Sed præcipue figna atque miracula , qu * epif-
copus Neoc$làre£E Ponti cum multa ecclefiarum glorià
; perpetrauit. Ex quibus eft , 1 quod cum ecclefiæ fàciendas
locus non firfficeret, propter imminentem rupem & flu-
miriis crepidinem, precibusmontem mouit, &fpaciôfum
ædificantibus reddidit locum. Qufêtiam prælia & mor-
[ tesvirorum furentefque germanos ica fèdauir. Stagnum
quoddatp erat fi turn in regionibus Ponti pifeibusrefer-
L turn ex quorum captura prædiuires rediras pcæftabantur.
» Quae pqfïèffio duobus fratribus fbrte hærediratis éuenit,
f fed cupiditas hitius teifeatçrna Viôlauic iurà, Q u os B. Gre-
; gbriûs ad ho ram flag niexi tial i s -patè rrïo cohuocauit af-.
feâ!u,’aitque adeos: Ego iam vos per'virtutem domini
ômnicerca'mine cruent® cOntentioiiis abfoluàm. Et cura
ha^dixiflet,inconfpé&uomnium virgam quam tenëbat
ad primas Jittbris vndas defigit,&jpfe pofitisgenibus pal-
. mas teftdit ad coelum, atque excelfb fnpplicat Deo. "5i-
mul vrille otandofinem fecit, ftatim fè vnda fib d ié en s ,
6c curfti Velociter fugiens, àcon(pe<ftu fuperno iuflà dif-
cedere, abyffis fuis redditur, & arentém campum germa-
nisiam cpncordibus deteliquic. Dionyfius dé qùo fitpra
imentionem fecimùs, Alexandrin« vrbisepilcopUs, mb
Heraclafeholam prefby ter tchuit,& Adamant« velut in*
figniffimus auditor fuit. Hic in Cypriani* Aphricani fyno-
;*didogma confèntiens, de hærcticis rebaptifandis pluri-
mas ad diuerfbs mifit epiftolas', qua? v fque hodie extant.
; Sed&ad Fabium Aptiochenæ ecclefiæ ëpifçopum, feri-
, pfit de pcenitentia, & ad Romanos per Hippolytum, alteram
ad Sixtum, qui Srephano fùcCeflèrat, 8c ad Phile-
moncm,& ad Dionyfium Romanæ ecclefiæ prèfbyte*
ram, & ad eundem Dionyfium poftea Romæ epifeopum,
&c ad Nouarianumj caufantem quod iliuituS Romæ epifcopus
ordinatus effet, cuius epiftolæ hocéxordium eft:
Dionyfius Nouatiano fratri falutem: Si inuitus Vt dicis ot-
dinatus es, probàbiSj cumvolens récelïèris . Eft eius ad
; Dionyfium & Didymnmaidera epiftola, & dePafcha plu-
rirna defclàmatorie conferipta; Eft & ad Alexaftdrinam ec^
clefiarn dc exilio, 8c adHeiaclam in Aegypto epifeopum^
ôcaliademortalitate & de fàbbato ad Hcruiam. Nam &
___________________________________w r
aliadèpetfêcutione Decii, & duo libri aduérfum Nepo-
temobifeopum, qui mille annorum corporale regnum fuis
feriptis anèrUit, in qliibus & de Apbcalypfi Iohannis di-
ligenüffimedifputat. Aduérfum Sabèllium &HerrHarrto-
herriB£roriicisepifeopum , & ad Thelefphorufti & ad
Eufraii quatri libri, & ad Dionyfium Romanæ vrbis epifeopum
j&adLapdicenfesdepoenitentia,ireth 8c càno-
nes de pcenitentia 6c de ordine delidorüm, de naturaad
Thimotheum ÿ de teritâtionibus adÉufranonem j ad
Bafilidem quoque multæ epiftolæ , in quârum vna àflè-
rit fe eciam in Ëcclefiaften coepilfe feriberë çomnientariôs,
8c aduérfum Paulum Samofatenüm -, ante paucos dies
quam moreretur, infignis éius fetraq epiftolà. Moritur
x i i , Gallieni anno. Nouatianus Romanæ vrbis prcfby-
tér aduérfum Corneliüm cathedram facerdotalem cona-
tus eftinuadere. Nouatianotüm^ quodgræce dicitur ca-
fiharos, dogma cönftituiti nolens apoftàtas fùfcipere poe-
nitentes. Huiüs authot Hoilatiis Gypriani prefby ter‘fuit.
