34«
Am tU r ij fo r tm a ti EpifTrcuertnf.
Cantorum
iadantia i
melodiis.
Coloff.i i
licoidia
propter
& mifericordia. N on ait,in meriris & operibus mis,quia cu- 1
ius mifericordfeprxucriirrtur,vt Deo leruiamus,ei9munere
coronamdr,vtmblimitercûiÜo regnemus. Quoddebui-
mus facere>fecimus.Re vera debuimus:quia qui non venit
miniftrari.fed mffiiftrare,debitoresfibinos fecit,no noftris
videlicet operibus confidetes, (èd de eius (eiiiper examine
patientes. A c ideodicant cantor es Kyrie elenion,Domine
patér miferete.Chrilte ele»fon,miferere, qui nos redemifti
làhguine tuo.&iterufo.Kyrie ele»lbn, Domine Spirit9 fini
t e , mifcrere : Pbteft & fimpliciter intelligi de Kyrie ele»-
fon,necelTario coftitutumelfe 'a prxceptoribus ecclefix,. vt
cantores poil finitâm antiphona dêpifécentur Doroinimi-
fericordiam,citix deprimatinanCrh iàdâriam» quae folet fe-
qui cantores. Habet enim quandam exultationem propter
egrcgiam compofitionem melodiarum , & n o hurniliatio-
nem ledionis,qua illuminantur ad^iid iü humilitatis.Qua
derepoffunt fallaciter decipi p pbilofbphiam & inanem
fâllaaamfecundum tradidonem homirium- y b i eft vera
philofophia,nonfequiturinänis fallacia : Vbieftpompofa
dodrina, fequitur iadanria animi.Ët alio modo: Anteoem
orâtiohé fpecialemfecerdotum neceffe eft prxcederemife-
ricördiä Domini propter très caufa$,qux mihi in proihptu
occurrand Vnà eft,vt fer enetur meiis fecerdotis ad ea inté-
denda qua: ore dicit:Ältfcra,vt digniis fit loqui D e o , quantum
Kyrie elei-
fon ante o
rationem
Dominica
horaium
prxmitti'
tor.
ad naturam humfanam pertinet, T erda, quod, fi txdio
aliqtio corporàîi affedus fpiritus fîhe mente orauerit, Do -
niinus non in furbre liio relpiciat fupef illuin, led inlùdicio
mifericbrdix,öbortet vt prx cédât aliquid tale, quod repel-
lat redundantes cogitationesä mente .quxacciduhtyifu,
auditu,cxterifqUefenfibus,vtîn oratione menslbla- inùifi-
bilia cogitet.quoniam irtuifibilflô‘<^ükur A c idèb in Omnibus
peradis officiis fequitur Kyrie elewfonante orationem
Doit!inicam,vt eft ihmatudnâli & velpertinàli fynaxi.Nam
quodnos Gallifinitispfelmis nodurnalibus folemus'cantate
orâtionemDominicam,Romana ecslefiaptxtermittit.
I^ Ic e r itib u s Kirie ele«lon cantoribus,acolyti c manibus
Humiliras
poftperaâa
opera.
lac. 4.
