■ 762. AngetomiStromata
A ffcatregni cæleftis, quo advifionerrt noftri conditoris fu- captu difeenda & confitenda traduntur : quatenus facris
pernor u mq; ciuium nos introduci fperamus, ac defidèra- initiati myfteriis,quandoquc etiam ad capienda ea que pie
mus:itàintroitus in téplum,primordia rtoftræ ftrudiiræ àd credidere, perueniant. [jEtadificauitrexSalomonatrium m•
Deum CÔuerfionis,quando in prajfènteiû Ecçlefiâ ingredl- teritts tribus ordinibus lapidum polit or um ,&vno ordine lighorutn
mur,typice demôflrat. Ifle ingreflïim noftrü àd fidem:iÙe cedri.f De interipri atrio breüiter,loquitur , de e^teriori
de lignât ad fpeciem. Vrtde apte poftes huius incroi tus qua- ptorfüs tqcer.e videtur. Verum in verbis dierum vtxiufque
drâgulatifhnt fàdi » hue propterquatuorS.Euagelijlibros, fit mentiq,vbi itaferiptum eft.Fecitetiam atrium fa^rdotum,
quorü dèdrina in fide vériratis erüdimurjfeuproptèr'toti- & baßlicam grandern, & oßiain baßlica qua tex it are. A rriu m
dem virtutes principales, prudenriam,fbrtitu.dinem, tem- verb interims , .qiiod voCaturfacerdotum, eo q.ûod lacerperantiain,
iuftitiam, quàrum velutifiihdathineqbbdàm dotes &leuitæ in eo miniftrarenc, ex omni patte erat temfitmillîmo,
omnis bonoruxn oÔuu ftruélura irinititûr.Pru- plo c ircumdatum. Sed ^b oriente eiufdem rempli, état indenria
eft namq-,,qua difcimus quid nos agerè/quàliter yi- grëfiùs multo longius à templo,quamà cæteris tribus pla
uere deceat.Eorcitudo,per quam eaqùçkgendâdidicimus, gis leeret t:s : quia nimirum in ea plaga,id eft, iniàcie temimplemusiiQllas
vno Verficulo virtutes,Propheta breüiter pli,fiêbantmin.fteriafàn<ftorum, Tjkl.%6, ibialcareæneumadho- compleéhtû™ dicens : Dominas illuminàtid mèd &falùs mea. (lias Domino offerendas, ibi decem luteres ad lauandas
Illuminatio videlicet, vtquæagérédëbéamüSjdodëat., Sa- eafdem hoftias, ibi mare æneum erat pofitum ad lauandas
lus verb,vt ad hæc nos peragenda confirm et. Tempéràhiià manus pedefque lacêrdocum. Habebat autem hoc atrium
eft,qua difeernitnus, neplusàüt minusiuftb,prudcnti'æ n- et ecentos cubitos altitudinisCvtlofephusnarratlquatenus
üe fortitudini operâm dare inueniamur. Ëtquia quifq’tiis ab irigr’eflü templi cæterosperhiberet, &folisfacerdotiprudenriaac
forritudine temperanter vtitiit, ab fq; vllà ço-' bus hociicerefignificarét. Eratqueeiianuaad orientalem tradi<ftione iullus eiféprbbabitur. 'Virtüsquàrta poilpru^ plag :tn, ad quam vfqixepQpulus hoftias fuas & fàcrificia F
dentiam,fbrti tudin em, & teirjpérantràrri, iüftifa léqUitu r. infeiebatjinde fufeipieda à facetdotibusatqi ad altate pro-
Duooftiaquæinhoc ingrèllti Faélafunt’, dileél’oèflDéi ferenda. De exteriori vero atriQ,quod verba dierum bafi-
&: proximi. Quæ bene altrinlècus faélà e'ffè dicitur,qùia ad Ii am gran dem vocant,ita ft ribit Iofèphus:Extrinfccus au- Iofephui. inuicêrefpiciünt, adeo vt vna fine altera neqüaquam poî-; te m huius tempfi» aliam ædificauic aulam quadrâgulifchefit
