K^ingtlofni Stromata.
laretaquafuper eos de caeloî & non dimifit aueslacerare
eos per diem,neque beftias per no6tem:cuin pia folicitudo
fàndorum, talib. fuccurrens rigoreieiunij,atque inftantiæ
precum incumbit,donee mifèricordianà Dei impetret Taper
eos decæloxômpefcés videlicet pràuos homines,nèc-
non &malignos fpiritus, prauis fuggeftionibus eortimvi-
tam vlterius corrumpere. [faftuni eji aùtem rurfum pralium k
Pbtlijhnorum aduerfusifrqel Etreliqua vfqriequo ait : Tertium
quoque bellum fuit iilob contra Philifiaos, inquopetiifiitAdeo- ddtusfiliusjaltuspolymitarwBethlèhemites Goliath Gethaum
Muhi igitur requirunt quis fuerit ifte Adeodàtus, filiusfàl-
tus, polymicariuà, Bethlehemites* SedHebræusiàepedi-
«ftusiitaexponit. Adeodatusjinquit.ipfe eft Dauid, Ideirco
dicitur Adeodatu$,qi.iia à Deo ele&us eft inregnum. Filius
fait9, quia de faltu vbi oues pafcebat,edu&us eft Polymita-
' vero, quia de gé paxdb eis reciperetur, paeemrccipientestributarijeoruin nus vero»genneérreé oBeefieelieeeel immaate^rc emiu^s ufu.ivt gBepthlpe-
efficerenturI& li pacem noh reciperenr| tune à fil js lftaei j hemites,quia de Betlehem ciamue excitit. Nam Noemi &
deierentur.Idckcoexclaraafle.niu ierlàpiésdeciuitateta- R.uchtemporehùbeEtaus1exquibusDauldoituaeft,rcuet-
S » S f t cruitatem hanc anttq.iam I Qoginouo&tbellüm.vtjdcm Hebwo.tranftul. , keus su rv is a em u c ic tiiuw n .iu u«iiv«.av.r —11 I — o -’ ** , . . r .. , i ______■ paceminterroßaiidooffeias.ficiminlegeifiberorlCiuet- interpretaturUdcircoquiaficucinlacutnleaniuTiquis
P eI.a n■ dç. ln/ »l egenOn nobis- Ifctacis feruas, su® in | mut St ptæcepa labmir, ira Dauid/cmctipfum contra Go- ° ■ n r _ . « à . t. r..._ i ; l i i r K M t r i f p r ü n n t l d l l n i l i iamnoneandein legem ln nooiS'iiraeucis îeruai, qiitcm ------- - alienieenisolimfcruatacft {fmummloaifc'r m m m lf liathförtitcradpugnan,dumoppofuit-Onemcnamfcnfum
wWlRtditus itaqiLIfraciiticipopnliad Dauidpoftinto videltcetquôdabeodatusDamdintelhgitui/equentudc-
fcaionen, Abfalom, reditmn prions populiadthriftunt clarantjvb. captas
poftintcritnm prauonvm Jgittronm , fignificat. A’âphamGt,b.&céc,dtm p fi, li.u..s Bochri i qui populun, feduç•cfon.d^.om ahdt vDTanudisdf qsi ma-n . lunduraulinq>uNoqouecm hiaenflce Aarrbaipchraamnt.umr.aNtraemm&^gtiaglainterrtenno.sOertpiahmanin,
S cd finiftram ad gladiun) mktit,qui latenter ex malitia per-
cutit. Sic Ioab quoque blande 8c benigne locutus eft, led
ex malitia in dolo occidit.[Bf exclamauit muH. rfapiens de ciui-
täte ailoab,dicem:Sermo ( inquit ) dicebatur in veteriprouerbio:
Qui interrogant, interrogent ALela, &ficproficiebant. Nonne ego
fitm qiurtjpondebo vtritatelfrael.ér tu quarts fubutrtere ciuitatéi
&reliq.[) Ait n.Sermo,inquit,dicebatur in antiquijpuerbio,qui
interrogant, interroget &c. Ac fi aperte diceretür: Haec ciuitas
vr bs confilij exritit>& qui aliquod cdnfiliü requirebant,hic
interrogab^nr. Èt tu quæris tantam deftruere ciuïtàtem,&
matrem confilijeuerterein Ifirael/Dicamus conuenientius.
