B
•..Paral. 4.
Matth.c
D
Matth.io
Pf aim. ii
7t»S x^Angelorrri Stromata
fiue<fiuinsclaritacis>fiueetilhumari*adiierfitatis craol- J ditornofterfcienu*ccejeftir , per quam in fide veribtis
liti, via»i pacrara bene o Berando iatramiis> vt ad prsemia | confortemiir, paraifit. Paries ttamque propolitioniSjfan-'
_ ' 1 .At (Unr A sM&uftK.'nnncnm.xfel patriim béne viuendo pcntehiaraus.^Friar^ Salomon omnia onera vel verb&laln-
’afaïn domo domini. Alt are annum & menfam,fuper quampo-
terenttirpanespropofitionis aureant.] Altare aureum, cötda
fighifiçatperFç^orum iuftfi rum, interna: charitatis &ca-
ftifâtisIiTcecôrufea,quorijmfublimitati fignifîçandæ.etiâ
loyîïs Gohùemtèiufdçm altàris. Stabac n.ante ôftiuniiànr
6lïrari^ora,ytin fadura taberndei^i maniïefte legimus.
In qüb Vidèliçiet aîtari. non t^>ftiavnm feriguis, neq; liba*
ifiiha.fed thymiaipàta tmineendebanttir,quprum iumus
âdfiipetibraarc^éndemjppçriebat arcam, atque oraculum
qdoïe fôaüitàtis implepat. In quo figura,, exprimebatur
fendorurn, quiduranegledis remppralium rem eUpidi-
tâtîiViiSj fora* iiitcri ridn e coeleftiâ quariaiiitjin vicino oraçuli
furit pofid,nec longefunt-remoti àvêlo.quotempliun &
fanda fàndorü dinffiimturjqui côrpbré tçrram incolunç,
cætelvimlècundüinteiiprem hoiriinôrocam habent çpn-
uèrfànonéin ccç!is. Ajcendftq; al> lùfiüfîriQdi altari f uraus
inceriforùtn inçr^n^iândôçu.ybi area eft recoridit-a,,cü
orarionesiàndôrumflaminaciaarùfttisc^çicac£eJa4coe^m
vfq;perueniunt: vbi’Çhriftuseftin dçxteraDeifedésvJS
Veieiinind iitnù hr,oquc iaalttaà,rlie fsîvmidgnuQîshnobfntciaptpuettrta,feeadr nthiys_ri&aiaiâronag rumin iins-,
qin aïa.ffiicotdfei^ inaden t, fedfblummod.Q
làchrymarû8coratio fliseivota, prodefiderio regni coele-
ftis offerunt. [fecit quoj. ait are aneit vïgmlifubitorü longitu-
diniii& figititi ftfbitorMjatieudinù^<^dâçe0 -cubit ■./rit altïtudi-
nis. Et quide altare tbymiamatiS-Moieffeqtih ercmo,ha-
benà cttbitü lpngitlidùfis, & altéra tp latjtudinis, & duos
cubitbjln alritüdine.Q^ntæ.aüt magnitu4inis,hoe friper
rfits dt&umalcare Salomo,» fecent ^çripturapfagdiçit ffed
rn quod alfe fe aureü f(^eHtjdicit.Çon,ftat,aüt quia, tantum
facere no npotuit.quaiitüni fecit liafo.cauftfiquia fi. viginti
cubitoruin lorigitudine & Ltitudine fadum.eflè.t, totam
Quato igitur exteriuserat po-
fitumalkreKol9canftiqmcenli,quantiuuq;geneie obla-
tîonis, ac yiiitate metàlli i.gnobiliusfuifeiqntüquantitate
menfiiræâ: hoEiarufirequêhtiaprsftabat.Quianimirutô
plmes finit mul to q tfibusdi catmv$r vitaingredi,fèrua
mandataia. qupsaudire dciedet,Siyispcrfeütts effèfyade^en-
deqiubabes & da pauperib. Nec tn huius méfiira altaris.my-
fticâ îpne caret & numero. Habct n. xx.cubitos longitudi-
nis,&tôtidecübitoslatitudinis.,&decécubitos al ticridi-
nis. Die quo'quidé numerp fiipra in expofftione repli&ve-
ftibulieius diximus.ScâéniUnc ditédum'Brcuirer ; Quia
fi altare holocaufii ilLprum inÈcçIefia typu tenet, qui fuum
