to lachrymarum eius fluuius reftitit, fuitque alacritate có--
pletus &eiusvükus exhilaratus.Hancanimipermutatio-
nem eiusminiftri refpicicntcs,rogauerunt vceis caufam
repentini gaudtypatefaceret. Tunc ille dixit: Ferus lacrx
I vinexdeuaftator panas éxaduE elt vanationis lux iacetq-,
mortuus, terroribus, minilque fruftracus. Hxc agnofcen-
tes omnes cxultauerunt. Deoq; ,h y mno s gratificos obtu-
leriint.Polteaveroilmintiiseftconipcrrum,eaiidemhiillc
diemlïmul & horamnecis Iuliani, quam illelacratiflinius
ièniorcognouitatqueprxdixit.
' jQoaliter lomanus a militibus imperator creatus,exercitum
reduxit a Perfide.
C A P . X I .
MIliccs igitur in maximum xftuationem venientes,
omifla omni dilatione, altera die louianoinfuJ^sim-
peratoris imponunt. Erat enim vir forcis Sc nobilis $ & ille
tempore millenarius, quo Iulianus eledionem militibus
lege propofuit: vtlacrinearent, aut militia cederent. Q u i
-cingulum magis elegit ami ttere.quam imperatoris prxce-
ptionibusimpiis obedire. Hunc ergo tune Iulianus pro
pter belli necelïïtatem inter.viros militates habebat^ Q g i
cum violenter a militibus ad im perium traheretur , cla-
mabat dicens: nört-fevelle paganis hominibus impera-
fe ,ê um ipfe Ghriftianus exifterut. Cumque vox omnium
Communiter proclamaflet dicentium Cs quoqae efleGhri-
ftianos, fufcepi t imperium y Cogicabat iraque I ö iv ia n v s
de communi lalute , & quomodo polier de medio ho-
ftium illxfiim exercitum liberate , nee indigüit grandi
confilio, fed feminibus pietads vriliflïmüm vindemiauit
frudum.Repente namque luam prouiden tiam D eu s ollé-f
d it, & fluduationem eius ad portum tranquilliratis addu-
xit. Dum enim huius anguftiam Perfefüm rex agnoüiT
fet: mifla legatione petiuit pacem. Deinde cibaria miliri-
bus deftinauit, & forum venalium eisprxparariin d eferto
prxcepit : celebratifque feed er i bus exercitum reduxiti
incolumem. Q u x pada quantum ad gloriam Romano-
rum turpia, fed tempori neceflario congtuebann A mifla
> namque Syria & tradita Perfis Nilibin Mélbpotami» ci-
uicate, difeeflit. H x c itaque nuntia Chriftianos corifbr-
tauerunc, Paganis intuleront ludum. Porro milites in-
feautum iuliani feruorem valde culpabant: caufam q, dam-
ni fininm Romanorum eipotiusinferebantv quod a Pcrfa
quafi proditore fedudus, naue s qux per fluuium fr umenta.
deueherent, incendi t: & famem militibus irrögauit. Fefel-;
. lit eum i taque fu per bia, iadan tia, fophillicis inflatum di f-
iciplinis: quibus gloriabatur fuperftitiolus idolorum cul-;
. tor v dicendo, felicia fore tempora , quibus ipiè reiüm po-
; riretur imperio. Sed vbi louianus in XXlX.annos pace có-
pofita ad Romanum regrefliis cft fblum, clariorque lux.'
noftro fe Orbi ex oriends pardbus aborta diffudit: Rem-
publiCam quafi poft nimias procellas omni moderatione
aggreditur reparare,ecclefiarum verb curam non in lecun-
dis habere:nec£tmén iricauce, y tGon ftanti u s egerat, fe d la-
pfu prxdecefloris ammonitus. Poimum hoc cbnlcripfit,;
vtepifcopi dêexilio remear£t,& ecclefias eis reddendaséf-
fe pr ofellus eft, qui expofi tam inNic^a fiderri inuielabili ter
feruauerunt.