ponunt cereôsin terram aitrinfecüs, & vnum in me-
di o.quoniam poft pe raft a bona opera, ad tâtam hum i lita té
nos dedüdtSpiritus fendus,cuius lumé fignatur luminé Ce-
rèorum, quijuperbis reßftit, & bum Hi bus dût gr otium, vt vere
nos cognrolcamus éflè cinerém &puluerem. Q u o lumine
illuminât us eft patriarchs Abraham, quândo poft locUtro-
lîein Domini ad le fàdam, doit:Quia femel coepi loquar ad Dominum
meum, cum fini puluis & cinis. Cèrèus in medio ftans,
medio ftàs ! minemeo,inmedioeorumfum.N*iméiüs cereoftatorum non
Chiiûum pertranfit feptenariü numerum,quoniam fepriformi Ipiri-
tuillùminatur oninis ecclefia, qui leptiformis Ipintus fin-
gùlariter in Chrifto habitat. Ejpifcopô’aïcédenteadfèdem,
cère oftata mutanturde 16 <^^uiS in ordinevnius lineæ, eX-
cepto primo vlque adàltare. Per cereoftatlTvaria dona gra-
tiàrum Spiritus fendi figurantur, per quX illuminatür e c :
CÎefia.In donis memoratis duo debemus memorari, id eft,
hiultifàriadona,&vnicatém Ipjiitus. Per cereoftataaltrin-
fècuspofita, vlque nuncdiftributa dona per corda eledo-
rumngnantur ? Per compofitionem vnius lineæ , vnitas
Spiritus lànôti in fingulis donis, quæcompofitio examuf-
fim habet à primo cereo, quem diximiis fignificarè Chri-
ftum, à quo pröcedit Spiritus lànâus,&in quo æternaliter
manèt. Abiplbenim milfiiseft die Pentecoftes ceu vlque
ad'altare>ideft ,vique ad cordaeléétorum ApoftefloEuïn*
igneis lingufs A c ideo quo d poftea agitai t m officio -Mifïàe,
iUud tempus figurate exprimit, qüo Ap'oftoli Apoftolo-
rtimqueiucceilores négocia Domini exercent : qüodfini-
' tur eua'ngeli o perle&o. Poteft & fimpliciter intelligi
difpofitiö cereoram, expedirus curfus
circaaltare mini-
ftrandi.
Cereollata
funt varia
dona Spiritus
(àncti.
D
Spiritus
.filioptörBethleetn
De Gloria mexcelßs. '/ ^ i i • CA P . V I I I .
Ecclcfiam
fignlficït,1 \Mih. 4 '
!G lo^rCMj
THlelphoras na ti o ne Graecus ex anachoritä, coftituir, v t
hymnus diceretur angelicüs,hoc eft, Gloria in excelfis
Deo ante läcrificium,Symmachüs quädragefimus quin tus
poft T elelphorum conftitult,vt omni dieDominico & h a - [
talitiis martyrum, idem hymttiis cantaretur.HyrnhusjGlo- LJg"*
ria in excelfis Deo, laus Dei eft, vt in Euangelio legimus: Et \luc. i.
fubitofaäa eß cum angelo mitltitudo tnilitk cdeßis Uudantium
Deuiny& dicentium, Gloria'mexcelßs Deo. Sacetdos quando ^
dicitiGloria in excelfis D e o , Orientis partes lblet!relpice- ientemdioJ
re,in quibusitaffilemdsDöffiihüm reqüirerc,iquafiiDipro- J
priaeiusledes fit,dum potiüseüm lciamüsvbiqVefle. N o n '
eft ordojVt qiii Dominumlaüdare<voluerit, tergümad eum
vertat ,& pe<ftusad feruos. Iplum ftatum ex quälitateloci,
vbi angeli cecinerunt memoirätühi hythnüni öölujmüs co-
iicere.Domin9 qui vbiq; eft,fecuhdüm formärd föruiinBe-
thleemerat3qBe'thleem noftraecclefiafnfignät,qu;qeftdö-
muspanis. Angeli ad Orierfteiri cecirietönr. Deqübftayu
dieit MichieäsTBr tu turfii iiebiÜofaßlidSionyVfqüead te
wwirf.Turris quippe gregis, qua: Hebraice dicitü? turris A -
der,millecirciterpalfibusa ciuitate Bethleem ad Orientem
diftat Diximus fiiperiusjtranfitum epilcopi de altari in dex-
teram patrem, fignificare Chrifti t ranfi tum de pallibne ad
isternamvitamiÄ cideb hoc in locö dicimu?, Gloria in excelfis
Deö caritandum^quoniairi gloria ineffäbilis in excel-
fis fäda eft, qüändo Cnriftus tranfitu fuo animas Sandte-
rum copulauic confortio ‘ Angelorum. Hoc gaudium j»i- .
nunciauitangelus in natiuitate eius dicens:Eftee^o euaigeli-
z.o Vobis gaudium mUgnuni , quiandtuseß vobis hodte SdUutor.
