74# v AngelomiStromata
diftriâeiudi'camus. Quoenim nofmetipfbsminus agno-,
fcimös,eo illos quös reprehenderë nitimur,plus vide mus:.
fingula hxc mala funt,qà tubdicis fxpe in prxlatps, læpe ij
prxlatis in fubditös comittuntur ; quia & omncs fubditös
hi quiprxfuntfapicntes minime arbitrantur : Etrurfum,
qiii fubeäi ftint, re&orum fuorum adiones indicant :&fi
iplos regimen teiiere contingeret, fepotius agete putant
melius. Vnde plerunq; ficup& redores minus pruden-
terea quæ a|fenda fuhr videant, quia eorum oculos ipla
nebula elationis obicurat. Et n on nun quam is qui lubïe-
d.us eft,hoc cum pixlatusfuerit, facit, quod dudum fieri
fubiediisargueßac : & pio eq, quod ilia quæ iudicauerat,
perpétrât, faltem quæ iudioäuk ,erubefcat. Igitur fiçut
prxlatis curandum efr »"ne éoruin cordâ æftimatione fin-*
glatis làpientiæjoçus Tii perior extollat : itafiibiedispro-
uidend.um eft, ne fibi redorum faâadifpliceant.Si autem
magiftrorum vita vere reprehenditur, oportet vtique fub -
diti etiam cum dilpl'cctimagiftrum ven^rentur.Sèd &hpc
folerter iritüendupï eft,néautqucm imitari defpicis, ve-
nèrafi contemnas. Subcilis etenim viatenenda eft, redi-
tudiniv& humilitaris, vt lie r eprehçnlibilia magiftroiu m
hocçftjSaluator noftererexit, confeftim mors impietatiâ,
quæ in populo Dci graflabatur,ceflit. Hàhc arcam Dauid
quinquagintaargentifielisemit : quia & Dominas Iefus
Chriftus Ecclefiam fuam pretiofofànguine fuo emptam,
ac per ftpriforrai&grariam Spiritus iàndià cundisfiiis de-
lidis purgatam , in domum fibi fempiternàm làndifica-
ANGELOMI LEXO
VI EN S IS, IN LIT
E R T I I , R E G V M
StromataiPræ&tio.
p l e t i s duobuslibellisregumvoluminis,
^ —.......— -------- :r■ - - - - - diuinavidelicetimmeritiauxiliaticlemetia, tanfada
difpliceanc, quatenusfubditorüm mens a feruanda , quam quodammodo maoiftcriirpiierentia nonrecedar. f ex thefauris diuitum ,*fän- magifterijreuerentianonrècedat.[EErraatt aauutteemma annogeélluuss DDoo-- ,. d^o rum_ fcilicet/dIroMdSotnrrunmm _, rdiunon mmiinnnurtaa aabbffttrraa--
miniiuxtaare'am Areuna Iebufai. Dixitq^Dauidad Dominum, hentes,quæ, vepotuimus,in gazophylaciü Dominicon-
cumvtdtffétangelumcadentempopulum: Egofum quopeccauiér tuliraus'fneingrariexhoftræpaupertaris ingehio fortaflïs
ego inique egï\ ifii quioues funt, quïdfe'çerunt ? Vertatur ob- - yi^jeremur à Domino, netalentiim etiam idipfum fruga-
Jècro manustua contra me, Tn Paràfipomehpn ita feri-r- ü^ri-s collatum, rare defoflum inueniretur abfconditum,
ptum eft : [ Porro angelus DominifiabatiUxtaaream Oman îe-
bufki. Leuanscu Datud oculosfuos, vidit angelum Domini fian- & damnationis pcena multaremur acerrime. Vbi adu
dum vaftum tranfiuimus æquor,auxiliati videlicet cundi-
Pfalm. 4*»: Pftlm. jo«
manue- notentisope>quiimperatvendsnenoceahtrati. Nunc
rverfimeontra lerufilem. 8c reliqua.] Area Areuna,-
*' — quanquam pauidi, tertiüm’aggredi conabimur
librum: inquo maxime flatu indigemus quidem diuini
yel area Oman, ipla eft videlicet lerulalem. [Venn autem
Gad ad Datiid^ & dixit ei : Ajcende, confiitueDomino alf are
quern pracegerat ei Dominus. Conß>iäensq3 Areuna-, animad-
uertïtregtbi &feruoseiits tranfire ad fe, & egrejfus adorauit regem