haberi.Owj»»^enim qui credhyqtionia le fus éfichriflus,ex Deo mate kélam.Erigens maximas porticusatque latas,& por- natus eh. Et omnis qui dtligii eutn quigénuit,diligit eum qui hatus tas excellas &las per quatuor .mundi partes in eo con- est ex co. Etficutîtemiwdïèiur: gui non diVtgitfratremfuum ftituens, quarum fingulæacl vl^ftnqucmque ventum qua- quemvidetiDeumqüem non vider q iomodopoteil diligere? Vn- tuorangùlisattëndebant, vbi aureasianuas collocauit. Et
dére<ae ofthtmfexteriusdil'eélio fhterna, interius eft di- paùlopoft : In hocergo làcrarium » omnes populi qu'bus leélibinrelligendadiuina, quia illapribr tempore, hæçdi- piifgatio 6c obferuatio legitimeru m inerat,introibant.Has uinitare fublimipr. - Erperillarn àdhàntintratur, quia in verb porticus,(jaffiodorus lènatQr,in piétura templi quam paffiedo-;
âmore proximi-difèitur, quàlitet amari cohditbr debeat. in pandeclis poluit ('vtiplé in Pfalmoriftn expoliticne cô- rus.
J^otandum fane quod in'ingrefïu orâcùli', duo quidèm fu- meraorât) triplici ordine diftinxit. Primum videlicet ordi- ilfè oftia dicunturiSed hæc duplicia fuifiè non dicuntür; In nem ponens, extra atriu m fàcerdotum ex omni patte per
templivefo,ideft, domus priorisihtrbitü; ita eràntdub quàdrum. Secundum,eodêm modo extra intimas porci- 6ftia,vt duplex effet vtrumqüe. Qmanimirum in præfènti eus, vndique verfiimin gyro. Extremum,fimiliter ex omni Eceleliatâlem nos ingredi ac duceré vitam neceflè eft , in laterepriomtnporticùm in circuitu. Sicque templum tri- qua dilebfcionem Dei ôrproXîmi per fidem & operaïib- formi ædificiorum præfidio, ab omni erat patte municum: nem,peapatientiam & bemgnitatein fèruemus. In futura fatftopauimcnco fub ditto,.inter æditiciàfingula de maç- autem vifavbi Deiim &proximos'înlucëæternæbeatitu- more & parietibus domojçnm interioribus ,hoceft,çis qui G
dinis videbimus , eandem vtique diledioncm gemina, ad templum refpiciebant faélis in columnis exterioribus abfque vllo prorfuslabore, imo in magna multirudine di- veto fbfidfisi. Sicque fiebar,vt ornnfe ftcjuâuia templi per uinædulcedinisfruëmur. Vndç apte întroirus întèrioris ■ gradüum ellètvarietatem, rationabiliter diftinèla. Nam- domus,duo qüide oftra: fed hæc fimplicia habcbat.Nori.ri. que inlànéla fànélorum ingrediebatur pontifex, in ipfixnis ibi fides neeefiarke ft, vbi ea quæ nünc credimus ac fêtera tempipm lacerdotes puriheati : in atrium fàcerdotum, fa- mus,omnia maniféllà 1 uce-videbirtius.Nbn labor bpèmm cefdbtès pùrificati & non purificati vna cum leuitis &can- nëcellàriusjvbi mercede perpétua eomm q u i hic labora- tofibüs.- in intimum atrium bafilicæ maioris,;viriIudæi musdonabimur. ’Non necellària pàtientia. vbi nerii'o àd-' jîurificatiftantèsÔe oréntes fub diuo, fi fereniugfifirffitera- üeriialtquidirib|ec. Non munificeritia benigriitàtis, vbi pçftaSjin porticus proximas lefè recipientes. fi^itefiusa- nemo indigetiopuseft. trium mulieres viaüæ purificatæ. In extremum atrium Hæc de olhorumhgurapro fnodulo iioftfo, fèqürhtes gentiles& Iudæi,qui nuper vénérant exgentibusyfquead patrum veftigiadilïèruimus. Vérum