Ait eninuSermo dicitur in vetertprouerbto &c.I n Hebræô non
hibetutyrotierlio,Ifie lermö,fermo legis eft in qua iubetur
à Domino per Moy fe*n,vt quando ingrdïuri effent terrain
Ghanaan &gentes deleturi, privmnnp.acem offerrent:-^ ß
cuiußam voliimine feriptum reperimus. Iofephus in duo--
bus prælijs edneordat cum feriptura regum. De tertio præ-
lioaitiquod apparuit fortis,mittente Dauid exercitum no-
mine Ephan,cognatus eius.Sed vtrumipfum Adeodatum
Ephanappellauerit,vel alium quemlibet höc nomine nota-
uerit,incertum eft.[ Ouartum bellum fuit in Gétb. Et reliq.vfi
quequo ait, Hiquatuàr natifutttdé Araphain Geth,&cèttderunt
in matlttôauid&feritorum eius .^Quatuor ifta bella contra Pa-
læftinosjbellum fig q ite Ghriftiquöd omni tempore ifti-
usvitæinmembris fuirlöntra perfidôsquofque iftiusfe-
cnuimlijfdà"f tcuosnmtruan fdpairnituasle.vs enle pqruoirpiatèSf ivnictealsï amnatelirg angoirtu. Lmic fepti rei--
tuum,fèerigat contra ecclefiam Chrifti.omnis ramé prin-
cipatus aduerfàriorum,verbDauid,hoc eftregeChrifto im-
perante,ac prælia feruorum fuorum difponétc cedit,&9m-
nes aduerfàrij vincuntur.Vnde Pfàlmiûa ex perfbnaEccle-
fisconfidenterdicit:l»Dw/<fbe?»«f virtutemôcc, •
ei%0 ns-—*- - ■ v r i i i » s — .— - : — r — uertebar, errorum ligpificat, qui in lynagogaludÆorum
diutius dominâbatiïr, & a vefkatisauditu populum fîib-
uertebar.Interpretaniraittèm Sëbalè€tai alecando, non
àfèélando. Bochciautcm i n terp ter atur, pr i moge ni tus rae-
u§. lirael ergo.de quo feriptum tlhi-tittu^meus prtmogenitas
ijraelquem eduxi de Aegypto, Sébam , id eji erroremfecu us > re-
jeqitejlrabata domo Dauid, & Ecclefiam JetHetpfam feparabat,
cum \eius conuentum exe rando negabat. H* er§° poftquanî
per muliçris fipientis fùggeftionem, & fpiritalis dqârinæ
‘erpditibnem caput Seba abfciderant,id eft diabolum à cor-*
de fuo abiecerapt,mox ad Dauid reuerthntur^cû Chrifturrt
füium Dei corde credulo venefantur.
C A P . X X I.
' T T lefequiturqualiter fattiesfaila éffin diebuéDatùd tribus ail*
: f i nu.Et cum tonfiduiffet domitUM \ tejpôpfum efi : Quodpro-
pter Saul & domum elus &fangmnetn, qu’ta occidïtGqbaonttal.
