tttihi Princepsregni Per (arum ,&nemo mibifüit adiutor nifiptin-
I cepsVeßerMUbael. Hocvtique dicitur Danieli Hebræo$ui
I de Iacob originem trahit. Multitude» ergo ctedentium
' D e o ,hi qui âtfdiunt vetbum D d a o r is , Vineæ nuncqpa-
turt Illi verb qui præfqnt populo,& verbo do&rinæ ædifi-
caritàùdïtores-, Hculneæ intelliguntur. Colonusvërô vineæ
(vt fuprâ diximus) Angélus antedi<5tus,cum magna fi-
duciain confpe&u Dei ë ft^ag^aquecuralaborat p roo-
 mniurnlàlutéiili cömiflä.Videns namque ihrer credentiü r muititudinç jhuiurmbdnhfruauofam ftare ficum Dominus
yinéærqQS fciliçet qui flbi Kon preM^& locum do&oris
audader præfumuht,& ea quæ cum doceant adpleBé née
lermoneproferuntnecvitæexeraploinmilesfadtprincipibusludæorum
qui vthbra potentiæ fuæ gloriantes, fru-
dus profèrre hol nerüt Sç quibus tanqùàrt ficui *vnius âh-
ni fçilicetà pâlïione Domini vfquè adTempli euerfionem
concéda venia poenitendidd eft,vnius generationis terminus,
annorum 42.huic nu n cfîc mal edicit,pbfteaqilam A-
poftolos prqtuiit quibus credere notait * vt nunquam de
eâ farudus dôdrinæ nafeatur, quæ ârefa.da.f om ni décore
nudata) nihilin fe nifi ignisæterm alimenta confetuat. A
cuius conuèrfæoppremonis vmbra, liberata plcbs ccepit
(amotis malis Dodoribiisjin Chriftbcredendoflorere;ôêj
fùo exemple)jaliarumgéntinm hationes ad florém credu- i
litatis prouocare.De quibusTequënti yerficulb dicitursKi- !
neaflorentes âedermtodorem fuum: Çredehdo namqj invnum
Deum omnipptenteWiflorent; pro eius vero nomine mq-
riendo,fuauilfimum èonfelfiohis dedërunt odorem.Nam
ficut hyémis tempore abfq; frondibus &flpribus, fine decore
funt vinpæ;itàfuifle abfque decoire iufiitiæ vellândi-
tatis ornamento prçdidaS nationes^quas nunc vineasap-
pellauit) ceriiifirnèqomprobatur^Swr^ÂmiwwM^eciôyû
mea,&vem:columba mea Inforaminïbus petrajn cauerna maceria.
Iacebât ergo Tatis in humili loco & abdko, miilrùm longe
auocatahæc aidiça IpCcioTa vcl .columba quç hune in toto
Mundo regharé pröbatur,cottturbata Vcl opprelTa dçmo-
num tempeftate:fed vbipaffionis Çhtiftilàcramenta funt
celebratâ;& perÀpoftolorum dodrinam in quibus Chri- ûus loquitur, âduocatvtfiirgat& veniat ad deambulan-
tem Sponfiuü in vineis,àd congaudendum, &;in prouen-
tumfrudus iuftitiæprædidarumnationum : ici eft;,vt veniat
ad euhi,proëius nomine moriendo qui. pro ea mo.rié-
diuitiarum, nullarum acceptio perfonarüm, pernodatib
inoratione,mHëricôrdiçmagiftérium,caftitas immobilis,
forma benignitatis,fihgülarë:fpcculum,indiuiduæ T fini—
tatis agnitiOjin qua efi noftra redemptio.Hçc funt procül-
dubioforamina, in quibus dbcetur arnica ad gaùdium,rë-■
gni coelorum vénire : per hæc foramina-lux diuinitatis in
tenebrishuius mündi rdfclénduific occulta fide probatur.
