A
cc iudex
öfßi'itcau
(à peccaci;
■ (cd iudex
tantum. V
Clattdij ^ I t iß o d o r e n p s Epißöpi,
Parpago •
.gus.
^ b ^ ^ _ ____________
reprxcipitur,ofteudat potiùs,arguatquepecdatum,q.uàm i No»eftludaus,nequé Gracus,han ellferuus,neque liber,ponesl1
fit caufa peccàti. Q uomodo Sc iüdex noncft au&or fcfcle- I mafeulus,nequefcemina. Ömnes enim vos vntm eftis in Chrifto
ris,néquâmhominesvinciendo,fèdcqncluditeos, 8c no- j |
cenreafèrirentiæ fuæ auétoritatepronunciat, vc debitor,
res p oenæ i n dülgen tia,poftea,fi völ aerie,prin cipal is ab fol-
itat: Qu od auteiri di eit, Priusquam veniretfidesifüb lege cuftö-
diebamur,conclufiin Umfidéniïquareuelandaerat. Aefiapertç
dicat,iam.nos rèatitS legis non o4>ligat^iam pergiatiam liberate^
Nam que ahtequam ipiritalemgratiam humiliatî
I réciperebuf,ni.^il nifi mortificabat nos litera | iubés quod
lion poteramuslmplere. Vnde dicit Litera mini occidtt..fti-
ritus autem viuificat. Gonclufio enim eorumerat tantum timor
ynius Deij&quodpræuaricatoresipfius,legis inuenti
funt, nonadperniciem, fed ad v tilitatem yaluic eis ,. qui
crediderunt. Gognitio en.im- maiôrisægrituainis, & defi-
derarimedicum vehementiùs fe c it ,; 8c diligi acdcntiùs.
Cuienim plurimum dirnittitur,plurirr.um diligi t. >
! ïtdqueleXpédagogue nofier fuitin Chnjlo leftist exfide iuftifi-
eemur. AtvM.vemtfides.iam nonfubpadagogofumus. Omnes enirn
fiîtj bei eft is perfidem, qUaeft inCbriftolefu. | - -,
| Pædagogus græcum eft. Pædagogus,pediffequus.Pçda-
gogumeruditorem , vel nutritorem p.uerorum dicinnis.
Pædagogus d icitu r, qui paruulis adiignatur,ab eo quod
puefosâgatjideftjducatj&lalciuientem réfrénât ætatem,
vc protia tn vitia corda teneantur, dura tenera ftudijs eru-
E.euit.+-$.
I rSr-a. v
fin, qui
Çiinftum
i îduerüt.
Nee Iüdxusidqirco melipr eft,quia ci rcum cifiis eft,ncc
gentilis ideo decerior,quia prxputium habetjftdpro qua-
litate fidei, ye ilu d xu s, velGi-xcus melior,fiue deterior.
Seruus quoque & liber non condiriqneieparaptur, fed fi-
deiquiapoteft& fèruusjiberöefle m elior, Sdibpr leriium
i n tidei qualixace prxuerrere.Mafculusfimiliter & feemina
lOrMtudiiie imbecillitate cörporutnTepaiantür. Gtete-:
. ruipbdespio mentis deuocione cenfètur; & fepevenit,
. vt ulier virocaufafalutis fiat > 8c mulierem vfr in reli-
gioneprxeedat. Cum autem ita fereshabeat, & tota di
uerfitas generis-,conditionis, 8c corporum Ghrifti bapti-
• Ini ate , & indumento illiu&auFelatur. OmneSvnum fu-
miuHnChriftoIerujVtquomodopater&filiiisin feynum
I funt, ita& n o s in ipfis vnum finius. Ecfihpcfaeitftdes.per
quam inhac yitaiuftè ambulatur, quantè perfeótius, atqv
cumulatiüsidfpecies ipfa fiuftura eft,cum videbimus Facie
ad Faciem ? Nam nunc quamuisprimitias Fpiritus habefi-
tes ,qtii Vita eft propter ini ufti tiam fidei,tarnen quia adhut
mortuum eft corpuspropterpeccatum,differentia ifta,yel
gentium, vel conditionis, vél Fexus, iam quidemablataeft