. . ............. f ipiraminis, ne nöftra carinatandemTrada, veniat in feo- inaredAreundiebuftu' Étafiendii Dandiuxta fermónem Gjtdt | pUÜs, & iyrtim illifa demerfe remaneat in reumate gurgi-
• tum> se^ jpfQafflante ac dignanter opitulante,portum
quietudinis ouans obtineat: vt dominica quodammodo
commercia illalapermaneant, & ex tanta profunditate
volummis, acthefauto djuini gazophylacij, laltem valea-
mus cüto magis auri & thuys & myrrhae Domino confere
prono vultu in terranh & ait: Quid caufa est,vt veniat Do-
minus mens rex ad feruum fuum ? Cut Dauid ait : Vt eman d
or earn, & adificem alt are. Domino, & c effet interfccho qua graffdtur in populo. Et ait Aretrna ad Dauid, ére. j vAreuna ; re donaria. Quoniamfi in^mnibus egemus Spirituslän-
nàmquejnterpretatur area, & Oman Latine relpnat,lu- [ ^ iuuamine. : nunç quoqueinhoctecro volumineprçmen
nobis. Bene ergo cum Deum pro offenfo quo peo
caüit pbcare vellet, altare iubetur in area Areuna vel Or-
rianconftruere', vt inde Vnufquifque comjciat, qiuaaliter
diuinitas ab homine placaririon pdteft, n.fi in area cordis,
per lumen reds fidci , & ver^ diledionis, altare illi deuo-
tx humilicatis cöftituati in quo'ïacrifi'ciijm pixeónreflio-
nis 'ac latidis Dfeo acccptabile ófte rat. Quod rede per
eun'dém Prophetamih pblnns nianifeftatur, vbi dicit’iir'
exfpérlbriaDom tiïi Sturïfi.ïumlaudishonon^cqbitme. Et
itèmm : Sacrtficimn ( ihquitj Deo Jpintus contribulatus, cor
contritum & bumiliatumDeus non Jpernit. ^Emiteiga Dauid
aream &bouesargentijiclisquinquaginta.f Quod in Paralï-
pomenon i ta lêgitur'[Dedit ergo Dauid Oman pro loco Ji-
closdüri ïiijiipmi ponderü fexcentos.} Intelligendum nam-
quéëftbquèsargenrificlisquinqua^nta, aream yerö fex-
centis autéis emiflfe.Etadifidaüitibi Dauid altare domino, &
obtulit bolocaufia & pacified. Et répropitïaiuseU Dominus terr
. ra, ér eohibtta eïlplagt ab ljraèl/\ Hide qupquc verba dié;
rum ita natrant. Taberitaculum^ütem Domini quodfecerat
Mayfesin deferto& &t*ièhdhcaufi()rumfèdtmpefiaie erat in
excelfo Gabaon,& nónpraualuit Dauid ire ad 'altare, vt ibi obfe-
craret Dominum.- Nefnoenim üniore fuera^ perterritus, videns
gladiüm angel Domini. Dixitd Dauid: Hdc domus Domini, ér
hocaliarèin Holocaufium lftael. Èt pracepitvt fongregarentur
om ii es profil^ tide terra tjraél,& cbnfiiiuit ex eU Idtomosad cd-
dendos lapides ér poliendos, vtadificaretur domus Domini. In il-
lo fiquidèm loco, vtHebrxi autümantaliquahdo cqnti-
gerat Abraham óffltrefilidm fiium ilaac,qiiado cum iam
paratuseflèt occidére fiÜiim, & in holócauftum exhibere,
improüilbariesapparuit, Scaltaté circumftiric^ qucin' A-
braham pro filio immblauir. Póteft vero arèa Areuna vbi
Dauidaltare conftruxitaltiusinrelli^.QmdêerarèamA-
reuna Iebufei, hifi EccIefiam eX gëntibuscolfedam fignï-’(
ficat ? Iri quaEccjefia poftquamdltare fidei véfus Dauid,.
maximeindigemusdiuino iuffragio, quia muleis oblcuri-
tatibusabditus videturinallegoriarum ièntentijs prxfer-
timin templi xdificijs & Prophetarum myfterijs, vt ipfo
adminiculante, qui dedit Salomoni fapientiam plu rimam
valeamus cceptumopus explere lagacitcr. Vndeiam eius
fteti auxilio,^d cum defcribendum vertamus articulos.
