ßhilofo-
phorum
quidam
ex philo*
fophia V-
aumfceû
confelsi
funt-:
m
terminorum adinuentiont pardi huhcupantur.Qucmad-
modum cnim leonesoccupant fibi cubicula, vbi captain
dèuorenrprædam j_& vtpardi,quafi fècretifïïmosmontes
j vbianimaliafimpliciora captent : Ita & dæmonesin
Q Voniam reltquos Aponij libros defidentmus, nec quicquam
prater ea quadedimus,in vetufto iilo nobis oblato codice deprß-
bendimusAferuâuimusque Lucam illutn (cuius anteafit fta mentio)
ab initio in hitius Autoris commentaria,Summariola quadam euul-
gajfe , ipfius ettam verbis non immutatis : itaqut nçfedulitati tua
( candïdtfime leäor) difuijfevideremur, opera precium nosfaäu-
ros opinât I futnus, fi Lucaillius SuniMariola hic adneâer emus jte-
nim infinem vfque Autorem ell profecutus,doneediuini numtnis be-
ntgnitate, reliqui tarn foliditamqueexaäi Autoris in eadem Ganti-
ca libri,altcubt deprehenfijn lucem producantur.
S VMM A RIOL A
fubdicorum fibi mentibus cubicula collocaucrunrjin qui-
bus fieuitiam fuam per homicidia,per crudeli Aima fàerifi-
cia expient) in alijs vero perincantationesmagicarum for-
tium,per maleftcia,perauguria&rdiqua,montes fibiab-
ditosin talium eordibus fecerunt: quibus nuncexpulfis,
v id o r ineorum eordibus le© de tribu Iuda habitator exi- ;
flit probante Paulo : Fuiftisaliquandotenebra, nuncautem lux
in Domino. Vulnerafticor meumforor meaJponfa, vulnerafticor
meum invnooculorum tuorum,&mvnotrine coüi tut. Vocata
igitur, v t diximüs,& coronata , nuncdiciteiusSponfus: LVCÆ,ABBATIS S. COR* Vulnerafti cor meum. Sediflavulneratio nonadinfirmitaté
N E L I I , IN A P O N 11 C O M M E T
tariainCancica»
Vent de LibanoJponfa mea ,for or mea, vent
de Libano, vent.
Eph.j.i.l'
.efpicit Sponfi, uullis enim fùbiacct paflîonibus» fed pro-
ledumfideiSponfæ,&augmentaiuftitiæ.Duosefleocu-
lo s ,q u ib .b on a& malavidcmus corporaliter,nemo ignorât,&
nifi vterqj pulchef in homineraerit, foedum necefïè*
eft, reddat : lèdquomodohicvnuslaudatur,Redemptor
nofterroganduseftjVtoftendat. Ipfumenim oculum ter-
tium animæ audio numerari,de quo dicit : fioculus tuusfim-
Erfedam per Apoftolos * eorumq; di- pkxfuerit, totum corpustüumlucidum eut. Et de quo dicitur
fcipulos o Rendit Spiritusvin antedi- etiam voce pcenitentis ; Turbatus eilpra ira oculus meus. Etil-
d o libello plèbe, nunc eius côuerfati- lud:Bft*fimundo corde,quonia ipfineutn videbunt.Vides fècun-
onis exemplo aliam potentiilimam dum Domini fententiam deduob. corporeis oculis præ-
in rdklitiavocat. Hæcnamqueplebs ! fentiaôt terrenacerni,&de vno cordis(quiinSponfalau-
vocatur de Liban o , & alta&fuperba daturj Ecclefiam contueri. De cuius pulchritudine nô fo-
fàpientia, quæ inlitératura fibi & in lùmangêliadmirantur,fedetiamipfeSponfus proclamât
philofophiaconfidebat.Etidco foror ■ corfuumvulncratum,inadmiratione vtiq; & non inpafi-
appellarur,quodnonnulliexiplaftudiose , vnum & ve- ! fione,eoquodfèipfumquafiinlucidifîimofpeculo ineius
rumDeiimccelieonfeflifunt,&hunchumanæ naturepa- infpicitcorde. Magnumènimmiraculum C h r if to& a n -
ren tern, fibi, & non D eo do nanti, fcientiamadfcribentes, gelis eft,vt hæc anima, quae cacco corde multitudinc deo-
ftulti funt reputati, qui pia miferatione Cfcatoris,fignis & rum turpium prædicabat, puro oculo vtitun Sicut igitur
virtutibus adplenamfidem Chrifti vocantur. So rorer- Ecclefiæfingularcm oculum in cisdemonftràuit,qui nihil
go , vt did um eft, propter fàpientiæ amorem appellaturj altud cordeintendunt, itaquterendum, quôdaitÈcele-