e d rn ^ ani ma. dnocqn fècrarepcr ignéanioris illius quæ-
run t, peclèuerâtia hoçuin bdna operatipne.g.longitudiné
araris,ampiipvdp in charitate Dei& p.roximi p latitudiné
fpesin expeCtatione diüinæ yilionii.petaltitudiné figura-
tin'.Qu.oaaût lqngitudô’ &latitudoaltarisvicenOruni erat
, cubiÉQj;ura»n^na^,tiqvp^ fedionem defignateiufdé iu-
defelTæ logaiiim, tatis,ac (ynceiæ dileftionisjq petvtriuiqj/
teftauienti nobis öb/èrufiitiamtti^uiciTr.Quatern.quini,
vicenariumnumerttm copient. Quuiq; aut Hbri Molâieæ
le^SiqÜâtudr fiintfi,iungdicÆlibètcàti«.Et ciîm ad intelli-
genriamatqjcuftddill^is^piritalemjifiuftcanteEuangelij
gtatia,perueriïm’ svièeriatiu profeâ:oRtiinero hoc perfiçi-
mus.. j|itq;idèin numerfis iplôg^tudineôf latitudiné alta-
risjcumcordaele^orudpterite vtroq; tcfiamentoj& ad-
iuuanteipro ynpytiiusq; tefiaméti :autQre*^perièueraii-
tîarn boiii opis,etiam.in periçcutiorielèrüant, in hilaritate,
düç^ionife,&etia mÇQS qui perfequuntut,exl^bét.Dena-
rio au ^numéro, ipes coelefti.unj priTiorum.iolet defignaci,
ëno!a^rinatitç-kÇpmjç^q^iovin^tôagiiipat^faixtitià&
laborqitjdenacioremiùjeratos efle tçibbir.Etidemaltare
q, in figurafâdturriéftelèftorfi, ôb fignificanda eorum vicST
perpétua,decemeratcqbitisalcpni^Çum yerô didtumeft,
quia fecit Salomon altare aureura,ad(ditum,eftcôtinup,&,
menfiim.fiipér a poherentur panes propofitioriis auream^
Menfe auc aurea^firiptm;a efi%ra Ipiritafis intelligentie,
clâritatefirçüdàide quaPiàlrtiifta ano:h«;4^inquic>i» ço-;
Jpefta tfteomenfam aduerfns eos qui trtbulantvie. Ne n.npsadr
uerfatij tribulaptes ad errpréfleôiantymçnfàmnobis conâ
i fitnt dpdtoEes, quorum ^èl opera nobis, vcl verbàiàlu-
taria,ad exemplum vît* prçp’ofita»femperiiïdiuinis|>agi-
nis quïiquîs bene quæritjiniifeniuVnde reâreapreq; ijdeni
ppraonpetse riÂn.p E^xooftdoolp ds u4oudoedceicm»i hfi,eprei rp qruæocreupmti rfiofinnti f,yteîr(diuefiiici &et
nobis l'çri/tura noui Teftatfienti codita eft, & i»dîti\rfiehti
veteris,dohante Domino,rëuelata myfteria. Qriorum ni-
mirum numéro,non tancutti ijdem Âpoftoli, fèd öm»es
finit defignatfiqui verbutta prædicand Oi pabulum Vit* fi-
delib miniftranc: quia prunes v tiq; ipiàm.doéirinîé formâj
quam à Domino Apôftoli açcepere i'equuntur.Quod ve-
roin vérbis dierutn legimus , qüia fecit Sa) ompnmeniàs
decemj&poCuiceasmtemplo^uinqyàdextris.&quinq;
àfiniftris,phialasquoq; auréaseentü :nonlias,menias tam
ad panes proppfitionis qilamady^làDomini pprtanda fa-
daselle credibilecil phialas videlicet quaspatker fa&as
Ipriptura iefert,thimiamateriaithüribula,&c*teraqu* iri
requentibuslegunturvmyfticepofiiimus.nonnullaintelligerè^
Nam quod pàulp poft in eodéverborum vo'luminc
iubin&rtur ; Fecit Salónlpn ompia vaià domus Dpiuini
Deij&dl tare *neum & menfes, &füper eas panes propo-
fitionis: velpluralém numerum pro iingulari ppruit.more
ferip t ur* vfi tati dim o,v t in IefùNaue: Iilijautm lftaelpra-