Scripfitàiitèm pe Pàfehâ, de fabbato, de circuncifione, de
fàcerdOre, de cibis lùdaicis, de inftantia, de Attalo, & a-
lia miilta, & de trinitatè grânde : volumen. Aequàlitateni
fibiacfimilitüdiôfem èpitômen operisTertulliani fecieils:
qüod plurimî nfefèiefices, Cypriani æftimant eflè.
De Claudio & Quintillo Imperatonbus.
C A P . X.
CLaudiusxxv i 1 1 .voluntate Sénatus fumpfic imperium,
ftarimqueGothos iam per annbs x y . Illyricum
Macedoniamque vaftantes bello adórtus incredibli ftrage
deleuit. CuiàSenatu cÿpeUs aureus in curia & in ÇàpitP- ’
lipftatuaæqueaurèa décréta eft. Sed contimiO apud Syr- ;
mium, priufquam biènniüm inlmperio explefèt i iriorbè
correptusinteriit. Claudio morcao Qùintilius frater eiùs
ab exercitu Imperator eleduà ^ virquidem vnicæ mbde-
rationis, 3c folus fratri præferendus, x v i x. die Imperii
intérfeâus eft, Quibus diebus in Alexandria Bruchium,
quod per mùlto&arinos fiiérat obfeflum,candém,deftru-
itur.
i t>e Aureliiri. triumphis, atqueperfècutiombut Chri•
jlianorum, & qui fub eofiorue-
rint.
C a p . X I .
A Vrelianusîxxix. Imperiumadéptus,v. annis & v i .
JLX menfîbus tenuit, yirinduftria'milifari exçellentiffi-
I mus. Expedirione in Danubium fufcépta , Gothosma-
! gnis præliis profugauit, dirioriemqueRomânam anriquiS
terminis reftituit. Inde in Orièmem conüerfuS Zenobi-
amque occifb Odenato marito fiiô^ 'Syriam receptam fibi
vendicauit: magispræliiterrofe, quam prælio irt potefta-
temredegit. Thctricumin Gâlîia mîriimé ftifficiëhtém
fiiftinere lèditiones militum; fiiorum, feribehteràqùfe etiam,
eripe me hisinuidte malis, ac për liuhc proditbtenx
exercitus fui fine labore fiiperauit. Sic Qrientis & Aqui-
lonis receptor, magnà g k ü a triumphatiit-' f vrbèm Ro-
mam mûris firmioribris cinXit.* Notîiflîme cum petfecu-
tionemaduerfus Chriftianos agi uonüs à Nerone decer-
neret fuîmen ante eum magno pauorç circunftantium
ruit, ac non multo poft initinetè occifus eft ( v t fertur )
fraude ferai fui , qui ad quofHam mili tares virqs amicos
ipfius nomina perralit adnotata, falfb manurii eiùs imi-
tatus, tanquàm Aurelianus ipfbs pararet occidéte, à qüi-
bus interemptus eft. Hiiic feruntexcellenriusaliquidegif-
fe Alexandro magno vel Cæfàre diûatore. Nàm Roma-
num orbem triennio ab inuafbribusreceprauir, cum A le xander
annis X it i . per vi&onas ingentes âd Indiath për-
uenërit , & C . Cæfàr decennio fubegerit Gallos, ad’uer-
fumciuesquadriennio congrefïüs. Subqito invrbe R o ma
monetariirebellauerunt, quos Aurelianus v iâ o s vlti-
ma crudelitate compefeuit, lfte primus apud Romanos
diademà capiriinnexuit, getümifqué &auratapttifii vefte
X x z quæ
£
G