858 Expofitiô Chrtßiani Grammat.
Apud nosenim ideo to nat æ ftate, quia in occidente fu?
Ph^&alleuùftæ Tune nubes, propterea polfunt currere.
Apud orientales au tem in hiberno tonat: quia in æftate
ita purefurit nubes, vndenonhabeant vnde pluant:quia
fol*qui luper eos non permittit nubes tantum imbrem col-
iigeie vnde tonitruum.poffiut fecere. ■
Hpn çftjçnim vêtu quod hominescredimt, quod nul-
luç-fôj^quidfit' fç>oi:trmim : fed iilùd vndçloannes dicit
quo^Spijcittîçj&nôusincôrdibus credentiuip : quiaiieut
|>cciftud tonkruumconcutiunfut mortales,ica per illad.
jÇercçlntw.itientes : mortaBuro^& dècidupt a cogitationib.
foftpqiibtts&tis* Nam Ulud quod ibnatin nubibusniahes
ilfeeiMtedllrtd cum habuerint aquam & aliqui non habue-
fillfe dfe*$u#ihsbuermt curnmt : & tunofo natficut audi-
tis,.&'exokafitipfiifô ignem quçm videras«: qtiia omnis,
eolUfiq jgoé)ÇKUt ,-vtYJdes in.eolltficnéBexi cumalio fer • |
.ïOîiyeiiWiôlçam alia pecra. Quomodoënira poteft elle $
de iÛoxânùuôoquod Iohannes dicit -Aocutafuntfiptem to-1
mtrtimocetftyùi&dtçmm i Dotiirono procédant fulgüra & to-
nitrua. SeddeionkmaSpiritus fanéti qui ièpçifotmiter;
fit inde dicit Johannes non dealio : quia illudeft in enan-|
labile, quo mod o dequibus modis corda mor talium co n - ,
’çuciate'Iunsîu'rv^- j j >;•;f f ; s ■ f'. .. K ; . j
I 11 ° »1 * ° 1 ' De ptifîMeJtgnorum.
*'Çà P- .X X X V .
- | Q ï * w & 3 . M | j a g e n e r a -
V ^ i^ d ic^ rn o n c^ d it ib n e ( è 4opere. Adultéra ideo.:
tquia f^eq^enturpeunx religuic & idola adraauit, vtpçr
.Ez^dpelçm D^pinus ei iqiproperat, yeletiam tune euffi
alia$ çrçaturaspliis amabat, Nam dieit beatus.Auguftinus
aiîuH^ens au^oritâtèm ex illo lo to Apoftoli, & auaritia
qua^effc idolqrüqi feruitus : quo,d eft ompis homo qui re-
Jjnq^||i^q^ro©ei preipter aurum aut pro alia creatura.
.Tuncfbmicatur anima eius à Dcö>& qualï ad ora t tujicip-
■ lura auriuji ScyenexatpSpro quqmandatum Deiderelin-
jq|iïti|j|ffignum non dabitur ei nififignum lom Propheu. ] Re-
agp^npnibiftoriani Iônæ jquod qn miflus eft ad N iniui-
jftsbroediçandura vpluérkeffügere Dei preceptu : & poft?:
fijtiiçpc ftit^s forte dpprehenius quod mare ilium quære-
H t» i« 'iplum^FQ'ieâus çeto ab/orptus triduo ibi iacuit.
^jmili mod,o diçicDpminus deludæiè fignum daturum.
Jonas figurait? Qpm}nipretr.iir,ficut ipfe ad côuertendos
Niniuiças.milîus,qui de g^tipusgaant: lie Dominus Ielùs
inhunemundum ad,prædlçandurfi genres miifiïs. Mare
figiùfifcdtiftu.d l è c u lu m i l iu d turbatum eft propter Io-
naw^ta & jftud çprbatü eftpropterprædicationemipfius:
quiat ipïè dîcjc ? JÇorivfflt paeem m'ttwefedgladïufeparationis.