uartcati font mandatum,&vfiftpauet:iint deanatlHmate, cum
AchaTlolus &noplures filij lftael hoc fecerünt: vel qa cer-
te panes propofitionis iblebant ahte Sabbatum coqiji, vt
Sabbatp mpxponipoflènt iùmeniàm propoiîtionis : po-
tpuoint feireerni tvuerp,iabniedse nmoqu;innoo£utietielrlacfoetrfutia, rmenptxuirlloisp meretin, dfiosinmee-
primpmaneabiatis y teribus fiipet menlàm groppfitiouis
pbnerenturcalidi. Nonautem iiæmenfie déccmd figura
vnius meïilæ propofitionis dilcrcpant. Nâtn ficut vna
[menlàduodecimpanibusonufta,-vhanim£ totlusièriptu-
r* concordiam autôtitate A pol|plica' munitanidefignat ;
ica vt non immerito decemraenfeaure* ,diuin* legis &
Prophetarufii eioquiafiguïatedenul\ciant,qu* vel refe-
étionemnobîs verbi Dei quafi pahëS pto^jfitionis offe-
JuntjVel nobis exemplafideliura quafi pofitorum infeva-
fbrum DomiiuVçferitàtem & miraeula pfoponunt. Reéle
autem bis quip* finit menl*, non fblum quia legislator
quinq; volumina fcripfit, verumetia quia tptafetiesreftamenti
veteri^^ quinq; *tates ièculi compleétitur* Gçjni-,
natur y et 9 numerus menferumquinarius,^ quiuq; a dex-
tdroism, qipuiicnaqe;a àdfeirmiif ftrcirsi pptounruanfituqery : tcruiqm; pDoefit p ionpcualron»a,tIiroidnæemo
fc.& gentili e6mittitur,fiue Euangélicis plenafiguris pfté-
ditur, q quondâ anti quo Dei populo iuxta litetapiFolum
intcUigendaeiïbpütabatur.fFmr & hjdrias&fufcinulas&
pbiatas & mortariola & de auro furifiimo-l Hydfiæ enim,pr ç-
cordia fençftprum fignanc, aquafepientiæ,& vinoçôpun-
ctiôftis repletar Fufciniil* quoq; quibus carnesptæparan-
-tur, ijdem prædicatores, quoruravëtba fiiht yt ftimuli,
lyelutclauiiivâltumdefixi.qui fiiis.auditorib.cibumlpiw-
talis intelligenti* adminîftrapt, præfiguranrarr quorum
'dviifdterifbicueetrpef,tiinc|ijudmeUefbt. c aobrpnuesg,a &te l,à dneg quuinibénms idnnièiq çuteedneknibtiubs.
dicetur* Phialænamq;Apoftoli&do6bores plenivitalib:
aquis. Mortariolàquippejfenftprumpoènitentiura labor,
paflioq;tolerantiæ,quibus mortifieantur memhîà.eorum
fuper;terrârTlî^Liribuîaaûrfiguraritüqvirtutesbperüm,y^l
iciloratioriés lànéfcorum, quibus odor lùaiiitatis afeendit
adÎDeum,ex coniciéntiapùra, & fide non Rùa. [Et candelabra
aurea quinque ad dexteYanf & quinqueadJtnijlrani contra
oraculumeicauropurOi& quafi liltj.fi ores, & lueernas defuper au-
rcas. j fiicutenim-m.enfit incypoiànôbE fcriptur^reâre po-
huntur, quia & e/urient;ibus iuftitiafti , paiiem yerbi Dei
tniniftrarit Et vaiàfuerunt minifterij coeleftiï, id eftiurto*
.ruriinobis à<ftus inexempliiin prpponunt.-ita.etiâaptiffi-
me per candelabra eadem diuina eloqüiafigurantur, videlicet
quia lucéiapienti* errantib. prpferunty fcfinc çtenipa
Pfelmifta: Luier#a, inqmt,pedibu6 tneis ‘verbum tutm ppmi-
ne, & lumen femitis-tneist Hinc etiam Salomon ait h Quia
mandatum lucernaeli, & lex lux. Quare au t quinq; àdextri.s,
Wjalm
’(prou-
/» Lib. Regumlti.Cap.P’ I I ,
Pfaltn.M 8 Itbàks.'
