Uo.. .y v ,- Pafchaßtts d e Corpore
l e r u a r c o p o r t e t & v e r e r i . H o c a u t e v t f e c u r i u s t u a p e r l e g a t i f l & n t i a ,p l a c u i t c a r i f l i m e C a t h o l i c o s E c -
c l e l i x D ö i S t o r e s i n p r i n c i p i o a d f i o t a r e e x q ü i t w s p a u c a d e p l u r i b t i s , q ü a f i l a c t e n e r i t u d i n i s e l i q u a u e -
r i m , Cyprianumputa, Ambroßum, ifid o rum tfila rium , Augußm um , io armem, M itronym um , Greqorium, Heß-
ch ium ,^ & ? * & w , q u o r a m d o & r i n a & f i d e i m b u t u s m e l i u s p o l f i s a d a l t i o r a p r o f l c e r f c : n o & r o q u i d e m
A y l o n u n c f e n f u m v e r u m c o m m e n d a n s j n u n c v e r o p r o p r i i s e ö r p m v e r b i s v t e n s > q u x a p t a e r u r i t m e o
A u d i o t e m p e r a u i . l n t e r d u m a u t e m q u £ e m a n i f e A a ,n o n d u b i a v i d e b a n t u r , v e r a r a t i o n e f i r m a u i Sc c o n t
r a q u a ^ q u e i n e i u f d e m l i b j i m a r g i n e l i t e r a s d o & o r u m , q u o s p r j e m i i i ,• e x i n i t i o n o m i n i s e r e g i o n e f i -
g e r e c u r a u i . P r o p t e r q u o d l e g e f e c u r u s ,& p e r i i c e q u j e m o n u i , d e u o t u s .
A L Q 6 I V M
PASCHASI I RATBERTI
A B B A T I S C O R B I E N S IS E X I Ö -
anne T r item io .,
T)Afchafius Radbertüs Abbas Corbien.ordinisS.Bene-
J- di& i, vïr in dimnü Aripcuris valde eruditus ,\&Acula-
rium literarum nonignarüs,Grsco & Latino nom'Iitetin-
ftrueftus eloquio.ingenio acut9,Armonè compofitiis. Scrip
t* metro .& profit non paucaopufcula,De quibus ego rahi
tum reperi Abietffca,
Ad Placidum Abbatem noftri or dints opus infigne, Defacramerito
Altaris. Lib.i.QuifquiscathoL&c.
VitamS.AdelbardiEjqfcopi, iib,i.
In TbrenosHïerem'taPr opbet a, - _, Hb.i.
De Gr&co eiiam nonnull.i tranftulit in Latin um , &aliamulta
CQfltpofult. _ ' .
Claruittemporibits CaroliCrafti Imperator is,
Anno Domint 880; '
ËxBtiïarmiiio de Scriptorib Ècclefiaft. Vafchaftus Pathema
AbbasCorbeiehfisfloruttempire Paf halts Papal. & Lodouici
Imper at feripfitinfignem librum decorpore&fMguineDomini quï
cxtat.ScrjpfitOturnvïtamS.AdheLrdiAbba is, quaeft apudSu-
rium die zJanuariiitem librum in tbrenos lerentia.hu autor prt-
mmjwttquijèrio & copiofs'fcripfit deverïtate corporis & fangui
nis Domini in Bucbariftia contra Bertramumpre.bjterüquifuit ex
primis.quieam in dubium nuocarunt.
C A R M E N P A S C H A S I I I N S V F M
de Corpore (jr Sanguine D om ini
librum .
L Egis adire facrx quivis folennia menfe,
Almificum Chriln corpus contingere votis,
Deliciis ve Ai,ro Aum potare cruorem.
Bacchica noftra velim,putto quasmifimus olim,
Et niüios cafto condas inpe&ore flores,
Riifticaforte animpfördent, Ad mellameabunt. '
Hic tantum calamus Chrifti de fonte miniftrat,
Vnde fitimpoflïs,-flammalqueextmguere mortis.
Silibeat digne A&ariiuflaTonantis.
Liber tas etenim fidei,nunquamabnegatvlli
Eximios vita: fructus ,de celpite Carnis.
Vita Alus,pax,lux,Apientia denique cun&is
Inde meat per eum, carii fub cabine quadro'.
