au tem odio habuiantcquamnati efient, & anteqtum aliquid egifi me reciperent quod mcrebantur : & omrt'ipojrens Dei
fent bonum autmalum. In diuino enim vtique iufto iiidi- vimts line flogelfo- , fiue in perditione êorüm magoifi- 1
cio vtrumquepixcdfiflèaccipiatur , id eft , Sc dile&io centius omnibus innotefceret , Sc ex vnius pcena plures
Deiin Iacob, & odium Dei in Efau. ,£ t cum h®c duo, ad cognitionem Dei & falutem mam profiecrenr. Sicut
ideft, inaltemm dile&io , & in alrcrum odium Dei, & de hacre beams Ambrofius euidentilfime tiadbuis ita
natiuitatem eorum , & omne mentumvit® eorumiuxca dicit : luftus Domintu in periculis , iuftus in daninis , ïtijlus
verum & Apoftolicum fenfum pr®ceflèfint , cum nee ifti in vltidnibtu non folum quia vnufquijque 'tufte culpafuapretium
pofTentimputari mala qua: needum fecerat, nee illi bo- luit: verum etiam quia dum vuns punïturplurimi corriguntur.
naaliqua qu®nuilaperpetrauerat,icafblummodo iuftefa- ; Ananias in Adtibus Apoftolorum fraudati pretii , quod
<fta intelliguntur, vt omnipotens Deus qui arcernaliter j de agci venditione perceperat , crimen admifit , qui.
ifta in fuo iudicio > & de vnius ele&ione, & de akeriusre- j pomerat nihil ofFerre , & crimen euadere. Verum ne-
probatione ftatuerat, ac prasfinierat, originalem in eis rea- J quis impune circunfcribendos' Apoftolos arbitiaretur ,
dim ex prasuaricatione Ad® venientem, cui vtique ambo ; autmifericordi® lute munus fraude contaminate peïfidi®
«qualiter cenèbanturobnoxii, futurum pr®uiderit. Vnde 1 morti addidlus ®tern® , vniuerfös ad fidei ftudium iu-
vnum mifèricorditer diligendo liberate t , alterumiufte j fto rerrore compofuit. Pharao cum popnloduo flucli-
odiendoreprobaretatquedamnaret: Quatinusex hoc fi- | bus meruis mundanae conuerfationis exemplüm eft , ne
deliter intellïgamus profundiorem. & occulciorem diuini j quis Dei populum perfeqilatur. Denique potuic Deus
iudiciidifpoiitionem, &illamgerieralem in Adam cocius j eum voluntad fu® facere obedientem, fed euius poena
humanigeneris damnanonem inluminance nos fenfu A- omnes voluit emendari. Ideoque- dicit ad eum Domi-
poftolico aldus perlpiciamus. Ex qua omnipotens Deus nus : Öuia ad boctpftm te fuftuaut , vt of. end am in te vïr-
& quqS^voluerit fbla/ua gratia liberat ;.Er quos noluerit] tutem meant, & annmcictur nomen meiim invniuerfi terra.
®fcrn$Pa®quitate condemnar. £tlicetinhoc Propheci- Nonvrique Dominus fu® laudis-V fed hoftraAeórreétio-
co teftimonid quod Deus dicit: iacob dilext* Efau autemo-\ nisincrementa quxrebaft Hnec bearus Ambrofius. Apo-
dio habui, nonfbnet verbum pnedeftinadonis: ipfa tarnen ftolus vero prxmiflïs duobus teftimoniis, quorum vnum
rei yeritas ita euidenter apparet in vtriqfqne partis cle-1 ad mifericordiam qu® eleélis confertur: Altérum ad iu-
ótionem vel reprobadpnem , vt nihil fortius Sc exprefi j dicium quod reprobisinrogatur perdnet : Et velut v-
fius dici potueric quam vtex forma iftorum ge minor um l-trumque concludens, & vrrumque dementi, & ïufta vo-
alios omnipotens Deus teterna miTericordia fuadilexiffe, I lunrate Dei fieri docens fubiüngit: Ergo cuius vult mifere-
alios xterno;fuo iudicio odillè , fua atteftationemanife- j rar, & quemvült indurat. Deinde aduerfus audaciam 8c
ftetur. Huic teftimonioprophedco & fènfui Apöftolico,