ab vnitatefidei,fed manet in CpnuerraHonemortali,cius-
queordincminhuius vitaeitinereFeruandum effe,&Apo-
ftoiipnecipiunt,-qui etiam regulas Faluberrimas tradunt,
queiiriidmodumdfecum yiuant, & pro differentia gentis,
ludaei 8c Graeci : & pro differentia conditionis , domini&:
ierut: Öé.pro differentia Fexusiviri & vxoris, velfi qua talia
ex tent occun uht: &ipfe prior Dominus , quiait.* Rendite
\cafari qU Cafarisjunt, &Deo qua Deifunt. Alia Flint enim,
|qusFeruamus in vnitate fideifine vlladiftantiai & alia in
ordine v itx huius, tanquam in via , ne.nomen D e i& dó-
ctrina Saluatoris noftriblalphernetur, & hoc non lioliim
ProPter iram |v t effugiam us offënfiones hominupi: fed et-
8c ad majores p hiloFop hiæ,ac fgge ndærei-
püblicædiFciplinas mfftu poenæcoercica p ræ gB tu r .N d n
tarnen paedagbgus magifter&pater eft ,, ne c hæreditatem
8c Fcientiampçedagogiisquiêruditur,expcôfat,fèdalienü
cuftodit filiùm pædagogus ab co, poltquam illead legiti-
mum capien dæ hærëditatis templis aduenerit | receflurus.
Denique & nomen pædagogi hoc ipFum ionat; & eft com-
pofitum ab eo,'quod puèros agat,id eft, doceat. Çtaque 8c
Moyfilex populo lafciuienti,adinftar paf ja go gi Feuerioris
adpofita eft, vt cuftodiret c o s , & Futuræ fidei praçpararét,
quee poftquamvenit,& credidimusin Chriftum ,iam non I tarn propter confeientiam, vt non.fimulatè quafi ad ocu-
Fumus Fub pxdagogo. Tutor a nobis curarorque difee- i loshommum itafadamus ffed puradilciftiohis conFcien-
d u n t , &legitiniumxtatistempusineuntes v ereDeifilij ' tiapropterDeunijquiomneshbminesv u ltFalubsfieri,&
nominamuijCuinosgenerat,nonlékabolita.ïèd materfi- ad agnitipnemyeritacis venire. Illud autem quod ait,'b-
deS,quieeftm Ghrifto leFu. Q uod fiquis’poft conFumma- ! mnes-vos vrium efiisin Chrifiolefii. Et addidit :i autem vos v-
tum scads Fuse tempus,quandoiam.hxrés,&libei,& filius ' mm ejbiftnCkriftolefts ïergo Abraha femen efiü.HiC öftèndh v-
appellacur, voluerit efle iub pxdagogo; FciatFe non pqflè num lemen Chriftum,non tantum médiatórem intelligé-
legibus paruuli viuere. Vbienim nunc compleripoteftil- dumelle,vetumetiam Ecclefiam | cuius ilje corporis ca-
lud , Ter in annoapparebtt omnemafculinumtuum inconfliéftu . puteft,st omnes in Chrifto vnum fint,& capiaht fecundü
Donunt DetiHijFubuerfa Ierufalem, 8c templö vfque ad |]| prom;flione m hasiediratem perfidem , in qua inclufuse-
netesdilfipatoi'vbi falutares&pto peccato hoftiae ? vbi fi- j rat',id eft,in cuius aduentum tanquam Fub ptedagogo
milarumdecqdio^holocauftoruin oblatio,xternus ignis, ; ftodiebatur populusvFqueadxtatisopportunitarem,qua
altariomnino deftru&i» ? noxijs verb qua: poteritpeena , in lincrtatern vocandi erant f qui in eodempopillo fecun-
diFcerni, Fccfpturadicentei AuFeretismalum de medio I dum prppofitum vocatiFuntjideft^urin illaareaFrumeii-
veftrü,feruicntibus lu d s is ,& Romanis regnantibus i atq; J turn inuenti flint.
