Expofitió Chrißiani Grammat.
iUuin , &fipçènitentiam egerii dimittcilli. Attendereauteni
debcmiis quôddicitihtei quiaaliud eft péccareinnobis/
.aliud in Deum.Si in nobis peccauerit aliquis:habemus po
teft item dimftteré. Si aucem in Deum peccauerit aliquis.
fecaridû quod dcfi nimm e ft ab an tiquisnîCanonilpj.cnien-
dandum eft,ficutinli.blô regain dicitur.Sipeccauërityirin
virumjplacarëifipôtçftDeus, Si au télnDeum peccauerit
ivir, qu fs ofcabitpfoeô? [Vade &corripe enm inter te&ipfuni
•/d/uw.JSblus cdra io lo debetcbrripirnë fi jntdoxeamilëric,
;peidr fiat.[Si te audient.Lucràtus erbfratrem tuant. jQiÿaqur
jcoüèrci tëcericpëctà,totem ab errore^viae fuæj faluabitani-
j mam eiuè à liiorte L 8c Opêrit miilfcitudine ßeccacorum Rio-
nun. \_St autern non *i. àudient a llnbe team adbuc vnian aut
duos.] Àdbibenmrduo vel tre9, vel eOrfigèndi Audio.# vçl
çoiieniéndi fijb teftibusi [Siatttem illos non audierit>die Ë, défia,,}
Vrqiu notait çonuerti eüm pudöre.cönuertafùrràul-
' qùahabebat & reddu ] Iubebat lex vt qui ad (blüëtrda inultà
ëlïetinops i efletlèniùséôrum quibus ëràtcondëmhàtus
Wquéquolcredimi pbflct. Herodes aiitém addjdèratvt
venundatètur cuivëîlèt, & tali moddagébatür in ibiàtër-
rà.Inde botDominus dicit. Quia lî Dominas iüxtadperà
noftracdndemnare rios Voliiënt, nullus poteft èflé mùn-
dus in cdnlpeôtù cius, Iubct nos Dominus Venund^ri# &
vxorerii & filios, cum propter ëogitatidnes» locutiopes'
dpcraciones ittbet nos tradi æterniS ciuciatibus,cu m iotir-
' màmur & audimusper Verba Riorum, qui boha fecerunt
ibunt in vitaril æternam, & qui mala in ignt'mæterhiim;
Gumiftaaudiinustimemus. &: oramus hobis diinitti, &
Dominus dimitdt nobisfî Énalo cellin, us, &.’! cerum con-
üa! efeimù s .Sequitur. [Egreffus autan fer uni iÛe inu'enit vnuni
deconferubfub. j ïdeftaliquemlîmiJiiterChriûiamim dé-
birorém lîbiccntuni denariis, id eft centum generibus ofr
fënfionuiti &{candalotum. Nam cenlùmquod aliquis ali-
ciji iufte d eb et, npn eft peccâtum repteerc. Sed lîvidet
qUod non poffitlbluérè propter paupërtatem, débet erga
illuih agerè vt iplè vellet agi circa<è, aut expedare vfque
quo melius polfit Idluere. [Et tenens fujfoçabat eum dicens:
Aedde quoddebis ^Quiâ cum aiiqui forciores Ruit aliquibus
RàliquidofFendetintminords, ablquÈ milèricordià graf
lântur Riper eos:quia vident le aliquid toaiuà polïè. Et non
folum Riffocant eos ,fed c tiam occidünr.autadnihilaht eos
non tecogitf te s,quod ex ddno D ei polïunt’quôd polRlnt.