Sc quinqüeafiniftris fintpöfita candelabraièxhîs qù*dtf
menfis traftaüiirius-, facilime pater. Cum vero dixiiïètj
quinque a dextris & quinfc ayf«i/?j#»conuenienter addidi t, contra
oraculum. Oraculum hamqué vbi ératàrca,vtf*pedi-
dam eft, adytum défigriat patri* cæleftis i vbi ChriftüS in
dexteraDeifedens,paternorüm vtiqj con/eius arcanoruhi.
Et candelabra templiaurea,cöhtraoraculrini funtpofife,
quia dinina eloquia ièmper ad habitationé fiipernç ciuitatis
afpedlat ivvt huius agnitioneac defi^eriiim rioftris cordibus
iufundant:&eosqui origine carriis æfcernâhàbent,ad âppe-
tendam promerendamq; incæleftibusrede.pérpetuçman-
fionis acccdant.Si aüt qu*ris,quid inter cadelabra & iucer-
nas eorum typice diftet? poiTumüs rede intelligetei lucer-
riaseflè viros fàndos,qui oleo fpiritus fendi infufi, & ipfî
igné dikdionis ardentin corde, & proximis luccmicien-
ti*pr*ferunt in lingua. Candelabra autem quæ haslucer-
nasinfublime tollunt,vt longe lateq; videri poffintinec-
clefia, feriptura eile fecram : quæiàndorum nobis virtütes,
&dodi inam fiiaièdione dcmonftrant.Cui videlicet inters
pretationi annuit lèrmodomini,quo dicitur de Johanne:
lût erat lucernaardem &lucens.PoQumus etiam itaaptiilïme
dicere,quia lucernæ diuina fiiut eloquia,iuxta illudPfelmift*,
quod & fiipra poJuimus : Lucent a pedibus mets verbum
tuumdomine, & Iqmen femitis meis. Candelabra auté hartim
luçerriarû,iàndifiintpmnes, qui fiia & corda & corpora
ferendis dômini iiiandatis, huraili lèmper intentione fiip-
poriunt.Quiiquis eriim in nullopropriâ fequi curât volun-
taté.veru in omnibus q feriptura fenda dicat attendit, eiuF
que fe lubijeere maridatis, eiuslàragitaufeultarejpmiffis,
quafi cadelabrum domus Deiaureum aureas eius geftât lu-
cernas:quia caftacorporisluimembra,caftas mentisco-
gitationes,ad, facienda qDctfs iubecfiipponere cotendit,&
hoc tam fixaintentione, q candelabrum. Necefïè eft enim
firmiter ad luperna eredurn impofitas fibilucernas, no ib-
lum abfqüeruina,fedetianiab/qiie Vila ftatusfui motione
faruare.Quod vero cum dixiHet[c^C4»d labra aurea quinque
ad dextera,ö’ quinefeadfiniftra cotra oraculu exauropurojaddi-
àit[& qujfi lilqflores, & lucernas defitper aureai.jY ide tur ii^cta
literam, quia fiiprema pars cädelabrorü, in modum fit lilij
repandi deformata,quomodo in candelabro tabetnaculi
fedum eile legmus, cuius eft ftipès médius,& calami ex ip-
fo jpcedeteSjCum feyphis & lpemlis lilia,feribuntur habuil-
feperplurima. Flores auté blij ^vtfiepe didum eft) anioeni-
tatem fempervirentisterræ viuentium defignant:dequa
di.cit beatusPetrusregenerato > noskdominoin (pemviua,
in haereditatem incorruptibilem Ätih^ötamiuatam, & im-
m ircefeibile.conferuatä in cæl s.Et bene lilij flores aurei in
cädelabro funt fadi.domiis Dni,quia feriptura diuina,fi>re-
tis teporalibus gaudi j s, ad appetenda nos bona patri* cæleftis
