Iona Aurclianenfîs Epifcopi
A
£wr>6.
ChryfTo.
B
Ephef.6
C j
t «Jeefarabitur.
Idem.
Crucis en
comi a ex
Chryfoft.
D
ftütela,
I ONÆA V R E -
LIANENSIS EPISCOPI
D E C V 1 T V I M A G I N V M ,
L I B E R S E C V N D V S .
S C e b iam tempusefigir,& locascongtuit,vr
ficuc paulô foperius polliciti fumas, de laude
& virtu te Crucis pauca de pluribus Sanâorü
Parrum diéta adneélamùs. Scribic itaque O -
rigenesin expofitionc Epiftolæ Pauli ad R o manos,
lib.é.Elt enim (inquirJtanta vis Cruds Chrifti, vt fi
ante oculos ponatur & in mente fideliter rctineatur, ita vt
inipfam mortem Chriftiintends oculis mentis alpiciatur,
nulla concupifeentia, nulla libido,nullafuperare poffit in-
uidia, lcd continué ad eiuspræfentiam, to t us i lie quem fo-
praenuroerauimus,peccati&carnisfogaturexercitus.Scri-
bit Ioannes Chryfoftomusinhomeliade Cruce&latrone:
Hodierna (inquit) die nofter Dominuspependitin Cruce,
& nos feftiuitacem eius eximiam nimia lædtia celebremus,
v t difeamus Crucem torius fpiritalis gratulationîs eflè fob-
ftantiam. Etenim anteipfiim vocabulum Crudspoenafuit,
lèd nuncadgloriam nuncupatur. Antca condemnations
ferebat horrorem, none falutis indicium eft. Cruxenim
nobis torius beatitudinis caufe eft. H x cnosà cæcitace liber
a l ter ro ris, hæc ex tenebris reddidit luci, hæc debellatos
quieti(ociauir,hæcalienatosDeoconiunxic, longé confti-
tutos proximos præfentauit, hæc peregrinan tes dues often-
dir,hæcdi(cordiæampurarioeft, hæc pacis firmamentum,.
hæc bonorum omnium abnndalargirio. Et poft pauca: Vo-
lo & alia radone cognofcas. Crucem non folam rWiquit in
t e r^ fe d fcenmeam leuauit ad coelum.Sed ais : H o c vnde
denronftratur? Et ideo audi,quod cum ipfa veniet,cum ip fa
fecundamgloriofem fiiam præfentiam fâciet ideo glorio-
fam Crucem nuucupaui. Irem port pauca: Et tunc fignirn vt-
debiturfilij hommisinccelo. Vidiftsgloriamfigni, id e ft, Cru-
cis, folislumen reddetur ob(cururn, lunae non dabitnr gra-
da, fed dlud lumen radiabit 8c lucebit. E t fient Impera-
itorem rcgalis pompa præcedit, & mill'taris ordo præeun-
1 do vexillahumerisportaw'eonfueuerat, & eiustdedara-
jtur aduentus : fee D omino de coelo veiriente Angelorum
jeoetus & Archangel oru m multitudo fl kid figmim hum cris
portabunt excellis,&Regalem nobis aduenrnm annuncia-
bunt. Sola enim Chrifti C rux eft quæ diftoluit tenebras, &
regnum dæmonum diffipauic omnem terrorem mali-
gnantium abftulit. C rux fanditatem pronidit, Crux nobis
ioliuftitixfaâa eft, vt illuminad mifericordia eius, glorifi-
cemus Patrem&Fdiunr & Spiritum fandum in ixcula fx-
cu!orum.Anaen. Item idem in homelia deCruce dominica,
Etfi noTTe defideras chariffimc virtUtemGruris ,& quanta
poflnm ad eiusfondera dicere,audi: Cruxipes Chriftiano-
rum,‘C ru x refurreâiomortuôrum,"Crux cæcomm dux,
Crux ,défperatorumviavCrux claudorum baculus, Crux
confolatiopauperum, Crux refrenatio diuitum, Crux deft
ructio iuperborum,Crux male viuédum poena, Crux ad-
uerfusdacmonastriumpHus, Crux deuidio diaboli, Crux
adolefcentum pædagogus,Crnx foftentatio inopum,Crux
fpesdefperatorum ,C ru x nauiga^rtium gubernario,Crux
periclitânriümportus.Cnrfobfeflorum murus, Crux Pater
orphanorum;Crurdefcn||r viduarum ,'Crux iudex iniu-
ftorum,Crilxiufto confiliarius,Crux tribulatorum requi-
es, C rux paruulotum culjos , Crux virorum caput, C ru x
fenum finis, Crux lumen in tenebrisiedentium, C rux Re-
gum magnificenria,Crux feutum perpetuum , C ru x infen-
(atorarri fepientia, Crux libertas feruoîum, CruxImpera*
torum Philofophia, Crux lex impiorum, Crux Propheta-