Et idèo irremediabilitercruciabuntur in alia vita, qiiiàitâ
agunt, nilihic’digne pænituerint & emendauerint quod
égerunt. [Videntesautern confirm tinsquafieb.mt Contrifiat't
funtvalde.fV el Angeli Dominiqui opera noftra Deo n,un-
tiant, veliacerdotes quos habemus inter nos & Deum
Cum nolumus aulcultare illos vtdimittamus quiin dobis
peccauerunt, non relbluunt pëccata noftra, neç orant pro
hobis.Quia R quis in dilcordia montur.nullus Chriftiânus
proeodebètorare, neque commemotatidnem proeoad
altare Domini fecere. [Tunc vocauit ilium Diminuefiuus , &
aitiUi.~\ Præcipit egrêdi ilium è corpofe, & venir ante tribunal
torum improperatiönibiiSi | s i autém Fcdcfiam non audierit.
fittibificutetbnicus&rubliçarcus.] Èthnicus Græce.: Latine
gehttlis dicitur.Pûbliçanus quoqjëft.qiii ëxigit public â lu-
craper nëgàtionës ; ac petfurtâ, & periüria. qui ptiblîcx çt 1
qdëletùic.QuieriimChriftiaUus eft 8c feacernam pacem im-
pugnat, vel piiblice Chriftiano fôàndltlum eft# peior eft
quam paganus,qui necdum fiifcepitChriftianitatërn. [4-
tnen duo vobb, qutcunque alligauerttbfiiper terrantf crunt ligu ta
tfr irtfalb, &. quacunquefoluerttbfuper terrain erunt joint.i &
in Cre/o-]Quià dixerat, fit tibi ethnicus &publicanùs, ne il
Ii vilehocduceréc qui fcandalum infe. iôrib.faciurtt : ojfté-
dit quod is qui in malopeflèuerat fub Ecclefia anathëma-
tizapur.Eorum lêntençiîd^uinapietasieqüicùr.fi regulari-
t‘er & (ècundum prpximi diléblionem hoc faciunt. [iterum
dico vobb. .Quodfidûo ex vobbconfènfêr'tntfuper terrant:de omnt
re quamcunquepetierimfiet vobb!] Si ira petierrnt vc àlio locp.
1 dixir# hoceft in éotofiaik Ie la ,-ad (al u te m anima; perd nens.
Habemushocâdexe:oplunide'B.Petro& Paulo, quipe-
tiemnt de Simone quiaiiislaqueusitiprtis eràc, obaccepe-
runj yt caderet ^£erftet,nealiiâlqindalum efleti, £Vbiduo
vel très congregàtï font in nomine meo ,tbïfum in medio orum.]
Iofephus diese de (eda I«dxorum,qùas tarnen ïeflxos n o-
î minât, quddqüicquid centum infîmid éodgregan infti-
tuiflènt, pro lege habebatur. Domiriusautem fie tribus’
j dicit fidelib. luis, quod quicquidfâciantin nomine îplius,
|iplèfàciat. ProquareconftitutUrii eft, vtEpircopüs non
ordinetur minus quam à ttibus. [Tune accedens adeiondt-
xirjQüiafupra iufterat Perro 8c Pmnibus fuis fequacibus,
ytpëcçantes ib fë dimîftëreht & dàlbgarenrd.nterrpga^Pe-5
trusrqùô^ènsbdclàcërèdebeât.fi vel V^éfèp ne's^â^à-
tuW^yfî^tùs-hutnérus ■ 'eiatà^d'èôs'^parntis nuinérus
proprer $bbntün1;‘ [ NonMotibifeplies i jedyfqûefiptùàgKs
fipttêsi Sifiëcbmputës leptëm per lêJtuà^riralRttefcp'icùâ-
gintä per feptem j âd vriura pei^enit^ id. eft quà^ ringentps i
npiiaginta. \$uantb null u erga aliunt pot eil peccare.J Id eft
quamdiûpëtit. dimittatriuàflfii Etindriini nuiberdbaëft
ratio fixa, vc fiuè minorem per mSÓreiT) tian(èaïnüs, iïrië I raliter ïudæa diceretur,äd di^entiamaliaruiii
Chrifti:& quia noluit mifereri conlèruis fuis ; tradi-
tur dæmonibus tortoribus quoulque loluat omnia pecca-
ta quæ commifit coram Deo. [Sic & pater mew calefibfàeiet
' Confirmât lèntentiam îuam , & otnrrem fimulatio-
RÛæ pacis auerrit dicens. [<Si non remifiritbdécordibue
vefirbj] Quia nihil prodeft dre dimittere, fi in corde cum
ôdio habeamus:idcirco dicitjde cordibùsyeftris.
