4<!)S Freculphi Epifcopt,
po re's.'eomtn dédit Deinde «Ont
S S ï & > ^ ® 5e -W ^ W )^ u l< ^ n o # B C io .% V i ! -
n iem ù ^ flii% p ifilib » ^ rA im en em Nauidis filiiunante
currüiïidüxit. Romani capcmi.qui fubHanmbaîc pet
GttêciarRvç'ndui fuetant, vninetfi tecepti, capinbus p u s
bbde te^fetm moem '.c im a iç tà a a iph ln tis feGMÎtan ti
Eo tempore ïnfubtesbqi.atqoë C'aehomanni, c o n t ra t s
In vnum’viribus cum Hamilcare Poenorum duce, quiin
Xialia remanjorat/Cremonam s Plaçentiainque vatanres,
difficillimobello, à Lutio Fnltiîô ptætote fupetati fuht.
Poftea Fiamminius proconful Philippum regem, fiecüiri
eo Thracasi Macedones , Uljîficos, tnultafqnepræterea
écrites, q|iæ inauxtlium pius yenerarit , bello fiibegit. Via
étÎMacedones caftia.anriferant.vinftM. hoftiumeodiè
cæfà»V‘ M- capta Eibÿqsfcribit; Valenu^,dicitXL.M.tni-
cidàta, Ciadius yerà x x x n . M. in ter fïâ a coiritnetno*
rat. IgitôrÀniâoehùstexSyriæ;- beilùtn contra popnlum
Romaaum ftruens inEoropara tranfiiçex A fia. Tuncerï-
anvHannibal,propterexcitandibelli rumores, quideeo
ap n d ,Romanos ferebadturVexhiberi Romama feliatu
iuffuiVdatnexApbnciprofeàns, ad Antioçbunrmigrauit.
Queïri cuiri -apud Bphelùm inueriiffetg cunâanteitt
cebàturirninôrvetôFireôti.ÀntiochuspfôraôFelicitèrimpériojèxerciçani
defiderio eius & cohrinens filiOSPckolbm æi,yt debiles àc I
nëquaqüam tanta négbtià regere præualentes. Pefuehiehs
igitur cùmpiagna vitcute adPelufium, & dota Philbînito-
reni Pcholbmæum circumueniens, Aegyptum octu}>aüic.
Et cum adiflèt loca Memphiticæ ciuitâtis> earn capiens
con*a Alexandiiam vtobfidendo Ptbolomäiüm caperet,
ambulauit. Expulfus veroëfthon ab Alexandria tantum,
fêdetiam à tqta A egypto,Romanis fibidenuntianubus.vt
difeederet à proüincia. Pêr idemtempus defunbto Ônià
principe kcërdotumsfratri èiu's Ântioéhus face'rdotiiCon-
tulit principatlioh Nam filius quem Ortias reliquerât, ad*
hue infanserat.Ieiu verb , qui frater erat Oniæ, principa-
tum fieerdotii rex abftulit iratus,& dédit Cum iuiliori fratd
eorum nôrnîhe ôniæ* Sic hamque àd très filios Simonis
principatüs làcëtdoïiiifieut prædiximus, peruenit.Etlelus
quidem Iafonemïè nominauit. Oniasaütem Meoelaus èft
huncupauis VSeditiônein itâtjüë princep's iàcërdôtumie-
ius,aduerîus Meh'elaum'con'citauic> & diuiiâin Vtrumque
populimultitudineiparsplürimàlaibilem adiuüàbat. V n-
delaborantes Mehelaus & qiîi ei coniènièrantàd Antio-
chum difqeHèrunt. Adnotitiàm etiam eius perdùcentesj
quodvellent patrias rèlinquere legeis, & cOftuerJâtionem
& mores obfèrüare Gtæcoilim > rd^aüeruht eum i vt'.peF-