Tuqu oqu e munèribus fi dignus vixerisïftis,
Accipies pal mam Regni,virtute beatus.
C A P IT A LIBRI PASCHASII
n , ac Corpore & Sanguine
Domini.
G Hrifti communionem , verumCorpus&Sangumem eius non
effedubitandum. Cap.i.
Quod hoe myfier iumchr:Jli,nullusfideliumdebeatignorare.Cap.i
Quid fint factamenta,velquare dicantur. Ciip.$.
Vtrum fui/figura,uninveriuttehoc myfierium, veraCaro&verm
Sanguii Chrifti fiat. ' Cap.
Quid interfit inter immoLtïones veteram, figurafque legalium,
* & interJacramentum donitnici Corporis & Sanguinis. Cap.y.
Qualiter nos in Chrifto & Chriftus in nobis maneat : & quid fit ad
yitampercipere<2orpus Chrifti. Cap.6. ;
Quod tribus médis Corpus Chrifti appelletur. Cap.j.i
Quoiinhaccommunione, autiudicium yaittprannum percipia- =
tin. Cap.S.i
Cur cbriftus quifemel pajfui eft in erne, adhuc hodie immoletur
inaltari. ■ ' Cap 9 -
Quodbocmyfterium vtrum que &earo &panisijftdicaïitr::&de ;
vino, quod ex multisliquatur vuis. Cap. io.
Guraquavino mifieatttrjum in canadoihinifaflum non legatur. i
Citp.u.
Quod non in merito facerdotis hoc myfterium eonfecretur, & nul-
lus magts,vel minus per cipiatfacer dote qui miniftrat. Cap.ii.
Tametfinihileiufinodioculiscarnaliaus appareat, virtute tarnen
fideihac veraciterfumi. ~ Gip.ij.
Quodfipe hac vifibrfijpecieapparuerint. <2ap. 14.
Qùod hoc myfterium nullius mentis eonfecretur, nifiiüius cuiusnu-
tuomniaregmtur&funt.' \ Cap. ij .
Quod a nantit as in hoc myflerio non ßt confiderandaßdmeritum
&viYtus. Cap.16.
yim&rationemhuiusSacramenticorporis&fangums Domini,
prorfum à rationu ftnfueffe reconditam. Cap.vy.
Quare antepaßionem Corpus fitum difeipulis dederit. Cap. 18.
Corporis & Sanguinii Dominiper ceptivnem,nobis adfalutemeffe ‘
necejfuriam. ^ Cap,.19.
Quare canatis Corpus fuum dederit , cumnosieiunifumamus.
Cap.10.
Qupmodo illudinteüigendum Chrifti Non bibam amodo de hoeget
niminevitis,donee iUudbibanoUuminregnopatris mei.Cap.zi.
An dquadifferentiafttinboemyfterio iufto& pcemtentireconci-
lato. . Cap.zz. ;
PASCHASIVS RAT;
BERTVS ABBAS CORB
IE N S I S D E C O R P O R E E T
fànguine Domini in EuCha-
s riftia.
C A P . I.
V i s qV i s Catholicorum rede Deum cun-
d à crèàflê de niliilo,corde Credited iuftitiätni
& ore confitetur àd làlutem : nunquam dubi-
tare poterinexaliquo aliquid rûrfiis fieri p o t
f e , quafi contranaturam aliud, imo iurena-
turæquod necdum erac.Nam natura omnium cream ramm
non ex A eft,neqUe ex A A créât rur Am omnia,quæ ¥ naAu-
turnaturalia rerum naAentia : Ad voluntateDei omnium
rerum natura con dira eft. Prop ter ea fi red e quilq; iapit, no
natura cau Am' dicit efle reru Ad omniu natnraru &ex natura
lui generis naAétium voluntateDei efte cofitetur.Pörro vq-
lutas Dei ta efficax eft & omnipotes:vt ei9 velle folu fieri fit,
aep hoevoluilîe illü,fecifle eft.Vnde nimiru omnium reru
& naturarum cauA,AlayoluntasDei^ rede creditur.Ideo-
que quotieffibet in Aculo videtur, quafi cötra naturam aliquid
euenire,quodammodo no contra natura éft, quiapo-
tiffimum rerum natura creaturarum hoc habeteximium,vt
à quo eft, Ampefc eius ob temperet iuflis : vtficut velle Dei
êius pro A d o eft efle, ira qubqi'quicquid* earn rurfusDoi
' virtuseiAdecreueritjiure autcreftendoaugeatur, aut na- 1
feendo licetpronoftrisoffenfisdiminuatur, autmutando ;
in aliud omni no quod non erat, prætermiftb naturæ ordi-
l neconüertamr,redilîimeconfitemur.Hincergopulchreà
quodam Poerarum noftrorurti didtum eft,
E
F
G
Rom. io. .