prouocare cqnfiieuit.Etquomodo eredurn in altitu-
dine cadelabrum lilij flores, & lucernas habecaureas in ca-
pite., ita eledi omnes qui in eadem feriptura facra conri-
nentur.eredo ad fuperna fenfii, cæleftia bonaà domino
quæfilîc & percepifièprobantur. [Et car dines ofliorum domus
tream erpa lniitn. t3e rOioftriiatf aennfitmifa ndtotomruums ,m&toefrtiioorruism fdàonmdqif tfeàtnnpdloierxu amu,
angelicalunt minifteria, quæ nobis de corpore egreflis in-
troitum vitæ catleftis référant. Et oftia domus tcmpli , do-
mus templi,dodpres finit fàndi acfecerdotes.qinltruédo/
baptizando, domini corporis &fànguinis myfteria com-
municando, prima nobis ecclefiæ plencis liminapandunt.
Q^id cardines vtrorumq; oftiorü , nifi fenfus & corda fimt
eqrundem angelorufiue hominumfendoru,quib.immu-
tabifiter con tcplationi aç diledioni fui cÔditoris adhærent,
vt ep minifteriü diuiuitus fibi delegatü rede complear,quo
àyoîuntateiiliuscuiminiftrânt; nünquam oculosauertûrsi
ap.edunmur enim & clauduntur oftia. tempore cbngruo,
fed nullo fuum cardinem tempore déférant: quia & angeli
& omnes fàndi, fiue in hac vita fidei, feu in ilia fpei fideles
atque eledos fiifeipiant,fémper animum in radice intern ç
diledionis fixum tenent. Vnd e bene idem cardines ex auro
çjOtè jfadi perhifientur, propter videlicet vel meritum pro-
p ri* claritatis, vel illius quam habentin Deum charitatis.
\Et per fecit omne opus quad facie bat rex Salomon in domodomi-
«iJPerfecit Salomo opus quod faqebatin domo doming
cutn rexpacificiishöftetih fcîiëhoüiîiîmôOifJHêS de&oàrfc
lurredioms îmmortalitaté glorificàfi, AlioqUifi qtfamdiU
ftatus huiüS feclili geritur j facit qifidem oinis DoiriüiüS
domini Salomon,fed noiidutn perficit,quia corda eledprd
Dominus ytbona opferehtür inipirat& adiuuaf. NullUrii
tameiun hacdüntaxai vitacommoraïuem abfque pecca-
to effetribuir : hamtjuehoc donum fütiit* vit* beatitudi*
ms referaat. Perficit vero omne opus templi ftii,&hocde-
dicatiom aptum reddit, cum translator de hac vitaelé-
ctpsiUos ætrrrhtim perdücit adregnùtn, quod behéfigni-
ncatur etiam fii eoquod templum quatuor anhis ædifica-
tum eft, odauo autem perfedum ac dedicatum éfti feptem
namque diebps omne hoc tempus Volüitur. Odafia eft
dies eftiudicij, & tefurrediohis futur* : dë qua pfalmi fex-
tus & vndecimus attiralati fimt, Cüi Videlicet tembori
conuemt apte quod fequinir:]Ef/»r#//f?«rf- fanll ficauerat
Dautd pater fun, argentum i & aurum & vafa, repoluitque ih
tbejaurts domus domini.'] Argentum ham que ad nitorem elo-
quentiæ,aurum & fplendprem fâpienti*. Vafàgenerali-
terad ratiohalem pertinent creathrariï. Sàndificatq; Da-
uid pater Saldmoriis argentum j cum Deus patereloquen-
tes quofquegranafiiifpiritusad loquéduiti verbumeuan-
gelij confortât. Sandificat aüram, cum haturali ineenio