CAP. I.
E T rex Dauid fenuerat, habebatque at at is plurimos amios.
& reliqua!i Sénedus Dauid humani generis figura-
uit yetus Tcftamentyim, in quo quia fides defecerac, veW;
ut inEJauiddilediq Dei fiïguerat. Veftimenta eiu% qui-
bus adoperti^ calefiennon poterat, typum habuiflè lu-
daicx plebis non dubiuin eft. Qijxante aduentum Salua -
tóris-percognitioncrnregis,yelut veftimétaDomino ad-
hxferaqt. Sed quia eadem plebs, v t Apoftolus di^it*yrr' uitutis jpiritum, ér non l berratis babutt, in amore diuino mi-
ni|ne caliliC Virgovero Ipeqola.quayn euhdis finibus Ifi
raéiquxfita eft,aeper feruqs Dauid adeum perduda, qux
infinu eius dormi'ens,éum calefecit, & virgo permanfit.
Haud dubium;quin.bndx Ecclefix perlbrtam geftauitx
qua: de CLindisgenribus per ApOftolos,:ad Chriftum per-
pehït : 6c tantb ardore fidei in eius jliledibne caiqit,vc
propter illiüs amqrem,varïjs periculis iè vitro commit-
téret , & ad vlnmum pro eius nominé mpri non recula-
ret. De qua plenips dicemus in lubditis. [Adoniasautem
film Hagitb eleuabatur , dicens : Ego regnaba.. & reliqua.. J
Adonias.enim ifte qUi lupérbia ejacus , gratis regnare
voluit , qui a Salómöne intetfedus eft > figüranr ge-
ftauit fiiperbis Iudxorum ; qui propterea quod re-*
grium 't^éiij^jc>b$hêré' voluit, d Silomone videlicet
C hri s f p , &^fegnuln amifit, & yitam perdidit.. De
qüphic prxlibandÓjpr^diximuslèdinrequentibushube-
A.
eroöym.
nriiiittsi sinitiidnatfgiraabbiamt ueis.]. [RêxäitlefenueratHinliii & AbifagSuna Quxritur itaq; quid in hoc fadofignj-
ticer,quod Dauid annos natus leptuaginta bellicofiis quö-
dfim vir.leneftute frigelcente, non poteraè calefieri. Et
propterèa quxritur iftapuellalpeciola,quxcumrege dor-
*mirer,& lenile corpus calefaceret, fee miniftrarec regi. Si n.
odcidentemlequimur literam, videtur quafi figmentum
elle de mimo, eo quod frigidus-fenex obuoluitur veftib.
8c nifi complexuadolelcentulx non tepelcit. Viuebatad-
hucBethlabee, 8c fupererat Abigail, & reliquxvxoies &
1 concubinæ^quæ àicripturaomnesquafi frigidx repudian-
tùr : & in vnius tantum adolefcenculx gtandxuus çalefit
amplexibus, Abraham multo Dauid fenior fuit, & tarnen
viuewteSara alia non qurfiuitvxorem. Itaac duplices Da-
uid annos habilita & cum Rebeccayetula, nunquam re-
frixit. Taceode prioribus ante diluuium vais, qui polb
annos quingentos, non dicolèmlibus,Ièd peneiain catio-
fisartubus,nequaquam pueliares.quenuere complexus.