vide fciUcet, quo & diledio & odium Dei duobus gemi-
nis ädhucin vtero materno pofitis ex mifèricordia& iudicio
Dei intelligitur. Edam illud de EfaiaPropheta mira-
biliter confonat & concordat: vbi omnipotens Deus & e-
leda popuh ab vtero auxiliator: & è contrario reprobi po-
puli fimiliter tanquamex vtero tranfgrefjoris cöndemna-
tor oftenditur , dicente eodem.Propheta imprimis ad
populum eledtum. Htecdidt Dominus fa, tens&form ans
te ab vtero auxiliator tuus. Deinde poft aliqua ad populum
reprobüm ex perfbna Dei lubiungens : Et tranjgrejjbrem
ex ventre vocaui te: vt cerdflïmequodin illorum gemino-
rum forma demonftratum declarat A po ftolus hoe in du-
plici genere hominum eledorum fcilicet Sc reproborum
lucidiflime tenendum appareat. Dum & ifti diuino iudicio
ex ventre tranfgreilbres arguuntür : Et illis. fimiliter
Deus ex vtero auxiliator oftenditur quatinus ex eadem
maffit originalitertotadamnata in vtero materno fiant a-
lia vafä in honorem, Sc alia in contumeiiam. Similiter &
in teftimonio Prop he ti co quod ita pofuit, Moyfi enim dieft
miferebor & mfericordiampraftabo cum mifenbor,manife-
fte verbü prxdeftinationis confbnat.Res taméita manife-
ftaeft , vtde ea nullatenus dubitari pöffit.,Cumfè omnipotens
Deus omnibus xquaUter ex prima ilia tranfgref-
fiöne damnatis,non vtiq;vllis prxccdentibusbonismeri-
tis,fed fblagratia fiia milèreatur cui mifèretur,& mi fèricors
fiat cui mifericordiampra:ftiterit,manifefte exteris quibus
hänc gratiam confer re noluerit iufto & aeterno fiio iudi-
cio odio habitis atq; damnat is. Poft haecquartumteftimo-
müm Prophedcum ficut & ter dum dë Exodo pofuit,Ita
fiibiungens : Didtenira fetiptura PlDaraoni : Quia in hoe
ipfum excitauite , vt oftendam in virtutem meam , & an-
nuncietur nomen meum in vniuerfa terra.^Ybi liëèt nomen
praedeftinarionis expreffe non fbnet, tarnen ipla prasde-
nado malorum meritó iniquitatis fuae ad interitum fem-
piternum tamaperte oftenditur vt quihxc fidelit^au-
dit &intelligit de ea dubitare non pofllt ; dum ille impetus
& impius & indomabilis Rex y£gyptiorum diuino
iudicio fiue ex mafia damnatx ori^lnis , fiue adpotefta-
tem regii honoris in Hoc santummodo excitatus eft , vt
quiex femetipfb & ’fèmetipfb dignus erat interitu^eter-
no fpponente Deo imquitatem' fiiper iniquitatem eius
augeret contomptimin Dominum qua tantis ac talibus
pla^s 'admirabiÜ pptenria Dei mererétiu: flagellari, &
praefiimprionem hominum, qui non recognofeentes fra-
gilit^tem fiuam nee propria mérita attendentes , diuina
potius indicia , quæ noninrelhgunt, reprehendere non
pertimefeunt : Proponitquintum teftimonium ex Efaiâ
Prophetà ita dicens : O homo-tu quis es qui rcjpondèas Deal
nunquid dicit figmentum ei quife finxit, quid mefecifti ficï v-
bi&verbum prxdeftinationis minimefónat: & tarnenip-
fa in vtramquepartem prædeftinàdonisiuftitiatam dare &•
perfeóte defenditur ,vtomnino compellat fideliter audi-
entem veriflïme cognofeere, quia ille fblus omnipotens
creator vems eftfigUlus, & om nes homines de limo ter-
reab ea cqmiiti, eius figmentum. Et ideo iqftiflïma tatio-
ne non polieiudicare figmentum defigulo fuo, fed potius
figulum de figmento fuo. Qui fblus nouit aeterno confilio
fuo vnumquodque vas tam magni figmenfi fui benigne
förmare , &ad quosvfiis ei placuerit vtiqueiuftos & débites
