I l o f
Et Cintre exortam cinert remeareproceilam,
Quant a crucis virttu, vtft natWa relmquat
Omnia ligna voram, ligno cruets vritur ignis.
Mult a mantu crebris tunc iüa tnceniia vafis
Ajpergm, largis cupiebat vine ere lymphu,
Sed licet exhaufiis penfarentfontibus imbres,
Vtmaiore tamen, tuftsjpargentibus, omnem
Vicerut ignis aquam,fed Ugno exttnxHtus igmm.
Quajnq, aqua non pater at, vtcit brents hauftulaflammam. |
Rurlum obfecro pcrfpicacitcr Claudi aduerte, quanta
laus quantave virtus adorandæ crucis,non afini à tot tafttil-
que infignibus doAbribus deferibatur> ôc lalubricercon-
fundere, qnod crueem afino & veteribus pannis ÔC praslèpi-
bus,ôc fentibus cæteris quae inland mente profecutus es,
comparaueris. An ignoras quod non per hæc quae énume-
rafti, fed per crucem pacificanturcobleftia cum terreftribus,
ôc terrena cum coeleftibus?Sicut pttim Apoftolus elicit: In ir
pfo complacuit omnem pltnitudinem diuinitatis corporaliter inhabit
are, & per turn reconciliari omnia in tpfumpadficamper fangui-
nem crucis eius ,fiue qua in terris, fiue qua in cults funt. Quapro-
pter omiffis typieis figurationibüs, quibus in vetericefta-
raento multiÉriè ea dem crux figuraca eft, quæ iam in veri-
tatecomplets funt,luce clarius conteftari non ambigimus,
quod nobisomniaper fignum crucis, non per afinum fan-
Aificantur. Illius nempearmis muniti, malign'os fpiticus à
nobispropellimus, ôc lan Aorunr Angelorum præfèntiam
nobis quodammodo lonciliamus. Sed & per yexilium
crucis, non per afinum,innumcros fan Aos virosôc mortuos
fufeitafte, daemones ab obfeffis corporibus effügaflè, cascos
illuminafte, & multa his fimilia feciilè leglmus. Liquet igi-
tur,quod nullusfidelium, tanta: dementia: tantæque excitent
focorcTiæ,qui huiufeemodi comparationes ahquando
cruci, nifi tu folus, aptare rentauerir: & hoc idcirco feciflè
crederis, quia Vt patenter coniici datur, vtxiilum crucis ni-
hili pendis. Maiotis namqiie honoris ôc reucrentiae (quod
nonlhiemagno animi dolore profequimur ) idem vexil-
lum crucisapud paganos, quam apudtenofciturfuiflè.Lc-
gitur itaque in hiftoria tripartita libro fècundo quod de hoc
ligno Sibylla dixeric apud paganos, b cer beatum lignum,
in quo Deusextcnfuseft. Et alibi in eodem opere libro
fexto capite fècundo, q utyi Iulianus Imperialia Iceptra de*
fiderans , & à Ghriftianitate ad paganitacem paulatim
deficiens, inuenerit virum qui ci defidçrata Ce dicere faillis
lit, ilque eum per d u cens au quendam idol or um locum, ôc
intromit tens in adytum, leduAores dæmones euocauerit,
quibus folennirerapparentibus, terrore compellitur Iulianus
in fronte fua crucis formarefignàculum. T une dæmo-
ttophæi dominici figuram rc (pi dentes, ôc fua: recorda-
magnæiîspertinacix,quæbieuiter runtcongefta. His igi- E
tur de laude & virtute crucis breuiter cxpolitis.reliqUa ppc-
ristui videamus. Ais namquc:
, Aliud enim Deus iußitt aliter ißifaciunt.
Non fiibterfugic feientiam peritorum, quam inconuehi-
entet hoc colon tcxueris. Dcbucras enim ponereita:Aliu4
Deus iuflit, aj^ud illi fadunt. Aut cercè ita: A liter Deus itif-
fit, aliteriftifàciunt. Sed quia ita nonpofuifti, te imperitè 1 ocutum faillecognofce. Senium ergohuiufceinconueni-
entisdiâionistuærimemur:yerum eft, fateor, quod his
verbis çe {entire demonftras, quia aliud Deus iulfit,& aliud
facimus. Nullam quippe apologiam ad id quod inculifti,
obtendere poflumus, quin in multis offendamus, Apofto-
lo Iacobo atceftante : In multis enim (inquit ) offendimus o- lac.3.
mnes. In eo lane quod diuina prxeepta non adimplcmus,
delinquimus: in eo etiam quod prohibita gerimus pecca-
mus. His etenim malis cüm patte noftro Adam à paradifi
fedibus lumusexpulli,&in hâçplorationis vallemaemerlî.