Hæceftytique Pttra iVitn' De uni ^ h om in e s mediatrix:
per cuiüs foramina,homines D eo,& D,eus hominibus de-
monftratur. Cognófcunrur & ilia iii hac peträ Chrifto
quinque foramina in manibus pedi.bufque clauorum, Sc
in aqua & fanguine per latus effufo. Per hæc foraminaEc-:
clefia in beato Thomavocatur, verum D eumin yero h o milie
do mortis deftriixit imperium; vt veniat ad eü in humilita-
tis perfedione qui in le credentibus dibit in Euangelio,Fe- j
cognöfcendo, venire , cum dicitur ei 5Mitte tnanutn
tu am in Idcum clauorum & in latus meu,& vide quia egoipfe fum,
& noli ejfe incredulUs fedfidelis.In quibus foraminibus verum
Deuhi, verumque hominem confitendo, incredula* plcbi
oftendit dicendo : Deus meus,& Dominus meus. Illique
maxime plebi prælens verficulus conuenire intelligida-
tut,quæ poft cruen ta odia', Sc criminum feritatem domi-
nicæ perlècutionis, columbæin le fimplicitatem per pce-
nitentiam infortpäuit.-vt per hæc foramina vifceraChri-
fti confidant, verum Dei Filium,peuin Sc hominem con-
firendo,quæipiaip epclauorum &-lanceæ id u s fecerant
non erëdendp. Pofliint fiquidem foramina Petræ SC quatuor
Euangeliorum afiertiones intelligi, quæ eius, quem
Apoftoluspetram pronüciat. perforatum fiupradidis ïd i-
bus corpus teftantur. ÇaUernaverb màceriæ, Apoftplp-
rum dodrinam intelligi opinamur : de quibus v t vineæ,
credentium plebifirmiifimam maceriam , ob infeftatio-
nemmalignorum fpirituum Deumconftriixifiè probatur.
Nam ficut ipfi per C litiftü, ita Sc nös per ^Vpoftolos agno-
fcen tes diui namyfteria, intra confpedumfidei,quamipfi
confeifi fiunt,continemur. De quibus yelut de quadratis ;
lapidibus, vineæfiiæcredëntiin ß plebi initium tantum
maceriæædificafle monftratur : cum in fide,vt didum eft,
primo ab eis prolata , a dærnpnum infidijs defeiifatür,
quam fe ab ingrata plebe Iudæorum per Elai.äm Prophe-;
tarn auferre minatur, dicendo : Nuncadnunciabo vobisquid
faciam vineame&\ außeram maceriam eiusy & erit in direptionem.
Venir ergo ad notitiämCreatpris,ficut in föraminibus pe-
træ, ita & cauerna maceriæ, & per Apoftolorum virtutes,
quiyelut membra multi vnüm corpus funt in Çhrifto pe,-
.& ynum Deum prædicahdo,vnam fidem tenendo,
tiiteadmeomnesquilaboratis&0neratießk& ego requiefeerevos ( namaceria Eeclefiæfadi funt. Nam ficutde multitudine
faciamy& difciteamequià mitisfum&bumiliscorde.Humilia- petrarumvna, adeommuniendam vineam;, maceriafit,
Lue.i+.c.
Uan.r.c.
D
do fe enim anima, in confpedu Dei furgit;exaltando,alli-
ditur lècundà^n qüod i^feChtiftus dicitjO»!»» quifehumi-
liat exattdbiturs&quifeexaltdt humiliabtmr.T unefit eius ami-
ca,eb quàd prppitium fibi feçerit Cteatorem: delotayerô
Fonte. baptifmatiSifpçciolà efficitur vël formofa : Vbi au- ;
temfulceperitin leSjpiritumlandum quiiti columbæIpe- :
cieih lordàne oftenlusefticolumba effitietur. Sedvt que-
at ad hancgloriam peruenire.-ideftj ad perfedionem ple-
nitudinis Chrifti,ne accipitrum, dæmohum,(malè cre*d e-
do in coæternam 8c indiuiduam Trinitatem) yngulis la-
nietur \ oftenditurei vfa per quam veniat ad aduocantem: 1
ne forte de brumali errore Gehtilium liberata, yel de per-
fidiæ ludæotumlatebris eduda ; non per viam rçgal.em
quæduçitad regnitm, icdperfl«ftidös campos quirhëtOr
ricorum verborü deledationeinliciunt, autphilofopho-
rumvelhæretjçôrum dogma,ta,curreredeledeturi vbi ac-
cipiter diabolus,omni facili tate,perfedas animas (colum-
bàsféffejdas) vde,uprat ; jfed docet eam tumidæ iapientiæ
campos omni mbdo dëuftare peranguftani viam,reli-
dis terrenis defiderijs in quibus diabolus obtinet/regnu,
demorte acPvitam venire. Quicum que ergo defiqcrat ab
hoftibus aëriæ poteftatis inlæliis-euadere ; m föraminibus
huius petræ quam beatus Paulus demo.nftrat, redam fidem
fcruando femper ingtediatur. De qua dicit ybibebant
autemfilij ifraelde fequente eospetra , Petra aittem erqt Cbriftus.