Manifeftum eft,qui hus excitit Saluator: Quando gbria rd-
furreeftionis eius celebrätaeft, tüncin terra paxhohini bus
fuit, quibus dicebat: Pax vobis. Pax magnaeft,quando liib
vno Domino copulantur csleftia & terrena.It?A^dm d ie
poft relurreftionem liiam denunciat Saluatocdicen s: Data
eßmihi omnispoteßas in calo & in terra.
De prima oratione Mijfe.
C A P . IX .
QVando dicimus, Paxybbilcumdme Dominus vobi-
fcum,quod eft lalutatio , adpopulum lumus verli.
Quoslalutamuseis faciemprseferiamus: exceptoin vno, eminpr*.
quod eft in pra:paratione hy mmiante T e igitur, Ibi iam o.c- , 'ferione ns
cupaticirca altere, ita vt congruentius fit vnq'modo verlos,, ^popSu
nos die. quam retro alpicere ?d infinuandam inccntionem^J&ccrdos«
deuotiffimam,quam haberius in offerendolaCrificto.Nec^
debet arator dignum opu?exercens, vultum in lua tergare-
ferre.Deifti^latcft,reufi'tamüradfalutationem. Salutauit
enim in veteri teftamexto Angelus Gedeon,dicens. Do«ji-
nus tecum virorumfortßime.Et iterum Dixit Dominus, Paxte-
cum.Et iterum in Rath:Öix/f Boöz, mejforibusfuis, Dominus vo-
bifeum: Et reßonderunt ei, tiefiedi'cat te Dominus, nullique du-
bium,quin in Bdoz iple Chriftus falutallet,qui in lubiseius
erat Scriptura eft in fibro Paralipomeon lecundo: Audi me
A fa & omnis lkda & Eeniamin-.Dominus vobifeum, quiafuißis cu
eo Noftra relponfiojEt cum lpiritu tuo, ex Pauli epiftolale-,
cunda acl Timotheumfurnpta eft. Sic enim in illa lcriptum
eft:Domimis Ielils Chriftus cum lpiritu tUo.Quarido läcer-
dosd id t, Pax vobis fecundum euangelicam lcripturam,fi-
ue Dominus vobifeum, hoc agit quod Paulus quado didt,
Dominus lefus Chrtßiu cuJpiritu tuo. Hac lälutatione epilcopi
&relponfionepopuli intelligimus vnum debere d ie after
<äüm epilcopi &popuIi,ficut holpitum vniüs"^ Domini.
Poftquam Chriftus reliirrexit, mianifeftum eft dixifle dilci-
pulis,Pax vobis.Deindereuenitur Epilcopusad Orietem,
& dicit, O remus: ac «dein fequitur benedi&io.Sic & Chriftus
antequam alcederer in ca:lum,benedixiteos,ficuticri-
ptum eft in Euangelio Lucae: Eduxitautem eosforasin Betha-
niami&eleuatis manibusßiis»benedixit eis. Vtroque nomine,
id eft,benedidtionis & orationis, vocatur oratio lacetdotis.
De bnnedidrione didt Apoftolus: SiBenedixerisJpiritu, qiti
fupplet locum idiota, quomodo dicit Amen,fupertuam benediaio-
nem,quianefciiqttiddicasi Hane benedidtionem vocat Am-
brofius orationem dicens: Imperitus n.audiens quod non
intelligit; nelcit finem orationis,& nön relpoiidet, Amen,
j ____________ id eft,
Luc 9.
Exempli (i I
latationis , I
inret.TefL, |
Ifîdith.6.
JRuth.i.
i.P/mifijf
,.Ttw\-
H
Car.'ß
iboüeü»
dicituröe
benediaio
&GWtiolurepilc<
bis 2fcédit
jnfedc poft
lutionem.
mitlb. 19.
Kpiicopo .
leden t.qui-
l a liant.
Ecclefiaft.Offic. Liber 11. U t
:us debt-
cpiico-
*öio dif-
Sàp&l-
oöehymideft,
verum v t confirmetur.benedidio. Per hos enim im-
pletur confirmatio precis cui refpondent, Amen ^. Finis
prsfentis officii noldtur experihacnto aliorum officioru.