Cumque ab hacruina per Chrifti gratiam Timus ereóti ,&
per adoptionetn fili j Dei effedti: Proh dolor, rurlus, vtpote F
homines fragilitate carnis circundati, multa quæ facienda ;
funr,delinquendoomittimus,nuilta quoque quæ prohi- i
bitaluntpeccandoadmittimus.Sedcumita le habeat hu-
mana conditio, rog o te,vt fi hpminem te eile cognofcis,
humanx fragilitatis prorfus cönlortem te efle memineris.
Porto fi illius conlortem re elle negare nequis, non noftrx
imbécillitati tarn arroganter inftate, lèd potius communis
fragilitatis imo fraternx charitads memor, nobis quódam-
modo compati debueras. A t ft te putas in habitaculö huius
mortalitatis adeófoliditate virrutura tob orat um, v c r uinam
humanamnullatcnuspettimefcas,fruftrablanduis,nonat- Iw**1?-
tendens illudpropheticum: Malediäus vir, quiconßdttin ho- Cor-*>■
mine y & ponït carnem brachium fuum, & à domino teceâôx Hitro„
cor illius: Et illud Apoftoli: 0«i je put at fiariy videat ne codât, Toms
EtilludB.Hieronymiiiiexpofttiohe Ezechiel«,.'Prophetaß J
ita feribends: Semper (inquit ) umendum eft 6c cauendum
ne veterem gloriam & folidam firmitatem,vnius horç prô-
cellaftibuertat. Dequareplura & innümera poterant te-
ftimoniaaggregan, quæ ob prolixit3tem vitandam ptxtcr-
mittimus.Subiungisetiampaulopoft: G
ti deui Aionis, repente difparuerunt. Lcgituretiam in dia-
logorum libro tertio capite leptimo, quod quidam Iudæus
fidem crucis minimèhabens,ligno tamen crucis le m un ire
curauertt. Quidumnecelfitate duAus, iuxta Apollinis
cemplum iè ad manendum contulilîèt, ôc repente mali-
gnotum fpirituum turba adcllet, iuileritIpiritus ncquam,
qui cæteris præerat,v t requireren t : quifham eflèt ille, qui ia-
cerein templocqdcmpræfumpfilïet/ Ad quern maligni
Ipiritus pergentes, ôc lubtiliusintuentcs, crucis myftcrio
fignatum viderunr, mirantefqucdixerunt : Vah,vah,vas
vacuum, fed fignatum. Quibus hpc renunciantibus, cun-
Aa ilia malignorum Ipirituum turba dilparuit. O admiran-
dan^potius quam enarrandam Iaudcm virtutemq; crucis!
Qu is mottalium tantæintelligentiæ compos, tantaquedi-
cendifacundia eritpræditus, qui eius virtutem & laudem
aut fenlu comprehenderet aut verbis valeat explicare ? Si
hocvexillum,infidelem, imo inimicum crucis,ab hoftibus
inuilîbilibus tantopere muniuit:& à loco idololatriæfordi-
bus polluto, turbam malignorum Ipirituum abeftè eompu-
lit, quantomagisputas illud piè ample&cntibus virtus&
laluado atque tuitio eft: ftultè autem illud exhorrentibus
acqueabominantibus, hatinfeiiciflima perdition Vndeeft
illud Apoftoli, verbum enim crucis pereuntibus quidem
ftultitia eft,Lis àutAn qui làlui hunt, virais Dei eft.Potcrant
quippe copiofiora dc laude & virtute crucis fanitorum pa-
trum colligi dicta, fed ad tuum errorem manifeftandum,&
irationabiliterconuincendum, fufficiunt ifta, quanquam
Deus iußit crucemportare, non adordre: ifii volunt adorare,quia
nolunt necjpirital'tter nie corporaüter fecumportare.