mitteret ëis ædificare gymnâfiumHierofolymis.Cümqüe
conCeiïiflet, circum cili onem fùàm Velàlierünt'i vr noilap-
parerec in dehudàtione Græcis eiïè ^ilimiles. Caeterâque
omnia relinqitëntes > quæ illis hios patrius imponebar,
aliarum faâa gentium, ritüique ièquebahtür Jgitur hæfc-
ditiones quæ propter àmbitionem atqüe dignitatem ftim-
mifacerdotiiîriter praâdidtps tùrpitër gerebantur fratrési
atque diileniiôhes qùæ inter HitcânuùMoièphifilihm^de
quo iuprameminimus) eiufq; fratres criidelitef aifeefunti
maxima puliularuntCalamitatum leminain populo Iudæ-
brum dum âduerlum le alienigenarum arma prouocantesj
propria dilaniaüerünt viieeraï dum aliqui SeleitcUm eitffr
que principes, alitvero Àhtiôëhum illiüsfüccëîlorèm s âd
moxad bellnra mipulit Scipio Aphricanus inter cæceros
legatos ad Anriochum miffas . etiam ù im Hannibile
Oqlioquiumfemiliarehabuit. Sed jnfeftô pacis liegotlo,
ab Antiocho dïfçefltt. Inycraqne Hifpania pér Flaroim=-
um , Fulnminqite pràîtqres i bella multum hçrrida , crd-
çntaque vrrifque popuüs gefta filnt. PpCornello Scipi-
one. M. Acilio Glabriône sonfitle » A n liochn s , quamr
uis Thermopilas occtipaflec. quariim mnnimine tutiph
propter dubibs belli 'eaentus fidtet: tamen commiflo
bello/àconfule Glabriône fuperaras. yixeum paucisfù-
'g itèprælioi Éphefntb^ûe’pernenit, Rhàquïdè fertur ar-
maromtn ix .M . Eqmbùs x l . m . caria, Càptapks quam
y . m. fiiide referuntur. Alter conful Scipio cum Bôio-1
rum gente confluât, in quo prælid xx . M. hoftiuna iitterfecinSeqüèntiàttnbScibio.
dûëëfe dehbeïauitadÂegÿptum, tra&us j
Aphricanushabénsinau#- , . M B ,
Eo Euriiencn, Attali fiEum aduerfqa Hannibalem , q u i , Üeiolauonem templi deftiHlnonemque pbpuli
. . . — . i il i - ./TT.. a_l ninr.ur nrirrrimiTflie ïoiriirrAnriFfiic.i'Av âtifinrili
euocauetupc
Àntiochiclaili præerat» bellum naualé geflit. Aucij
ochus v i& o Hannibale arqué in fugam à â o , iïmulque
omni exercituamiffo:, pacemrogauitiCOque iure earn ob-
tinuk | ytannis fingulis m. talenta Româhis veâigalis nb-
mine pèrfolueret, hliumque Aphricarli, quem vtrum ex-
plorantiem ,ah in præiib cepiflèt, incertum e ft, vlcro re-
mifitïÊodem têmpore Aphricanus ab ingratâ iibi vrbe diù
exulans , apud Amftte'rmim oppidüm morbo petiir, lif-
demetiam diëbus Hannibal àpud Bnfiam By hiniæ re-
'gem,cüm'aRômahis rcpofceretùr ,veneriofenecauit. In
Sicilia lunc Vulcani inmla, quæ ante nöri hierat, réperké
mariæditâ cum miraculo ômnium vlqüe nunc mauet T .
Liuîüs tragoediarumfcriptbr, clarus eo rempore habeba-
tu r .C ^ obingeniiiÂetitum,àLiuidSallnatore cuiiis libe-
ros erudiebat, libettati donatus eft.