Vera fides
nihil anxie!
‘de verbo
domini du-
bi tat.
Auguftin.
•funt.H
•iure.
SedtiUut.
I E t Sanguine D om ini.
A 1
potenp^
Qci omnia
poteft.*
B
?f»l. i n . j
IpfifGÇluî-
fti Corpus
eft fubfigu-
• maneat ■
hic fie eue.
om 11 in o.
Ambrof.
Ambro fi
'vnde ha-
Dan.
* & ihde.
*DCi.
* cieantis.
“ fitcaro.
Gtn.fr
D
comiî na
turam.
* quara.
tas fine virtute,neque virtus fine fàpientiaquippiam efficit*
Qu'^ergo voluntas Dei,vii?tus & îàpientiaeft, ideoquic-
quid vultjita-fit vt vult,&in nullo fallitur : quiain Apientia
ilia omnia yult,imo ipjdApientia,eius voluntas eft,& prop-
terea nihil mali,nihilquod non poiîit vuk.
V 7 N 4equiâfievoluit , vt Caroeius e (A t& Sanguis hoc
V myfterium in mill© dubites,fi Deum credis : Ad * vera
fide habeas in animoj'quocî^hæc eft Cairo ilia,quæ oblata eft
pro niundi vita. Quam qui digne comederit * mortem no
videbit in sternum. Nihil enim Chriftus Ecclefiæ fiiæ ma-
ius aliquid ihrt)yfterioTeliquit,quam hoebaptifiriiq; Acra-
mentum,necnon&Scripturas Sandas : in quibus omnib.
Spiritus Andus,qùi pignus tbtius Ecclefiæ eft,interius my-
ftica Alutisnoftræad immortalitatem operatur. Sedinhis
deriiqj nihil incredulis^mirabileicredentibiVero nihil melius,
nihil mirabilius,nihilq; locupletius in h o t Aculo ptæ-
betur: N on vtmirabiieyifuipareant.oculorum j Ad in fide
& intelledit diuinis rédolùant myfteriis, & in eifdém ^terniras
mortalibus,& participàtio Chrifti in vnitate corporis
concédatur. Hac igiturde cauA,lorige ab omnibus , quæ
A d a A n t à Aculo,miraculis,diftat hoc myfterium : quia ilia
omnia ideo A d a A n c vt hoc Vnum credatur,quod Chriftus
eft veritas , veritas aütem Deus eft. Et fi Deüs
veritas eft, quicquid Chriftus promifit in hoc myfterio,v-
tique vtrum eft : & ideo verâeft C h r iA Caro & Sanguis,
quam qui manducat digne, habet viram æternatn in A
manentem. SedviAcorporeo & guftu proptereanonde-
mutantur;quatemis fides exerceaturadiuftitiam,& ob me-
-Subditur onwif imperils natura tuisrituquefoluto,
Trait fit in adyteffas, iujfu dominante figuras. .
QuoniameXtcapotentiaraDeiniliil eft,idçirco omnia po-
xeftt i ..u S'/fitKPu 1 < .
MEque enim ficcondidit omnium artifex Deus, rerum
naturas vt Aum velle abeis aufeirec.quia omnifi creaturarum
Abftantia ineademDei voluntate Abfiftit & virtute
:a qua çauAm habet non Alum vt Abfiftatqüicquid eft
Ad eciam vt fic fit, ficut ip A Dei vçluntas decreuerit, quæ
cauAeft omnium cre^tui:aruih*‘AUoquin necfubfifteretvl-
la creaturarum exiftentia,nifi in eius voluntate,à quo totius
eius elAmanat>Et ideo natura creaturæ qüotiens mucatur,
aut augerur , vel Abtrahitur, non abillo eile diuertitur,
in.quo.eft : qniaficeft, & fic fit, vt ille decernit in quo
-eft. Patet igitur quod nihil extra vel contraDei velle poteft,
Ad cedunt illi omnino omnia. Et idco nullus moue-
. atur de hoc corpore Chrifti & Sanguine, quod in my-
.fterio vera fit Caro,At verus fit Sanguis : dura fic ille vo-
Juitquicreauit.