De vxore tion dïmittenda.
C A P V T X L I I .
U Tfaftum eScum confmqmaffetlefus fimonesifios.} No -
-L-/tandum quod verbum cOnlummatipnis in perfedto-
operë fémper pdnicùri [Migrât Dominus de Gàlilaa jn
Iudaam!] Quamuis ilia omnis Palaeûinàproùincia gèhcpe
r maiorerft minôrërfi du camiis â â vftfim fénïurri reüet-
tantùr. ÇdnfuëmddèratmipBtëfra^Tpmbesftrniories
parabolas iùngerë, & idéo Dorninus lefripercum darabo^
id eft Vt aimittarfiü£i|i'rfôbispeccanubu,s, ^yenjam n^
jbi|petqhtib'us. Sëmpérregnüiri céeldoïni, fifqrnluritini
|règno cbelior àâ j ififè rqg^icirt.cêlnmp9tKreémfmu!\
Q u i fiint m Ecclëfià Clirtftianr ë b t -
tid|e iftae'ratiofies ponuntur ih Éççfèfia quango pëtifnus a
Ded ytd i^itta t débita noftra, &'ilîç h^bptfiofiiÉum pa-,
«ftumÊdtum, yt^i^itrainus debirdribiis pôftris ^uncrid-
ibis dimi ttët dëbrta noftra!. No s autern lurifiis ilfi debitorés
Idécem milium talenrorumgrauiorâ pëcratà qu^vnuSquî^
j que in lë recognofcit ', cprianuljhis poteft narrare i n qüantis
lomni die peccamûs.èÉga Déufn in edgîtationibus in lo‘a i -
'tLom^us otiofi^noxiis, morriferis,ftilicet detradtionibus,
(d^np-fiififiiter ôtibfis, nociuijmortiFë^spër ofnnia me-
branoftra. Peraures audiendoonolâ, ndciua# morrifëra,,
b e r pëulos, pernares ,perpëde^,për manus,&per omneç
ia& ûu scoipb rïs .. [àum autern non haberetvtide redderetfiuf
fit eüm Ppîqfnus venunùri, efyyxofetnetus &fil'tps, g r omnia
regionum
(eo quod Iudæi eam incplereritj Ipecialiter tarridh inter
eos ilia pars Iùdæa vdcabatùr, vbi Hieru/àleni çdnftriidfca
érat. Venicigitur de Qpharriaùm in ludrèani ;.& tu rb *
qqæpaiiperes ërandequébantur eüm propter dofitrinàm
&çùratioriém.] ‘"Potentes autam.de Iudæà 8c qui fitpien-
tiores lëiplbs piitàbanr, ieqnébantür db réprcbérifionëm,
quia in fadto & iri didfcis qua;refiant qüomddo aut lecun-
dumlegèm ^umadiudicarent riiorti, aüt lecùndum terre-,
nani poteftarem pr*’patäter|t jmmiçôs ^qpülos, ye lR o manos
; vrperipiosoccidèretur; ' [siüceibomimdimittere
vxorem fuàm quàcunqué ex cdufàf] Audiérufi t eum ptædica-
re cafticatein & ^udlcitîami, & Vidcriinceumi virginem vi-
uere,& inde dixeruntintralei Ècte aliter viüit quam nos:
i n h ^ ô f l^ ü s ëurii côprehëriderë. 1 nrëtrdgemu s iftam
quæftiôrierfi# fi diXeriedimitfendâm mulierem, contrdrii
iui§ dictis & fadtis loquitur, ètiam & rnufieres odienc cum.