Sponfa v eroproptergratiamfacrilauacri, vb i vnus cum fiævnicumcrinem,perquodficexorn,etur, vt pulchritu-
Deo fpiritus eflicitur anima. Q u od tertio yocatur,in Tri- dine fius cor fuum ChriRus proclamer vulneratum. Illos
nitatis conteffionera ad tantiRegis côfortium venire do* opinor,qui obliti aliquid diuitiarum vél honoris ift feculo
cetur, & tria remedia ei à coeleflimcdio (fi neceflefuerit) pofTediflè,exemplo eius, quos itacharitas viiit in Chriflo,
promittunturtPrimumfciljpetba'^tifmi.fecundùmpoeni- j v t to s nequegladius,neqUtfamesacbaritate Gbrifii, quæeRre-
tentiæ,tertium beati martyrij. Coronaberts décapitéAmana, j clafides,valeatfeparare. Q u iv fq ; adEcclefî*collum exor-
deverticeSanir& Hermondecubilibusleonum%, demontibus Par- J natum pciueniunt,id eR,ad gratiamMofi,qui àD eo fuici-
Interpretatur autem Amana,mrc«»i,in Hebræa lin- ; piens verbum, ad totum Ecclefiæ corpus porrigebat. De
Pfitlm.éi
Matt. j. a.
gua & Syta.pcr quoddocuitillam animam corônari, quae quo Crinc Ecclefiæfingularemlaudem A&usApoRoloru
cum ChriRo efFeâafueritvnum. V o x efiadfumptihomi- , extollitâict^mulntudmisauteredentium Chtidoerat corv-
nis,quicredentiinfèplebi vtlanimæ promittit: Corona- num. Tn n c igiturvnusquisque fidelium exornat École/-
berisdecapitemecum. Berftdidio ergo animæ in ChriRum fiæ collum,ideR,Iætificateum,per quemeloquiturGhri*^
credéntis,eR corona, quæ feptem gemmis preciofis fepti- Rus, cùm propter vnicum ChriRiamorem,diuitias vel ho-
formisSpiritus ,in eapite Ecclefiæ, toto mundo corufcar. nores contemnit» Sicut enim foluti fparfique capilli fee-
Veniéns animadat obedientem voluntatem ; fiifeipitfu- i d u ra ,& in vnum colle&ij decorum reddunt caput : I ta&
pradiólam coronam de Chriflo eapite,quod éft Deus om*
nipotens.Sedhæccoronaquinq; vocabulispræfentis ver-
ficulifuper animam oflenditur,cùm ait.Coronaberis décapité
Amana, hoc eR,vt credat vocanti, v t baptizetur,y tanathe-
ma dicat diabolo,qui eugi elongauerat à Creatore,vt corpus
ChriRi fibi iungat & eius fanguinem fumât. Sanir, in-
terpretatur,wo«if<w, vel Deuslucerna. Cùm igitur venerimus
adlàcrofandlum baptifma, leuamt^ fuper nosnouitatem
fenfùs de vertice nouitatis, id efl,(ummam & inæflimabi-
lem diuinitatem, quæ in trib. perfonis vno fplen dore cre-
de n tes illuminât; lieu t lucerna tribus materijs, lichni fei-
licetjolci & igni plena,vnum lumen oRcndit,quam ardc-
tem lucernamintelligere poffiimus. Quando ergo confi-'
tebitnur nos credere in Parrcm,& Filium,& Spiritum fan*
â;um,leuamusnouitatem : vbi verorenunciauerit quis
mundo,efficitur lucerna,in quo VerbuDei lucem illuminât^
difeuffis ignorantiæ tenebris) amb ulantis fumma maie
Ras,de cuius nouitàte Ecclefia coronatur. Coronatur c-
nim Ecclefia décapité Amana in martyribus, de vertice Sanir,.
de Lis qui poft baptilmü non indigent poenitentiadeHer-
mon, de His fciirçer,qui poft violatum baptifinum anathe-
mate digni ad poenifentiàm conuertuntur. jCoronatur &
decubihb.Iconic,de montïb. pardorum : nam dæmones pro cru-
delitatis fæuitia,leones, pro magicarum artium & yariorû
multitudo fidelium , per miferiçordiam in vno vinculo
eharitatis à Spiritu fando connexà, impertiendo omnem
fubftatiam fuam in cibos pauperum, pulcherrimam nimis
reddunt Ecclefiam, eos videlicet, qui à eapite Chriflo ci-
bum fulceptum ad Ecclefiæ membrà, fua exhortatione
transmittunt. Oculus ergo décorât caput, crines vero col-
lumi de eollo vero pedoriinfunditur verbum,ex quo ger-
rainantmammæ vel vbera, quæimpletanutriunt pueros.