In finealiorum lolemus dicere Kirieele»lbii,ac deinccpS o-
rationem,& lie tandem vnumquem qjreriieare ad fua.Eun-
dem ad demonftrandum finem mucantur cereidelocqin
locum. Libet hie proferre audtoritatem fan&i Auguftini,
quare mos obtinuit eedeli^ luas orationes verlumOfientc
dirigere. Dicit in fermone Domini in monte: Cum ad ora-
i tionem ftamus conuertimur ad O rietem, vnde ca:lum lur-
git,nontamquamibifitDeus& quafi exteras mundipartes
delerucrit, quivbique prxlens eft non locorumfpatiiis,
led maieftatis potentia: fed vt admoneatur animus ad naturam
excellentiorem le conuerterebd eft, ad Dominum,cu
ipfumcorpus eiusqUod terrenum e ft, ad corpus excellen-
tius,id eft,ad corpus cxlefteconuertacur.ldeo dicitur Deus
in cxlis habitare,quiamaior cognitio eft in cxlis illius fum-
mx maieftatis & ellenti? in angelis vel in animabuS lan&o-
rum,quam in terra habitantibus lan&is, propter grauedi-
nem carnalis habitationis, qu x vix pemiitnc animam ad
purum veritatis lumenaduolare.
De Sefiione Epifcbpi. C A P . X.
DEinde Ckriftus afcendit «tC2iuiTj,vt fedeatad deXterS
patris.Epilcopus,quiaMcarius eft Chrifti in omnibus
memorati s luperius > debet & hie ad memoriam nobis in-
thronizare Chrifti afcenfionern&feclem. Quipiopter af-
cendit infedem poll opus & laborem minifterii commifli.
Chriftusdilpofitocurruluoper conuenieuria lqca,ideft,
presbyteros in luo ordine, diaconos in luo , fiibdiaconos in
fiio,cxterolque gradus in liiis,necrion & auditorels, ynuin-
quemque in luo afeendit ad fedem,& fedet. Sedent cum e6
quib9 promifit: Cum fedentJilius kominis infedemaiejlatisjua,
Jed. bit is & vosfuperfedes duodecim,iudicantesduodewn tubus ij- I
raeliDe quibus dicit Paulus Apbftolus ad Ephefips: ht con-
refufcitauit & conjederefecit in calejlib cs inChriJloieju. D e his j
qui afeenderut fecum;aliqui fedent,3c aliqiii itant. Per co s ,,
qui fedent,demonftratur membra Chrifti in paceqriiefce- 1
tia: pereos qui ftant,incertamine polica.Capiu 6c membra ;
vnum corpusiquomodo Chriftus iu aliquibus iedet,in ali- •
quibus ftat,(vtillumvidit Stephanus in ceiiamiue pofit9^ ;
aliqui afeendentium fedent , aliqui ftant. Doinin'us in alto i
cxlorum fedens cuftodit curium ffiiim,ideft,ciuitatem,de
qua dicit Plalmifta.Ni^ Dominus cujtodierir ciuitatem, fruflra
vigiUtqui cufibditeam. Paulus, quia vice Chrifti furigebat ur,
dicente Augiiftmo inplal. iziSi dicebat: Times nejbrie;fi-ft
ferpensEuam feduxit ajtucidfua.fu & vejlra m entes corrumpantr
a cijlitate,qii£ eft in Chrijldy Cuttbdiebat,cuftosecat,Vigtia- j
bat quatum poteratluper eos quibus prxerat f Er Epilcopi ;
hoc faciunt Nam ideo altior locus pblitus eft in Epilcopis,
vt ipfi intendant & tamquam cuftodiant populum. Nam &
Grxce quod dicitur Epilcopus, hbcLatiiie Superintcntor
interpretatarj quia feperintendat,quia deeper videt. Q uomodo
enim yinitpri altior fit locus ad cuftodien,dam vi- i
neamdic & Epifeopis altior locus fadtus eft. Efc de iftb loco j
alto periculola ratioredditur, nifi eo cordc ftemus hie, yt i
homilitate fub pedibus veftris fimus, pro vobis oremut.