Sedhæc Petra habet raulcaforaraina : ideft ; aditus per
quos int ra tur ad Patrem regnum credentibus præparan-
tem , <^uæfuntgenera virtutum exempForum fora.mina,
hoceft,manfuecudinis,humilicatiXpàtientiç,contemptus
ita & h i, in Chrifto vnum fiunt per landi Spiritus coniun-
dibnem,Chrifti pro humanafalute implfiht locum. Ve-
nit namqueEcclefia ad Chriftum in foraminibus petrre,
eius incarnationem credendo; venit in cauerna macerix
per Apoftblos,eius diuinitatem agn'ofcendo, cum Petrus
&Ioannes Apoftolijfanato claudo,admiranteplebe,Crii-
cifixi virtutem exponunt.. Ad quorum dodrinam, quafi
deantroincredulitatis , ccepitfaciem Aam , iamcorde
compun d o , oftendere creatori. Et quae tantipiaculicöl-
lapftt feedauerat faciem fuam,Dominhm maieftaris perfe-
quendo perfulä(änguinev iufti,quem fiiper (e lua efFuderat
^yoce,dicendo; Sanguis einsfupernos: nunc conuerfa ad fe,
dic’rt i Oßende mihi faciem,tuam, fonetvoxtuain auribus meis,
quiavox tua dulcis & facies tua decora. In principibus.fcilicet
Jacerdotum Sc in dodoribus legis eile facies plebis intel-
, llgi.datur, qwas in Ghrifti paflione cölputorum Sc blalphe-,
miarum vulneribus crudeliter fuerar macul.ata ; nunc in
Nicodemo Sc!ofeph, v e jin P au lo , & ihjeamultitudine
quae per Apoftplos credidi t, adpbftinampulchricudinem
reuocata eft.Et vox eiusqu2.hOrridam,interclufain, im-
pietatisraucjedine amariffirham,& lämentabilem reuoca-
ueratvocem dicendq-ycrucifige,crucifigei tali hauftu,& nie,
dicinalipoculofanguinis, quameftuderants Ghrifti,,ad
eanoram dulcedinem renouataeft , confirendo leCrede-
reDeum q u em v t hqminem damnauerat ante Pilar um.
Capite vulpesparuulas, qu&demoliuntur vineas -y nam vinea noßra
floruit.^ Tranfada videlicetdaim on um tempeftace, quam
luperius hyemem appellauit, inuitatur Sponfa iam re-
1 gis f yFQ tj iunda-per baptifmi, iacrament^ i in vineam,
_ v : "-a , ideft,...
Vulpçsio
Scripturi®^
fianificant
mordaciß-
iitna hatred
feon io-
gmata..
tarn diale-
aicatergir
uerfatio.
B ?
\Vjdty
» 1
II mc
blMjäjfcJ
D
tom.ua.
f o l u l ë
‘a.Csrixfl,- \Aä. ij'b.
id eft,credentium libt plebem ex gentibus : Sc inuehit eanv.
ptoducentem flores, per bonum naturae ad confirendum
Deo cteli paratam; fed calliditéteinfidijlqüévulpiüm,ma-
turitatem frudusexpedantium, ad demoliendam deuo-
randamq; paratarn: qua funt peruérlarum h*relèosmor-J
daeifli ma dogmata: per quae,non yiribus led Verlutijs &
fubreptione, diabolus Eüdu illius anim* lsdit vel deuc£
rat; Q ue vulpes,fi quippiam captiuauerint, lècum adfitar.
cubilia trahunt in infëros. Quaru iniid'ias prolpiciéns Dei
lermojiubet cuftodibusvineK-ffcilicetijs qui praefunt populo
Chriftiano & locu Dodoris lufcipiunt) folertiflimè,
retefidei tendere prxdicandojvtfi (iii lententije vino ma-
fuelcete nolint, tarnen dembliri definant vineaniChrifti.
In vulpium ergo vocabulo,h?reticoru dialedica peruerla-
que tergiuerfatio dempriftratur quae arte cuftodum vinei
prohibêtur;abil!isléilicet;qui lagaéitatefiliiinftanter ver-;
bo Dei operam dant, &fciunt le, aut integdtate prxdidz
vineaecoronafi.aUt in Iffiprie damnationispeena multati.
