A m eliancnfts bfiijcovt,
randatn aftrtlât , veneratidnifqué caufa ae benedidio-
nis, Recharedo R cgi crucem miferit, quantaque dodrifia
difcipultim fuum Auguftmum föciofqueeius imbuerit ,*vt
crucem & imaginem Dei noftrilefu Chrifti, ad fera corda
gentilium domanda, 8c predicanda, & ad fidem Chrifti
eonuertcnda fecum fetret; Sc pcrpcnde quia fane fobrjeq;
eiusdodnne,tuainfana & inepta refultatdodrina. Quo-
niam quod file dé cruct,& imaginibus fanólorumdileitif-
fima a flèrriöne 8c cautiflïmamftitucione tenendum docu-
ic, homo cu portentuolis difputationibus labefadandum
oblatras.Scito ergo qui nifi cua errata humilirer confiteri Sc
corrigerepræpropere ftuderis, proculdubio ad pçriculum
falutis tue & ad ruinagradus rui»tanti dodoris cxcellentif-
fimis d id is& difcre tlTlmis inftitutionib. contraria dogma-
tizafti. Vt quid, rogoce,cam vaefanöfurore raperis, vr Iuli-
anum apoftatam imitarus,crucem imaginem Chrifti g«fta-
temab Ècclefia abftulcris, ac nyà fidelibus* iuxca traditio-
Ècclefiafticam , in bafilicis C hrifti haberetur in hi ben's?
V t quid etiafh vex ilium crue is exhorrefeis ? Ndcif-
ne quia demonum eft eiufdem crucis véxillum exhor-
refeere? Quid (rogo)forduic tibi tantum crux ChriftiïPuto
fane,quia fi re cr uceChrifti redcmpcum fideliter aedidifles,
nunquam te infeftum eius inimicuu? & execratptem arque
abdicatorem conftituiflcs. Per crucem nam que mortis au-
dorfuperacuseft,& mortalibusvita redditaeft. Et nemo
fidelium nift (piritalïter cruce Chrifti vedus, mare huiusfè-
culi rranfire , & ad pwm.m fàlutis «terne valet peruenire.
An ignoras quia arma fidelium eft crux Chrifti} Hoc vexil-
lo frontes fidelium muniuntur. Hoe quippe vexillo hoftes
inuiiibilespelluntnr.Per hoefignum cunda nobis fandifi-
cantur. VndçfcribilB. Atiguftinusinexpofirione Euange-
lij Ioann is homilia fèxagefima quarta. Quid eft ( inquit )
quod omnesnouerunr lignum Chrifti? quod figaum<nifi
adhibeatur fiue in frontibus fidelium, fiuçipfi aquas,ex qua
regenerantur, fiue oleo,quochrifmate vnguntur,fiue facri-
ficio quo aluntur, nihil horum rité perficitur.Sed nunc interim
de myftcrio crucis,quod Apoftolicus fêrmo exequi-
tur, 8c B. Auguftini copioliifima, imó falutifera expofitio-
ne fciibcntis in libro de dodrina Chriftiana, neenon & in
paulo ante memorata homilia Euangelij Ioannis plenifli-
mèinftruimur : Noneftnoftripropoliti, vt aliquid bic di-
fputetur. Quant« vexillifm crucis virtutis, quanteve lau-
dis lit, quia me imparem materie tante prefèntio ad intel-
ligendum, & elinguem ad proferêdumv fatius ratus fum interim
meistemperareverbis. Attamen cum adeum locum
ventum fuerir, vbiin dehonorationem crucis,afinum ado-
randumdocuifti,& malta ,y t mentis inops dcliramenta,
fubcexifti,quid inde feq&i & eximij dodores exponendo
dixe tint,ad tua incon cinna d ida refutanda,prout Deus an-
nuerit,breuiter fubdendum eft. Confiât igitur dè euidenti
ratione declaratur, non illos qui crucem Chrifti,iuSta-fiipe-
nuspræmiftùmmodumvenerantur&adorant: {êd te poion€
m nos iniuftè iaculatus cs,fufficerc. Quant« auteur fit irn-
pietatis, quanr«que falfitatis,commentjm quod impends*
îmo vitulencis fermonibus erudas, quantum que àC h ti-
ftianaabho reatreiigionequodloquecis, omnis qui redè
credit, tkdèque mtcliigit,faeilè animad uertit, Si nihil ali£
ud nobis placer in Saluacore noftro{ vt fqllacircr atgumen-
taris) nifi qu ad& impiisj placuir,bppiobiium fcilicet pafi
fiones ôc irrifio mortis,& cetera que exequeris, ad eundeitf
blafphetniætueexecrabilem pertinentia lenfiim, ergo fine
cauiaprofàlutenoftra Chriftum in ea myfterium redem-
ptionis noftræpcrtuliflè profitemur. Veracicerautem fide*:
iiterque ça Chriftum pro erepuone noftra pcrtuliflè credi-
mus & fatemur. N on igitur nobis ctim impiis eius ludibria,
qux ab eis in paflionefùa ignominiolè , immo innocenter
perpeflus eft, vel difplicent, velabsrepiacent,nçcdeillo
hoe folum credimus quod&impij,fiue Iud«i,flue pagani
credunt,qui.eum refuriexiflc diffidunt. Euidenterkaque
impudenterque poftpofito aliquo reuerentiae obftaculo,
nos impiecatis atque infidelitatis arguis, & cum Iudæis ôc
paganis Chriftum refurrexifle à moituis diflidété 1er ibis.