ordinäreatque difponere. Quod vt adhuc apertius
infinuetadiungitfextum teftimonium ex Hieremia Prp-
pheta, & dicit : An non habet poteftatem figulus luti ex eadem
majfa facere aliud quidem vos in honorem ; » aliud vero in
contumeiiam ? Ibi namque id eft, in Hieremia’ Propheta
legimus dixiffe Dominum ad eum : fur gé defcende in domum
figuli i & ibi audies verba mea. Cumque ingreffiis fuiffet
'Propheta :Æccefigulus faciebat opus è luto manibusfuis » &
fitbïto diftipatum eft opus quod faciebat: ftatimque corner fusfecit
illud vasalterum ficut placuerat in oculü fuis. TunCprophe-
taiufïus eft ire & clamare ad populu ex perfbna omnipoté-
ris Dcv.nunquidfigulus ifte nopoter ofacere vobjs domus lftaelih.it
Dominus: Erreficut lutü in manu figuli,fie vos in manu mea,&c,
Quale&ione Prophetica manifefte Deus oftédit, Sc fe effe
figulum ,-&omnehumanum genus inmanuipfius quafi
lucum in manufiguh, vt ex eo faciat vafà diuerfa, ficut
placuerit in oculis eiu§ : Ex vna videheet mafia & tota in
Adam aequaliter damna ta e$ficicns.vafàfuo iudiciodi-
ftinda ajque diuerfa, dum aliud ex eis fitin honorem*
aliud vero in contumeiiam : Èt illud etiam- vas quod fiio
merito&diuino iüdidofingiturininteritum , fi fubito
per peenitentiam » figuli inter manus dilfipetur , vt iam
non fit ap tat um in interitum continuo perfapientiam &
bonitatem figuli formatur & éfficitur vas alterum,ytfitin
honorem vt placeat oculis conditoris. Cumque in omnibus
his verpis non inueniatur proprie expreflà præde-
ftinatio , ipfa tarnen prædeftinationis virtus , &.yeri-
. _ aria mereretm .' tastevtramque paftem,&eleäorum videlicet,Sc reprof
^ftnhnm cum omni fimiliter itnpio populo fiio xtér-1 borum , .& vaforum in honorem *, & vaforum in con-
na fummerfione So perdirione deleri ; vt & ilh iuftiffi- [ tumeliam. Tanta luce maniféftantur 4 tanta difere
t^dduerftù Ioannem Scaturh.
tione dïftinguuntut vt nihil, eërtius vél rrréhifeftmsinueniripoffit;
Qu® ömnia iddrcp tam foilicita & di-
ligenti coiifideratione legentibus proponehda exiftima-
hnnus * vtiuxta harte fprmam fertfus Appftölihinömrti-
bus fcripturis ^Propheticis non mulrum laboremus de
verbo prxdeftina'tionis: Cum ortinmo ipfaveritas terüm
addiuinam ^xdeftinationem pertinentium tam clare&
multipliciter ibi prpponatur, vtvixeaomniainuenirëvel
caperc fitfficiat hutnana fragilitas. De quib lis hic aliqua
exempligratia fubiungere, maxime, quxplahiora &eui-
dentiotöfunt , rteceflario ftuduimus , vt ex His & pacifice
tiókiéfeintnïs'éius : Ececdntràriôdàmnatiorteôépetditib-
ne oppteiroriimillius, ciim ei ita dixit ; fcitopfanofcérisqiwd
peregrinnmfutürümfitfenten t'uüm i'n terra riohjüa » &fubWt-
enteosferunuti & hfftigeiït qüad'rïngéhtis ahtits : Verwàamen
gemein cut feruitürifunt, egö iitdic.tb'o : EtpoftbacegfetiehtUt
cum magna fubftäntia : Tu attttm ibis däputres tiios inpkceft-
pultusin fineSlufeboha : ‘Geh.ratïone äüteth quXrtaYeuerteritur
huc-.necdumemm compléta funtiniqiüta-.es Amdrrbàorumvfque
inprafens terhpus. Qüid hac pr&deftinati'one manifeftius?
qua Sc fernen Abrah® tot annorüm cütriculis prxdicitur
in tetra aliéna peregrinaturum, 'Sc feruituti fubiicieiidiuil
ac fideliter audientesfacîlius informentùt, & c'ontentio- i arque aftligendum Sc ex ipla affli&ione glori'ofiflimelibefe
feueritatem fufeipere non renuerint , citius corrigan-
tur.