itaficjVtnecFub patre,nec fiib pa:dagogo yiuant, dftm 8c , Si autem vos Chrifti, ergo Abrabafernen eßis,fecundum promif-
lex impleri non pötéltpoftFucceffionemfidei, 8cfides, dü fionetji baredes.
pcedagoga lex aperitui,non tenetur. ' , Quare promilfiones ad Abraham & Femen eius fa d «
QüicuiiqueeniminChrifióbaptiwtieflis, Chrifiuminduiftis. j funt,quu<i eft Chriftus lelus. Confcquenter h i , qui Chri-
Q u od autem Chrittus fit indumentum fidelium , non j fti filij,td eft, fernen eius fünt, fernen quoque dicuntur A-
fblümdepnéfenti löcöjverumetiam dé alio comprobatur, brahäm, cuius ftint Femen ex femine. Verum quóties-
Piulbeodètto cohprtafite; lhduitevos tfominumlejum Cbri- - cunque Dominus nofterIeFus Femen Abrahx nominatur
/hü«, dumimmutahiur, Chriftum induunt, quandohpc corporaliter Fen tiend urri eft , qubdexeiusftirpe genere-
appellantur,quod credünt. Si igitur,qui in Chrifto bapti- : tur. Quotiesautem nos, qui Saluatoris Fermone fufeepto
zaciFunt,Chriftiïminduerunt,mlJiiFeftum eft,eos,qui non credidimus in eum , & nqbilitatem generis Abrahip, ad
Fiinc ihdnti Chriftum , non Fuifle baptizatqs in Chrifto. i quern eft promifrio fa<fta,rufcepimus,fpiritalite&Fen»enE
Qu'bdautefn filiosDei dicif clTe omnesper fidem, qua in- I dei & prasdicationisacciperedebemus. Deinde etiam hoc
duerunc Chriftum, quicunque in ipFo baprizari Funt, ad ! confiderandum, qubdquandodeDomino ioquicur, ad
hoc valet , ne genres de fcfdefperarent,quiaoon cuftodie- | Abraham autein d i^ r i in t promifiiones, & Fbmini eius
-banriir fubpaeda^og0 , & ideo Fe filios non putarent, Fed | hoc e f t , in Chrifto Iefu , repromfflio nesp 1 uraliter pqnarl
per hdfe.iii iftduendq Chriftum,omnes filij'fiunt, non na- Qirando verb de his,qui per Chriftum Fernen Funt Abradicurinfantia,
Sr
Qu,omo -
n Ghrifto
lumus.
Tametfi
omnes '
am line
Chrifto,
DC nihi-
lo minus
hominem
non
tollin'
Matth. 2
Chiiftus
fcmçn A-
braha: f e
jcundum
Icarnem,
H
bomines
jfecundu
fpiritum.
H ^ f i c u t vnicus.filius,qui etiam fapientia Dei eftiheq; po-
tentia 8c fmgiflaritate FuFcepti0nis4, ad habendam natura-
liter,&age ndâm perFonam Fapientiæ, ficutipfèmediator
yhum cùm ipFa fufeipiente Fapien tia fine interpofitione a-
licuius mediatoris effedtus/edfilij fifint parricipatione fa-
pientiæ,ideft,præparantéatq} præftanterticdiatorisfide,
quanii fidei gratiam nuqc indumentum voéat 4, ;vt Chriftum
induti Funt,qui in'éum crediderunt, 8c idcofilij Dei, |
Fratresque cius mediatoris efFedti lunr.
fi^jfingularitérrepromifïiqnuncupetur.vtinpræfenrilo-
.co : Lr'goAbraba fernen efiitfecundum promißionem bandes.
eensquippeerat, .vcquodinChriftô'vnoplüraliter
' dicebatur,id in multis hominibus fingu-
lariter poneretur.
IN
Dm1
IN C A Ç V T Q V A R T V h i .
M Epiß. Pauli ad Galat. . . > ÿ ’p
finitüm Fuerat aDeópa frë,quahdo mittetet fifuinififumj
fep autem,quaniotempore.baresfiarUulus eft? nihil differtk [
feruo:ctm fifdothinusommHm:Sedfubtutoribus,'& allon-
bus éft,vffyddprafinitum tempus a patre.