QmltierÀntmbus Ægyftiim occupauerit, Romanis denuncianti-
bus timoré percutfus,ab ea dtfcefiuHïerofolymam pètmsjentjlum
jpoluuit, & aram in eaßatuens, immundu faerificiispolluit, ct-
uïtaiemque vaßando defirùüit pattern ob ‘cufioâwn Macedo-
mmineademadificauït,pàrtempopulicaptiuam duxtt,&par-
temin oregUdit cbnfumfitvreltqüos riiugcfaïum viuere
inßituit,contra dicentesdmrfis pcenù affici tußit.Et
‘ exordium fumpjjfecredebatur.
PThölomaeus Philomitor, annis k X x v. A resediiicatioi
ne vero templi ,arini fö n t ,C C C . XXXI. Macfedonum
rex Perfeus erat, Defundo itaqtie Seleuco rege Syri*,
Antiöchüs frater eius gubernäeula regrti fölceperac, qui
Epiphanesnudcupabatur. Möritur etiam Ptholomaeüs rex
Aegyptiöfum ,qui fimilitfcr Epiphanes dicebätur; relin-
quensduos filios minores aetate.Quorum vnus,qui & major
erat, d6 quo nunc mentionem fecimus,Philomitor diruntjVt
p ræ m i fiirnis. ïgi curr e ueî/ii s rex Antiochusab Aë*
gyptoprôpler Romariorum timorém i ad Hiérofplÿmo-
îum ciuicatem dueit exercitum. C^uo perueniëns, eeplc
eam conHidtacione cuiuipiam, apcrientibus éipbrtashiS)
qui vblumarieius conienciebànr. Ingreflùique ciuitatem
Éiierofblyiifbt-um multos inteiremic , fibi contraria làpi-
eutes j n£caon&ëoSj,qui portas ei apèriërltes ciuitatem
tradiderunt, p rdp ter te mpli diuicias interfècit, multàfque
âb eo templo auferens pecu nias >ad Ahtiochiàm rëiièrfus
elh Poftquam aufcm expoliauit templûm, ira vt Vaià Dei
a fp ô r ta r e t& lucernas adreaS & âram aiféamV&men-
fàm, 8c latrarium î neque de vélisâbftinnit, q u é e x Byffo.
& purpura, & cocco erant.' Ex h aurien s au t em & théfam
ros nihikjüe pënitus relinquehs ,, ad maximum ludæos
propterhqiuhnodi càufam Iücturn vfque perdiixit, Nam
&quociaianas imrnolàtibnesVqüas DeüMecundum leges
offerebant, t*lebrari prohibuit. Deprædans autem totam
çiüitacem, quofdàm in te r féd t, alios cap|iuos cum vxb-
ribus Ôc Miis deduxic , ’ità vt niimérus multitudiriis ca*
ptiuoirum 5 viquex. M. exiftere videretun lheendit etiam
optima eius loca, ÔC déponéns muros> arcem ædificauic
in intëriori parte ciuitatis. Nam altâ &eminenciÿr erat pri-
üs templo | ôc propter hoc muniens eam mûris al tis&tur-
tibus , cuilodiam hjacedonum ibi diipoluît. Manèbant
in ateeetiam nihilominus homines impii,& moribus ma*'
vligni, à qüibus ciües mülta& acerba fubinde patieban-,
touik Aedificansvero & in iacrario aram > fuper eam por-
cosimmokuit, hoflias non légitimas nec patriæ religioni
Iudæorum congruas. Coegitque etiam eos relinquere re-
ligionem pàtriam,idolum venergri,ædificare etiam in vnâ-
quaq;ciuitate Ôcyicà templà lu d çorum,& atas collocantes,
immolare fupereas p.ôrcos omni die præcepit, & ne quis
circuncideiëtur,inhibuit.Interminatus ëft etiam tormenta
grauifîima,fiquisjppter hæcfacere inuçniremr. Côftituit
itaq;prçpofitos,qui cogérât eos imperialia mâdata perfice
re. Et multi quidé ludæocû (ponte, alii vero propter timorem.