Nec de illa nunc eleâ:«rüm prxdeftinationé äliquid
dicimus , cum ad earn intelligendam ac fidélité r cre'den-
dam& pleniflime omnia fiifficiartt Prophetica teftimoniä
ab Apoftolo ficut oftendimus lucidifume prolata. Nec
de ea Domino largiente, aliquis noftrum dubitet, fed can-
turn de illa iufti iudicii prædeftinatione qua impiös ad
interitrtm præprdinauit, ac pràedeftinauit , de qua inter
multos multahæficatioeft, paucade multiàScmanifefta
teftimoniäreplicamus. Legimus namque in libro Genefis
quod omnipotens Deus totius humani generis interitum
prieter eos qui mifericordia ipfius in atcha etartt feluaridi
propter nimias iniquitates & impietates ipforum * vt
generaliter & in præfenti périrent , peena diluuiidele-
ti, &in futuro xterna damnatione puniti longe ante præ-
dixerit ad fenétum Patriatchaçi Noeitaloquens finis vm-
uetfx cärnis venit coram me : Repleta eft terra iniquttate
à facie eorum■» & ego d Jperdam eos cum terra. De qua etiam
generali omnium perdirione paulo fuperius .eadem
fetiptura dicit ; Dixit que Deus : non permanebitjbiritus meus
in homme inaternum quia coro eft. Eruntque diet i'Jius
centum & viginti annorum : Etpoftpauca videns autem Deur
quodmulta malitia hominum effet in terra , &cun%acogitatio
humane cordis intenta effet ad malum omni tempore , pænituit
eum quod hontinem fecijßt in terra : vbi & paulo poftfiibdi-
tür :D:kbo ( inquit ) hominem quem ereaui à facie terra ab homme
rand um,& præfiniro temp ore,id eft quartâ generationè ad
terrain pacribus repromiffam réiierlurumipfumquebea-
tiffiniUm Parriarcham in pace& leneëtute bona pauibus
fociandum. Econtrârio àiitem gentem'& Regem -Ægyp-
tiorum qui eos eXpfeffuri èrant> ærenio Dei iudicio perdition
ijj^rpetuæ deftinatos. Similis eft,, autetianimulto
ardentior illa prænunciatid acprædeftinatio de interitU
Amorrhaeonmi immd feptém gentium peflimarum
quas tanto ante omnipotens DcUs rtieritcj impietatisip-
forum fe difperditiirum acdeletutum ftatuiffe acprxn»
nidè, ad Abraham loquens mdnifeiftiffime declarauit*
cum ei dixit : nec dum enim compléta finit iniquitates AniOr-
rhaorum vfque inprafens tempos r proniilèrat namque eidem
fandtillimo Patriarch® quod iUiS deletis régna & terras
eorumfemirii 'eius in poffefllonem traderct. Nectamen
hoc Index iuftus & miferiedrs , - ve) at perfonarum, quod
abfit,acceptor,propterfolam bonicatem & promiffionçm
fuam ad Abraham facere voluit ; fed fecurtdum diuiciaS
bonimtis, ^^em ife^d^lig^aim i^^fS^tot feculis ex-'
pë^auit & diftulit,&fpariüm poîniteiiti® dedit, vt illariim
gentium mukitudo fi in fuis rnipietatibus perfeueraret,&
peçcatorum fiiorum cumulum adifnpleret, in plenitudiné
irtiqüita,tuirt fiiarum iuftiffime pimirëtuK'Eilffquë loco fe-
meii Abrah® quod Deo erat fei'uitnfitsi non perfon® ac-
ceptione, rtoniuftitiæ Sc æquitatis fil®merito,fedfoladiuina
bonitdte fuccederet. Gumquéiam tempus appropin-
quaret, Sc perditionis earumdeitt gentiilm propter iniqui-
tates fiias, & introdii& onisfeminis Abrah® in terras ea-
rum per mifericordiam Dei, ira dé earumpeccatis,&inpræfihiuit,
vfqueadammantiaàreptili vfque ad volucrescceli. Pcenitet
enim mefecijfe ea. Quid euidenrius taliprædiâi^né & p:
âeftinatione de generali omnium impiorunij quibus nunc j ftanti iufta perdirione ad ipfum femen À brahæ , id eft ad
mundus plertus eracin terrai Quam & fànéto & eleëto 1 populum IlraelDeûs^-loquiturdicens:Nepolluamiriiinomnh
Patriarch® longeante Deus annunciare voluit, &Spud j bus his. quibus c rttaminatafunt vniuerfa gentes quit ego eiiciani