Redte hi Fub tutoribus Sc adtoribus eflè dicuntur | qüi
habentesFpiritum timoris, needum meruerüntfpirituni
libertatis , SC adoptiónis accipere. ^Ëtasënim inFahrix ad
peccataFormidat,pjedagogum metuit,non confidit efte fè
liberam. Licet per naturam Dqminus fit, Scfecundum
ytramq; inteiligentiam qua tutores 8t adtores velProphe-
tas Vel Angelqs diximus, Paruulus ifte tam diufubadiori-
büs eft, donee legirimurn.perFedti viri tempusimpleijeirit.'
Legitimum autem tempus fccimdum Romanoru legem
I viginti quinque annofum fpatib términatur.Tta ad huma-
Ini generisperFedHonem Ghrifti réputabatur adüétus, S ta-
i tim vtilleyenerit , Scomnesin virumpetFedlum ereueri-
! mus,p®dagogus a nobis tutorque diFcêdunt:Tune audïo-
: ricate Dqmjni» & haereditatis|)ofïèfIioneperFruemur , in
qua:priusnati,quqdammodÖp.ntaba.muralierii>' •
Ita ér nos cum eftemuèparuulifub elementishuius mundi eramus
Frima-liu- feruienies. Aliqui elcmenta mundi legem interprétantur
iusl(p i MoyfijSceloquia Próphetarum, quod per hxc quafi initia
cipo nio. exprdialiterariim, Dei timorem, qui fapientiae princi-
L : ^ ‘ 1 ~ mÉiÉttÉNirikl
v teiyirginefa(ftusquafihbmonaFcéFétur,FubijciçnsFèlei
gi vFque ad tempus baptifmi, vt.Fdfmaim dairet quoimq'clö
peccatöres abluti, 8c i i ü go legis e rçpti,dign ariön c Dei-éF-
fèht filij, & adoptarentur, ficiit pró m i fbra c ,rede m p t i fótÉ
güine filij eins-. Mulierem Jjroraminapdfuiti moie locV^
tiohis HebrâÉbrum.Nonénim quja de Eua^idtutneft,F^ri
tnduit earn iri )iiulienm,i am ^aflacrat cohcnbitum viri,quod
non rcribirur paffii, nifi cum dimiffi efïènt de patadifo. Fa-
dtu m au te m d ix it, prop ter Fufceptio né .acatuiæ ,,quià.qu i
nafcunturexftEminis,nöncuncexDeó‘naFcünriir,TedtamenDeiisidlosFecitjytficnaFcipofftntjytomnemcreatUr
ram.Fattunidurem fub lege dixit-, qüia & citcuhciFuseft^ho-
ftiapro illo légitimaobiataeft. Necrairum fi Sc illejegiS;
óperaFuftinuir,ex quibùseps'liberaret,qui eisferuiliter te-^
nebantur. Q u i etiam m o rtè mFu fti nu it, v te x e a l ib eràr e t
eqs, quimorcalitate renebantur.