Siaùtem dixerit nondimittendamnoscomprehendimus
eum, quia contraria Moyfi löcutus eft.Sed Dominusficùt
forts tepiëntiæ fempër tranfiebat eorum laquêos irrepre-*
Kenfibiliter. [Tteßondemaitebi Non kg fits quod quif ci: ab
tnitio mafculum & feminamfecii eos!} D é ipfd Bominb de
quo putabanc intenderc ei calfimniam, oftendit 8c aftirmat
in CMatthâum tuangdißam. m l
m^t luam dodtrinam.quafi diceret.Iplë Deus qui per Moy-
fen lëgem npbis dédit,ipfe narrante eodemMoyle,non fecit
cum vno mafeulo nifi vnam fçminam.Non duas.vtcum
materin infantia^teerunt tefticulos& ^videnrar (èmper iuuenesefl'e.
vnam eieciflet.aliam fortiretur^Ef etiam Deut per A im Prp-
pbetauittfuod relinquet homo patr< m & matremfuam, & adha-
rebit vxorifuct.JEt hic non dixirvxpribus,quafi de pluribus,
lëd dé vna. Et erunt duo.fNpn dicit très,[in carne v»<*/]N on
eft Deus vt hortlo v t nccellàrium fi t ei immutare lentétiam
fuam, quia lèmel ldquîtur Deus, & lecundo idipfu rrt non •
repetit. Idcirco non pdteft aliter tune cdhftituiffë, & per
Moylen aliter præcepiftë. [Quod Deus coHtunxir,hotno nonfi-
paret. Si vna caro ett effeäaper aniofem,velettam inftlibfiulfmodo
potesl fip#fari.~[ Q u o d pçüs coniutixit peramorem, qui
p'ermifit dominafe incOidibushominumaifiorernhomo
no débet lèpamre.[Dicwnr ifli. Quid rgoïMoyfismandautt da-
rtlibellumrepudij, df dimittere.’] Écce laqueus quem ocdulta-
bant dicencës. Quid erit hoc, quod Moylës prÆcepit mu*
Uerib.darechartam'leparationis.-Foderüncfoueâm,lèdipfi
incident in eam:ficut fempér» [E cenequè Deus mtndax neque^
, Mojfis malus, fid vos duricordes & defides, &pro vefira durit ta no
iußit jfed concept vobb Moyfs. Quifi non c .nctfiiffit,vos occtde-
retispno Ësvxores, vcpojfetbiunioresacpulchrioreS) aut ditioreS
accipere. A'i initio Mitent non fuit fie.] Legimüs quod Noe &
filij eiu> fingulas vxofes irtarca habuerunt,nô amp!ius. Et
qtiiacüm Abraham ftetilem vxçrem Saram habueric, non
dimiiît illartr,&nüllus de Patriarchis fuam vxorem dimifit,
nifi in mortë-[l>/co autern vobb, qùodq itcunfe dimifirit vxorem
jauni nifi ob for nicationem & allant duxeritmoecjtatur., Ex hoc,
löcö Paulus.accepit qùod diixir, qüddmU-ier fuitfitporbpote*
fiatem tionfiÀetfidyir. Similiter&?:rfui corpàbpotefiatem
non habet fed wtt/icr.Hoc ëft non polfuntfefeparare nifiam-
bocomuriiconliliöVölUerint. [Er qut dimiff um duxerit Rachat
ur] îiitribüSieftâdulttrium. Inilloqüidimittic,qui
càufii eft Fprnicatiôrtis vxoris, in vxore q ü * Ce nô continct,
& fi no porèft continere#ad.priorèm dëi)cr reuerri,& in illo
qui'y iuente alio eifis vxorem Ibrritür. Propterea qui lë-
’ tummgëft fine rçlinquere,debent expeâare, vt &çôiüges
earumle queanç coritineie, qitia non débet
vfquequocanefcereincipiunt. Naminperfeda
ætate fi fà«Stum fuerit debditantur ftatim,&vircs amittunt.
[.Et fun: ennuchi, qttifiipfis cafirauert-nt propter regnum coelo-
r«w.]Illi alioduocorporaliter fiint,ifti veroqui propter re-
gnum cælorum fieri debeni,mente nô corpore fiunt, quia
nulli licet abfcinderefibi membra fua,pto vllaineôtineii-
tia.Etfifecerit,gradus Ecclefiafticoshab,erenonpoterit,&
fi habet, amittet iplos.Si autern al> aliis iniufte fa âum fue-'
rit# n o n am ictit fuos honores. [OtiipoteU caper e,capiat.] Ca-
pere:implere.Qui poteft implere vt virgo permaneat faciat.