Qgàmpuicbtafunt mamma tua foror mea Jponfa mea : puïchriora
vbera tua vino. Mammæ, ad foecunditatis benedidionem*
vbera v ero, virginitatisgloriamrefpicere opinamur : In
genitricibusenim mammæ,in virginibus vbera appellan-
tur. Quibus ecclefia tempore apparitionis ChriRi pulcbrà
oftenditur â eo qu èd quotidiè concip'it, quotidie park,
quotidic lad a t, & virgo eft. H o c igitur qui non credit )
Deum per Ecclefiam fâcerc , quod fecit per Mariam Vir-
ginem, infelix eft. N am mammas ladentibus porrexit per
eum,qui dicebat : Vnusquisquevirfuam babeatvxoremi quando
verà profùndiori myfterio,fenfüs feripturæ diuinæ tra-
d a t de arcanis, vel quæ gloria maneat côferuantes caftira-
te,feu cü indiuiduæ Trinitatis puritas traditur,Ecclefiæy-
bera pulchçiora funt v ino, illo fcilicet nunciogaudij Pro*
phetarum,quo quod in vetefi Teftamcnto obtedum QÎS*
fterijs nunciabatur, nunc ab his qui fponfie vbera elfe
Rom.S.g.
Deus per
Ecclefiam
fàcir.quod
olim tecic
per vitgi-
Ma-
tiam.
Cor.it
1 meruerunt, luce clarius inN o u o demonftratur.. Q u i per
inuifibilis Spiritus fandi vnguenta , infùndunt credenti-
I bus Ipiritaliaoperapi.étatis, quibus.Çhriftusquafiodori-
bus delcdatur.fir odor vnguentorum tuorum fuper omnia aro-
£xod.0
C
j Pauperis
! volunta-
[tyribus , '
aquales
efleaitSpi-
ptuslàn-
jttus.
Pluralivtiqu'e numéro vnguentumpro multiplicigra-
tfaqu ç ab vno^piritu fando procedit,intelligitur didum:
fi cur pro fe luiique Paujus,cum dicit ,alij datur fermo fapien-
tia,alijfermo feientia.Et ho c præfigurabat, illud quod M oy-
fes iuflus componere quinque fpeciebus admixto oleo’
mandauerat confici vt fieret Pontificale vnguentum 5 quo
fignificantur quinque modi quibus adiones peraguntur.
Quicumque eius voluntatem imp,leuerit per hæcofiicia,
fragrantiffimis vnguentivin con fpeduDei redoler. Hæc
funt vtique vnguenta, quæ præcellunt in illo veteri. Pauus
1 difitUans labia tua,Sponfa, mel & laefub lingua tua. Fauumvi-
j delicet legem veteris TeRamenti intelligere poffumus?
quod de Roribus coeleftium camporum,in modutn apum,
! a Patriarchis & Prophetis vario fermonc futuræ redem-
; ptionisnollræ con ftru dum, mirabilem fuauitarem con-
\ clufit. Quemfauumimolliaproedicando ( id e ft,mo res
quos diligit Dominus) diftillant hi qui Ecclefiæ labia efle
! meruerunt.Illiquippe quorum rota vira martyrium cft,de
quibus indefinenter fauum fyturæ lætitiç ftillat,Linguam»
1 eos intelligere poffiimus qui feientia fanda præditi, nul-
lius pertimefeunt perfonam,qui vulneratas diaboli iaculo
animas melle medici fèrmonis illiniunt, ademundandas
de eordibus peccati putredines. Lacautem,confolatiànis
verbum , paruulis adhuc in ChriRo ad profedum piini-
ftrant,& amariffimam feientiam inflàtamliteratu'ramun-
dana, mitiffimo fermône in mellis fuauitarem cóuertunt,
qui fuperbum candorcm humilitacis lad e mutauerunt.