Scio certè&cercilfimc credo, quia fi vexillo crucis, quod
v t leries literarum tuanim demonftrat, execraris, interius
exteriufque municus fuiflès,nunquam ilfe Iprritus qui men-
dax eft in ore plèudo-prophetarum idololatr« Regis A-
chab, tantiiurisintuooreeflèpotuiflèt, vt te ram (acrile-
g a& profana dicere perfuafiflèr. , Q uod verb aisdiucr*a
ludibria redemptôris noftri contumelialqùe ôc irrifiones,
quas in paflionc fuftinuit, çum paganis & ludacis ijobis-
placerc, verè fateor, quia fafùra loqueris. Neque enira
cum eis nobis placent, quia nec nos eorum commun iea-
uirtius infidelitaci : ncciili* noftr* redemptioni. H«c
porrô ludibriade estera quæ delirando ahenara mente ex-
«ftuasÿimpiis lpedacula,piis aucem ingenita myfteria,& fi-*
deiextiterunt grandia muni men ta. . Confiât aucem nos
veramfynccramquepietatem erga fidem redemptôris noftri
Iefu Chrifti inuiolabiliter ten ere, ôc impie tatem Iudæo-
rum fiue paganorum exeerari. Vnde merito tuæ nequifli-
m« aflèrtionis tela, feuto fidei repellimus, gladioque ianfti
Spiritusconfodienda trad im us, imçperpecuo anathemati
mancipamus. A t fi cum Iudxis & paganis Chriftum refurrexifle
diffidimus, ôc npn nouimus deillo aliud cogita-
re, nifi eum tortum & mortuum, Ôc temper in paflîone po-
fitum in corde noftrocredimus ôc retinemus, & nonatten-
dimus nequeintelligimus quod air Apoftolus : Et ft nouera-
mut fecundum carntm cbrijlum, fed nunc tam non nouimue: Ergo,
Vc verbis bead Pauli vtar, milèrabiliorcs omnibus homini-
bus fiimus. N o n noftrisigirur,led eiufdem Apoftob vetbis
obiéâionem tuam falfiflimam , ôc impietacis plenifli-
mam conuincimus atque refellimus. Verè h Chriftum fe-
furrexiflè diffidimus, null atenus refiirreélipnem credimus.
Quia/i chrtjhunon refunexit-, neque njortui ré fur gmt, & munis
eïlfid<s noftra,inznis eft eiufdem egregij d o s o n s prædicatiau
dus eius execratorem, fall«rcligionis& fuperftitîonîs cul4- j Fidelicer itaque rcfurre&ionem mortuomm credimus j
totem exiftere. Quia ergo pauca per exceflum diximus,
ccflario ad locum htcrarura tuaium,vnde digrefli fum us re-
dire cogimur.Vbi inquis:
Ouibus nihil aliud placet in Saluatore nofiro, nifiquod & tmpiu
placuit, opprobrium pafiionis & irrifio mortis: hoc dc illo credunt,
quod & impij hominesJiueludai,fiue pagqnt qui eum refiifrexiffe
diffidunt, & non nouerunt de illo aliudfiogitare, nifi eum totum &
mortuamt&femper inpafiionepofitumincordefuo credunt&re~
tmerit , & mn attendant , neque inielligunt quod ait Apoflolus:
Etnoueramus fecundum carnem Chrifium, fed nunc tam non nouimus.