De officio Ledoris & Cantoris. C A P . X I .
t
Dumleglfurfedendumeft.
Leftor ffcri-
ba doäus
in segno
Mo th lj,
Leâo&re-
fponfor iis
& Cantus
qtiomodo
differ unt.
Lue. 7.
Lerierum
& cantotu
cftlurgcre
ad opus
Lue. 1 9.
Auditores
Neotérifci.-
Lettor & ’
doâor Tm
funt. -r
L E£tor dicitur, quia letftione fungitur,vtlfidoras ait.Le-
£tio dicitur,quia non cantaturvt primus vel hymnus,
fedlegitur tantum.Ulic enimmodulatib, hie lbla pronü'n-
clatio quxritur. Cantor multa officia habet. Vnumquodq;
officium ex illo quod efficit,nomen habet.Ledionem qux
legitur poft feffionem,fequitur cantus, qui vocatur Rc lpo-
forius.Refponforium,vt idem quilupta, Italitradiderunt.
Quos i nde refponforios cantus vocanc,quod alio definen -
ce,id alter refpondeat Vfus le6tionis&cantus,fumptits eft
a veteri teftamenta,vt legitur in libro E fi rx,q> ponendum
eft in noéturnali offici o,fi Dominus dederi t.Poftumus etiS
officio cantoris,officium prophetx ihtelligereLeério legis
& prophetar u frequentabatur ä populo antiquo. Vnde feri-
ptum eft in Aä.Apo{i.Etingreßtß>nagogamdiefabbatorum,fe
der««r.PoftleOionem autlegis &prophetarum .miferunt
principes lynagogx ad eos,id eft, ad Paulum & Barnabam,
diccrites iVmfratréfftquiseft in vobisfermo exboriationis ad piebem,
dicit c:Surgens aïtt Paulus, & màtiufilentium indlcétii, Ait: &
feliq.Quahdiu h x c duo celebiatur,m eft,leélio &$phfetiâ,
folemus federe,mbre antiquorura. V nde Am brbfius in t ira*
6latu ad Cbrinthios: H x ç traditio lÿnagogx e ft, § nbs Vult’
feâfari Apoftolus,quia Chriftianis quidé,lcribit jl'ed ex gë-
tibus.faétisjnon ex ludxisj vt fedentes difputét feniores di-
gnitate in cathedris:fequentes,in fubfelliis:nouiftîmi,in-pa-
uimento lup.er marias Et iterumrPer lciftoris officiü& cantoris,
polTumus intelligere patrem familias, quiprofertde
thefauro luo noua & vetera. Vnde Gregorius in luis homi-
liis.In eo quod veritas dicit : Omnis fenba dodus in regno
cxlorum,fimilis eft patri familias,intelligi valet, quia no de
his,qui fuerant, fed de his qui eflè m ecclefia pbtetant ,lo -
quebantur* Q u i tue noua & Vetera proférant, cumvtriulq;
teftamenti prxdicamenta yocibtts & moribus loquuntur.
Per ledionem,prxdicationé veteris teftamenti,q humilier
. eft,poflùmus ihtelligerei perrelpoforium noui teftamenti,
qu x excellentior eft.Hxc duo prxdicameta,perIoannis vi-
tam & Chriffi defignantun N am, 9 ait Lucas Euangelifta,
Lamentauimus, & nonploraftis, ad Ioanfiem pertinet i cuius
abftinentiaàdbis &potu,ludum paepitentii lîgnificabat.
Quodautem ait, Cantauimus tibijs, & nonfaltaßis,nd iplüm
Dominum, qui vtendo cum cxtçris cibo & potu, Ixtitiam
regni prxfigurabat. At Iudçinecnumiliaricum Ioanne,nec
cum Chrifto gaudere voluerunt. Sicut itiauiuseftnouum i
teftamentum veteri,ita vulgo fuauipr cantus ledione.Prx-
fentes ledores & cantore s,quibus eft lurgere, ficut de Paulo
legimusfuperius,négocia Dominihabent,quibus dicitur,
Negociamini dum venio.Ledor legem Domini débet
tradere auditoribus, quafi incipientibus in fehola Domini
excrceri. Nupervocati lùntp officia cantorum ad nuptias.