OMniaenim quacunque voluit Dominus f e c i t in calo &
in terra. Et quia voluit, licet figura panis&vini*hic
. fit,omnino nihil.aliud quam Caro Chrifti & Sanguis poft
, conAcrationemcredenda An t. Vnde ip A Veritas ad difei
pulos. IIu mquic, Caro mea eft,pro mundi vita, E t,vt mirabi-
Iius loquar,non alA.plane, quam quæ nata eft de Maria, &
pafla in cruce,dt re Arrexit de Apulchro. Hæc inquam ip A
. e ft,& ideo Chrifti Caro eft, quæ pro mundi viraadhuc ho-
die ofterturj Et cum diene percipitur,vita vtiq; in nobis alterna
reparatur.Quod ii minusaUcui,quod dicimus,credi- ritumfidci,me’rces iuftitiæconAquatur.Alia namq; Chrifti
.bile videtur : attendat vniuerA veteris ac noui Teftamenti I miracula hoc vnum paffionis confirmât Sacramentum. Et j
iniracula.quæ contra naturæ ordmem ob fidei firmitatem à j ideo non ob miraculum ifta mucantur exterius in ipeciem,
-Déo gefta An t:& videbit luce clarius , quod Deo nihil im- Ad interiu^ : vt fides comprobetur in Ipiritu veriffime coh-
,poffibile fit, dum omnium elA, De i voluntas eft, & quic- fitemur, vt quia tuft us ex fide viuit, habeat iuftitiam fidei in
.quid voluetit Deus,* hoc fingulafiunt. j myfterio, & perfidem vitamin A fiiAipiatmartentetiâ, qüà
AT vero fi qmsiftanon creditifividilAt Chriftd in cru- Acurior adhuc mortàlis , immorraUtate paftus, qüanto-
ce » in ipede Ami, quomodo Deum ilium intelligerec eius ad immortalia feftinet, vbi non pedibus, fed fide cum
nifi per fidé prius credidftletîlra& in hoc Corpore, vbiipe- bonis operibus peruenitur. Conftat igitilr mödis oftitii-
,çies alia monftratur,quomodo Catnem Chrifti videat: nifi bus, quod fieüt in paradifo lignum vitæ fuit , ex qüo Agis
per fidem veracius credat?Cogitet ergo fi mare rubrum o- Abfifterec ftâtus homimsfi mandata De i Aruaftèt, &im -
lim habuit in natura diuidendi le,vt pop ulus per mediü fic- mortalitas : ira proui Am eft in Ecclefia hocmyfterium A-
co veftigio tranfiret, aut fi habuit omnis ilia Ægyptiorum lutis,non qUod eidem ligno hoeeftpt inhatura, Ad re vifibh
aquaexA,licetperMoAn,vimconuertendiAmAnguiné, li,virtusinuifibilismtrinAcus operabatur. Itafiquidem Sc
See.An in voluntate D e i fuit,vt impios permulceret ad fide inifto communionis Sacramento v ifib ili, diuina virtus ad
^emonfttaretinipeciecoloriseius,quodomniseörumdo- immortalitatem Aainuifibilipotentia , quafi exfruiäuli-
^rina & morutn alperfio verAeiAtin Anguinem. Deinde gni paradifi,nos&guftu Apientiæ Aftentat&virtute: quà-
in Euangeliojfi aqua perhauftade fonte, habmt potentiam Anus pethocimmortalesinanima,quamdiuex hoc digne
A in vini demutandi Aporem.Et vt de mnumeris pauca co- Amimus,demum in melius tranipofiti, ad immortalia fc-
rneniorem/HabuitignisilleBabylomuSjvbi très pueri m i f ramur. Ad hoc ergo Verbum catoficlumift & habituait in
fi Ant,per naturam.ne caleretîAnin voluntate D e ifuit, vc nobis : vtper Deum Verbum,carnem fa âAm, caro porofice-