Chronic. Tom. 1. Lib. V. 4 * 9
rem imminentis regispræceptafèqiiebantur.Probattffîrni
ôegenerofi flîmi deteftabüe faoinuséxecrantesjpatriis legibus
adhærenuit , propterea diebus fingulis poenis àftliâij
&Tamace paffi tocmcrttaytrucidabantur. Nam & verbetati,
& diuërfls crûciatib. Fatigatiÿ adhùc viuëntes ctucis pàtibii-
lo figebatur. Vxores.veropariter & filiös duos circuncid'e-
ruuc, propter voluntatem regis läqueisföffocabant,paren*
tumcosceruicibiismligantesi injupër:&:fi apud àliquetti
volumeh iniientum fliifièt fàcruniaüt le x ï is ferüdeliforte
nioriebatur;
Oüihusditbtü Romahi innumeras niultitudmes hottiinum in
jpunitt trucidauerunt,oppida vitra C CC.dèSlruentés,euerterum,
Bellum etiam Macedonicum merito, inter maxima computdrh
dum, tunegeßum iß. Pünicumetiànt bellum exbrium efi terttum.
Quo confulo, ïgni , ferroqttè Carthagopenitus iß e-
. 71 uerfai annopoflquàmtondita
- eßDO.
, C À P. X E
QV ö in tëmpprè apud Rômaiios Fuluius FlaccüS præ-
tpr in-citeriore Hifpania maximo prælioi X X I I LM;
hominumfuditi I I I L M;cepic.HincGracchuSSernpronius
in Hifpania vlteriore G>V.oppida vacuata^quifiataque
bellis ad deditipiiem.çoegiti Hihc EüciüsPofthumius in
citeripre Hifpania. XÙ.Ï4 . ho fl: :um bello inter fecit Gracchus
prætor ibidem icerum G C'. op^ida ëxpugnauit &
fidiam , lalciuiæque commentum, adeoque mouit fena-
tum,vt nonfolum vendi ômnia,theatro comparataiu.Terir.
fed etiam fubfellialudis poiii prohibuerit. 1 11.hincPuni-
cum' helium exortum eft/ Igitur cum fènatus delendam
Garthagjinemi Cénfuiflètjptorcdi in Aphricam Confutes,&
Scipio tune tribunus militum; filius, v tferunt, maioris
Aphricani* prope Vticam caftratenuerUht lbi Garthagi-
henfibus edocatis, iuffitvtarma& natiestrâdérënt. Nec
hiora,tahtà vis aemorum repente tcadita eft,vt facile tota ex
: firs Aphrica potüiflèt armari. Sed Càrthagihëfes poftqüam
arma tradiderunt, 8t relict a vrbe fecederc procul à mari X/
M.pafluum iuffi fontjdôloremaddefperationém toiitüle-
rünt,aut defenfuri ciuitatem ,aut cum iplaperipfàm fepe-
liendi.duceique fibi duos HafHrubales creauerant, Arma
primümfacerë aggrefïi æris ferriq; ihopiarttatiri & argen-
timetallis foppleueritnt. Cortfüles oppilgharé Carthagi-
némftatuunt,cuiusfimsfuilïèhuûifhiodi dicitun X X IL
M.pafliium muro amplexa,totapènë mâri drigëbatürjabfi-
que fâueibüs qui tribus milibuspalîiium.aperiebahtur.is
locus mur um X X X . pediitn latum habuit, faxô quadra-
to inaltitudine cubiforurh X t . Ark/j jetii Birfæ nomen
èrar, paulo amplius quam duo milia paiïuum tenébat. Ex
vna parte murus imminent ma riy, quod mare ftagnum
vocant, qiipniam obieótu protentælinguæftrahgulatur.