rum præconizatio, Crux annunciatioApoftolornm,Crux
Martyrum gloriatio,CruxMonaChorum abftinenria.Crux
virginum caftitas, Cruxgaudium fecerdotum, Crux Eccle-
-fiæ fundamenrum, Crux orbisterrætcautcla, Crux templo-
rutirdeftru&iofCnix idolorum repulfio, Crux fcandaiimi
Iudæorum, C rux perditio impiorum, C ru x inualidoruna
virtus,Crax ægrotarintn medicos,Crux emundatio lepro -
ioium,<^rUxTpia:aicacorurn rcqmes,Ciux ciuricmiuiu pa £
nis,Crux fitientium fons,Crux nudorumproteftio. Nudr- -f Parac!-
tatetp autem cum dixero, non corpoream æftimes,fed infi-
delitàds poenam, çumautem in Chriftum crediderir, vefti-
tusinuenietur. Perpende quxfo Claudi,rogo te, quam mi-
rabilisquamqueeximiusdoétor, cuius laluberrimam do-
ârinam (àn<3:a veneranter recipit Ecclefia, præcomndo af-
feueret, quod in fecundo aduentu aeterniiudicis, Angeliat- Angdi
que Archangeliin humcris excelfis Crucem, non alinum Crucem
geftaturifint,& quod per Grucem,non per afinum diuerla
nobis virtutum charifmata, quæ idem do«ftor enumerac P°rtabuui
conferautur. Et erubefee quod vefeno furore correptus i"
Crucem afino æquiparaueris. Audi edara quod Eufebius
inhiftoria Ecclefiaftica, inter cætera quæ d c a& ib u sC o n - 1
ftancini Impcratoris laudabiliter refert,acde Cruce (cribit.
Erat quidem(inquir) iam nunc Chriftianæ Reheionis fàu*
cor, Deique veri venerator, nondum tamen, vt folenne.noftris
initiatus fignum Dominicæpaffionis acceperat. Cum
igitut a nxius,& multa fecum de imminentjs belli necefiua-
tate peruolucs iter agerec , arque ad coelumfæpius oculos
eleuaret, & inde fibi diuinum precarecur auxilium, vidit
per (oporem ad Orientis partem in,coelo fignum Crucis i-
gneo fulgore rudlare.Cumque tan to vilu fuiftet exterr i tus,
ac nouo turbaretur afpeâu.aftare fibi vidit Angelos,d: cen-
ces: Conftandne.in hoc vince. T un c vero lætus redditus,&
de vitftoria iam fecurus,fignum Crucis quod in coelo vide-
rac, in fiia fronce defignat,& ita coelitus ad fidem i n u ita tus,
non mihivideturillo inferior cuidecoelo fimiliter di&um
eft: Saule, Sauleyquid meperfequerit ? Egofum lefus Nazarenus:
nifi quia hie non adhuc perfequens, fediamconfequens
inuicatur. Exindé fignutpquod de coelo fibi fuerac de-
monftratum, in mihtariavexilla transformat,acLabarum,
quemdicunt draconem in fpecicm Crucis dominicæ exa-
ptat, &itaarmis, vexillifquc religionis inftruélus, aduer-
lum impiorum arma proficilcitur, Sed in dexteia fua ni-
hilominus Crucis, ex auro fabrefadum fignum habuiftè
perhibetur. Scribitur cciam in hiftoria~tripartita lib. i. In
hisigicurlblicitudinibusconfticucus, infomno vidit C ru cis
fignum coelo Iplentfidè collocatum mirantique vifio-
nem,afticerunt Angeli dicentes,o Conftantine, in hoc vin-
ce. Ferturautem &ipftim Chriftum apparuilL* e i, fignum ,
Crucis monftraflè,acprçcepiflè,vt figuram fimilem fece-
rec , & in prælii^ hoc auxilium haberet,quoviâoriæiura
conquireret. Eufebius itaque Pamphili, cum iureiurando,
iplum Imperatorem dicentem audifle fe refert, quia circa
meridiem déclinante iam foie Crucis fignum ex 1 umine fa-
dum, & feripturam conferram ei dicentem : in hoc vince,
vidifletipfe& militesqui cum eo tunceflenr.Pergcntinam-
que aliquo cum exercicu per iter, hoc(inquic)eimiracu-
lum eft oftenfiim. Dumque cogiraret quid eflec, fuperuenit
nax.dormientiChriftus apparuk cum (igno quod in coelo
vidit, iuffîcque vt fieret eius figuificado, quæ foret auxilium
•in congreflionibns præliorum. Item idem in eodem : Hoc
enim fignum bellicum inter alia preciofius erat eo quod
Imperatorem præcedcre,&adorari id à militibus mods effet.