iüxta'formâiplïus0-f iextum purihcàtionis diem , hæc vt in pi&ura Cafiipdorj. ; peris,decori- gratia prbitifum eftV vrin vno ëodernq; tein- diffiridareperimUs bréüiter ànnbtare curauimUs:ratieum pii ingrelfüjduo effehtoftia. Necefiè etenim étatparietes abantiquishæc Iudæis didyriltè, neque virupi tam erudi- ) dbmusy quæ centii viginti ciibitoV habeban t in al titudirie, tumvolüiflefxemplumlefendiproponere, quæ noniplè nonnüliosetiam groin tudinis cubitos habere, in cùiüs ni- prius veraeffe cognouifièr Hæc funt loca, quorum me? mirumgroffitudinisextremaparteoftiaetànraffixa, itàvt minitliipremusgraduum Pfàlinus,qüi itaincipitiEr« nunc rfil-vi‘4 æquale parieti eflèt oftium vtrumq,-, & fiue intüs fiue foris bénédicité Domino otnhesferui Domini, Quif iat is in domoDomi- templum quilq; pofitus oftiüinlpiceret,vnus ei pér omnià niiînatriud omus Detnoflri.ln his porticibus Iercmias &Pro- paries elfe videretur. Simifiterfe cedrinuspariescum vi- phetæ alij, in his Dominus & Apoftoli, verbum populo H cenorum in longitudine&altküdinëefiçt cùb’irorum/non prædîcàbanr. Ip horum aliqua Dominus fèdebat doccns, paraam & ipfè debuithabére groftitudiném. Qüapropter quando àteiitantibus Pharilæis mulier ilia adultera iudi- & huius ingreifu duo taéta lùntpfha, vt videlicet âb vtroqj canda oblàta éft. In his inueriit vendentes &ementès, o f loan. 8.
latere,hoc eftj&intus & foris æquale parieti oftium pare- uësibpues,& colurnbas.hofquëçpimfiiis mercimonüselir Matth.ilret,
&quo per eafdem pièlüras oftiorum quas & paries hâ- minaüit c tëmplo. Et his Petrus & Ibannës claudum mue- LAulcla.iil - bebat, veracitervnuspêrômnia & continuatitn extentu?“ nientbs fanartTfi t , àc fècum ingredientes interius, adoraii-, paries videretur:vnum decoris gratiaprætédens, aliûd mi- dum düxemrit. In his brabat omnis multitudo populi. nifterij, dilpenfàtionem præfiguranS: Qtiod vero de ferf- - qûando' incélum ponenti Zachariæ Angelus ad altareffiy-- pris templi oftiis fequituj?: -L Etf culpfit Cherubim &palnias,‘& miamatis apparuic, eumqj de præcurforis Dominïnatiui- edaturas valde eminente s, operuhque omnta laviinis aureis, ope- tateperdocuit. Non autem hæcatria cum porticibus fuis requadrood régulant-^] Quia nimirum eadem arcanàfidëi, afpe&um templi delongeafpëdtantib.abfçondçré potüe- fpei, & eharitatis.quæ fublimes quiqùe acperfeéti fiiblimi- runt : quia locus iiiqüo templum. eratfitum,multumiülx- ter capiunt, quæquc omnes elc^i pléne diùina vifiorte limiorerat, quam vbi fundatæporticu» fixere^ "Nàm fic- percipiünt , etiam catechizaudis rudibus pro fuo caiqüe Ut Iolëphus feribit, extremæ âtribçum fabricæ, ciini ih
quadrifi-
In Lib) Regum I tr Cdptyi.
quadringentis eubitis eflèntëre&b&iftum ad verricém
vfq> montis in qaotemplumædifîcatum'eft , peruëne-
rutit. Hæcquidem de ftriiétura tenipli, ftudiofo léaöït
etedidimus iricimanda, verum in eis quæcunq; fcriptura
, (àcra referte commodum dttxit,figuras rnyfteriorùm'qüæ-
ramusjcçceris pro hiftoriæ cognitLönefimplicicérvtamur.