Illi quam maxiinéin hoc loco admpneri vïdentur, qui ex
laecularium literarum peritia, velocitare pólïunt,ad mun--
dandam vineam, philofophica arte,reciprocis argumehtis
reloluerefallaligamentalèntentiarum.-Sicut HiftoriaEc-
clefiaftica refertpoft dilcellum Apoftolorum ex ipfis au-
toribus literarum magiftris,ex ^entili errore conuerfis; &
populpChriftianomagriisa facerdotibuscöftrtutisi,velut
lagaCilfimi canes,vt profunda lyllogifinorath(lüpradidar
COM M E NT A RIO RVM
A P ON II IN C A N TI C A
; ; ; 5 \ c a n t i c -o r -v m
'■ I t i l l R ;'H_y 1 N’T VS. '
11 ep t \r s meus mihi.&ego iUi\qui pafeiturinter
Itliay donee ajpiretdies& inclmentur vmbr<e.
'Coniunda itaque EcclefiaChiiftblhoceft,
anima verbo Dei,vt earn abundantipfe gaU-
dio cumulet,per omnia,& in quibus'ipfe per
xritiam palcitur,& quoiple deledetUr in ea,oftendit: Er quid illarelpodere debeat pro tantis.beneficijs edocetur
Sponfusvidelicctdecoram faciem inea femper vide.re de-
fiderat,qu^nulla peccati nigredinefitmaCulata,'non tur-
pium verborum mendaeijq; vtnbris abfa51a, velbiafphe-
miarum raucedinevoce horrida,fed dulcedinemluislau
dibus refonantem: vtretroiam dixeratquiafacies tuade
Cora,& vox tua fuauis.Ille vpcat earn ad paradifum feieri-
da legis fii*:Illa ei ex frudu voluntatis luae,'vernahtiapal-
eua prxparat caftitatis; ih quibus eurti prseienti loco pafei
pronupciat dicendo: Qui pafcitufinter lilia. Qnanta au-
temgaudiapblita fuerinc,luis conlodalibUs adoiefcencu
/ o v, • ,4 , r i exPonh dicendo yDiledus meus mihi : gratia (mquit)
a«... vulpium cubilia)rimarentur.-de quibus dicit Pfalmot vocationiSjredemptionisihfigne.a'Äoptionis clariffimä h-
graphiiSyLinguXcanum tuorum ex mimicis.Nam vuipes mah- bertate.Et quid ego illi i Voluntatis obedientiamiconfer-
luefcere non pofluntjita&autores hçreticorUm.étia capti ’ uandæ integritatis ftudium , quod indiditpër haturam.
Sc iam vidi nunquam redeunt adfalutem; eo quodperlà-’j'Quidillemihi?Singulareconferuandævirginitatis exem-
pientiam vél feientiæ tumbrem vitro in me.ntibus litis lo-1 pluminafcendo per virginem. Et quid ego illi ? Singula-
cumparauerint diabolo perfuaföri.Quorum omnisfidii- | rem lætiriam, denuo nafcédopér baptifmum,intotocör-'
cianon in virture veritatis,led in calliditate profundçdia- j de meo lèrUando præcepta,angelicam, coeleftemqueimi
ledicæ artis eft.In quarum vulpium pârte,ideft in inferno, | tando natui am ,>t intadum ebrpus redeat ad paradifum
erüt omnes,qui martyres iugulauerunt. De quibus Eccle- | quod intado dë vtero matrisinduxeratnafeendo ih mun-
fia dicit in PfaL^i. Ipli verb in vanum quæfierunt animam ' dum.Nam fieut diabolus cruenra iräcundia,& execrandb
meam,introibunt in inferioraterrç (hoceft,inrartara)tta- f coeno libidinis laginatur,ita&Chriftus Deifilius'inileri-
dentur in manusgladtj (quod eft,pcenarum Angelis)par- : cordiæ,raaafuetudinis,veicaftimOniæfilijspafcitur.Licet
tes vulpium erunt. Et vtoftenderet Valuator cuiperlonæ &eum aluerint&alia bona.Tresilli piieri Hebræi tarnen,
in Icelere participes elîenthæreticotum autorés, ita de in- caftifcatis diledioné mifli inter babylomcasflammas,in eis
terfedoreB.IoannisHerpde pronunciat: Ite (inquit dicit e médius ardente fornacè, quaijinterlilia pafcitur .:cuiiis
vutpiilliÿecceego hodie & crafiinofacto virtutes,& tertia diecofum- prælentia caminus in paradifum & furöt ignis in rorem
mabor.D ocetur ergo,ficut per Herodé paruulos in corpore j mutatuseft:& qüiaddeuorandumfufceptiérant, vél Ut