Q u o d Deus Dei filiusfuisfequacibuscrucem portarc
iuftèrit,necquempiamftneillius geftamihe 6c batuladonc
fuodifcipulatuipolïeadh*rere,lèquedignum éxifteredo-
cuerit: lamftorum Euangeliftarü paginis pleniffimc inftrui-
mut,eximiorumque patrum copioftlftmis acfacundtfllmis
vtimur expofttiönibus, Quapropter prolixicatem cauen- Patrum c
tes, imobreuitatiftudentesjEuangelicateftiruonia & làn-, Foûtiom
dorum patrum didlaomittimus hicinferere. De geftami-
ne tamen crucis,quomodo à nobis & corporaliter 6c Ipiri-
raliter teneatur,latis duftum fit. Porro de adorationé eius
non ilia quæ lolius diuinitatis eft, led illa potius, vnde lads .
abundeque in præcedendbus diCtum eft, & in lublèquètr- •
tibus reftat dicendum, luperlèdendum ducimUs hoe in loco
friuolxobieAioni quippiam relpondere.Duorum vero
quæ coniun&im pauló poft fubne Ais, ita inquiens : Ifti vö- v
lunt adorare, quianolunt neeTpiritalirer, nee corporaliter
H
portare lècum, in altero verum loqui tu ptobans, in altero
autem mendacij &falfitatisargueris. Volumus liquidem
moreecclefiattidb ob recotdationem palfionis dominicx
iuxta fuperius przmifthm modum crucem adorare, id eft,
militate. Apoftolico vero documentoedoAi.ftigmata Ie- *Gal6,
fij in corporenofttoeircunfereUtes, crucem cius &lfiÏrita- ;Crucisac
liter ôc corporaliter, proue ipie qui mbcr, ahnuerit nobil- ora ’ -
cum porrare, ócdeliderabiliter optamus,& optabilitcrde-
ftderamus. Q u od autem duobus modisetux Ghrifti por-
tanda fit, nee no ft ra indiget expofi tior. e, nee tuavllo modo
opus hab.ebitpottentubla often fione. Beatus quippe Gre- lGrtg.
gorius, do Aor eximius, qualitet 6c C01 poralicer 6c Ipiritu-
aliter portanda fit,^leniffimê in expofitionibus exequitur
Euangelicis. Illud autem lubtilius dilcutiendum eft,quod
cutbidus oris tui fondculus ebullit: nos fcilicet crucem
Chrifti nee Ipiritaliter, nee corporaliter veile porcare. In
eo igiturquod nos generaliter neutromodoillam portace
Tumor
iuftitixlingularis
PfaL}.
Rom.p.
Ez.ech.ii.
iaAitafti: profpice ergo tibi, moneö te, & perpende, quiam
fuperciliolè quamque arroganter extetis mortalibus te hi?
verbis prxtuleds. Vid^ot itaque mihi Videré te ad inftar
PharilxifiiperbitumorearrOgantix inflatum, inEcclefia
Chrifti ftantem, defpe Ailqüe aliis lan Aotum operüm mfe-
rita tibi fingulariter tribuentem, ac dicentem: Deus, gratias
tibi ago,quia non fumficut cateri hominum,Galliim Icilipet Ger-
tnaniamqueincolentium, Crucemque Chrifti, quam ego
&lpiritualiter&C9rporaliterpottarenolentiutn : & o b id
iure illisprxferor qui mihi in portandx Crucis virtute 6c
lanAitatexquipararinon merentur. O cauendumdete-
ftanduitiquefingularisiuftitixtuztumorem. Liquet enim
nuiliqUe dubium exrat,quin huiulcemodi art ogantix mot*
bolaborans, a propria (älutedcficiat, qilia dutri mentiri lè
nefcit, aliilque prxferrigeftir, peena elationis fubueAus, eo
vfque in ^lta lè fubripit, donee in foueam miferx humilia-
tionis corruat, Domino atteftante atquedicente: Omnis
qui lè exaltat, humiliabi tur. Rurfus paulo poft inqüis:
Taliter Deum colere, ab 1Ü0 recedereeß.
Hic etiam commenti tui prolèquutio s quem cultum di-
cat, quo Deus colatur, 6c ab illorecedatur, non latisperfpi-
cue claret. Sed ex prscedemibus& lublèquentibus operis
tui ftolidiftimis aftèrtionibus coniici datur i quodeundem
cultum in crucis venetatione 6c adorationé fubintelligi vo-
lueris: öc pro eo quod nos crucem Chrifti veneramtir, 6c
iuxta modum luperius compuhenfiim adoramus, id e ft ,
(alutamus, a Deo recedamiisjo lingua non loquens verita-
tem , lèd cóncinnans mendacium, 6 Guttut lèpulchrum
patens, ó-linguam dolofe agentem, o I ab ia Venen um afpi-
dum diftillantia, ö linguam (inquam) iuxta documcntum
beati Hieronymiprxcidendam , & patticulatim feris aui-
bufque ad deuorandum exponendams Quis catholicorum
au Aorem tälia loquentem non exhocreat ? Q uis talium di-
Aorum perpetiio anathemate digoum nou iudicet i Non
igitur nos crucem Chrifti venerantes öcadorantes vt falla-
titer altruis,d Deo recedimus,led tu potius^ vtpotearrepti-
this, mentifqueinops , qui indehonorationem eiulHem
crucis, tottantaqueineptalcriptitafti, reced<teconuineeds.