fieret tanquamjpiritus rorisflantis, vt reftigerium magis qua ret in Deum Verbum. Quæ nimirum caro Verbi, fit e Aâ
inccndium præftaret Anéfcis ? Cogitetergo quilque panes ihhocmyftcrio,cibulque fidelium ; dum vere cteditur efle
illiineremoqmnqueautAptemfi habuerunt Abftantiali- Caro pro mundi vita,neqüîaliud aliquid quam Gàio Gor-
ter e x A , vc tot homines Atiarent, * deinde tot {portas re- 1 poris Chrifti,ex qua Chriftus manet innobis : vt & n ö s pet
plerent^n in gratia Dei fuit, quod fo&um e ft, * creatoris? cam trarisfbrniemurinillo, qui nihil aliud fa&us éft, qu i
Minuendo enim multiplicabantur. . I Deus Caro, dignatione fua vt habitaret in nobis. Si ergo
NEcnon & Maria Virgo h a bu it, vt virgo pareret fine habitat in nobis,&nos membra corporis eiüs ¥ manemus
coituDeum.an m virtuceDei?Et vt apertius dicam,ca- in illo : iuftum e ft, quia in flip Amus , vt exeö viüamüs, St
to^oflxa velanimalium,nUnquidnonterra?Imo terra,quia ideo C ame verbipalcimurj& potamur Sanguine.Hséceft*
dictum t%Terraes,& in terrain ibis. Quamuis ergo terra,ve- | inquäm , firmitas fidei noftræ y hæcvnitas &vit&éom-
ta vcatö eft,licet corruptibilisrquæ fi lerUaueritiura legis & j municatio. V b i fi natutæ èrdo requiritûr, Accum bit tà-
mandatorum Dei præcepta,Veftietur adhuc immortaUtate tio j& tarnen manèt extra humanàm fationem fa&i Veritas
per ifta,qu£ exponimus,& quamuis Carojtamertincorrup
tibilis eric.Quz velim diligenter attendas ó homo,& pér o-
mnia q iiéunqüe naturaliter videntur eflè, vél qux contra
naturam A d a LeguntUr ab initio creators enuclearius ob-
Aero confidera,vtrum ex A A,m iua rtatüra flantfingulajVel
qua: demutantur in aliud f quod nott erint,vtrum pet ordl-
nem A i iittis vt lint mirabilia, aüt certe qiiod magis fatebe-
re,& ilia quae funt quafi natoralia & ifta qua: qiiali cotra na-
turam veniunt jprorfus omnia in Voliihtate Dei eflè,Sê üi fa-
piétia fiiigiilaprp vtilitate rationab ilium pröcreati. Et ideP
cau Am omniunlexiftentium,voluntate Dei reóte fatemur.
Necimitierito quonia voluifle eius,fecilfe Ait» Vnde qup-
tieAunque aliquid fic eX aliquo Virtute voluntatis fit i & in
Apientia eius qilaliter fiat, prSparatur.Neque igitur vofiiniravtmrariönefidëi,
vis dietatis &potefta$ efficàx mödis
omnibus credaturjquia dubietas mentis j licet bonæ Vitæ
fit, quiàccepit, exclùdit ne ad huiiiS Sacràmenti intelligen-
tiam pertingac.
Quod bée myfierium Chrifti,nullus fidehutn déliât
ignorare.
CAP. ÎÎ.
QAcràmèntom itaqae Dominici Corporis & Sanguinis,
^ q ü o d quotidie A Ecclefia celebramr » hémofidelium ig-
nôsate debeï, nemo nélcire,qiiid âd fîdem, quidve ad fei-
entiam in eo përtjfieât t quia nec ndës in myfterio linefci-
entiareétedefenditor,nccfcientiafirte fide, quæ quianec-
E
* veram fi-
Ambrofi
Pignus £c-
clcfi* Spiii
tus Sanâos
’mirabilius
Vis hui us /
Saciamcnü
t
Élègans
collacio.
G
loan. i.
H ilarius.
1 inàhea-
Sacramcnti
“ “ il
Pretiofitas
Sâcrameati