VtadoptionemjnquitfiliorutnrectpiaMus. À doptiOnem pro-
ptereâdixic^ytdiftindfeinrelligamusynicum Dei filium:
Nosenim beneficio 8c djgnatiphe.rhifériCordiæ eius filij
nei fumus.Ille natùta eft filius,qui ho ceft quod parer.Nec
dicit accipiamusjfed recipiamus,vtfignificar'ethoc nosada
mtfiffe in Adam j ex quo mortales Fumus. Hoe ergo quod-
~:~vteos,qui fub lege erant ,redimeret, Sc ad liberandttm e
eft, Fufcipiamus. Denique adeos qui j,am deberent popuiüm'pertinec, qui paruulus fiib pxdagogo Feruicfiat:
efle perFedli, SC veritate negledba adhuc difeiplinaru priri- Et refertur ad id quod dixit, fatturiifubdege. Illud autequod
cipijs inhasrebant, Fcribit inepift- ad Hebrxos Apoftplus: ait,vt afiöptiqnem filiorurecipiamus! reFertfir ad id quod-
Etemm cüm deberetü ejfemdgiftri propter tempos y rurfum necejfe
hdbetiSyVtdoceamini quafintelementapnncipyfirmonum Dei.Vo- qudd|Ue vnicus non dedignatus eft participatiqfiem ha-
teftigitur,vcdicimus,Moyii lex,& Ikopherx pro el'emen- turxnoftrasFa(ftusexmuliere,vthon Folum vnigehitüieA
,.-tis.a-eqi.pf licerarum,'quod p.ereas fy l labae iungantur & no- Fet,vbifratres non habet,Fed etiam primtfgertitus ex mul-
1 mina, & non tarn fui quam alte.rins rei veil itate diFcantur: tis ffatribu^ficret:duoenim vtopoluit,faclumexmuliere,fa-
v t poffimus oraiionem legere contextam , in qua FenFus äirn fub lege. Sed njutato ordine ieFpqndic,iam ilium po-
:pfO|liSÏi
.j jL„ ■ ;r irarU- mI p nnc1rpt1^c qn- ( pulum adiungens , qui paruulus Fub procuraroribus Sc a-
ma gis,&ördq verbörum, q
- fidcian "
mundi
Q u od autem legem & llrophetas elementa !
tptetati fumusv mündiiiprónis quiinmundp I tarèïurçppneffè ßlios.quianoneräutrub'paedagogöl'''
n mu funt,aecipi Folec,fiodem P^a u^ lo dicente;Dens" era‘t in; CmbriJ lo' : QMnumautmfilgDeiefli(Jirl'lMt>MifitDeitstJpiruumfi!qfui
iwv.I mundumreconciliansfibu Etin Euangelio j.Er munduspereum
r‘ f • fait us eH, &mu ndus eum nonrecepit. Quaeri poteft, quornodo
[ "^^^FFecundum hancfimilicudinemTub dementis huius inun-
i6)u^ 0 dihierincIudxi^umiHisperlegemquamacceperatvrius
; D eus|quiFecitccdum & terram colenduscommendare-
lim, alircr tiic,Sed poteft efle alius exitus capituli huiiisrvt cum Fupe-
tloara <uv rins legem pxdagogum Fecerit, fiib quo erat ille populus
HI! e™e* Iud’azoritm , nunc prociifatores & a^oresdicatelementa
C3£0° nHihdi,fubquibusferuiebant:vtfiliustlleparuulus,ideft
populus pfopter vnatn fidem ad diuinum Femen'Abrahx
pertinens,qu6niam&:deIuda:is,ScdeGentibuscongre-
gatus cft.parrim Fuerit Fub patdagqgolcgis tempore pueri-
tix fuse, id eft, ex eapart.e, quade 111 d xis congrega ruse ft;
partirn fubelemehtis huius m unfli, qujbus tanquam pro-
curatOEiBus'Siadoribus feriiiebat , ex ea parte quade gen-»-
tibas-congregatuiseft,vtquodmifcetApoft6lusperFonam
Fuain,Nondiceris,cumefIetisparijuli(ub elemeritishiiius
incorda vejlra lUmantem Abbapater.T)\io fuut verbaiqmj.po-
Fuit , ytpofterioreinterpretaretur primum. Nam hoceft
abba,qnbdpater.ElegahterauremihtelljgitürFhqnriuftra
duarum linguarum verba pofiiiflcsidem fignificantia pro-
pter yniuerfiim. pqpulum ^qui de lud&isi & geritifius in v5-
nitatem fidei vocatil%cft:vt Hebr^um verbum ad ludxos,
grxcumadgentesjvtri'ufq; tarnen verbieademfignificatió
ad eiufdem fidei Fpiritufqj ynitatem pertineat. Nani Sc .ad:
R omanos, vbi fimilis quxftio.de pace in Chrifto liidxorü
gentiumq; tra<ftatür,bqcdicit:No»e^i?^4CcÉp^»jJh'fr«wyrt'-.