P^fj^ fi10 réplens fpiritu ad cofidetandum {in lege fiia ini-
rabilia illuniinati Sandificat & vafà,cum omnibus genera-
!djaC^irlileoCsC, &e”aæp pfielitiesneiduaf pdeerrnp efptukæfifuasl ugttiasitinaf llaamtgmituanr, Hado acmaüâ-t
argentum,hocaumm,h*c fàndificata vafàSalonion irifert'
intemplûcum Dominus nofterperadovniuerfiiliiüdiqio
omnes eledos,&dodorùm videlicet,& cæterorum fideliu
vcaoefatu dmiu,e irnfi g gaeundeiruims,a rerggenni tceæal felfuties a iunrtreoad inu cthice.f eRuerîpso dnoimtquuse î
domini, quando eos qui rhultitudirie dulcedinis eiusftui
meruerintj abfeondit in abdito vultus fui, à conturbationé
hominum. Erapte multi fiint thefàuri, in qüibus yafaçlé-
ctionis reconduntur,fedvna domus domini in qua idem
lunt fadi thefàuri, quia & vna ecclefîa in qua omnesebntinen
tureledi, quan tumlibët hieritis diftent. Et vna ac no
dqiuuaemrfuàiesf ftipcauttr fiateillllaa càæ ftleelfftei ds,i fqtéerlte idni cslmarnitiatttéit,iutaro &m rnefiibirures-i
dio mortuorum. Quod vtrumique iudex ipfe ac diftributor
apirtæ: Imn dioormpomp a Dtrioe mmeitn muasn, fvionma sf ménutlet ahftiima td.emonftrauit, cum
C A P . V ilt
C oTrianctuulkurmun itefmiicpeiiridtneftaens cdlruemamfaf neeftdoerrÜi s dfuobmteinrai ilna slo Ccihï/eùruumbi,miH.
gSiibqaunidte amrc Camhe,r &ub vimel elexsp eainusd debefaunptearl.a Csfiuumpqeru leo ecmumitt aerree an,t & ve plrleôst &e-
apparerentfiummitates eorum forisfanltuariuante oraculunijtion
apparebantyltraextrinfecus, quia&fueruntibi vfquein prafente
die, Inarca aüt no erat aliud nifi dua tabula lapide*, quaspofiuerat
in ea Moyfisin Horeb, quandopepigitfoedus Dominus cumfilijslfi
raelcum egrederentur deterra Aegypti,&cc.] Quod jllataarca
in fànda fàndorum ducitur, Cumque eminerfint Veder, &
apparerent fiimmicates eorum foris fàndilarium, nô appa-
rebant vitra,extrinfecus,hoc manifeftius in Patalipome-
nou volumine feribicur:^f«îi«(inquit) quibusportabdrttafca,
quiapaululum lóngioreseranb, capitaparebantante oraculum. Si
vei o qui s paululu m fiiiflet extrinfecus, eos videre non po-
terat. Vbi notandum, quia etfi vedium capita âccedétibuS
propius ac diligentius.intucntibus ‘parebantante oraculû,
non ramena minèrent. Qiiianimirum necefïè erat vr claü- j
fo oraculo, & appenfoante oftia vélo,ipfi quoque Vedes j
toticum area & Cherubim abduceréturinterius, qiiod fieri
non poterat , fijpminentes vlterius vedes^pducendis ad
claudendum oftijslocunon darenc. Quorum pofitioneth
vedium feriptura no fine caufà, fèd magis intüitu fàcramé*
ti tam diligenter expedire curâuit Confiât enim da domus
templiexterior, peregrinanre in terrisecclefiâ: landaaût
iandprum internâ fiipern* patri* felicitatem, defignant.
Item illata in fànda fàndorum area , aflumptam Chrifti
humilitatem, &intra velum régi* cæleftis indudam. Vc-
des vero quibus eadem areaportabatur, pdicatores verbf
ïï 1
Parai; f,