«,
Poterat, o Claudi,fi tibi cordi fuiflet,iam ftylus ruus im-
peritus 8c incultUsferiari, fuxque immoderate & intempe-
ratx diclioni limirem quodammodo figerc,qui neque fub-
miflo neque teniperato dicend' genere cpnfencus, fedfem-
pergrandirer loquens, & fine lege furens , nullumquclta-
luife, neque Galium, neque Gcrmanum catholicum cxd-
pit, quin.inomnes,amtfIisracionis& diferetionis habenis
fe prxcipirem inuehar, diuerfarumqfie fuperfticionum atq;
abominatibnum relaucqaiequamintorqueat.Poterant et-
iam tibi afr trim ad rabiem furoris tui fariendum, tot tanta-
que opprobriorum 8c irtifiorium pr«cedentiar verba, g u e
quia nullatenus Chriftum refurrexifle diffidimus: & quia
membra eius fumus, quotes put noftrum pixccffic, eo nos
ytique peruen,turo« minime ambigimus. lllpd verp quod
incpnclufione eiufdem capituli tuipqfuifti,ita inquiens:
Nequeattendunt,nequeintelligunt quod ait Apoftolus:
Et f i noueramus fecundum carnem Chrifium , fed nunc iam non
nouimus , cum ceteris nen.jstuisiencimus, falfumqueef-
fc veriflifna aflerrionc fidei catholic«, quam tenemus,
comprobamus.Arrcndimusfiquidem&intelligimus quod
Apoftolus dicit x. Etfinoueramus Chrtflutfifecundumcarnem,
fed nunc iamnon nouimus. Nouimus quippe fecundum car-
nem Chriftum , quoniam is qui in fubftarifia fua apud
Patrem «ternaliter inuifibilis’& impaflibijis ftque im-
mortalis extitit, in noltra^rempoialitcr fieri dignatus eft
vifibilis & paflibilis atque immortaI\s ;wfecundum catJ.
nem autem ilium iam nupc non nouimus , quia fieri
c idem Apoftolus ait Chrfius.rejurgens a mortuis , tam
rionmoritur,piorsiili vltranon domitiabitur. Reliqua operis
tui vidcamus:
Contra quos in quislejpondendueft,quiaft omneiignumfhemau
crucis faftu volunt adorare.pro eofy Curifius tn truce pepedu, &alta
multa illts conuehtf\qU£ Chrifius egit per came, y'txenimfexhjjj-is
................ inCru*
De cu ll u Imagwum, L ib . I.
Lue i .
Luc t.
Matt: 9.
Luc. 8.
luc-5-
Mutth.%.
lean, iz
Matth 2
Mare. u.
Lue.ç.
jpee.,
Matth. 2 j
i.Cor.io.
Matth.zj
Marc lj.
b
lean• 19*
Matth.zj
lean. 19-
;e.
in Cruce pependit, & tarnen nouem menfibus lunar thus &Jisper vn
decim diebus in vtero Virginie fuit, quifimulfunt diesfolares ducenti
feptuagintafex, id eft nouem menfes érfupra diesfix: Adorentur er-
gopuella Virgines, qu'ta virgo peptrit Chriftum. Adorentur & pra-
fepia,quia mox natus, inprafepio eft reclinatus. Adorentur ér vete-
respanni, quia continuo cum natus effet, pannis veteribus eft inuolu-
tus. Adorentur & naues, quiafrequenter in nauibus nauigauit,&de
nauicula turbos docu'tt, &in naui dormiuit,&in dexter anauigij re•»
te mitrereiufift,quarido perpedita ill a magna captura fad a eft pifei-
urn. Adorentur ajini, quia afeüumfedendo adlerufalem vfifoperuenït.
Adorentur agni,quia de itto fcriptum eft:EcceAgnmDti,qui tollitpec-
catamundifedtfti peruerfor um dogmatum cult ores agnos vinos volunt
vor are,& in parietepiftos ador are. Adorentur & leones,quia de
illofcriptum eft: Vic it leo de tribu lud a radix Dauid. Adorentur&pe-
tra quia qtiando de cruce eft depofitus,in faxeo fepulchro eft pofitus.Et
de illo dicit Apoftolus : Petra autem er at Chriftus. Sed Chriftus, petra,
agnw,lco,tropicè non proprie eft difttis ,perfignificantiam,noperfub-
ftantiam. Adorentur & ft>iri*ruborum,qitia exindeJpinea corona te-
porepafiionis capiti eius impofita eft. Adorentur & arundines,quia ab
eis colap his a militibus caput eius cafum eftipoftremo adorentur & la -
cea,quiavmu militum lancealatuseius aperuit,vndeflux'it fanguis,
ér aqua facramenta,vnde formatur EccUfia.