Gonfoles igitur quamiiis aliquantam mûri partem quaflà-
tàm mâChiniôdituiflènt.tamenà GartKâgihehfibus.vi(£H &
repüififunf. Qu os fugiçriteSi Scipio repulfointramuros
hdftë, défendit. Geriforihiis in vrbemrediit, Maniliuso-
i milia Cartliagine, ad HafHrùbâlem arhia cÔQüërtit. Scipio,
I Mafiniflà mortuo, inter Mafiniflæ filiös très, Numidiæ re-
jgnumdittifît. Quocirca Carthaginem reuerfos Maniliiis
! Degazam vrbem ëxpugnauit j atque diripuit, Duodecim 1 inilia ibi Âphrorùm cSfàiV L câpta ftuit.Hafdrubal Poeno-
' rum imperatdr Mafiniflæ nepos fubfèlliorüm fràgrnentis
in curia à fois propter fofpicionem prbditionis occifoseft.
fuuenunus prætor in Macëdoniaaduërfos'Pfeudophilip-
! pum congreflttlïçüm maxima clade tótius.Romahi exerci-
j tus intèrfodus eft. Annd aB vrbe cbhdita D G; Poft bëllurft
; Punicuin ieciindum Gneo Cornëlio JLëntülo i Lücid
j Mummidcotifolibus,Scipio fupëridrisanni conful , delë-
I re Carthaginem fliprema forte molitus % Gübihdnémin-
\ greditur. V b icum V I conrinuis diebüâ noClibtifque pu-
gnaturi vltimaGarthagillenfès defperatio,ad deditionem
traxit:petenfcs,vtquos belli clades,reliquos fe c it, fàltëiti
I feruirë hceat. Primümagmen mulierum fàtis thiferabile,
i poft virbrunimagis déformé défeendit. Nâm fuiflè mulierum
cepittQuibusëtiam dieBuS bëlliim Màcëdô'iiicum geftuin
eft, metito inter maxima bella referendum. Nam Per-,
feus Philippi filius, querh Macedones fecuti funtiaUxiliâ-
riPshabuic Thraces, cum rege eorum C o tij & vniuerfos
lllyrios cumfegë Gentio.Gëns nam que Bafternarum^quæ
piædarum fpe - ibliçitata in auxîlium eius properabat,
iiiie vlla pugna vel aliqiio hofte deleta eft.Dum Oanubiùm
ciirn coco agmine fuper gbeiem tranfirent „ geht concte-
paria éhorinicate pondérisiglacialis crüfta diiîîliuitjvniucç1
iümqiië agmen-ïjuod dtu fuftinuerat médifs gurgitibus vi-
<âa tandêiti 8c comminuta deftituit, atque eadern rurfiis
fragmëntis impêdienabus fuperduëta iubmerfit. Pauci
Bx omni populo per vtranque ripam vix conëifiè ëiiaferë
vifeerib us.Cæterüm in auxilio Romanorumtota primuni
Italiâjdeinde Pthdlomæüs tex Aegypti -y & AriaraceS Cap-
padociæ Èumenfes Afiæ',Mafîniflà Numidiæ fueruiit^ Ita-
qitë âduenienti Craubvconfuli, Perfèus occurrit, commif-
foqitë prælio i-uirferabilitcrvidi FugerëRohiànn Sequert-
tipugtia, pënë paricladièpartis Vtnufqüë in hybernadit
cellum eft.Deinde Përfèus profligato multis præliis exer-
citu Romano i in Illyricüm tranfgreffiis. Sulcanium oppi-
dùrri déferifiim à præfidiî&Romanis,puguaudo cepit, vbi
magnam Romanöiuni præfidiorum inu^titudihem par-
hmôccidit, pàctimfiib corona vëndHit, partirafëcum in
Macedoniam duxit, pbftea cüm eo Aeinilius Paulus con-
fîil dimicauit & vielt.* Nam X X; M- pofituim^eôbel-
lô inteifecit. Rex cum equitum fubterfugit. Seacontinuo