Ædificiumergo rempli intraatriitttf Sàcërdotuffi, perfe-
btorUm in lài^JSteclefia &fiiblimium vitam exprimitvi-
rorüjeorum#^Iicet qui & excellenriâvirtulümDomino
appropinquaife, & alijs verboatq; opère ducatum foiehc
7 $}
• ratio, âc fine cöririiptjörie fimülatioftis exhibita,fine cüius
| fiiperadieôtione, fides yïpës» charitas, veraeftenon valet,
namq; eft fæpiüs,quQdligna cedci propter ödöris
• già$| & imputribilem fiiæ naturæ potéhtiam,perfèüerah-
Sfljl fa“ ahîq; pi^ defignanta6tionis. A t hoc atrium vfq;
vopnèiuree rDfiecoo ûpflcaecnedreu natp epiee<tfutin,qt,u ih fiodçea,rlptaé i,djiielrçifttôiôruiimé, agtrqaitiiea
tranfceriduntperfèéli, cumin tanto virtutü■ culmine pro--
ficiuntjVt dicere fuisauditorib. Imitatoresnojirte-
SoitenâdereK lalutiSs. SacSetdoSsnamI q,S ab eoJ LaUtUinU1eL nUoUm1 enac- ,f aWngelos# wdftca3«b"ïm^ù;sg,qluoarnitao nmtaugirs&fecduliacriua ?n \tA . nNneof cqiutiasr qtou ofnûinanncooepmmiimtnjçeer
iiannc iiiccunrmippEptuurærriissb meraryyeffdthiuccceëa fnttuodinnn ffntbi>lmiûu oaaklrtiaabrruiisss rrdnoeiinbmieffattrrti.i,-; .EHqpoario-- : 'dàuendommDomm,mmmitmHi&inmnovrXcimi!m^
icqpi videlicet &presbytcri;ftd'&ôffiriesvtiq;ceri(entur
quialticudinere(ftæconuer(àtionis,àcdo<5trinæià!utaris
enunentmecfibimetipfistanrammodoiiè^filuribprô'r
funt: qui dum corpora fiia hoftiam viuentèmyftnél:a,Deô
pfplaircietunatelimte,re exxheigrceenntt:.S Naceeqrrdeontiems tEapleifpcroppfoèsé ofo miüi&hif ptèrermf-
byteros,vérum omniDei BcclefiæloijuebâturApôftôlus
Petrus cumait: Vosautemgenusèleftum,regdieSacerdotium,
‘ °Pu^mdcquifitionis. Cuius hohorè dignitatis,et-
taman tiquus populu s-D ei erat infîgnituiUicentë ipfoad
Moyfen: Hite dices domui Jacob, & annunciabis filij s ifraeL Et
paulo ppft : Et vos eritis mïhï in reghtfacerdotale, &gensfrn-
cfo.'Bafilica verograndis quæ erat exfrâ atriumSacerdo-
tum, in quo omnis populi multitudo adorare, fiue ad ver-
! bùm atidiendum conflnere iolebat, carnàliunv in fan&a
Eçclefia vitam,moresq; figuraliterinfinuat. Qualibusdicit
Apoftolus „ Etegofratres non potui vobis loquiquafifpiritdhbu^
fedquaficamalibus : tanquam paruulü in Chrifio lac vobis po-
tum dedijttoh efeam. Qui bene per bal11 ica m gtàndem' de
figuantur. qiîià abfquevl la dubietate mülto- lnàior eft, in
iàuda Ecelefiatalium quam pe r fè étorum ;num er us! Sed
quantum numéropræftanr; tantum fiiçeumbunt memo, f
V-ndé apte;bafiIi"a.hæc.grandisetfi plunmdS eapit, non
eos tarnen in interiora templi deaurati, non ad àltàris officium,
rid in ipfiim fâltematrium Sacerdötum intromictit?