Cum debueris, Claudi,memor falutis tu« eile* tandem-
que vaniflïmçgarrulitati tuçmodum imponcre,econtrario
in baratbrumDlafphemieeo vfq; miferabiliterdemergeris,
vtvirtutem venerationcmquc crucis quibufdam abfonis
comparationib u.*& friuolis declararjonibus atq; argumen-
tationibus quodammodo adnullarenitarjs. Q u ia igitur
profècutionis tue allèrtio, & fecundum literarum difcipli-
nam,& fecundum catbolicum intelleäum fiagili ftruftu-
ra conftabilitaeft,non habens fundamétum fupra petram,
meritóin vtroq; labefkäatur. Reprehenfiönes porro quæ
fecundum artis Grammatice peritiflimos feriptores huic
infant pericope com menti tui breuitati ftudentes omitti-
musj&quidmeadéprofècurione tua ftolidiffima innuere
volueris, pro modulo capacitatis noftre dif cutere nitamur:
aisnamque:
I Si adoratur crux, adorentur & pueüa virgints, quia virgo pepe-
rit Chriftum:
Attendite,obfècro; pietatis & aubloriratis Ecclefiaftice
fynceriffimi cultores & amatores, metaphoricè ôdÿllogifti-
cc loquitur Do<5kor.ifte,ab inanimali enim faciens transfor-
mationc ad animale argumentatur&dicitiSi adoratur crux,
adorentur & puellevirgines,eo quod virgo. peperic Chri-
ftum. Deadorationequippe&venerationecrucis, quam
diÆretèobmemoriam pafiionis Dominice tenendum a -
g?ndumq; fit, B. Gregorius eximiusDo«ftor,ficutinfupe-
noribus iam didlum eft, plenifiimè docet; vt autem puelle
virgines & prefepia, & veteres parmi, & naues, ÔC agni, &
leones, & petre, & fpine rubqrum, & arundines & lancee
adorentur, nemo dó&orum, nifi furiofus ôc mente captus,
Claudiusfolusdocet. Quaproptervbi (ecus, quam bea-
tus Gregorius,Claudius ifte de cruce dicit,àb omnibus Ca-
tholiceôc Apoftolice Ecclefiefilijs omnino B.Gregorius,
non Claudiusfèquenduseft. Nouä ve ro&inep ta qu e fb -
lusprofequitur adoranda, cum eo modis omnibus non fo-
lum fbrit reiicienda,verumetiam deteftanda.In hoc fane li-
bello breuitati ftudentes, tu am ôÇ lau di, abfurdiflimam
doftrinamdecrucis&afiniadoratione, quam fyllogiftica
declamarione «que fieri docuifti refëllendam ftatuimus.
Cetera verb qu e ad iniuriam crucis adorandxfcripfifti,in
fequenti libello, commodius i mprobanda decernimus. Eft
præterea ftupendùm ôc admiratione d 'gnum, imo nouum
& inaudirum, ô c (v t veriusittquam );çachmriis puerorum
aptiffimum huhifmodi adorationis documentüm. Forte
enim eidem adorationi, crucis videlicet ôc afini, alias neni-
as adorandas fubcexuifti.vt fi in memorata adoratione con-
temp tui ôc abominationi habereris ficuti & haberis, facili-
us ad eas adorandas auditores tuos prouocare valens. Ait
itaque fi adoratur crux, adorentur ôc afini,illico reddis cau-
fam,eo quod afèllofèdens Dominus Ierufalem vfque per-
uenerit.Quia ergo afinos adorandos proponis, neccfle eft,
vt tales nobis q u ira s , quales adofari deceat, fis enim quia
Italici & Germani male funtauriti, Sc ob deformitatem &
exiguitatem corpons non mercuuiradorari. Manifeftum
' ^ 7* !^ * Biblioth.Vet.Patr.Tom.ÿ.