captuâj atq-,irt triumpho cum filiis anfcectirrüm adus eft,
Scpoft apud Albani iu eùftodia defêcih Filius çius iunior
fabricamærariam ob toléraridam inopiamRomædidicit,
ibique coiifömptus:eft; Plurimaprætefëa & fàfis diuetfis
ptouentibus bella multarum vbique gëntium gefta fönt»
quæ breuitatis cauià ptaitermifi. Igitur cüm ömnes R o manos
ingens Celtiberotum metus inüafilïèt, & ex omnibus
non eilet qui ire in Hiipàniam vel miles Vel legatus
àudeçer P* Sçipio,(qui poftea Aphricanus erat,vitrofèfô
niiliçaUirum in Hdpaniam obtulit | Cum tâmen irt
Macedoniam forte iam deputatuseflet ItâquëprofeCtus
in Hilpaniam , magnas ftragës gentium dédit/ Sæpiuset-
iam milins qtiâm ducis yfîis eft officio; Nam & batba-
tum prouocantem fingulariter côngrefltiâ, occidit. Sergius
autem dalba prætory à. Luiitanis magno præliq
viiftuseft, vniuerfoque exercituamiftb, ipfeçumpaucis
vix elapfus, euafit. Eo tëmpore cénfores thcatium la-
pidcuminvrbeconftrui çenfuerunt; Q ü od netuncfierec,
Scipio Nafica » grauiflîma oratione obft.tit dicens : ini-
miciflimum hoc fore bellatori populo,ad nutriendam de-
8 É I Bibliotb.Vet.Patr.Tom.ç.
X X V» milia: virorum X X X; milia meinbriæ tradi-
tuni eft.Rex Hafdrubal fe vitro dedit.Transfiig^qui Æfcu-
lapijiemplum occupàuerânt 3 voluntario præcipitio igné
colümpti finit. Vxor Hafdrubalis fè dùofqtie filios fecum,
Virili dolore &furôre foemiheô, in medium fecitinceridi-
ütîi:etindé nunemortis exit fàciens noûiflima rëgina Car-1
thaginis,queiii quondam prima fécifTetilpfàaut ciuitas'X;
& VlLcontinuis diebus arfir.miferumque Ipebtacülunide
-arietate conditionis humanç vibtoribus fuis præbuit.Di-
ruta eft autem Carthago Omni mutàli lapide in puluerem
coitiminutOjD C C.anno poftquam coildita erat. Multitude
omnis captiudtüm,exceptis pàucis principibusjvenun-
dataeft.Ita I1II quam cçptiÿii Fuitannojbellum PrUhictim
IILteniiinatum eft. Qüæ tune etiam bella in citeriore Hifi
pania gefta font,&qiialiter BebiUs à Ligùrib..circiinuentU$
cum omni exërcicü periît,qdomodo etiam Füluiüs conful,
cum Gallogræcis acerbiflimum bellüm geffit,circa Olym-
püriTmontem,& cæterâ bella quæ tune Romani per diuer-
fà gtrebant loca,qui latiüs foire Voluerit,Orofij c^tetof um-
que hiftoriographomm libros legere cürabit.Statius Ceci-
lius comædiarum feriptor, clarus hifilem habetttrdiebus,
Qiùnatione Gallus erat,alij Mediolanènfem eum fulflefe-
runt i Primuin Ehnij contubernalem, 8c anno fèquenri
]pôft eius morcem& ipfe mortuus eft: , & poft Ianicuhun
fepultus.Enniusveio poeta'L X X . atatis fqæanno,articu-
larimorbo periit,fepultqfquè eft in Seipionis moiîumen-
to : in via Appia intra primijim ab-vrbë miliarium. Tune
.tiam Lucius poëta nàfcitur. Romæ deferiptione fàbta,
muenta funt hominum C C C X X X 1111. milia. Q u o in
R r tempore