uitutis iterumin tinton ,fed accepiftüftiritutn adóptïomfiüomm-,
iw^Hor/rfw^WKiSrffitop^rer.CumergodixifTètApöftoiuSynii-
fit Deus filiüFacftü ex mulierefuufaifturub leg e iv teo squ i
fub lege erantredimeretjVtadoptioné filiorurècipiaiiius:
Reftabat, v t ëtiam gêtesjquaï non erant fiiblegejad eandé j
tarnenadoprionem filiorum pertinercollendeieci quod
de ïaricii Fp i ri tus d p n o,qul; o m n i h Usfla tuse ft ^ döcèt. Vnmundi
ei atis.'('ed dicens!lcum efremus paruuIiFiib elemenj de f'e etiam Petrus de baptizato iiicircunciFo Genculibhel
; ris mundi hui us eramus Feruiences,non pertineat ad figni- | Cornclio défendit apud ludæos, quijpredidéranti dicens:
! ficationem Iudxorum ex quibus Paulus origtnem du«>tÿ; •i'.non (èp.o.tiiflIèaquam tiegarë iliiSÿC^onmmTpritiimCà'çH:1
| jHmagisadgentium,hocdumtaxatlqcorqitoniam&ed- j 6fumaccepifreclaruerat.Siç&hicî</i«o«i4W, inquirijî/ÿôri'
j rumperfonæ de,ce ter f'e poteft adne^efe^quibus ad Êuan- feftis,niifit peiuftiritumfilijfiiijn in corda veftrd, chmaptcfa [Abba j
i gelizahdu m miflus eft. Poteft & in element^ mundi neo- 1 p4tw.-Deinde mafiiféÂiffiiàeoftendit dehis-etiamïèdicëj"
1 nicnias(ignificaie,&labbatum.'Ncomeniçenim dies funt ‘ re^ quiexgentibusad fidem Vénérant, ad qùosetiam epi-
; lunares,quos ribferuât IudæjtSabbatum verô diesrequiè- I ftolam FeribitRyA i
ffluidper [rionis : aneequam veniretergopromi(lio,.ideft,'donum -, Ita^iamnoneHferuuSifedfiltUS.HsibenitSiinqmtfpitmim
^ênicnca giariicDei,Sc purificansiuftificaret crcdèntes,quafiimperv j filijDei^lamantemin vobis abbapater,non Fecuiço3p!(Fis|
'iiignc*- : païuuli per legem D ei fubieóH eramus conferdis, ' eflè, Fed filij quiante nihil differebaris à Feruo, cum efletrà
quafi pædagogis.Libenas enim noftra obnoxia erat eau Fa natura, q.uidem Domini , fèd.Fub tiuörrbus & adtoribus
peccati.Nihil tarnen de elementis Fperabant ludæi,ficut& paruuh degebatis. Non eft ièruiis, quiaFublacusde poce-
pagani :FFed créatprem Deum venerabantur increaturaj | ftate legisfocius faétus eft benediótionis ptoprij filij Dei.
Deinde iam dicit, Veniente plenitudinetemporis, Dëum Hoccotum agi c, proprer id q.uód dixerar, quandiuharespiir4
mifjflè filium Fuum,adliberandum p;aruum hæredem Fer-' |j|Sjjj| hI b h h H
uientemexpartelegi jtanquampædagogo : exparteelet)
’fôtriÿ.
poftio,;
N^pme-
■
l>atiun.
! uulus eft,nihil differt à feruo.
■ Qf}odfifilius\&baresper. Deum. ld eft, per m-’fericordiam
menusiruiusmuridijtariquam procuratorib. &a(ftoribuï!i| D ei,nonper promifïiohem patrü,de quib.carnaliter,fii:utl
A tybi veniipknitudo temporis, mißt Deus, inquit, filium fuum 1 Iudæi,natus nan èflèt,: tamen filius Abrahæ Fecöduin ithi-
'fattumexmullere,faiïumfublcgejvteosrfutfuhlegeerantindtme- , tationem fidei.C;uius fideigratiapermÏfericordiaDótnini
I cd m ple tdm te m pus,quod prç-
: V - Ë . ...... . ■■ ; . G ï ■
P 'I ■
• *
iFcbràîcî
locutioniS
mos.
£
Äb'Jhi '
, Ö !
I .
Róm. s.
Àcl.ç-.
g H
non