eft autem quia region» tue auni magnorü lune corporum,
magnarumqueaurium,fuaque pulchritudine in fe oculos
intuentiumfpeâabiliter conqertuntur. Quia igitur adorandos
afinos predicas, ex his duos ad infhrHieroboam
Regis idololatræ aflùme ; quaterius fîiçut ille vtpopulum
Dei à cultu diuino auerteret, duos vitulos aureos fabricans
vnumin,Dan, alterum conftituitin Berhehita quoquetu il-
liusexemplo plebcm Chrifti à traditiortibus Ecclefiafticis
auertens/lluos^vt di(5lum eft) afinos adorandos eis eligas,
quorum alterum in vrbe Taurinenfi, quern Italia, alterum
verbinaliquaciuitatum GaJlie, quern non folum eadem
Gallia, fed & Germania fupplexadoretjconftituas. O deteftanda
& abominandapredicatio, b inconcinna& ab-
fbna crucis & afini comparatio! Q u e te, b Claudi, dementia
cepitjVtadtam vefana,tamquecun&is catholicis exe-
cranda feribedo >çdicandoproruperis?Apoftolus quippe
non afino, fed in cruce glpriatur,dfcens: Mihi autem abfit
gloriari, nifiin cmeDomini noftri lefu Chrifti,per quern mihi mun-
dus crucifixus eft,ego mundo, ôc cetera que de cïuce in eiufdem
Apoftoli reperiunturverbis. E truexobliquo eidem Apo-
ftolo refùltans, quid videris dicere in eo quod a is: Si adore-
tur crux,adoretur & afinus,nifi vt fi quis glorictur in cruce,,
oequèglorieturinafino? Videreitaq; mihivideor tein fcç-
natergoreafclliadopertum quaquaverfum pueriliter agi-
tàri,multifq; te vndiquecircumfèpieritibus, imbcontuen-
tibus eflèmiraculo, fècumque mutuo de tedigitulo proté-
to fèrm ocinari: Ecce homo qui cumh honore pofitus effet E p it
çopali,noninteUexit, zc per hoc afîno comparatus, firailis
faduseftilli. N o n enim, b Claudi, putaris abfque alicukis
certa ratione myfterij, afinum adorandum propofûiflè, &
in eo ita vt in cruce, gloriandum predicafle. Quia pro fe âo
in adoratiofie afini quam docuifti magnâm ftultitiæ notam
adquifiîli. Afinus quippe ftultum fignificat hominem, iux-
ta illiid DeuterAnomij: No« arabis in boitefimul & in afino, id
çfr, ftultum in predicatione fâpienri ne focies. Verum cum
de afino e q u è v t crucem adorando in prefènti libello tuis
ineptiis vtcunque fitobuifetum, breuiterq; ôc in fèquenti,
Domino in cuius manu-fumus nos ddermones nobistri-
buente,de cadcm crucis vicfeiicet & afini hinc venienti adoratione,
&alijs infenfâtis rebus, quas infènfâta mente, vt
crucem, adorandaspropofuiflllatius prolixiufque fit cra-
âandum : Adhuc tarnen conclufionem tuam quam eiuf-
dém rebus (ècunclum tuam do&rinam adorandis fubtexui-
fti,difcutiendam ftatuimus,vbi inquis:
Ridtculofa ifta omnia fum,& lugendapotins quam fcribenda:co-
gimurfccpntraftultosftultaproponere,& contra lapidea corda, non
verbis /agit tas,velfint entias,fed lapiàeosproijcere ictus.
Verum eft quodaflèris, quialidiculofa funt omnia, &
potius lugenda,quam fcribenda,quæ de Afini adoratione,
& crucisexecratione,& ceteris quæin reprehenfionem Ec-
clefiaftice tradition is alienara mente feripti ta fti, d^im ut-
que contra ftultitiafn tuam taliafcribere ,tib iq u e , vtentes
verbis Salomónis, iuxta ftultitiam tuam,ne tibi fâpiens eflè
videaris,refpondere,& ad penétrandum atque confodien-
dumlapideum cortuum,&ad fubruendum errons tu.^do-
gma peruerfiflîmû.diuini ver bi fagittas acutas eligere, fan-
dorumque patru fëntentias congerere,hifq;vt pote filiceis
idibus os tuum blafphemü oppilando conterere. Patenter
ergo tua propria tela,q<^æ in nos iaculari nifus es, viriliter in
te vibrando, verfà viccretorquemus,& his y t Dauid fuper-
biflimum Goliath te tuoletifero dogmate trucidamus.Rur
fum Prophetico ex parte abutens alloquio,ita inquis:
Redite prauar 'tcatores ad cor, qui recefiiftis à veritate, & dÜigitU
vanitattm,&eftisvanifaiïi.
Et illico Apoftoli Pauli feribéntis ad Hebreos fiibnedis
documentum,itafubinfèrens:
Qui rurfitm trucifigitis filium Des, & oftentui h abêtis.
Deinde quia non alienis, fed tuis propriis vteris verbis,
inertem atque incpmpofitam didioncm fubinfers, ita fub-
nedens;
Etperhoccateruatim animas mifirorum fociasfaâas damonum
habetis,alienandoeaspernefaiida facrilegta fimulachrorum a cre-
atorefuoyhabetis eas deïeüas érproie fias in damnationem perpétua.
Vbicunq; in opufeulo tuo quod difeutimus alienis vteris
verbis, eonftrudiodidionisiiteraTianivira quam dconpf
«m.
3 ditorel