Vndepræcipuè Conftantinum reor nobililfimum de-
cus imperij Romani in fignum mutafle Crucis, vt frequen-
ti vifioneatque curadeluefeerentaprioremore fubiedi,&
eum folum arbitrarentur Deum quem coleret Imperator, i
vel quo duce arque auxiliatore vteretur aduerfos hoftes.
Semper enim hoc fignum proponebatur ante ordines vni- ]
uerfos, quod maxime laborantibus aciebusin præliis ad-
efle præcipiebat. Conftituic itaque certos figniferos qui
in eo laborarent quorum opus erat, vt vicibus, humei is
«umveherentj&omnesaciestransluftrareîM Fertur enim
quidameo quod aliquando ferens hoc fignu m repen te h o-
ftibusinuadentibusexpauiflètjdediflètqueilludal eri ve-
hendum7, cumquefe de prælio fubtraxiffet & facula de-
dinalfer, fubito perçuftus interiiflè. Ille vero qui fecrum
fiifeepictrophæum, mulrisfe iaculantibus permanfit illæ-
fus. Mirabilirerenimdiuina regente virtute,fagittæ ho-
ftium figebanrin fign o, & afignifero inter pcrîcula pro-
tinus euolabant. Dicitur autem neque alium vnquam
huius fgni miniftrum ( v t folet) in bello vulnere mortn-
um aut cladem captiuitatis perpeftum. Idem libro fecundo
F
G
H
De cu ltu Imaginum, L ib e r .il.
\Aug.t. 8.
tae.if.
Cafted.
____— . _______ JOS ,
t>o, m o mbdclium, iuftomm viuT ' èccc veta raunera, £
e r a dona prafenua, qmbus mtdicorum Imgoa damnatis Um.
tauftbus luftruunt. Item idem (ubiungit; vuU„ r/,U-
trndomm in ctudsimpreffione,lumen eft vultus Dei, quia
iempermeisnoiciturradiarc,quiiealiquanon eligunt prdulcate
polluete, ficutdicit Apoftoins: Nolmcmitllm(bl-
I'em
inexpiananone vlgefimigfimipfalmi: Sed antequam f inqmDadpafflomsveniamus
exordium,peribtutandum eft,
curcalem elegemfibi mortem,qui dixit: Poteftatèm ha-
bcoponendianimammeatti& iterumiumendiearn: Pt,- , iMlb
mum quod ctucisipfius pofitioralisecat.vfpatscms fope-
norcorlo fpeftetitnittiot tettasnon defcrat: fixa,ima con-
cmgat, & velut qutbufdara brachiis extenlis , latitude ciu»
tonus partes appetat mundi, iacens verb, quatuot eatdines
otbis defignat. Sicinparup pofita , cumfta vidétut ef-
fe complexa, De truce Domini dito , q u * de pcenali
iloco peceatotum, fafla tfthonefta redenfptio,pofttattis
buensfalunsbonumi qusepridemdabatim«irum,pa-
tibulumlalutaiemots,indi(cansvitam:humiIitasdiuiniiansptoclamans
fu ttim ita rtm v t Chriftum in cttlo, Chri-
ftum in terra, Chriftum per cunftum orbem : Chrifturr
quoqueadmfernaper figuram crucisciTe cognolcas.Qnod
fialiaquahbecmorrcprsucntusfuiilètj quo figno f r o S o )
diaboluspellererur.quovexillofrous Chriftianorum tuta
manfilTe^quafigura.corporis&auimaifirmaretutinfirmim
l i p t e con u enirc potuic,
nifiquznobispcrfiaselilutisindiciaderclinut. Quaproptc£
rnerito dphrifto elc^a eft crux, in qua & finmftariter
occumberet, & communi forte moreretun
S E D V L I V S I N T E R T I O L I B R ©
f a s c S A i i s C a r m i n i s.