Porro tefttmonioEuangelico quodpoluifti, italubin-
ferens: *
Ille enim dixit: Quhultpofl me veniu^abneget fe 'tpfum,& toüat
crucemfuqm,& fequatur me.
Viderisaftipulari voluilTè, nos ideo poft Dominum non
venire, nofinctiplös nonnegare, crucemque eius non portare,
eumque nolle lèqui, quia videlicet eius crucem, nee
Ipiritaliter, nee corporaliter nobifcum volumus pórrare.
Quidjinquam, eftaliud nos crucem Chrifti hec Ipirittfcli-
liter nee corporaliter nobilcUm portare, nifi aperte dicere:
N o s poft eum venire, nolmetipfosabnegarc, eius crucem
portare , eumque lèqui contemnere ? Luce clarius igitur
patet, quia nemo nifigeftator & baiulator crucis Chri-
Ghriftïanörum Ëcclcfiàfticâ ftatutà cönueilèrè moltriisi
pröbaris.Hxc itaque quse
veile- Ictipfifti , té Vtiqüe fingularitet \ ïmó
Aanter præ cun Ais mortalibus vtroqtiemódoeafti pöftare | Ghriftumfcquicöntemnere
t
Mat. tV.
pauîopoft fubnexuifti & nön lacis conüenienterpræceden-
tibusaptàllii &folitomore j tompilatorisvfusofficio, Vt
tua po(ùifti,quæitalè haben t: >
Quia videlicet, ntfi quis a fetnetipfo deficiat ad eum, quifupsr
ipfum tft,non appropinquatjtec valet dppr ehendere quod vitra tpfum
efi,fi nefeierit mattàre quod efS.
. Quia ftylo ôcfenfu hullo modo tibi cohgrt2Uht,qüohiattt
B.Gregorii propria hofcUhtür, omnihoapprobamüs, latr-
dumque præcoriiis âd âlrâ fuftöllimüs. Poft adorationem
quippt? Aûni qucm crucradprandæ & venerandae rhâlelà-
na mente cofcquafti, prima yt tibi vidétutlyllogiftica tua
conclufio ita lè habet:
' Siadoraiut crux , adorentürpueüa vtrgihès ( & illicoreddidßi
caufam: Jeoquodfolie et virgppepererit Chriflum.
Q u id ro g o te , haeconclufioneabfurdius i quidvfein-
eptius elle poteft ? Si adoratur, inquis, ctux, àdorentur &
pucllævîrgines, quiavirgo pfeperitChriftùm; Crukita*
queiuxta præmilfilhi modum adorando (àlütatur: Virgi2-
nemporro quæpeperic Chriftum j nonadöratnus, lèdlan-
Aam Deigenetricehi côngruohônoté'vënerâmur,eiùïqué
intèreelfionem apud diuinam maieftatém hnmiliter flagi-
tàmus. Necimmeritoj quippe, quoniam per eam au A o rem
vitæ fufeipete meruiihus, ôeproeo qüod éadem fanÀa
6c intémerata Virgo Maria vtiqüe Deutn 8c homine m no-
bis edidft, Dominum videlicet?Iefiii$ : àcunAisfidelibus
pio col it lira more, ôc d f bito venetatut honore. Vt autem
puellisvirginibus adorationem, ficUtftertendoprardicas,
impendamus.ineptifïlmum ducimüs: imo peruetfilftmum
iudicamus. Libet igitur de hacablurdiliima, quam pnedi-
cas, adorationeadhuc fubtilius loqui : Noruntquippev-
niusvirginiSjVidelicetlanAç Ecclefiæfilii lètnper vitglnemi
auAorem vitæ fiififepiftè, ôc line enteis afcénfione, eiufdem
virginispartum fibinonfmflepröfiiturum. Memirierunt
etiamantiquævirgin«fuatione, in exilium, àquopér crucem
rèdempti fimr, Ce deueniflè, idebquevitgini cuiqüam
adorationem non rependunt, quia ab altéra earum mortem,
Ôc altera verogüftauere falutetn. A t vero detrimeiita
qnç virginis primælenlère fiiafione/ciuht ôc crèdûr pef Crucem
lèrecuperaftè, inimicümqu» qui lêmetin duræcapri-
uitatis vincula coniecerat, èius virtureperculfum, nëcnoii