De reuóCfttione Athanaju. Et qualiter illius conjiliis vftu ec-
clefiafiica tractautt negotia louinut-
Hn
* C A P . X I I . ■
Inehononficis, Sc officiofiffimis litens Athanafium
requint:abiplb forroam fidei & eedefiarum dilpo-
nendarumfillcepitmodum. Athanafius autem perfedam
diuinorum dogmatüm dilciplinam remifit expofitam,
apoftolicis dogmatibus congruentem quibus Imperator
inftrudus hxreticorum euitaret prawilfimas caUiditates,
&ecdefiis: redder et pacem catholicis. Igitur poftparuum
........ ........ magnusAthanafius Deoamabilem Imperator
rem videre defiderans, venk Antipchiam & principem,
de quibus oportebat, edocüit. Quidam aiunt, quod eum
iplc. magis feuocaueritimperator, vt quxnecellaria pro religio
ne & red a ’fid e videbantur, exponerec:dilponen(qvvt
decebat caulas ecclefix de reuerfione cogicabat. P orto A-
thanafiumamicuin fibi maximum fadumdeftinauitiiiAe.
gyptum, vtficutei videretur, caiilàs eedefiarum p’opulofi
que dilponeret: interminansderogatoribus dignas corre-
ptiones,quoniam nouerat immerito per iniquas calum-
nias multaAthanafium incommoda paflum. Verum Impe-
I ratorprbpofitam hoc habebàt,vt blandimehtis& fuafiöne
verborum »dilcordancium cöiitentiones. ablcindcret : di-
oens nulli,quidem fe , quomodocunque credentium Jfoiè
moleftQ, eos tarnen diligere,&nimishonorärcfcqüi Nicx-
ni Concilij: décréta ecddlafticxynitati leruarent,in quib.
vnitascontinecur ecdefiaftica. Sed h x c tarn pia, tam k ta
prindpia morsimmatura corripuic. Qui dum ad Illyricum
rediejns per Galatiam iter agit, jcpuftantinopolim accele-
rans : Dadaftenx moyitur, XVIIL rnenfe, quamimperarc
çoeperat,XXX V lilx ta ç is ânno.
De Valmtimamk militibus Imptratorefailo. Et quod
- iUorognantedignunimemortacan-
tigerit.
Ä « C A P. X I I I . v . . r ’ ,
n uam V alentinianusapud Nicxam conlenlumili-
[mperator‘creatus eft/manfitlii eo annis XI. Q u i
cum Chdftianus integra -fide làcramentum militix gere-
ret i&r Tub Iuliano Augufto cribunus feutariprum iùflus
ab lmperatore lacrilego, aut iinmolare idolis aut militia
cedefe : fidelirèr fcîens &gratiorà-efle Déiiudicia &me-
liorapromilk, fponte difcefEt. Ita parua interieda ttiora
Iuliano interftdoäcmöx IoüiahomoftüoV qui pro nomine
Chrifti ämilerat tribiinafnm "i rerribüence Chrifto
in locum perfecutöris fuiaccepit imperium. Is enim non
-modo fortirftdine, led etiam pruderrtia, temperantia
atqueiuftitia A: cörporis «nagnitudine prxfulgebat. Sic
enim fuit regalis pariter & vxbänus y ;vt dum exerçitus
tenraflet eialiüm Xociare conlprtem, illere^onderît : Ve-
ftrum ,in qu itifu it, ô milites, Impesatore ngn exiftente
mihi dare regimen Imperij : verum vbi hoc ego fülcçpi,
meum iam & non yeftrumeft, de rebus cogitate comiïili-
nibus. Cuius verba mirati milites , eius fecuti funt yôlunr
tatem. A t flle poftea fratrem luum Valentem parficipem