Neoterici funt, audiant dodorem necelîe e ftD o d o r & le- *
d o t vnum funt.De Efdra enim fcriptum eft, quod ipfe legé
Domini faceret&'doceretinllraèi. Eundem Efdram idem
liber inducit poftea legentemingraduligneo. D eD o d o -
ribusdicit Àmbr.inepift.ad Corin.Illosdicitdodores, in*
quit, Paulus, qui in ecclefia litteris 8c ledionibus retinen-
displiéros imbuebant more lynagogx, quia traditio illo>
rum ad nos tranfitum fecit, iterum mihi videtur elfe inter
ledioné & refponforium, quod eft inter elemcnta& artes ï2p°0^o
iplàs.Arvquoq; Muficahabetelementalùa,&Geomerria quod
ab elementisincipitlinearum,&Dialedicaatquemedicina *MdaIe
habent làgogas mas.Sicelèmentis veteris teftamenti, vt ad
euangelicam plenitudinem veniat làndi viri etuditur in-
fintia.Elementii, lex Moyfis & omne verus inftiumeutu rtt
inrelligendum eftj quibus quafi dementis & religibnis èx-
ordiisDeum difcimus. Dent led ore s , fiueDodbres ,pre-
cium Domini, id e ft, verba icg is , & recipiant feholallicas *
mçntes,lcilicet vacates ab emptione villx,ab emptione,bt Sf. tër7c^ c
um ,' quinque iugoriiiïi ,dduduvxoris.Scholavacatiodi- «*•
citur. At fi adhucaltquis lurdus obturatis aurib9 cordis tor-
pefeit veniat-canror cum excella tuba more prophetarum,
fonetq; in aures eius dulcediné melodix : forfîtan excitabi-
tur.Fiat in eo, qiiod de populo narratur fàdum elfe in libro
ÈlHrx.Sic criira fcriptum eft in to:Steterütfacer d. te, in ornatu [ *• gfd-9^
fuo cum ttib.,,& LeuïtufilijAfiph incymbaHs,vtlaudarent Deum j^ e f t Â
oer manu Dauid rrgis-lfrael,& concilie, am bymnis érconfeft tone J mfcs &
Domim,quo ïam bonus,quoniam in eternü miforicordïa eiusfupi r
lfrael.QmnisqUoquepopulus votâèrabatur clamore magno inUu-
dundo Dominum,in eo quodfunaatum eft teAUm Domini.Et pau-
lopo biMultimciferantesin LHtialeuab.intvocemynec poterat
qufquant agnofeere vocem clamor is Utantium,&vocem fletus po-
pttli.Vndc déda in trJdatu Efdrx: Sacerdotes quidéfendis
ornati veftibus^ut liante adhucreploconftieuerant,rubis
plbnantes,& ebrpopuli ad luauitaté lùpernxlaudis accen-
dentes:Leuitxauté in cymbalis bene iônantibus hymnos
Domino coricinentesrpopulusvero clamore cômunianè-
diim lui cordis inlaudahdo Dominü oftendes.Çantores q
refpôndent primocanéti,vocemauditorüprofeiunr, quos
teftificâtur laudare Dominü. N on imerito ipfi catöres ague
caufes prophetarü,quia defiliis principis eorûrid eft,Afaph
lcriptum eft in Paràlipomepbn : Filtj eius fub manu ipfius erant,
prophet antes iuxtaregem: Ipfi exaltant voce vt tuba.ipfis dicitur
inpfelmo oduagefimo, Tuba canite, h çc eft,vt Auguft.
Clari9 &fidétius prxdicate, ne terreamini, ûçut aicjppheta
qirodara
cymbalis.
Cantates
l prophetarum
.getunt.
Paral.iy