fe in sterna & interna confilii fui difpoficione ftatuit ac ante conjp Hum veftrum, & qui-us poUuta eft terra cuius,egö
dum rton per Angelum , necperProphei
aliquem illius temporis > fed’ apud femetipfîimhæc fta-
tuilïe Sc præfiniffe oftenditur. Ec tarnen benigniffimus
judex Sc conditor etiam illos quos merito iniquitatum
& impietatum eorum ad tarn horrendiim exitium atque
[cèlera lifitêoneuomatbabitatorcsfuoEtpoft:paUCa : Otn-
nesenim exfectxtionesiftiu fecerunt acola terra qui fuauht ante
rot, & polluerunt earn. Qauete ergo ne & vos lîmiliier euomdt
cumpariafeceritis, fient euoinuit gentem quàfuitdnttvos. Iam
vero de extrema earumdem gentium perdirione qua & irtinteritum
prædeftinauerat * non fine mifericordi® fil® præfenti & in fntUro feculo prpcul dubio perierunt, ita
bonitate Sc pietate reliquit, tribuenaeistempus &fpatium j generaliter feriptura loquitur dicens : Domini enim ftntentia
pcenitendi vt intra centum & viginti annos autdigne | fuerat.vt indurarentur céda eorum, & pugnarent contra lfraelt
poenitendo Deofatisfacetent ; Aut fifecundumdiiritiam
&-citlerent, &non mererentur vllam clemctitum, ac périrent-
fuam & cor impeenitens trefaurizarent fibi iram in die
ficutpraceperat Dominus Miyfi. Quid apertius inueniri
iræinexciifebilicer périrent. Ica illos & merito impietatis
poteft de'prædeftinatione impiorum ad intéritiim fem-
fiiæad interitum pvædeftinauit, necKarnenipfaprædefti-
piternum , quam quod orrtnipötens Deus quihoc futurum
nationc ad peccandum yllatenüs impulit quos totannis
in occulco iudicio fuo ftacuerat,tanto ante & Abrahæ
ad poenitentiam expeétauit. pe iftorum infoelici contu-
iftaprædixerac,&ip(epofteamediis temporibusfreqnen-
macia & damnatione tçrribili etiam liber Ecclèfiafticus
tiffimecOmminatus eit, & ad extremum eiusfententiæid
^diumSto éôrum interituqui eduâi ex Æ^rptoper Moy«,
eft confilii atque iudicii fyiffè feriptura confirmât y t non
fem terrain repromiffioois propter incredulitatem fuam
mererentur vllam cfenaentiam, fed in fiia impie täte atque
întrarenonpotuerunt, fedccXum cadaueraproftratafunc
contemptu funditus & æternalitej: périrent. De his diuinis
in defecto, itadolenter& lamentabiliter loquitutdicens:
iudicüs etiam fiber iàpientiæitaad Deum loquitur dicens:
non exorauer unt pro peccatis fuis antqui Gy gantes qui deftruxe-
Quis enim du et tibï quiifeciftï ? aut quis fiabit contra indicium
runt confidentes fua virtuti , & nonpepercit peregrinationt tl-
tu tun ? aut quis ituohjpeftutuo venietvindecini quorum hominum
loruîn & exftcr.itus eft illospra fuperbia illorum , non mifertus
? aut quis tibi imputabitfi perierint natïones quas tufectfti?
eft illis gentem totam perdent & extollentent fein fuis peccatis:
Nec enim eft alius Deu s* quam tu , cui cura eft de omnibus.,
Et ficut fexcenta milita peditum qui congregate ftthtinduritia
vt oftendas quoniam noniniufte iudicas iudicium,
cordisfiiiiEtfi vnusfuïffet ceruicatus, mirumfifuijfitceruicatus,
nequekex, neque Tytannus in confpedtu tùo Inquirent
mirutnfi fttijfet immunis. Mifericordia enim & ira eft cum iüo,
de nis quos perdidifti cum fisergoiuftùs, iufte omniarlif-
potens exoratio , .&effundens iram Secundum mifericerdiam
ponis. Item cum eadem feriptura diftantiam facei et diuin®
fie correptio ill us hominem fecundum operiffua iudicat. Tans
bonitatiserga populum fuum, & iufte feuentatis erga ini-
eft illa prædiëtio atque prædeftinatio Del loquentis ad
micos ipforum, Ægyptios feilicèt quos ætern® perditio-
Abraham defutura oppreflione atqueaffli&ione & erep-
nideftinauerat ita dicit. Oftendens quemadmodum tubs
éxaltares