coeleftisfibipacriæa^itum patefàAum. Norunt eugm fide
armati.hoc vcxillo crucis omni$ nequilfimi inimici pro4-
pullàrétela , ôc idcirco tantum ac taie régis lui rrophæum
( quod vident mortaliüm captiuitatem (oluifiè , paradifi
damna réparafiè, infernadamnafiè. inimicivirtutemcon-
triuifiè, primæ virginis deliAutn non tam per lècUndæ vit-4
ginis partum, quam deléuilîè per crucis inofrem ) iüreb-
miflà adoratione quarumeumque puellarum virginum*
decernunt vederandum. Inter h^c confiderandum vi-
decur j quanta perlpicuitate nouicios venerandæ crucis ho-
ftesiamdudum Apoftolus lacer præüiderit, eorUmqueleti-
.. ... . w .. fèramdoArinathlpiritiilànAo calâmurh verbirégentédôfti,
eius fequax, imo difcipuluséflè meretur. Quia enim è pinxerit. Aitnamque: Obfetuateeoi, quütàambulant, quoi
nobis nihil bonæ voluntatis nobis ineflè , nifiilque virium ftpt dicebam vobis ; nuhcautemßens dico, irimneos cruiù Chrißi,
quorumfinis intérims quorum Deus vehtetift, & gloria inconfufio-
neipforum, qui terrena fap'tunt. Quam behe, quamque élega liter
crucis Chrifti inimico^ Deum ventrem, ôCgloriàm dixit
in confiifione habere ? quia,videlicet venter diftentus
fuperfluis epulis,eru Aa t Ipumàm libidinis, cui éft paella fa^
Philip. 3.
nos habere pofte Icimus, quoniam npnvolentis neque currents
fed miferentis efi Dei : led ab iilo potius cui inniti, caique
adhxtere bonum eft, a quo etiam 6c veile noftrum & pofiè
exiftic: Ab eo (inquam) nobis tantiroboris viresadmini-
ftrari nondiffidimus: quibusexhilarati, &confortatipoft
Domioum venire , nofmeripfos abnegate , crucemque
eius tollere, eum lèqui valeamus, quatenus illo digni efie
mereamur. T u vero ftolidifiime mortalium, nullatenus
te Chriftum lèqui exiftimes, quandiu tanto inanisiaAan-
tixmorbovexaris. Adinftatenimillius, cuid iAume ft:
Nunquid tu fapitntior es Daniele ? adeo fiiperbix fafturape-
ris, vt te folum Chriftum lèqui glorieris , & contra dilci-
I plinam Ghriftianorum, EcclefialticxauAon'tati impuden-
ter contraire nitaris. Audi ergo Beatum Auguftinum in libro
de lèrmone Domini in monte ita fcribenrcm : Non
enim (ait), Chriftumlequitury quinonlecundumveram
fidem & Catholicam diftiplinam Chriftianus vocarur.
Quamquam ergo aperte veram catholicamque fidem im-
pugnare no Vidcaris, in eo tamen quod contra dilciplinam
miliaris, quoniam ('vt verbis B. Hierbnymi vtar) Venrretti
çibodiftentum ôc diuërfis palfionjbus irrigatum ,ftarim vo-*
luptaslequiturgenitalis. Hi ergo , inimiebs crucis Chrifti
dicoantequam nafeerentur, norati fnnt, qui nunc diabolo
auAore pullulant, virtutemquc crucis i pucllis confufibni,
idcftjlibidini amicilfimis æquiparanc. At con trade ama-
roribus Chrifti ita idem Apoftolus : Qmautem (inqairjfimt
Cbryii, cartimfuain crucifixerunt cum vitiisfuif & concuptfcen-
tiis. Perpende, quxfo.Claudijquantum hæccompaiàtiô
inepta à crucis virtute Iciungatur ^ cum Apoftolus dicat v-
ntimquemque eorurh, qui Chrifti eft, membra fua cruci-
fixiflè :8cintellige, quia Chrifti non cfieconuincituf, qüi
crucifixipnemmembrorumabhorret, 6c puellas adorarê
fuadet:^ncmoenim poteft ôc in confufione fùa, ôc in crece