Et reliq. J Filij Saul qui cum Dqeg ldumæo durri ad hue
pueri efrent,fecerd,otes & Gabâdnieas ih Nobe occiderant,
nfftmt Armant ^i^liphibolèth, quos péperit eiRefpha
lîïiaAhia, & quinqnefilij Micholtiliæ Sailli quos genuic
Adrieii fîLio Betóèllaii .qüi fuit de domo Lathi. Quaçfiturj
cur fiiij Mfcholdicuntur,cüm non Micliol, fed eius fotot
Metob vxor fuerit Adrielifilio Bercellai?Quod ita fcluitur:
Merobquippeeos hatujfalitergenuic,& Ndicholvxor Da-»_
uid quæ& Ëgladicitur,eos in Ioeo filiorum nutriuit,&fibi
înÉliosadôptauitvidcirco eius filij dicuntur. Fiijenrn ]f-
raél(vi feriptura tefertj iurâueruht Gabaonitis * fed Saul voluit
per cutere eos zaïo qitafiprofiiiji ïfirad & Itida, jeo quod èofdém
viuere Iofùe gratis quodammoaoperroiierit, & abftuleric
à filij s Ifrâeî ptædam eôniiii irlîufte.Hüius vltionis ‘caùfà iri
Gabàohitas Abimelech faCerdos extitit, 8c ideôfàmeàex-
orta eft. Fames itaquehæcfîgnificat fterilifatem bonorum
operurn in plcbibtts $ ptopter negligentiam^doâorum,
duminferüiünt cupiditatibüS ferrenisj, & non procurant
paftum impendere praedicationis* Necantur ergo Gabao^
nitje,cum ftudiüm ieôtx è6nuetfâtionis,& reftauratiopoe-
nitentiæjpôft lâpfümàB ihéatitis per hæretiços fèü pér raa-
lignos fpiritus fübtiahirur. Gabaon enim collis meeroris
interpretatur. Et benè-Gabaonitæinterfeéti dicuntur,cum
defidiôfi quique pbftperpetràtafcelera, vana fpe fecurica-
tis à diabolo deludüiïtür,qui dicunt ifaciatntts mala, vt veni-
ant nobis bona i qübrüm darnhatiofufta eft. Sed Refphaquæ
interpretatur cufïils,filia Ài£ê,qui interpretatur frater eiu^
rollens ciliciuin j fiîbftràliit fibi fuperpetram, doneeftil-
C A P . XX II.
LOeutus efi attiem Dauid Domino verba car minis hum, in die
qua liberauit eum Dominus de manu omnium inimicoru fuorum
, &demam Satil.Etait: Dominus petramca &e.].Quæri-
tur , curfolus feptimufdecimus^pfalmus tantummodo iri
libroRegufh reperiatur,confcriptus? Necimmerifo pfàl-
mus ifte in RegnorunvUbris folus inuenitur j quia reguum
illudfignificati vbi aduerfàriüm nulluiri habebimusi Et
hoceft,quod iri praetitulatione pfalmihuius feribitur, [ in
di quaertpuit eum Dominus de mariU omrtium inimcortân fuo-
rum é ’àemanUSdul. Etait : Dominus petrdmea&refitgiuni
meum. j Qtfi* cnirh figuratur inDauid, nifiilleqUivenit
fecundum carnem exlèmine Dauid ? Qui vtiqüe in corpore
fuo,quod eftEcclefia,adhuc patitur inimicos, quod
ncoourptßuims na oirni- reartiepdi dteiifrtr duee tiurira mnour isnimiedtilm, & illd , vt perueniaturadregnum
Dei. Nam pfalmus hie Vni tantrim non poteft conueni-
re perfbn*, fed1 qriatubr.diUiflonibus fiibiacebit. Id eft,
primo ordine propheta loquitur, qui gratias agit qiiod
eumdegraüibus periculisj diliina pietas liberare dignata
eft. Secundo, Ecclefia, ebquo'd permultas calamités
Chriftianum populum ad baprifmùm de orbis vniuerfi-
catecollegit. Tertio,vox làluatoris illabiturjvbi pulchejri-
misallufionibus.virtus eius & poteftas deferibitur. Quarto,
iterum'Ecclefiæ diéta proferuntur, & conceflàn^nera
C hrifti laudantur. [Er exaudiet de templofanäo/«gjTemplu.m
- r— ~ ' : : "Dei
Pfil-W j
y»lm.ibs
lium cius non defluet, & omnia quæcunque facier, pro-
fpetabunt?ur.Prmaricatorh autem quafi Jpina cue lient ur
vqitterfi, qui non tolluntur manibus : Et fi quis tangere value-
riteasrarmabttur ferro lanceato, ignel^ fuccenfe comburentur
vfqueadnhilum.y Quod poteft & iuxtajiiperiofem fen-
fum , de Ipqaeis & denæreticis (qui veluc fpinæ, de Ecclefia,
quæ eft terra viuentium euulfî, àtque ætetno incen-
4io tradiditi) ^epaliter intelligi. Pbteft ôcgieneraliter de
omnibusreprobis intelligi, iuxtaquod in Euangelib dicitur,:
Otnttis arbor qua non faqt fiuftum bonum, exculettir,
&ç. Et iterum : Filius, iaqüitjhominis minetangelos fuos &
colligent de regno eius bmnia fcandala, & cos qui factunt intqùi“
tatem, érmittet eos in caminum ignis, ibi erit fietus &firi4or,
dentium. lllefciiicet quafi tangens’fpinas armabitur ferro
.& lignolanceajfo,q.uf-çommuqicans peeçatis alienis propter
duriciam çor^is fui iniquitatum poiidere premitur, &
iaculis peccatorum côfodietur •• cuiufqj bperaæterriisgè-
hennæignibûsdignaad niHilum rédigenjur. \liacnomina
fprtiufn Dauidtfedens in Catbedrafaptentifiïmus frihçeps inter
Def, filiüs Dei. [Etcontremuit terra. ] Terra,.peccatores.