Etodorvefiimentortm tuorum ficutodor thuris. Yeftimenta Ecclefiæ
eos opinorincelligi qui in D ei omnipotentis honorera
décimas de iuftis laboribus fuis 4 Mmiftris Ecclefiæ
præbenti,ficut in Leuitico Dominus fieri iubec,egenis mi-
niftrant indumenta, pauperes tegunt vt cum eis merean-
turfuturifæculigaudium : Beati enim pauperesjpiritu,. quo*
modocundiquipropteramorem Dei & fpem fùturælæ-
t it i* , volunjate potiùs qu'am neceffitae fe in pauperum
numerumaggregauerunt : Quorumfamamfimilempro-
nunciat Spiritus faadus eorum qui facrificium De ie ffi-
ciuntur, id eft, Martyrum, eo quod thus f o li Deo in odo-
rem fuauitatis ofFerri iuflùm fi t. Hortus conclufus, forot mea
Jponfa, hortus conclufus, fons fignatus -, Emiftones tua, paradifus
malorumpanicorum, cumpomorumfrUliilm-, Cyprus cum nardus,
nar do cum croco tfifiula & cmamomum, cum ymuerffijignis Ltba-
niimyrrba& aloe cum ommbusprimûvnguentûc Pérfedam virtutibus
in fingulis membris plebein vocari dcLibano cum
oftendifïctSpiritus fandusoie Salôinonis4nuijicgloriofos
fuo^ frudus laudibus effert. In quo vtique Apoftolicus
profiejt labor, v t magnæ dcledationis hortus Regiccelo-
rum effeda fit j in quo nulla défit v ita fubftantiar quæ vn-
dique vitam Apoftplicam im itan do& fideiregulamfèr-
üando, præeeptorummaceria txclufit furem diabolum,
v t pro magna h u d e ,hortuscomlufus,fonsfignatusKegis fit ap-
pellata. Eft igitur hortus conclufus Ecclefia, credendo pejfe-
d um hominem Ghriftum Virginèm peperiflèÆft Ôcfonsfi-
gnatus, Verbum Partis ChriRum Deum verurn, credendo
in hotriinem ex vtpro proeeffifiè, qui eft fons vitæ, & fons
luminis.Fit ergo Ecclefia hæc,fons, vtpucaf,corpus eius ef-
îeda.Sicut fons vitæfignatus à Pâtre » dicitur Ghriftus» ita &
Ecclefia ,fonsfignatus, regali videlicet fignaculo Grucisap-
pellatur à C h tifto , continens intrafèaquam baptifmatis;
quam fignaculo e x’pretiofo fonte fufcipiunt iniqui dum
lauantur^quos dicit,Bmifiionestua;&c. eo quod nifiquisre-
natusfueritexaqua & Jpirttu, & induerit ChriRum qui mali
granaci arbor cum pomorum frudibusfiguratuc, orna*
mentum elfe nonpotcric paradifi.Nam quicumque emif-
fus ex veteri Ecclefiæ paradifo fueritt neceffe eft v t arbori
mali punicj, id cft 4 fimilis Chriflo fit » eius in fe reparando
imaginem.Gypm interpretarutm/kâ vel maror. Vnde ergo
pomorum ordinesin Ecclefia pohtos,tnflitia,fi patienter
fufcipiatutjeontinuo cppfolationisSpiritus fandiNar-
dùsfublêquitur:perquem fpem,iam tenemuspromiflum
eius qui d ix i t , Beati qui lugent «b»r,Nardits Frigorem de a!»