Coetusfignihcat terram *,fiue vtferrtum : quia terra habuit
corpus,.infernus ammam. Quodvero quatuordies ponû-
turcutïtrtp per orn nia toti tres fiierint, per Synecdochen à
toto pais iateliigitur t quia iplehoravndeeima ièxtaferiâ
in ièpulchro collocatùr, yiginti ièptem horisibi iacuit. Et
fieuf louasnolebatanté, abforbitionem ire ad genres: fi*
militer dicit âd Apoftolos: in viam gentium ne abierids:
fëdpbftrfefàrtefitionem pfæcepiteis dicéns.-e«»/« doceteo- '■
mnesgentcf, ], VifiNiniuita[argentin iudicio cam generatione
ijia,&condemnabunt earn,] non poreftate, fèd eómparatio-
ne: quia:tuillisvidentibus fîgn i^ b Iona: necmulto tempore
praedicatu eft,nifi per tres dies : Ôc illi peregrino cre-
dideruntgenres. [N/uw exctlfior cuniïis ego commendutusab
lohannti&'qui multos vir tûtes in vobisfeci. & nonfolum nonau *
dit ui, fed Beelzebub vocatiu. Etecce plufquam lonabic.] Quia
creator egoI6næ.Hirifto locoaduerbium eftlocijnon pro*
nomen.
Iona columba vel dolens interpre tatur: Dominumq; figu-
raüit n k m ■
Niriiu* ciuitas qua ædificaüit Aftiir films Sem & deco-
rauit earn primus rex Aflyriorum,& vocauit earn Niniuen
ex nomineiao id eft ipeciofàm,fuitq; fedes Aflyrioru fem-
per. [Regina Auftrifierget in iudicio cum generatione ifta,&con-
demnabit earn.] Regina Auftrrnonaudiuit de Salomone,cp
virtutes fiiceretj-mortuos (bicicaret autregnum çoeloram
prçdicarctjlirerasfine do (flore fcitec, 8c tn venir, de orient
te àudire Salomonen Idcirco condemnataerit iftäigehera-
tioplulquäilla: quia habens illu fecum qui Äpienliam de-
d it, noluit illuni audire, Spiritaliter Salomon fighificat
Dnm Chriftum: quiaSalomon pacißcusdicitur. Ec ifta-re-
gina fignifieatEcclçfiâde gentib. ad verum padfieüm np-!
ftrum eouertendä. JBt eççe phlfqu aSalomon hic : quia file
loquebatur de qup Salomon dixerat-Dowj/w»« pojftdit me in
initieviarum fitarum, aniequam (juicqüam flUerei a priticipio.
[Cum imm undmßnritus extent de homirte,ambula'tper loca aii-
JaS] Et de homine^er^co à doemonio pot intelligi; quiâ fi
Je non cuftodireiSa malis.operibuSj iteFum traderettir ciii
fucrat traditus,ßcdeluckBisqUißfepetliei:ftDommöcon-
j tradieebanc, qui pdores^turi eMipp&ft‘cohteinpt^n le.
gc^n litteræ & pr*dicarionerÄ©dnV'uli,qUath atotéaedeptâ
legèmfoilïc1111*' fGumenimIc^iWacceperunt'exijr ab cis
diabolits & athhujauicad genttiSifedmodo habet dimif*
fa§gentes,& çft reùedùs udîftdaib^' ™
Per ftopas ynde d óm us mandat doófcriua Ind^orum
inteHigitur vacans^quia Deü nóiiabebat, qui dixiti’fri»^
eamus ex bisfedibiuMglóttph u ^ fe i t ,’propter ïepièm fpiii-
tusi, feptemvicia principâlia^iillM^râ loqtiente$tceiriaii'ï
eius & fiat res Ü«si-}Fteittes,e *9 iwfan^be Marix,lèd nep o tes
velaJijconß^ini, quiin fcriptura lanófca fratresappcllan-
tur: vt:Lotl^iiftHS eft frater, ,Abraham ttirn eilet nepos
iciüsi IftequieihöcnunciaUmtcttiptandö fiiciebat.vt yi-
dereèfi terrdiis cceïéftiapracpèneiéé: 8c ddiérerét praedi-
cationem propter Carnalem cognationem.Sed ipfè often-
dit: quiamelioE eft fpiritalis fraternitas quam Camalis.