[Fundamenta montium ] fpes fuperborum T[quoniam jiratus
esle*f,]quiareçognouerunt iram Dei..[F«w«i»] compun-
<àio poenitentiurn. [Çarbonesfu^cenfi funt ab m.] Corda h q-
îninûinflammata ab Spiritu fànélo. [inclinauit ct/tlos.] quia
ipfos de quibiis di6tus eftCçeli enarranc gloriam Dei ; d,e
aduentu fuo nuncios miflt, & defcendir, f o,rmâ fçrui ÎUfcir
feientiæfirijélorü. [Tonauit deccelis t/n»ji».«»]ideft. de Àpo-
fro\is:[Mifit fagittasfuas]$àgittai Euaugeliftae.[Fa/^«r4] mi.
raculafànûorum. [Fundamcnta terra.] .Fid,es Ecclefi^ma-
nifeftatav[iMifitdççcelo & ajfumpfit me.] Id c'ft,BUum muni
parer mifit, & afliienpfît Ecclefiam fuam, [Liberauit me de
inimkomeopotentifimo,] Id eû, eç di^,bblo. [Er, fû!«A:« me in
/<r/r«<fi»r,]iiQC,e!ft,incharicate. [Rétribué!mihi fecundum "tu?
fiitiatn rnea'.,J Id eft» fècunduminnocentiam ddei,& bono-
rum operurn & Ad domi.
nü dicitur,qui cum fanéto v tiqj fandii s ; [EtcumeletloeÿdweŸU^&
cump^WïfoperuertépU.\ Ohy.^pçqupdeis non ^........ .............,._r ........ . __________ ...
fauetiperuerfuseffe videtur:quia mperbjs refiQit,humilib. i. très : ipfe eft quafi tenerrimus lignivermïcului : qui oStingentos
dat gratia, [iw Deo meo travfiUam murum.]Mutuni itaq; ülu, interfecit impetu vno._] Quod diciciirde fipieriti^niiopriq-
quemhumanogeneiliuterDeum & hominemerexerant },|ipefortiumDauid, cuius quidem nomeii fnRegum li-
peeçata. fCoaquans pedesnms ceruisf] .Çerims.^iritunies [ bco taçetur, atveroin lih.ro Paralipomenon Iesbaaim ho-
viros appellat, propçer alacritatem velqcis^urfùs. ^Spinas J mipatur. [Ipfeeïïqudfitenerr’fmus ïigni vermicuius,J Virtus
ér vepresj hbc.çft implicamenta fèaili hyius tranfî|.ientés. i in hoc bellica,;^ u l 5c modefhi viri defîgnatui ciuilitas : [Pcrfequar inimicos nieos & conter am, &t}çn re«err*irdû«rr.;quiavideliceificutyei'miçulus jfgni, tenerquidem&fra-
confumam eos.'] Ghriftus Ipdaîos atque omnes infidèles ;.güjsto^oiu£cprpoxe,necnon&permodicusapparet,ni-
çonfumit, fi militer & anima eRaa^vitia fua pe r augmçn- I hilominus tamen fortiffi tnum ligni robur exedens confii-
tavirtutum corifuihat. [inimicos flteosdedyii milfi.dorfutn.] f mit, & icab,çpfum & caripfurii reddit. Vride & à terendo
Hoc quod alibi feripium efjfc : Sede a dexterismeis, doneepp- j ligna tcredônisnomeb habet : Sic illeaftabilis omnibus | namintmicostuosfçabellumpedumtuorum* [Saluabismeàcon- domi,Jkqmecüsatquehutriilisyidebatür; at incertamir:
tradicentibiu populimei..J VoxÇhriftiàcohtradiélionelu- | ne publico rGbuftqrn fe acquéintolerabilem hoftibusex-