quia carnalfes quiq; atq; infirmiadhuc ffi Ecçlcfia, etfi ob
meritum çaftæhdei acpietatixDominô deuotx ad eledo-
rum fortem pertinent, longe tarnen abeft vt illis kquen-
tur, qui cum fidùciaproioquiintur. Non énim audeoali-
qiîidioqùi eörum quæ pèr me non efficit Chriftns in obe-
dientiam gentium.verboTScfedis.Etiterum: Bonum terta-
fmiteâneciïm tnatuhii. ccourrofnuam iu cfolintifait,m Amcacueijdfièdbeamtf qeuruidaueim : D veù clagtuesr o vrfqe puoe-
ad atriijmSacérdqtum.hoftias fùas adulque huius ianuam
déféré bat, fîïiçeptas aSacerdotibus, atqj inaltaiioblatäs,:
qculisproiçquebatnr. In ipfiim etiam templum cum ape-
riebatur intuitum iunm a longedirigebat,neç tarnen atriu
Sacerdotum intrandrfecultatcm habebat. Verum de infe-
ribrib.elamabat ad Dominum, quiancc carnalium in Ec- r
défia fimplicitas dDomino de%icitur,quando fideliter ea
iqn v tealmenptl uilmliy DoEela,pciuemta tvi&itaomff leurubnlitm.Diuirmig udniftcne.vr^*&füasdà mloinrgae-
ri fedulogaudent:& quos virtutis imitktione iequi neque-
ùnt, piæ venerarionis compledunturaffedu. Videntho-
ftiasSacerdotum in altariigrie facto fàndoq ,• cÔfumi: quia
mdiaimgn dqirg.unnatnQtepre arcacciopgi.h AoffcfeurnutnàDt &o mfuianso hpoefrtfiapsi raidti iamtrfiuànm-
Sacerdotum,offerendas domino pro illis : dum bona quæ
præualent opérantes, maioröacdo(äorü & confirmantur
exhottatione'&interceffione Domino çÔihehdàntur. Of-
ferunt etiam tunç hoftias fiiasSacerdotibusper éôsDomi-
nocomendàndqs, cum fàndis quibusqjegentibtisriecef--
Mriamundi huius,quibus ipfi.abundantifumm®inercedis'
intuitu, Domino tribuunt admonente ac diçente : Fache
v.obisdmicosde mammona tniquitatü, vt cum defeceritis, recipe
m.vosin aterna tabernacula. Bene atrium Sacerdotum tribus
otdinibus lapidum politorû, & vno ordine lignorum
cedri ædificatum elle, riiemoratur. Trçs quippe ordinës;
fiintlapides politorum,fide's, fpçs,ebaritas. Etredepoli-,
^ru^qtua certa necèffària eftdifcédi folertiâ, qua quisqj.
gqnnoo.fmca.ot,d yon curesaduetr eo,r qduoi ldigfpneorraurme, ;cfeidureid, iiplifgàeerfët dbeobneaa ot,pdei--‘
i[..ÇCoirr».ô4.,f
loann. i
fe Buliipjè efi menfis octaiM,perfeftaeJl Domus in omni operçfuo.