, Cette Moylesdux H'raelitici populi centum y iginti annos'-
habebat, 8c Sephoram non mutauir. Qux eft igitur ilta
Sunamitis vxor & virgo, tam feruens vt 'frigid urn calefaceret,
& camfanda vf calentem ad libidinemnon prouoca-
ret, nifi fapientia^vt beatus Hieronymus ait) qux in leni-
busfe; uerelblet : iicetficutfiiperiusinnuimus landx Ecclefix
liniafiet pe rfonam ? Hanc exppnat lapientifiimus
Salomon, paths fiii deliclas &pacificas bellatoris viri narret
amplexU), poßide fdpientiam,poßide inteiligentiam : ne ob-
Huifiaris earn, &ne declinaueris ab ipfit. Ne derelinquas earn, &
apprehendet te: ama illam, & feruabit te. Principium fitpien-
tia,poßidefaptentiam : & inomnipojfeßionetua, acquire intellf-
gentiam. 8c reliqua. Ifta quidem fapientia, licet frigeften-
tibus membris, tarnen lènis tèruentidiledione.ôc fiummo
Audio charitatis ampleditur, & (piritualès etiam delicias
adminiftrat.Omnes pene virtutes corporis mutanturihfe-
nibus.fec crefcente lola^piencia, decrefcihu exftra, ieiu-
nia,chameunix, & eleemofynx, huclillucque difeurfus,
peregrinorum fiilceptio', defenfio, pauperum, inftantia
orahonuin & perfeuerantia, vifitano ianguencium, labor
.manuum vnde præbéaneur eleemoi^mx. t Et ne fermo-
nemlongiustraham, cunéla qux per corpus/exercentur'
fada, corpore lenili minora fiunt: ibla fapientia nondico
-in iuuenib.usjfed etiam in fi-nibùsf qui in lege domini me •
ditati mnedieac node) permanet : öc dulcillimos frudus
ftudiorum merits Vnde Abiiac merito interpretatur,paths
mei gaudium, velpatrisimeirugitus. Quod in prx-
fentilocovictutem lbnac,quodampliorin ienibus 8c re-
dundans eft,ac largaiâpientia. Et-lit bene rugirus, q> maris
fiudus relbnat, 8c (Vtica dicam) depelago veniens fremi-
tus auditur, ex1 quo oftenditur abundancillimum 8c vitra
hunaanam vocèm in Ienibus dinini lermonis tonirruum
comorari. Sunamitis vero,coccineainlinguanoftralbnat.
Vc figniHcercailere lapienciam,diuinaq; ledione feraere.
Quod licet dominier lapguinis indicée Sacramentum ,
tarnen & feruorem oftenditiàpientiæ:Hinc Dominus no-
llerin Euangelioait: Ignem (inqu.it)venimieJère in terr am,
ér quidvoto nifi vt ardeat ï Qui dilcipulorum corda fucceri-
dens, cogebat 3icere : Nonne cor nofir um ardens er at in nobis
dum loqueretur in via, & aperiret nobis fenpturas ? Han c liquidem
puellam amplediacdiligeredebemus, quæ làpi-
entiamligniticar lènum ampliorem : non pueriles decla-
mationesj&fapiemlum ftolculosdialedicorum, ac vet-
borumlenbcinia,:& cxcera huiufmodi ex humana fapientia
figmentisq; poecarum: neq; curas îftius fèculij aut ho-
noreshuius mundi : ied fitpieutia ranquâ AbifaccumDa-
iud,qux nünquâ lenelcir,in noftco requiefcat finu.Impol-
luta n.eftyirginitatis perpetux,&in finiilitudinemMarix,
cumquotidie genereciêmperqi partiniac,incorrupta eft.
Si enim Cato Romauigenehs dilerdffimus, ('vt quidam
dodorum protulit) eentenarius iam & fentx Græcàs Literas
necerubuerit.necdifcerq delperauerir. Etfi certe fvt
aiunt ) Homerusxefert, quod delinguaNeftoris,iam ve-
riili'&.peiie deaxipit^dulctor melle oratioJiuxerit. Ecfâpiens
quidam.Grxçix cum coihpletis centum & feptem annis
lecerneret roori ,dixiflèfercur: dolere quod tune egrederetur
é vita quando faperecapijfit-. Plato etiam odogefimo'anno,
______________ , 7 4 9
feribens mortuuseft; Sbctates leptuaginta&nouem annos
indbeendi lcribendiqj laborecompleuit. Quanto
magis calelcente corporis iuuentute, inter Bella corporis,
& interinceiitiuavitiorum fàpientiam edifeeredebemus:
vr in fènedu te etiam frigefeetibus membris, in finu mentis
hoftrxrequiefcat 8c rpuêat, dormiatq; nobifeum, imt
cibumfpiritahsintelligentix nobis mimftret. Pfeteft ni-
mirum etiam iftà mulier contemplatiuæ vitxgeftarefigu-