Si vcrovtræquefimul funt, duplex boniim eft .l fieuferat
tn ftndla Maria-;i (iqu‘ia mater èfficiçur quis,S:um aliquis
" per verbüm eius iwChrifto rena^itur : fiçut Paulus'dicit :
per Euangçhum egOVosgenui. {$» ilto dieexténslefus de-domofi-
debat ficus marë< ér congregata fimt ad eum turbo multA> cW.J
Noniblumdi«SÈaDomihi,ièd5c fa â a plena finit myfte-
rijs. Quod Dominas dè domo illa egrelfus cftè dicitur,
I vbjludæi nefanda verba in eum ia<ftabant,ad mate venit:
oftendebat reliâurum ft Itidæam ob meritum faciqorum
•&vetborü nefendojum: & ad gdntes tranfiturum <|Uæ fi-
gnificätur per mare tumidum atq-, flnduofiim: qüiaficut
illud omni vento mouebatur,fimiliter&gentes omni do-
dlrinæagitatiotlemutabantur^Namnotum eftomnibus
de quo mari dicat »ftilicet de lacit Gene far: vbi iblitus erat
introire, 8c denauidocere turbas. Eratautem inGalilæa
Iudæorum habens in longifciidine centü quadraginta fta-
dia,& in latitudine quadraginta, habens in ie omnia genera
pifeiüqui extra mare inueniuntur^Habens quoq; fuper
fe du ita tes ædificatas, & pro diuerfirate adiacentium pro-
uïnciaruni v el ciuitatüm, diuerià nomina fortiebààlr, vt
märe Galilææ àprouincia, & mare Tyberias à ciuitate Vo-
cabatur Geneiâr aût Græco vocabulo diccbatur: quafi gene
rans fibi aurü, de ièipibferebaturexcitare^empéftates.
Mauftuseiuspuribr,&adpotafidum dulcis & habilis.Lit-
tus dicitur,eo q> ibi illi datur aqiia^id eft percutiatur vefiie-
do. [Erat out conueniens locus ad doceridUm : qtäa pot er at Vider i
éraudit: ab omnibus: & non pot brat comfiimi a turba:& locum
eMis mult a in parabolis.'] Coniuetudo erat incolis illis cum
fi-milkudinibus Ipqui frequentius : idcirco Dominus
mörem quern* auçlire foliti erancièqüfturf [ Edce\qui fiemi-
not exijt. ] Dar fimilitudinent de terrena fèminaüoii#,
quod fimili modo etiamipiritâlis agitur. Exijt qui fiminàf.
Dominus Iefiis. Exijt à pane, defeendit de coelo. [’Seminare
firnen fituni.] Véfbüm Euangelij. [Etdütn fiminat aliuâceci-
dit fecusviam.flà eft in illoscecidit quos diabolus (blet frequenter
vifi tare, & quafi innabitàre: Et ideo cônculeat Jè-
menverbi, quiaaufert&fuperinducit alias euras. Quod
dæmones volucre9 vocantur, quia difcürmnt per aëra iiï
morem voluçrum.[Ef4«rfceciditfuperPeifai]Petram D o minas
duritia cordis expofuit,terra fidem fiabilem, (èlein
feruorem perlècutionis quæ dum furgitadùcrfitas negànc
Dnm veldelèrunt iuftitiam. [Aliaadiemcecideruntinjpinas
&,creûeiunt. fiin*, ér fuffocauerunt ea.] Spinasdiuitias D o minies
elfe expofiiit, quand© his prædicatur verbum qui
diuites funt,tunccum gaudio (ù(opium verbu. Sed eufn
hora illa tranfierit,Sc ipfi teuerfi fuerinoad ipfas diuitias,
puhgunç ex omiîii patte ipfe lugge fti On e s ,& q u i a fubeft
£ illis
ln Matthäum Eu.mqdifidm.