ér in viuerfis vtehfihbus, adificauitq^ earn anrns fèptem.J Patet
allegoriaefenfus^uâredomus Domini’ ædificata fit annis
lèptem , quia nimirum fànélaEcelefia, tôto huius fèculi
teihporejquod fèprem dierûcircuitu peragitur, ex eledis
conllituitur animabus : & in finè fetuli fiiurii quoque
creraentum ad finem ipÊ perducitrvel cette, fèptem annis
ædihcatur.ob fignificâtioncm gratiæ lpiritalis,per q Ecclê-
fia folum vt fit Ecçlcfia percipit : fèptem quippe dona Spiritus
(ànéli enùmerat Iiaias, fine quibus nemo vel fidelis
effici,vel fidem feruare, vel merito fidei, adeoronam po-
teftperuenire iuftitiæ. Quod autem in oblauo anno, & in
odràuoeius menfc,perlè(ftaeft domus in omni opéré fiioj
&in vniuerfi. vteniüibus,ad futurum feculüm diemq;au-
dicij pertinet: quando ad tantam iam perfeétionem lanèfca
Ecclefia peruenict, vt qdod ei ampliüs addict poffit, iniie-
niri non poffit; habebit enim tunc quod piusilledefidera-
btoisr pfautpteprlne &xaf Dufofimcitinnoob iqs.u æSreedb nato,dni cceoiniste: Dmonmeinnde aof nteatîfdeei ntuor
quæftio,quomodo dicatur domusDoniini in menfè oâa-
uo perfedfca in omni opéré fiio,.&in vniuerfis vtenfilibus,
cum in fèquentibus legatur,menfè fèptimo dedicationem
eflè eins compietam. Nèqj autem credibile eft,quod fèptç
quidem annis cémplû srdificauerit Salomon,oâauo menfè
oélaui anni perfecerit,fèdvfq; fèptimum annum hoüi
menfis dedicationem perfede diftulerit. Vnde potius
vërifîraile videtur domum fèptem annis, ac fèptem men-
fibüsædificatam, itavt eodem menfè fèptimo, dedicatio-
nis fil celebratafolennitas i ac die viceiimo tertio ipfius
menfis (vt verba dierum narrant; populos Salomon ad ta-
bernaculàluadimifèrit, Sicq; poftvnam fèptimanam ad-
ueniente menfè pdauo, perfeda inuentà fit domüs Db-
mini,& operibus videlicet dus invniuèrfis, & ipâ dedi-
catione prius compléta. Nififbrteputandüméft,prædido
templo,aliquid adhuc vtenfiliorumin minifteria eius ad-
ditum fuifiè: vtq; àd ingrëffiimbdaui menfis, accélérante
rége, vt omnino menfe fèptimo (qui erat totus folennis j
templum dedicaretur : atq; ica verum reperiatur vtrumq;,
& templum videlicet odauo menfè in opéré fùolttque v-
ttuenmfi.libus perfedum, & in ipfo fèptimo mehfe dedica-
U CAP. V II.
!fit quo^rex Salomon & tulit Hiram dg tyrajlium mu-
1VJ. lieris vidua ex tribu Neptali,pâtre Tyrïo.àrtiftcem arariS,
plenumfapïentid&intelligenti* &dotlrin* ad faciendum omne
opus ex are. Qui cumvenifiet aAegem Salomon?, fecit omni opus
««s;] Et hoc myfterij gratia fadum eft;Artifèx quippe Ty-
rius que adiutorem Salomon fui afïuihpfitopcris, eledos
■ de gentib. verbi miniftros fignificat. Qui videlicet àtrifex
pülehre dicit^r, quia fîlius erat mulieris viduæ de Ifrael,
in quaperfona folet nonnunquam præfcntis temporis Ecclefia
ngurari : prp qua vir fixas videlicet Chriftus morrp
guftata refixrrexit.atqueincoelosafcendéns, eàiîl interim
peregrinantemà feyreliqüitin térris.Non'aüt laboraftdum
in;explanando,quomodo huius vidua: filij fàndi fùntprç-
dicatores, cum oes eiedi fè filios fàccantiir Ecdefiæ, cum
:eriam de eis prædicatoribus noui Teftamenti, fpeciâliter
J;eui nptr toibmifiitlrija, tcuorn, fdthicueens eroes p Prrioncpihpeest jaû pîe rmottpinaetmri bterrnra tmaiis fnpaèt.i ~\vfdlm, 44.
citantemUiiram omne opus Salùmonisl~\ Quia nimirum do-
dbres f& d i, dum miniflério vérbi fidéfiter infiftünt,