Pjx cruciiipfefuitjVioUmj^roborit membjij
ctacis, j
opens eiuftfem: Audiui 8c Probianum virum in palatioha-
beiitenimilitiammedicorum , crudeli podagra: paftione
detentura, ibi doloribus liberatum, eique apparuifte fan-
dam mirabiliter vifioncin. Cum enim dudum paganus e f fet,
fadus poftea Chriftianus, aliquatenus dogma feque-
batur. Totiusvcrolaluuscau(am,id eft,feciati(fimam crucem
nolebahtadorare. Hanc habencifentendamdiuina
virtus apparens, fignurii mohftrauit crucis qudd erat pöfi-
tuminalcari eiufoem Eeclefiæ ,& aperte palam fecit, quia
ex quo Chriftus eft criicifixus, omnia quæ ad vtilitatem human!
generis fada font, quolibet modo (pratter virturem
crucisadorandæ ) gefta non effent, nequeab Angelis fan-
dis,neque ab homniib us.ltem in eodem opere libro nono.
Eadcm fiquidem tempeftate plurimi inter Epilcoposefrul-
gebanc, ficut Donacus Hiperi jd eq u o dum protiiiiciales
miracula multa teftentur, maximum tamen eft, quod de
draconegeftic. Isenim circa póntem in via publiea iacens,
cibum llabebat,oues, capras, equos, boues, homines 'arri-
piens deiiorabat. Ad quam befti&m Donacus fine glàdio,
fine qiiolibet iaculo vehiens dam illaleuaflet caput,quafi
voratura virum, turn ille vexilfom crucis ante faciem e-
ius, d igitödcfigtiansinaereinoseiusexpuit. Beftia vero
foucum in ore foo fufeipiens eXpirauit. Scribit etiam beatus
Auguftiniis in libro ciuitatis Dei, iz . Ini Carthagine(inquit)
Innocendareligiofilfima dé primariisipfius ciuitatis in mâ-
milla cancrum habebat, rem ficut medici dicunc, nullis
medicamétis fenabilem. Aut ergo præfeindi folet, 8c à cot-
pore feparari membrum vbi na feitur : aur, vt aliquanto homo
quierius viuar, foment is eft peftismitiganda frequend-
bus. Namvt indé mortem quantumlibcc tardius affucu-
ram confidamus fecundum Hippocratis (vt fertur ) fenten-
dam, ömniseft omittenda curatio. Hocilia à perito medico
accepcrac, & fox domuifarniliarifomo,S£ad folu Deum
feorando conuerterat. Admonecur in fomnis appropin-
quantePafcha, vt in patte foeminarum obferuand ad ba-
ptiftçrium, quxcunqueilli baptizata primitus occurriflet,
fignaret ei locum figno crucis Chrifti: fecit & confeftitii
fanitasfecucaeft. Hieronymus in expofitiône epiftolæ ad
Ephefios libro primo , de cruce ita fcribic : Cæterum ( iü-
quit) qui illttd Apoftoli legit de Chrifto memorands ,pa-
ettnfMiens per fahguinem crucis fua, his qua in ttrraerdHt, & hit
qui m coelis ôc caetera, quæ in eodem difcuhtur loco: Non pu-
tauit nos qui iuxtaipiritum, Ifiaol vocamur, fuiftè longé,
8c Iudæos, qui tantummodo Ifracl nuncupantur in carne
fuiffe propè , & hanc totam. intelligeritiam ad Angelos
virtutefo; ccfcleftes, ad animas tempe tab it humanàs,qüod
in foo Cbriftusfànguine, 8c tccrena& coeleftia copularit,
quæinterfe anteadilfidebâiiti& bonus pallet morBidam
ad montes rcueótans ouem, fecetit elfe cum cæteris : dra-