fed t Imperij : Procopium cyrannum plutelquç pofteafà-
•tellites eius occidit. Terræmotus per totum orbem k -
6h»,itaqubque turbatum pelagus excüflît, vtpervidnas
terrarum campeftrium partes refulïo n»ari plürimx inlu-
.lâ'rum vrbes ccnicuflx & fubrutx periflè ferantur. Valeris
ab Eudoxlo epilcopö Arriarii dogmatis alTertore, &
baptizatus &?perfiialos , in fxuiffimam hxrefim dedi-
naiüt- S^dmçlïgnam inlèdationém diutexit,neçvolun-
tati pot eftatémadmilcuit : quo ad viuentis ftatris autliori-
tate comprefluseft. Conteraplabatur enim de eo quan-
tam vim iri vldlcendafide Imperator poflèt; exercere :qui
tancam conftantiam pro retinenda quondam miles ha-
•buillè^lorum anno Imperij tertio: Gratiantss Valentinianifilius
Imperator eft fadus-Eodém anno apud A trebatas vera lana dé nübibus pluuix mixra defluxit. Prxterea
Athanaricus rex Gothorum Chriftianos in gerne fila
crudelilîimeperlèqùutusplurirnôs Barbarorum ob fidem
interfedos, ad eoronam martÿrij fiiBlimauit. Quorum
tarnen plurimi ifi Romanum folum , non trepidi velut ad
hoftes y lèd certi quia àd fratres' pro Chrifti confelîîo-
ne i fugerunt., Valentinianus Saxones gentem in Qcea-
ni litroribus , & paludibils inuiis fitam ,‘virtute atqUe
agilitate terribilem , periculolàm Romanis finibus erii-
ptionem magna inolé méditantes: in ipfis FrancOriim fini-*
bus opprelfit. Burgundionum quoque nouorum hoftium
nouum nomen, qui plulquan) feptuaginta milia j vt fe-
ruriç ) armarorum ripx Rheni fluminis irifèdèrunt.’ Hps
quondamfubadainferiore GermaniadDrufo & Tyberio
.•y . . . . . adoptiuis
m
I Â i u U , fijiis C x ß v is , pçrcaftra difpoficos, in magnam
• a ct^m noveum ex opéré pr»fum-
! ^ÿv«kaÿocançseqr«mqqe efléptaaialidamdcpernidor
; J Jm a n um , GalUbpidicque teftes funr.Oju^quibusft^
[ füpipca poirelfione çqnfiftunt, quamwis prquidantia D ei
; ciuSliitw omnestnodqfadi.çatholicafidenqftritque clôt
rids quibus obedirent receptis, blande, manfaete, innm
centixqqe viuunt,n.on quaficum fubiedisGaHis sfak v w
cum fratribus Cjiriftianis. Aniio autein XJ.regni fill V»ïëiv
tianus cum Sarmat? Içfe perPannpnias diffa(Änc>eafqvi!e
vàftarcnt, bellum in eos parans apud Prigilionem pppi-
diimlubita effufione fanguinis, quod Grxcjeappplexis vo-
catur, fuffoçatus& mç^tups eft.. / ï
üefiliit Valentinianii qui poß eum reloueruntpartilm « -
ciduùf&de Valente QmntifAur
£<ß>-
CA f t XIV.
n gl
t;
DtA m brofio & uteris daäor, bui»<jtiijub pnn. ipibus
pradUl/isclaruerunt.
C A P . X V .
TKterealiquidem, defundo apiid Mediolanum Auxen-
Xtio hxreticorum epifeopo vtriulque A tio ppaarrttiiss ppooppuullii ddiiuueerr--
lis lltidiis ferebantur, diflcnlio grains & periculola lèdicio
vrbi prôpriæ manu um parabat exftium, fi pars vtraqj eu
diuerfinn veliet, nçquaquam quod propofucrat obtineret.