Ae fi aperte die M. Nulli inuituS prrecipio, (ëd qui voluerif
me imitari habebit cödignäm retributionem.[g«i Veto non
potuerit, nonamittatpro hoc vit am aternatit. Quiâttés fiint
gradusde quibus fundataéftÊcclçfia. Côniugatbtüm,cô-,
tincntium, & vitginuiti*Et vt vtrôjqueDominuslànéhfi-
caret.ad nuptiavVenire dignatus eft, & miradulum ibidem
facere. AProphetà Anna l|pnedi6ti vo lu it, & a lene SimeoneiEt
vtoftenderetviçginitatemmatrem fore,®i-
nam omnium yirtutum lociamqüe A ngelorutti,de yirginê
naïus eft & nafti dignatus,plàçuityitgope,traanere, Vnde
& Apoftolos fiios quoldam elegit c-oniugatös # quoldam,
continentes.-qüofdam virgihÊS» IfamenB.PetrUm çonitt-
gatüm præpoluit omnibus ordittibüS,ne vitgines luperbi-
rent,aut coniugati defperarent hon polîeperüenire ad il-
lam perfeâionem, quam virginé' allequeoantur. Simile
hui di<ftoB.PauluSpræcipitdicens.Devirgtnibusauternpra-
ceptum Domini non habeo,confiliiim autern do. Videlicet vt ali-
qm* virgo permanqat, noeft pra?ceptum,led exhottatuttl.
Vnde & fubiungit.[ Volo otmies botninès ejjeficut meipfum. Id
ëftabfque vxore; Siautemdiciraliquisquarcpié>byteri8t
diaconi non hâbeantvxorès. B.elportdëbii ;üs,qfibd gra-
t:us Dëo multi lequentes Deiexèmplunl, qüodoptimunV
eft tenent.Et ideo nôeft necefîë per cûniugatosminifteiia
Dominiadminiftrare. Sed Sc hi qui tranlgredi^untut vôtà
qu x voueiunt Domino, videlicet cum yirgiuitarc rruui-
I ftrare, tanquam apöftataspKfccipiuntcahones damnare,&
i à minifteribfeparare. [Tune oklati funtpatuuli, vtv.anus eb
ftenunViêice,& âliûsfbïis parem (orciri, £Dictait à difiipuli impme ct.~\ C^ia im pe ifciâ io r s ta ïera tii tum .fo lcb a t i paciphantafinatadamonum^Ecqmi'.tamJnoivtantônia..
Bil'ip'rifentescumDomlnöinKllexetilutqaodpoftquam ] gisinfrflius,Vtdicuntobftettices. a^uia qus.hdo anteno»‘
acdcptaliiedt.fiiieficguJuraVfiud fiEiixora,fit,« infirma te- uemdiesfolusanueiitusfÙÊntjàdæmolaeQGçldebatux.l rü
nedda'eiivlq; addiem mortis, njflotconfenfiutnborom hacreetatconfuetlidoaProphetj^eencdiqparaulos. Sj-
iffinjuantieeniurh. Quaproptçrailtequamaccipiarvxo- i miU modo .erga adduxerun.i & attulerunt qm adhuene.
rem homo, debereamtognofeere in morib.de m fanicate, quibantvenire, y tb e f te^ ç itnm d a p o th jnm t r .r t« ^ ]
& n6 dcbeciàbito fircereqûod diu habet dok-ret Sed fio - Subauditur, (ôpet.eos, fientUcob benedmc Hffraim Sc
mnia fàcienda funt çumcôfilio.iftudamplius, quia lèiplu ni.
traditUriis eft v t fiant diio in car ne vnâ. Quamuis multi
ôtcài càuiàs CQnfiderentinaccipiendisvxoribiideftgenfc-^
rblrtfiterfi > dûutias,formam,lanitacem,^pienÔâm,moresr
Tarnen duo ampliUs qüærehda fiint # làp!entw& mores.