illis'polfe quod voluerint: faciuncquod deledlationes fug- t
geruht, &dimittutîtquæinEeelefiaaudierunt. Aliud ce- |
cidit in terram bonam & dabitfruftum, aliudcentefimum, aliud
fixagefimum, aliud trigefimum. ] Secundum, agriculture -
rationem iriuènitür terra tranfmarina, qüæ multiplicetpir
in lèminc centies vel fèxagies, fc u tricies. In noftra terra
hoc non inuenitur quia noftra terrain compararione illius
terre, in qua Dominus hæc loquebatur, fterüis eft, quafi'
filueftris. D e ip irituali vero (èmme dlç profert centefi-
nium : qui cum alijs virtütibus virgo corpore & animo
perlèuerat : fient (àn€la Maria:, & miilre virgines. Sexage -
fimum fruôlum refert qui multp temppre inviduitate iu-
ftam ac bonam vitarn duck vc Anna fecir, quæ in hoc Eu-
angelip eollaudatur. Trigefimum quoque ftudlum pro-
ferr qui fociatur coniugio&legitimo tempor« fuerit vfus:
cæteris quoque vircucibus ornatiir : non obliuilcitur pre-
ceptafificrearoris^tZacharias. Hij Hint ergotresordines
eleâorum per quos Ecclefia confiât. Quæ reliant fimul
cum Qomini expofitione prolèquemur. [ Et asçedenth
difàpuli dixerunt.] Quærendum eft quomodo acceflèrinr
diftipuliadDom in um ,cumin naui effet: videlicetçum
ipfo eraiit in naui. [Quia vobis datum eiï no fie myfierium regni
cti’loruin : illis autem non eU datum J] Vobis propter fidem re-
éfcam & charitatem quæ in vobis funt,digni eftisJcire&
inteHigerelècretaDei,illi vero proprerinuidiamquam ha-
bent non funt digni Icire fecreta D e i , quia in maliuolam
animam nô introibit (àpientia. Erant enim inter eos niulti
boni.&r multi mali: eos qui boni eranc range bar Dominus
ijri cordib. vtaut reuerterétur aut perftuerarent, vlquequo
inteiligerent qiiodparumper audierant. [Qui trim habet
dabitur ei & abundabit.] Quia qui habuerit fidem fiue cha-
ritatem, accipiet& reliquasvirtutes.^ [Quiautem non habetfibauditur
charitatem & quod habet,id eïiv.idetur vt habeat.
auferetur&tb eo. Ideo inparabolis loquoreis,: quia videntes non
vident.H o e e f to c u li s corporis viqgnt, Scoculos cordis
habere noluntproprer inuidiam&inCredulkatemi [ Similiter
audientes auribus corporis, auribus cordismlunt audire
vt mtelligant. Et hoc Prophetatum fuit db Efaia : quia ipfi re -
pulfun effent pradicationem meant. Incraffatum eh cor populi
huiusde peccatis. ] Quia fia it (àginatur anima per verba
Dei : fimiliteeJmpiaanima incraflàcür de nià)lô. Et quia
auribus grauitèrfaudierunt de Domini predicatione, re-
prehendere ftuduerunt. Et'quare eis hoc venent, Pro-
pheta lèquiturdiceris : Oculosfuos clauferunt,pracefiitduri-
cia,& cotimpcenitens' qua eos non permifit cornerti vt fanaren ■
tur. [Veftri aupém beatiàculiquividerit, &auresvefiraqua au-
diunt.~\ Ipfosoculosquos in Iudæisbla{phemauit,iplbs
laudatin A pqQolis,5c aure^ fimiliter lpirkales,quibusvi-.