Ambrofius tune conlulares eiufdem prouineix faites
gerebat. is çutn pçrnitiçm ciuitatis viderec impendere,
pro loco atqnc officio luo, confeftim ecclefiam feditio-
nem populi mirigaturus ingreditur. Cumqj inibi tnultafe-
cundum leges.& publicam difeiplinampro quiete & tran-
quilUtatc peroralfet : pugnantis in ter le Sc dtluricntis fubi-
to clamor viia coniurgic, Ambrofium epilcopum
poltulantium. Baptizari, hunc procinus clamatur, erat
enim catecuminus : He lihi epilcopum dari , nec aliter
ypum pppnlum fore atque vnam fidem, nifi Ambrofms
n ucni Gratianus filius eius esddctttis imperiw« fib(dirçtutXawtdos.HocInip«atotV^ntùiànosagno-
t ; v.alentepatruo iooriemis paitibw eonftitwo, to n s , sepente. inffil. & b a p ta a n , & tanquam dignum vi-
Valentiniamim «iam fratiem (uiun p.uu;im fld;noôu';> turn uidiiiau poumicL;;n. NoUcrat eaim ems cemooem
focium crcauitimpcrij, quamuis non cfTent devnamatre Omni pondcre volumaKiu, Sc tonus icgute Içcretafab-
pcogenitnNam VmcminianusfeniofdudunblftUdanteSç- , tilidra; : atbitrams e a r n diumnm w oo effe dccremm,
u«a viorcfua,cuiusfilius-Gtatianusfueraç,pulchiimdi-| dum in eius ded ton e e tnm p a n contraria confonaret.
nem i - f t in . vitEinisquamfu* famifetiuti vnietat&nu- j Is ergo. baptitoaus done pontus, gtatiam quoque
dam baineis contpiciendo adamauerat. Hincamore con- j iufeepit epili^at,us. Q u o fado huuchvmnumopnmus
ceptoimperatrixSeucra,venuftatem corporispuellxma- | imperator Saluatori & D o rad o optuhfle fertur, his
titoindicat. Q u i confetlim-fibiejim&ciauiein mattimo- - quippequsegerebantut, inteterat: Granas.inquit.agon-
nium, neçtainënpriotcabiedtalegcfque propterilUsGup- b iDommeomnipowtisd cSaWtornofter.quoman,huic
ciuit vt omnes viri quivoluillem,impuhebirilmatrimé- . viro ego quidem commifi corpora , tu autem animas,
niafufeiperent. Acceptaergo(vtdoti*us)VafcnnanusIÛ-. s ,m W p e li;« o n em o f tw d i^ mftiskconuenite.Iftade
ftina' cd'ditcr !!.ià VaScntmian.mi iunioreni : & hiia.tre., Anibrgiio 111 i;° c loco iuniaam. Q u a tempeuate de
Iuftam,Gratam,& Galiam. Galia vero poftea maibr Tbeo- GaUogiïcia Phofinus , MapcelU difcipnlus ordinatus
dolïus Imperator duxit vxoremrex qua Pladdiaei filia noi^ -Syrmis epifeopus pbioms harreOm mltaurare conatus
citurefle proeenita. Nam Archadium & Hononu ex Pla- j e ft, df poileaà Vaicntmiano principe pullus eccieiu eft.
cellaprioreconiuge, babuillè qognofeitur. ImperanribttS p iu r im a f c r ip i itv o i ip n in a .u i^ u s v d p r a ^ u s c o n n a
prædîais principibus Arhanaiius M o o n d i ic d o d bU iU gei^s,Sci«iydemiiiian«mJib.r.QpmrMAftr,epitopus
relimoneverimpace degehs clarusûtishabetur;qiiifu& ^lpuitan,us,eapato«thQliQa.icripfit.iub Valentmiano
Conftatioac Iuliano principibus multapertuleratincqfma ; ix V al.otc p[incipibus,aÓLiciruni Qouatiant'partis caluivi-
modapro fidenoftra Feruntureiusaduerlum genteslibri fü ni^s iib-VIl.in^ubu?alleritcrimen Donatianorumin nos
II.& contra Valentem & Vri'acium liber I. & d e Virginitate falforpcorqueri. Acyljus Seuerus Hifp^us,degenere illius