dæorurii, perpatris fui pqtentiam faluatus,atque incaput ; hibebar. Sed huncprincipetti Ltebræus ipfùm fufpicatur
gentium cbnftitutusi [Fil# aliens refifient mihi. Filij.alieni éfîè Dauid^Ècçc hiftoriarn tetigimuSjfèd quidfpiritaliter,
ïudæi filnt. quibus diAum eft Vps ex pâtre diabolo.efiis. j ijgnificèifereuiteriridagemiis. Aiténim:[7p^^çfM/?re»i>i-
[Deusqui dasvindiélas w^.jHoceftinfuturo iudicjp, cuni rimus ligniyetifficulvuf] t)aUidiigniverrhiculus fiufiefcribi-
eis< çeperit reddçre quod merentur. A vtro tntqtioUberabjs tqr, q> vtiq; d'ominico homini fpéclaliter cbhgrtiit i ex eu-
me.] HoceftjEcclefîamfuain depoteftate diàboli ereptu- itis perfona Piaimogiaphus ceCihit : Ego autçm Juin vermis
niseft; |.Er..^wnsbpfifêticbrdiam Chrifio fuoDauid^] Daüid &nonIwmo. Quemadmodum erti.m lighunîex fe vermi-
ChriftumEgnificatjlêiiçiçn eiusohihes,ele^t9^*y , , • 0.. culum procréât, itaqiiüquè Ëèatâ lylariavirgo,vid^.licetdé
6 AË y y u j, râdice Iefle, ajjfqueopéré nuptiàli, florein prbtulitDb T_TÆc furtUt yerb• a nouifiima DauidfilLqï,*f it.i .] .V erbanouifll- ; pmeitnuu vmnd& d i§caitluura: tqbureiàmv t: Eqiuiai nbgâéirliifgteanptrooshiunntecriafetddeflheq imniL.
-*-ma Dauid non finiendadicit, fed pétficienda.: Non ne vnoj qiji vniuerfàmmgéntiùm typùi'rîpræferebat, j^vwo
■ ^^uscun^f|s fidçîibüs perfeâiqnis^piq- impetu] id ëftj. fermbhis irnpenp,, legionem expulit dæ-
nitudinem conférant: & idéqvlbmamconfefïîoricm lau- itionutn. fFàllfinncSemmàfiliUsAgedeArarii Et cùngregatt
jt|| fign.ifîcant: quam fùperato hofte> & pera6tavi(ftoria funtVhihfiim tnJlattonef &c.] Semmaaiidicns, Agé medi-
mQrtisjJaudem ia.riâi iri æternum Deb c^ntabunt. ["pwir ! tans£jubloqueri9>^r^tesnlbht3nü^.. Sçriima filius Agei vircuicopjlituturn eüde ChrifioDeilacob’.egregmpfaltesifraelT] ! perforiam geftàüitDomuii & Sàliiatoris Hoftri, fiue fân-
Id eft, npbilis pfâlmiftaj q videlicet 8c Prppheta luçulentb 6fcorum prætlicatohlm eiiis : qui in agro Ecclëiiae ftàris,in^
fernipne & manifeftilîiihe de Cnrifto filio Dei Iacob, & ; firma merribrà illiuS de âduérjanjspotéfiatibrisivèlut hçr-
de incarriatione èius, ac redépuorie humani generis pro^ .deuriitüetur: vèi cërte verëcühdiam caftirâtis iri conti-
phetauit. [fpiritus Domini iocutus eft penne, &fermoemper neritibus, quafi lëntes gladio oris fui, contra luxuriam de-
linguam meant. Deuslfiaelmihi locutuseftfprtislfraeldomina- j fendit. [Necnon & ante defenderant très, qui éràni principes