chamâq; perditanv drachmis quæ fàluæfuetant copula-
rit, & mandata legalia ad ilia rctraxerit dogmata, ad quorum
typurri &imaginem,Moyfes, quæ elïentintabeinà-
culo fibricanda conlpexit, atquë ita fieri, vt criix Domini
non foltim ternr, fed Ôccælo profuerit i non tahtüm ho-
minibusjfed 8£ An ge lis ,& omnis ctcatura Domini,fob
ctuore mundatafit. ScribitautémCafoodordsin expoli-
tidheprimipfalmi. Eterittanqüamlingnum quod plan-
tatum eft feeds dcculfos aquarum. Bene (vtarbitror) ligno
fru(ftifero cdrtiparatuseft Dominiis Chriftus, propter crucem
quam pro hdmirium falute iufeepit. Quæ merité lignum
vitæ dicitur,quando ibi DominusÇhriftus qui eft vi-
ta noftra, fofpenfos e f t ,& latroni in eaconfitenddiâum
eft: Amen dito tibi,hodiemecumeris hi paradtfi. Den iq ;& ho -
die omnis in earn credens, æternæ vitæ dona conféquitür,
nam ficut fertéftris aqua décurrens, vira eftlignorUm vi-
réntium, fie aquafpititalis fignum crucis inundac,quæ felu$
elfefideIiuid co|nofeiCuran!màrum. Item in expéfitié-
ne quar ri pfalmiiSignatum ejifitper not lumen vultus tfii Domine,
fîcut nummus Impetatoris portât imaginem,ifa & fideli-
busfignacoeleftis^Tiricipisimpdmûntur : Kde mutiimine
diaboWdiuldformis expcllitpr',' & fandulentjaihacHinaddne
Ipfüfjfanfttficans infetormenta beauit.
Neue quit ignoretjpecièm cruas ejfe coleüdam,
Qxta Dominum portauitouans ratione potent i,
Quatuor indeplagat quadrati colligit ôtbit.
Spléndidus auâorisde verticefulget Eoü,
Ocaduo fiera labunturfjdete planta.
Arcleii dextra tenet, mediutn lauaerigit axent.
Cunäatfedemembris viiiit natura créant is,
Et erbte complexion Chrißus regit vndfque mundüthi
P A V U N V S itö LIBR*© O C TA VÖ
G l S T O R V î t S A N C -T I t É LU
■:<: ' * cisMarryris:
Nos cr'ucU ihuiäaftgnum & tonftßio munit,
Ar manque Deo mthttm,nonqummus armi
Corporis,&quanquammmbris videamur thermes,
Arma tamengehmut^qütbus & fubpace[erena
Cohtfi incorporées ahimis decernmm hoßis.
I T EM IN E O D EM O P È R E
i I B R. Î ' DHClMO.
ipfedomUrn remedni,modicum,fedgrandefalutis
De crucis aterna fumptum mihi jràgmine lignum
Pr'ómo,t’enéhfque manu aduérfisprocul ngerofiammis,
Vt clypeum retinehs pro pèüore que ttgerem mie.
Ahetemquéhbjlem collât o vmborie reltfum.
Crédité née donate mihifédreddite Chrißo
Gr atts,ó 1 luftas date läudesomnipotenti. ; '
Noßri faltts etehim in cruce chrifli & nomine confiât l
Indeßdes nobis,& in hac crucè nixiPericlo
Profuit,& noßrahi ccgnouilflammafalütem.
ndn præualet foperarëtentâtuf^^uedi Habuit pti- I foecmedvôx qutdextraiUum,fedvùcrucisigfem
uii bominisfoafione captiuum. C rux cft enim hiimilium | Terrait,inque loco de qup furrexerat ipfe,
inuiôlatwrio,foperbdrurii d6’i(|ôio, vi<ftodaChrifti,. per- i Vtcircümfeptampfafcripto limitefidmmam
ditiô diaboli, inferndrum deftrmftio, çoeleftiüm con firma- [ Sidéré,&eXtinguifremitu morientèooegit.