ram , quam oranes perfedi incredibili ambre complet
dentes, in eius diledione flammefeunt. [A dont as autem
filius Hagith eleuabatur,dicens : Egkregnabo. Fecittfefibi currum
ér équités, &quinquaginta yiros qui ante eum currerent, N ec
cornpuiteum pater fuusaltquando, dicens : Quare hoc fecifiii
8creliqua.] Quod autem Adonias filiusDauidmaior,in
regnum pro pâtre fùccedere volùit, per faftum fùperbiæ,
non per virtutem difeipiinx , quid fignificat ? nifi quod
Iudaicus populus, qui quafî maior natu filius videtur elfe,
eum prior legem f ufeepit gentilém populumquiper gra-
tiam Dëi pqfterior vocatus eftfpernens fblum fè cum dor
minoxftimabacregnaturam. Ynde&benenomen Ado-
nix,quidominator dominus interpretatur,typum exprefi-
fitqui fblum fe dominare cum domino arbitratus eft.Sed
Ecclefixpopulus cum vero Salothonc, id eft pacifico no-
ftro.cuius ipfê corpus eft per diuinam ordinationem in regnum
fubfticùritur. De quo merito perfidiæ maior filius,id
eft, prior populus, prxeipitatus eft. Hic ergo Adonias*
Bcthfàbee interueniente ,qux interpretaturfilia fàtiirita-
tis, A bifac Sunamitencorrumperegeftiiiit: quia Iudaicus
populus per ob fèruanciam ceremopiarum legis,quia fàtur
'8c pleniflimus erat,veram fàpientiam fpiritalisfenfus, q u i
Dauid noftroconiunda eft, ftuprare yôlens, non meruit
eius confbrciü, cuius viblare appetiuit immaculatum tho-
rum. Quod autem Dauid Salomoni filio fuo prxcepit de
iufta retributipne eorum, qui fibi folatio fuetunt, vel iniu-
ftenocuerunt, licetipfëpatientiffimeeos regnans toléra-»
ret: quid mèliusfignificarepoteft, quamfuturamretribu-
tionéiudicij ventùri, in qua impij promercede poenâper-
petuam,iüfti autem æreenam bcatitudinem percipient? In
prxfenti quoq,- tempore, patientia Dei fiepe bonos tribu-
lariatq; anguftiari permittiCj&èçôtrahoreprobosdelicijs
te.mporalibus & profperita te terrena vti concedir.Qihbus
tamen *vthfq;, p^r iudicem viuorum 8c morcuorum premia
certain futuro reftitet,, quandohis quiad dexteram
eius func,didurus erit: Ÿentte benedifti patris mei,percipite regnum
quodvobisparatum efiab origine mundi. Iilis autem qui
àdfîniftram eius erunt, dicet : Difieditea me malediéti in igné
<eteruum,qui par at us eft diabolo &angeliseius:&ibunthün fup-
plicium aternum ,iufii autem in vit am aternam. [Inchnautt fè
Betbfàbee,ér adorauit regem.] At vero Bethfàbee qux in Lacinum
rransferrur filia iuramenci:antiquæ Ecclefix quæ 8c fànétis patribus fiib lege confticutis fuerar, imaginera hoc
in loco prxtiilic.de cuius ftirpe verus Salomon.n^ft paci-
ficus nofier, nafef prom if fus eft. [Etnunciaueruntrcgudicentesi*
Adeft Nathan Prop beta.] j Nqthanqui interpretatur donuml
figuram veterisProphetiægeftaflè manifeftumeft.[Dmr^
rex Dauid: PocatemibiSadocSacerdotemf] Sadoc interpretatur
iuftus,figura in ft gerens Domini & Saluatoris north :
qui eft verus Sacefdos in aternum Jècundum ordinem Melchife-
dec. [Er imponite SalomojiemÆum meum/ùpetmulam meamî]
MulamDauid,alij £ccleliam,alij vero fynagogam, propter
infoecudiratem figuraflè dixerunt.
C A R II.
Dlxitqlk Dauid ad Salomonem : Tu quoque nofiiquafecerii
mihiloab filius Saruia, qua fecerit duobus principibus Ab-
ner,filioNer,ér AmÀfe filioIetber,&c.~\ Dauid qui prxcepit
loab interfici ftu Semei.figuram veteris Prophetix ge*
ftabat , quæ iudicauit arque prxcepit , quiddeinimicis
Chrifti &ftn<ftorum eius, fenbis videlicet atque Pharifxis
neenon & hxreticis, in futuro fieri oporteat. Sicut hoe
quod Dauid de loab &Semei fieriprçcepit,Salomon vero
impleuic. ^Salomon autem /edit fuper thronum lfiaelQ Salomon
qui patri fuo Dauid fucceffic, Chrifti figuram fine
dubiogeftauit : in co fcilicec quod templura xdificauit*
ficut& Chriftus Ecclefiam ; & in eo , quod regum in paA
Matth. 5 8 .
Pfabio?.
H