Quia fi ifta dùo defuerii^t,polfurtt alia deperire. Vidimus
enim quafiam & nobilitèt natas, & dicatasad tantam in o-
piani peruenifle propter inconcinentiarri morum,vtmen-
ûicafidôvitamfinirent Multasveroàüdiuimusobfornj-
catioiiis majurtt pccifas. Et contrario alias ignobilius natâs
Manafle,impolitis manibiis fiiper caput eorum. [Difcipuli
autem increpabaitt cos.JNon pro inuidia,led riniebant tfe fib-
ut exteri homines t^dio afheeretur ex mulcitudrne eorum.
[jefus veto ait eb X Smite paruutos 4 f r nolite eos prohtbere ad me
venire.] Et tUnc illos ita iiifcepitvc audit is,&benedixit. Ec
iemper quicunque vult accederead eiirn cum partiulofpi-
ritu, id eft humili fattus malitiaparulilus lulcipit ilium, Vt
PfalmuS,inqttit.$ujcipies manfuetos Dominus.[Trf/i«»» ell
enim regnum calorum.] Hoc eft,qui tales funt per innocen-
tiam,quales ifti funt per xtatem. Et n eationismaiumoccuas.on dixit,iftorum eft l u w u w i ■ u« i « , ----- -^ , i .. .. . .
depaupertateaddiumasperuen ffe propter fuam fapien- regnumcælotum.fcdtalmm.rcqulrepsinnocenttam mentiam
& nioriunco^tinetiuam.r^idi^iirillif. Na»omnescd- tis.notiïtatis.Sic&Apoftpluspratapttdicens.MatoMpar-
■ ’ . .-.V. m m & s m -----------I uul,,ftorefmfibmperfeai. Demnotentiainfantumfupenus
diximus, ideo non efthicneceflàrium repetere. [Ef cum
impofiujfet eb manus ab» inde.] Quia videbat quod feribx
piunt verbum ifiud!] Quia difcipuli dixërUntmöexpedit nu- I
here. A d hocrelponditDominus# qùod non omnes ca-
piunt ve,rbuiti iftud, vt impleanc abftineudofe à mulierib.
Tsidfuibus datum e;7.] Hoceft k Deo àbftinére cum virgini-
raté.[S«ttf enim eunuchi qu.de matris vwo fie natïfmtX] Sicut
de onjnib. membris nalcunclr homines debiles, fic etiam
de ipfis memitis debiles nati funt quia yenade qua fernen
defeendere de|?uit, apexta nonfuit, vt his fölent .claufççlïe
vénx, pcrquasauditUsininterioribus pénétrât, quilfirdi
nàfçfintur.[Ef funt eunuchi qui ab bominibusfaßt funt.] Ex an-
tiquo vfu gentilinm adhuc permanet inmultisgentib.ac-
tererc tefticulos infantium inteneraxtaté, fiue maceraïe,
Vel etiam pèîiitus auferre pro multis caufis :fiuc vt alfidux
in lëruitio dominorum , leu vc creditamfîbi fubftantiam
tio dilpèrgantin mulieribus.Nam AnteChriftianitatq>n ad'
turpe mîniftenum k quibufdam fiebant. Nunc verb in Be-
neùento quo (banque cleric os facere dilponu n t, p^cer 8c
potiusgeftirertt reprxhendere quam credere,cito reliquic
incredulos, quia quam non inuenit humilem, fugiemen-
tem.Et Venit ad humiles & tfementes ferraones eius.
» De diuite temptante.
C A P V T X L IIL "
ET ecce vnus accedensiaft iüi.] Forte audierat ifte 4? imi"
tandainnocentiaparuulorum.&ideoper fingula verba
vul t fibiexponi, quxfitiplayerainnocentia. [Magifier
bone, quidbonifaciam vtvitam aternam habeamX] Alius Euan-
geliftadicir. Quiiffhe diets ^»«wfQuiaiplefolutnipodo ho*-
minem Dominum credehat, quia & magiftrum yocabat
non Chriftum, neque D e um, propterearedarguitur,cur
H h h h