debant &audiebancSaluatorem quia ôculis carnis eum vi-
dere &non cordis,ficut eum vidic Herodes & Pilatus,maa
gis efteondemnatio quam làluatio. [Amenquippedkovobis:,
cp multi Prophet a & iufti cupierunt videre qua Videtisi&non w-
de runt. jjicilice t cum viderunt irrfpirituxficut A braham &
Dauid defîderauerunt etia verisqjoculis videre, ficut ApO-
ftoli corporàlib. & (piritalibus : quia cum Icirét appropin-
quare liberationem luam v t non tarn diu in poteftate cene-
brarü detinerentur ficuti longo tempor# detenti finit vfqj
tune. Vnde ßc dolens lob dicebat : St Jùftinueto infernus dô-
mus mea eil,in tenebru ftraui leäum meum. [Vos ergo auditepa-
rabolamfim in an tis. ] Audite oblcuradi&âcum relèrationè
fimilitudink. Nunc exponit Apoftolus quod aliqui in tiir-
ba non fuerunt digni aiidire. [Omnis qui audit ver bit regnii]
Subauditur D e i, fila parabol^ illis Ipeciatim attinet qui
tune eamaudierunt,lèd fit fimilis ratio adhuc in Ecclefia
eius. Omnis qüi audit verbum/regni non intelligit, venit diabolus:
& tollit quod feminatum eft in corde eius. O b hoc debet omnis
homo qui audit in Ecclefia verbum ihquirere, quoulm
inteliigat,&in opus mittat. [Hic eft £ ficus viafieminatufefl.J
Iuxraviamdæmonum q habent maligni in cordeillius fà-
€tam,rhalaa(fidue cogitando. De illis nihil dicitur hic,quiN
nec audire dignantur corporis aureq-ii plus iftisffei ha-
bentur. autem fuper petram fiminatus efl, hic e fl qui verbum
audit & continuo cum gaudiofufeipit illud: non habet autem
rddiçem,fid efl temporalis.] Dominus exponit propterea nô
efttiecelTèexponere : fèd finales liint modo tepidi Çhriftiani,
qui proprer iram alicuiuS porentis fide doHum dele-
runtyeritatem,&contieri:ùhtüra<l iniuftitiam. Ëteftali-
qua differentia i-nrcr ilium qui in rribulaciohe delèrit v e r i- .
tatem,& qui abfq; riibülationé Ipönte relinquit iuftitiam.
Vnde & lèqu itu r. [Fada autem ùibulatïdnepropter verbu crm-
tinuofiandali^atur. ,Qui n.ablq;tribulatioiie veritatem delèrit,
peior eft qüam p.iganus.[iQ«j autem fimihatusefitnJpi-
nis hic efl qui audit & fillicitudo ficuli iftius & faÜdcia diuitia-
rumfuffocat verbum.] Sicutenim Ipinæ pùngunt, fie etiâhi
frequenter tangunt follidtudines diuites quomodo pôl-
fint acquirere: qüi qup plus habent, plus defiderant : quia
crefiitamor nummi,quantum ipftpecurna crefiit. Tan gît fcrlini
cura mencem« quomodo acquifitioneni cuftodiac : tangit
cura à quo his vorando incumbat: ficut ilie qui dicebat}
habes repofita mulfa bona in annos plurimos, requiefee,
coipede,bibe,épufe:e.
Fallaeesyero dicuntur, qüia fallunt&decipiüntconfi-
dentes,y : illi relponlum eft: Hoc node animam tuam repetent
k te, qua anteparaßi cuius erunt : Qui vero in bonam terram fe- ’
minât usa fl : qui audit verbum& intelligit, & facit : aliud cerite-
fimum, aliudfixagefimum, & aliud trigefimum.] Per ceritfc-
fîmunr virginitatis fiue omnis pe rfe âio vktutum, quiâ
centenarius perfeétus eft numerus : & ficut cpmpütando
centenariusde leua tranfitin dexteram: ficis>quivirginita-
tem 8c perfcdionemvirtutu m imaculate cuftodit,de pre-
lènti feculo in vitamæternam tranfiet.’ Per lèxagefimum
continentum vita perfeifta opéré 8c ratione, quia in lèxtâ
dieDeus opera lua perfecit:& de lèxto lèxagintacônlurgit.