tóterfedt diabolus(fècit) quia parfuit vtiq;in crédulitate ; materhb gremio ^oetùs , refrigérij imbre berfundun-
ïnterfedor prædidi Ioannls, ita Sc per hæredcos;paruulos tun -Et hoc quod jllis legimus Deum fécilk , vfque in
in dodriha Euangelica,quali vineas exterminât. Vuipes finern prælèns verficülus o ftendi t futurum : eö qupd lèm-
enim,paruulasadhucnoitellafqiievineasfacilmsdémoli- perpalcaturmanfitetudine, lemper fequiefcàtin cordi-
untur,vt quæ non altè adhuca terra furgant. In quo verfi- bus diligentiüm caftitatem ; dicehdo ; donee alpifetdiés
culo vidétur.vtdidum eft,facerdotes moneri, quibus do- & inclinenturvmbræ:hoceft, donee dies ille iudicij ve-
cendi officiumeftcommilTum, vigilâterdodrinæoperam 1 rusadueniendoalpiret : & huiuslâeculi caducarum re-
dare,vel vitæ immaculatæ exemplo, ad eos vel maxime, rum vmbræ;quç nosimpèdiun t iuftirig perfrui Sole;ihciijqui
adhueparuuli funt in Chrifto ; de quibus dicit nunc
praelenti loco:vinea floruit. Nam duplici ratio ne intelligi-:
turqUod ait,noftra: fiue luam dixerit 8c patris,fiue Ecele-
fiam fibi coniun&articipem dicat. Venit ergo perin-
catnatione Sermo Patris i n Vineam ,gcntem I(rael;& pro-
pagines deea per Apoftolos to,to Mundo porrexit;& hdei
getmine, de finguiisgentibusfingUlas vineas fe c it, & a d
nenturcumfiiis aromatibus in’chaosinferni.
Peuertere.fimilisefioydileäenny caprea,aut binulo ceruorumfu-
per montes Bethel.
Inhoeloebopinorpereosintelligiloqui Ecclefiamquiin
catnepofitoDornino Chrifto adhærebânt :quibus de fu-
tuto paflionismyfterio exponehs âicebat; Eccie vado ad Pa-r
trem meum,&nemo veßrum interrogqt mequo vadis?fedtrifiiiia
iingularem boni opens fruéturn Sponlàm innitatad con- occupauitcor vefirum:Et quibus dicit : Nonvosderelinquam gaudendum in Vineis.Qnas eumflores credulitatisvidif-
let prxferre,ante prxparat venatores vei cuftodésjqui vul-
pes ca pi ant,quam flores matures fruétus parturiaht. De
quorum numero eft vnus,qui dicebat j Corrtpientes omnem
hominem,&incdptiuitatem redtgunus omnem fcientiaextollentem
feaduerftufciéntiamDei.Quitetido6knnxiux.kdmiriièpq-
pulojCallidiflimaV ulpem captiuauit,magnu milium Ely-
n)an,Ptoconfiulisexterminaflte vineam mentis: Nam fiue
daemones vuipes intelligantur,fiue peruerfi dbétorés, per
quos dxmoues loquuh'turblafphemias, vtrumqj cónue-
niremanifeftum eft:per quos meteshominum, inquibus-
habitat reCtafidesEcclefiae;difterminantur. Quorum ëx-
terminium vel bccultas infidias vt cauere rnereamur , in-
definenter Ghrifti Domini noftri adiutoriu iihploremus,
cuieft gloria & imperium in fiecula fieculorum, Amen.
: F IN I S L I B R l g V A R t l .
phanos.fed vado & veniam Oä vofy& iterUm videbitis me&gdude-
bitcorveßrum:In quö verficulö docetur Sc Domini refiirre-
âiopræhunciata.Etficut Apoftoliineo päuebant,perter-
riti jnfidijisludæorüm , ita anima fine adiurorio Spiritus
faridi,nuda quodammodö & itifeimis,infidijs Dçmôhum
déte r reru r. Quæquu m ;d e le stabiles operumillos retrod i-
<ftbs flores, ad palcendüni Dominum inïhaparauériiç me-
te,gaudens dicit : Ego Diteclo meOy&dileftus meus mihi. Cüm
autem aliq üid ei contrarium h égh'gentércommilèïit,pfo-
longatabéà: qùo prölonganteiädprqpinqtiare necefle eft
i nimi cum ; quæ per han c voeenTe mendatrotiis, reubcare
àd;lè pro 1 ongantem docerur , vrper corre6tionem viræs
fiduciàm fumât dicendi : Reuerteré , fimilis eftö dileCle |
mi, çapteæ j aü t hinulo ceruorum fuper mohtesRèchel.
Prolongatio, Icdicetr^hrifti ab Ecclelia tune eft, qtian -
do negligentia eoràm, qui præfunt populo Ghriftiano,
ad éa