lpiib. er»l. &». dïe- perfec_u_ti:o_njibu.u.s. Aa r—rianorum „pilnurriimmti.: *&/•d/*é> 5ù»ueri. ad.a'uem La â an tiiduo eoiftolarum librifcribun-
Plalmorum titulis,6e in hiftoria Antonij monachi vita eius
contihentes epiftol?:5fmuita alia,qux enumerare longum
éft. Hilari9 vrb.sPiÖtauiocö Aquitanicx ep leap9, fatftiQiie
Saturnini Arelatènfis ëpifcópi de lynodo Biccrréfi Phrygiä
relcgatur, duodeéim aduerfum Arrianos confi?citlibros:&
alium librum de lynodis , quem ad Galliarum epilcopqs
leripfit: & in Plalterium commentarios, primum videlicet
&lecundum, & a quinquagefimo vfque feptuagefimum
fecundüm, & a centefimo odauo decimo vlque aji extre-
rimm. Inquoopeteimicatuseft Adamantium: nonnulla
etiam de luo fenfuaddidi. Eft eius & ad Conftantinum libellus
quem eiviuentiQjnftantinopplim pori;cXit,d4alius
in Gonftantium quern poft mortem eius fcripfit: & liber
aduerfiim Valentem & Vrfacium hiftoriam Ariminenfi &
Seleucenfislynodi continens , 8c ad prxfèótumSaluftium
fiue contra Diolèorum,6dibefbymnorum& rriyfteriorum
alius, Sc commentarios in Matthxum fcripiit, Sc ttaftatus
inIob;qu.Q$ <^ G rxco Adamantij ad fenfum tranftulit. I f t
Sc afius elegans libellus em&Whpra Auxentium?&nonnul- j
lx ad diuerfos epiftoLc- Aiunt quidam leripfifle eum in j
Cantica Cauticorum infigne volumen: fed ^ nobis hoc Or
pusigpomtHt. Q u i afi ejcmprc.uerfiis velut fplendidumlur
men G^Uifcsirtadiauir.cxteralque prouindas.lito la(?rodogmate
a pefte Arriana liberau.it* Morcuus eft Piótauis, Var
lentiniano & Valente regnantibus. Tirius Bpilrenusepiy;
feopus,fub Iuliano & Iouiniano atque Valentiniano prin-
cipibus fortiteraduerlum Manicfi^O£rlctipfichl:,ro*»
& nonnulla alia opuleula, Moritur
fpfi. Va(entc.
Seueriy ad quern LatSantij dup epiftolarum librilcribun-
tur, compoiuic volum en quafi hod oeporicum, totiüs vitx fux ftatu m continens, tarn pro là quam verfibus : quod vo-
çauitCintaçippiamfiue petram ; & fub Valentiano principe
obiit.
De malegeßis Augufti Valentis contra Catholicos, &
de per[ecut tone eius.
C A P . XVI.
IGitur tempore , quo Valepsà fratre Valenriniano ad
Confortiura imperij eft afeitus, apoftoliris dogmaribus
prdinabacuuÇumyçto GptbitralmentHiftrum,& Thra-
ciapi peragrarent colleda miliua pugnare cogitabat ad-
ueffuseos Guiplacuit, v^nonnudus ucragratia dimica-
retied làiiûi. baptifiiiatis munitus armis, & hoc quidem
bene piacuit: &yalde làpienter. Qu od vero poftea geflic
magnam animi rqolUciem &pfoditiOmmlignificar veri-
taris, ea namque infelixipaflus e ft, qux progenitor Adam.
Çoniugis enimeft ledp^tus allpqi^o, & muliebrib. verbis
illaqueatus. Ilia namque prinncus Arrianx fallacix ca-
ptionibusirrçtita, efiam iftum fecum corraere in blalphe-
mix foueam petfuafit. Çuius fedudipniS;author fiiitEn-
doxius. Isènim ad% c Çop(t^t.ipopolicànx gubernacu-
la tenebat ecclefix : no.n tçgen s »led lus m porius mergens
dauern. Tunc ergodpiplp baptilpiafis tempore iureiu-
rarido mifetrimum obligauit : v t& in impietate dogmatis
peimaneret , & yndique. ponuariafapientes^pclle-
;ret. Sic igitur ^llpdpdriiiarn^pq^olicam de reliriquehS,
contrarias partes funipfic. Qriodyfuente fratre timoré co-
Bibiiuth.Vei.Patr.Tom. Y y i adus 9.