Vndeincotnputi ratione lèxagintapepcoartatum articu-
i lum exprimitur: qui fine vxore eft,debèr cogitate quæ D o mini
finit, & noneflè in delitijs, neq; vir neque mulierhë
mortuus in côlpeélu Dei dijudicatur. V t Paulusde vidua*
viuèhs in delitijs mortua éft. T riginraquoq; iri expofitiô-
ne fila quafi marern ac foeminam prætcndit * cum ipfi arti-
culi quafi ofculandofè coni-ungant.
Aliam parabolam propolùicillis dicenl i [ StiHite eft
régnumeeelorumhomin’, patri, qui fiminauitbonum firnen in a-
gro fuo.] Et iftam prabolam Dominus expofituruseft, led
tarnen lumamus ea quæiplè dixit : Qiû fiminât bonum fernen
, filius hominis : ager ifte m un dus. [ Cum autem dom ireni
homines.] videlicet cum magiftri Ecclefiarum non eile nr
ftudiofiadmeditandum diuinaeloquia. Quodcaueredebent
Epifcopi & prepofiti Ecclefiarum ne de éis fimiliter
dicatur, feddebentinftàre&per le fiiosq; quantupoflunc
v t adnunci ent populo peccata eoriim,vt feiant quæ caüere
debeant. &qualirerâ yenientigladiotuftodire. Bonum fi*
men, filius Dei : inimicus eius diabôlus* qui inknieus Dei Sc
hominüm eft ; 6x quo inParadilb ilium pofituik vidit &i*
tynia filij diaboli per opera.herba&fruiftus,opéra. Accédantes
aücièrui patrisfàmilias, angeli Domini : Inimicus hà-
i»0*diaboius,de quo dicicur : Exurge Domine,non cànfortetar
homo. [ Ne forte coüigentes Zizania.] Zizania quæ alio no^
mine lolium dicitur, iuxta agriculturam eft lernen nequâ*
quod nâlcitur inter Ipeltam, de qua quis tunequandq,CQl-
ligitur comederit, nö habet plenum lènfiim ad horam. Ita
quicunqueàDeo diflcntitjnon eft plenæ mentis. Hicau-
tem mali homines Domino exponente intelliguntur.
j Seruiautem dixerunt. Visimùs&tolligtmus eaî Et ait-, nom
nef orte coüigentes Z'Cfania eradicetis cum eis & ttitküm. Sinite
vtraque crefcereyfque admejfiem. ] Hic debentomnes reges
Epifcopi 8c præpôfiti exemplüm capere, rie -de incèt-
tis caulïsiudicium promant: antequam Veraciter crimen
agopfeant. Herba enim inperfeékam ætatem fignificatjvel
occulta opera: Quæ Omnialuftinenda fiint,ylq; ad perfè-
«ftam cognirionem. Nam quod beatüs Paiilus preeepiti
Auferte malum ex vobis ': deàpertis & mahifeftts præuarica-
toribus præcipit. Q uod di^jt ne forte LÔlltgentes Zigarita>erfc
dice t is & triticum : v tr um que in hoc diû o, 8c Déi patiehtiâ
monftratur: quia iplè patienter riialos eXpeQàt fv tc o n - ,
uercantur,nonconuerfosduriusdamnac : & qu ia hic qui
hodie Zizania videtur fore, eras poteft elle triticium Dei.
[ƒ» tempore Meßis dicam Meffbribus : Colligite primum Zizania
: & aüigate ea fafiiculos ad comburendum. ] Quia videlicet
cuncmitcenturauari cum auaris, luxuriofi eum lu tü -
riofis: öcvnufquisq; cüi fimilis fuit in fnollibus, illi lociä-
E
bituf