tor bominum sufius.J\Sp^ius enim Po.mini,,qiu eft Spiri- inmgtntà,&vènèr%unt tempore mefü ad Dauid in Jpeluncamo-
tits fapélüs : 8c fermp Domini , qui eft filius Dei : ea qùæ Très iÀiFUërdnt,Àl>ilài fÿifis SaruirBi fuB Hdb
Aiàtth.y
PfatmSû
Propheta vaticiiiauerat, per gratïatri fuârrivCraciter pw>l
ferre donaueràt. [ Ipfe enim jptritus Dei iacob dominatur-iii timoré
Domini,fient lux aUrOra orient efoie, mane ab/quê pubibus
Mutilât.] Aurora, Ëccléfîa: oriente foie,Chrifto refurgen-
te à mortyis: a,bfque ribbibusrutilat, id eft abfquepCcca-
toinfidclitatis, refplêndet in miràculis. Pluuia, Euahgeli-
capræçliCatio : herba, Credentcifi fignificatpopuium; ter-
rayeroEqclefiam. .Pbteft mpraliter intelligi aptius: Qui
ejjim in timbre Domini , bon\inaticnem in fubditis exër-
cet, lucis opera per fplem iuftitiæ illurniiiata prbfert : iie.Ç
i» eis aliquid remanebit"obfciuum , lcd imbre cceleftis
gfatiæ irrigafus ,germina virtutum in carne viucns, fru^
ec tanta çftàowutmea apùd Deum,vt paftum ater-*
num itiiret mtcim fimum in omnibus atque munitum. Cm *
fia enim plus mea & omnis voluntas. Pec ekquicquant ex ea quod
nongerniifiet^] HjncidemPrbphetainPlalmis dicit^od
beatusyir, qui in lege Dqminiméditaturdie aç no<fte,fit
tanquam lignum, quod p Jantatum eft fècus decurfùs a-
quarum. quod ftuâuin iquili dabjt in tempore fuo & fo-
Biblioth.Vct.Faïr.Tomy.
Hai yfatitcSj&lbnathari filius Sairimdâ fràtrisDaüidi j* Ht
étiant tres irruperunt cafirà Philifiinorum ; fyhauférunt dqùant
de cifierha Bethlehèmi Et de tribus tfiis Abifai quoque fraterloab
fihtuSaruiaipnhcepseràideiMbUs tfiis pominâtüfin tribus illis
& iptertrèsnobilior. Dèfiderauii igitûrDduid & ait. Siqüis
mibidare.tpotumdecifierndqùieÉ iti Betblehèmiûx'tdfort,àm.
Irruperunt ergo très forte! cafirà f hiliftinorum ; ér bauferunt
aquam. Ai /Je noluit bibere,fed libauit illam Dominé.] Qui
fiterinc hi tres forcifîimi, iam fîipcrius inculcàuimus. Cæ-
terum fpiritaliter quem in hocdefîderio ipfe Dauid pnefi-
gùraui t. nifi omn e s faniftbs patres» qui ah te legem vel fub
lege fuerUntyqui adiiençû Salüatpris præftolantes,ad eius
bræfenUam pérUenire neqûiuerunt; Ilium yideHcetfpnte
ütientes, inqrip eft remiffio pecçatoriim : NbrtquiperiT
culis quærererur aliénis,:Rd qui aliena pedcula déférée.
Verum moralitcr ex hoc fiufto cogicandum fùtnmoperè
eft, vcquifèillicicameminitcommifiile,à quibufHam ec-,
iam licitisftudeatabftinere, quatenus per hoc conditori
fuqfàtisfaciat: vtqui commiiicprohibica,fîbimeupfi ab-
R rr feindere