gencibus membriscxpellit. Crocusardcnt.busrefrigeiia
confert, ho cefl, timorem mortis præfentis expel! i t , & future
virç amove accehdit.Fi/fa/tf abftinentiç frudum figni-
ficat,eo quodin tenerrimis yirgul,tisficcata,à verme, pro-,
pter aufteritarem corricis>referuarurvquæ infirmitates viR
cerum intrinfecuscurat : fi&abftinentia , exiccata pelle
corporis,animæmediciiy referuatur, Cinamomumautem
fècundum quod vicino eapite fiftulæ gignitur, & diu-
cillimefuam viuacitatem fèruare probatur , fpiritales fenfùs
viuacitate fàpientiæ atque abftinentiæ gigni demon-
flrat. Cum vniuerfis vero lignis , quofdam magni odoris
frudus , quosenumerat Apoftolus, fimul germinarc de
abftinenria verbo fàpientiæ edocuit. Myrrha ad mortifica-
tionem mébrorum accipienda eft,fecundû Apoftoli difei-
pli nam quæ ad præfèns am ara videtur, dicen t is; mortificate
mehr a veftra : quæ coeieftis medicina cognofci rur de arbore
v ire Chtifto difeiplina procedens, ficut myrrba de arbore
/myrrhæprobatur. Aloe aüc, propter fùccivirtutem quam
habere mö(lratur,& in viuis ac mortüis corporibus nccef-
faria fpecies docetur. Médicinale illud exemplum>mùlti*
plici medela animarum & eorporum repletum ; quemad-
modum fècundum carnem fçcis per contemptum habend
i , & nullam abhominibusgloriamrequirëndotradidit
mortalibus Chriftus,in telligendum eft. Cum omnibusprimis
vnguentis-.ià eft,Spiritus fandi donationib. dequibus deli-
butusMagiflergentiüdicit, Omniathnnibusfaâusfum. Pons
hortum, &c. Vnaeft Ecclefia in toco m undo, cuius caput
Chriftus tons vitæ per lauacri regenerationem agnpfcicui :
Et quod multitudo animarü v el gentiü de eius dodrina à
Chrillo fufeepta irrigatur, ideo fons horcorum nominata
ed.Puteusv£to aquarumviuentium, ad laudis cumulus; no-
minatur, eo,q> profundafapientia Ghrifti perTi;initaris
myftcrium de alijs gentibus manalïeintelligitur. Q uæ flu-
mina de illo proculdubio m onte, qui fècundum Daniele
fiue manibus fùccifus de monte eft lapis, fiuunt: q u i, quia
facrificiü pro peccatiS,Libanus nominatur ; quod thus pa-
tria dicitur lingua« De quibus aquis dicicUr , f i quis credit in
me,fiumina de ventreeiusfluent. Surge Aquito, vent Außer ,perfia
hortum meum,& fluentaromata iütus. Vtfrigor Aquiionis.öe
calor Auftriefticiunctemperatugiaerem paradifo , quem
perdant,fic commixto frigo re rribularioms cü calore fècu-
ritatis,animaru par^fiifidefiliere ad alternos audus. Legis
enim Euangelij d od r in a , ab Auftro fpiritalem virtute fuo
calore infpirans, humanis mentibus vt arbufculis, indidit
dulcilîîmifuccimedullam : quam Aquilonisimmundus
Spiritus, per regnü Romanorü ( fandom corpora lanian-
d o j ad odorem (ùauitàtis, nefcici^ perduxit. Ärömaturn
ergo, vt fiepe d id ü cftjmultæfragrantiffimæ fpecies in v n ü .
redadæ, pretiofumefficiuntpulueremk qui tuhe maxime
reddit odorem fuaüitatis, quando in neceflarios vfùs fue-
rit vèntilatus.Ita & Deo crèdentium animæ tunc fùauita-
tem exempli fiii fundunt pofteris profuturam quando dæ*
monunîrempeftatesdecorporibüsfuennrdecuflæ.F'tiwwf
dilectus meus in bortumftium -, & comedatfmäum pomorum fuo -.
rum. Narrans igitur h'icSponfaad^lefcentulisfujs , quo-^
modo laboribus paffionum ad antiquam gloriam fit re-
greflaiVndereatucommifîîpulfàfueratmAdam:Sponfum
inuitativtprimitias bonLoperiSifrudum pomorum virgi-
niratis,ipfe confecretfiple delibec procedendo deVirgine,
ipfe gaudi} poenitcntiæ pomum fufeeptum ab Ecclefia,
AngeÜstranimittatad coelùm : ipfè mifericordiæbomun
deguftans,regnitribuatmunus,&c.r«Hii« bortum meum foror
meaJponfa,mejfui mjrrham meam cum atomatibus mets, corne- j
difauutü etm melle rneo. Venir fcilicet inuitatus lacrymis
Prophetarum,vel omnium qui intellexerunt tantam g lo riam
perditam , in. hortum plebis fuæ per incarnationis
myfterium. Mefïùit myrrham amaramquondam, nunc
medicinæexemplum^per conuerfionem truculentiLatro-
niscumaromacibuspoenitentiæ Meretrieis*. Comeditjù-
uum cum mette fùo , in his deledando fcilicet qui fludioin-
telligcntiæ Legis diuinæ»in çordefuo» quafi in vafçulùm,
Prophetarum yel Appftolorum vetba vt flores congfe-
gans ,& in modum apum, redæfid ci preliofilîlmum |a-
U!(m comedunr. In huius cibi ,figura , poft refurre^io-
^ I htatt. y.Utj
CobJf.j. SU 8
i.C»r.$L
IËphefil.di
Tit. 3.b.
ïoan. 7 fi