vs n ftm n -
xg* talcsB.
Àueuft.
Liber h icommunione
temper habuimus : Necvnquam hune fi-
niftræ fulpicionis Eltem rumor afperfit , quem tant*
feientiæ olim fuiflè meminimus, vt inter magiftros etiam
à meis Temper deceiforibus haberetur. Bene ergo de eo
oinnés in commune lenferunt , vtpote qui vfeique cun-
<9tis & amori fuerit & honori : vnde refiftatur talibusquos
male crefcere videamus. Nefas eft hase pad religioEs animas
, quarum aftliââtionc , quia membra noftra funt,
nos quoque conuenit macerari. Quamuis maneat hps
beatitudo promiflà , quicunquc probantur perfecutio-
nem propter iuftiriam fuftinere. Quibus quid promittat
Dominus in futurum fequens ferma déclarât. Non eft
agendum cauià folorum. Vniueriàlis Ècclefia quacun-
quenouitate pulEtur, intelligamus hæc ipfa vobis, quas
nobis non placent difplicere : Quod ita demum probare
pocerimus, fi impofito improbis filentio detalire inpo-
fterum querela ceiïàbit. Hune igitur beatiffimum & fi-
dehffimum Pattern (emper in communione fedis Àpo
ftolicæ habitum , & ab eius etiam ponçificibus inter magiftros
fidei do&rinæ venerabiliter receptum, & ab ipfis
tamçlare&honorifice contra obtre&antes &c obloquen-
tesdefenfum , ita vt impofito improbisfilentio, omnerri
Deo muflïtationem comprimendam ac repellendam
decernerent, edam nos tota fidei deuotione honore-
mus , toto ftudio & intenrione pietatis fequamurtEtin
quibus propter obicuritatem rerum fubtilitatem d if
putadonum minus eum intelligere poftumus, vel à Domino
intelligendam poftulemus , vel ab eis quos ipfe
fiio dono inluminare dignatus eft/fcumiliter nos doceri
patiamurac deprecemur. Nam quod eft magis dolenJ
dum, Zc amore diuinæ veritatis penitus deteftandum cir-
cunfcrunt quidam libellum velut ipfius nomine titu-
latum , quem Grasco jvocabulo Cirofivnçixdit appellant,
quemneque illé lanétus Epifcopus, qui vtique vitamip-
fius feripfit, & indicem omnium librorüm fiue Epiftola-
rumeius diligentiflime in fine eiufdem feripeuræ fubiim-
x it, qui vtique omnia eiusfcripta oprime nouerat, vtpo*
te ab ipfo nutritus & cum co mulris curriculis annorum
conuerfitus inter cæteros libros eius memorat. Néqud
vllus fère Ecclefiafticus fcriptor eius mentionem facere
inuenitur , & id«o falE luperferiptione titulatum minime
dubium eft. Hune ergo ifti reli&is eius authenticis
&dariflïmis libris , quos vniuerEEcclefiafequiturcon-
finguntiuoerroreatquemendacio » velue poft omnesli-
bros fuos præfatum pondficem vlrimum confcripfiflè: &
affermit quod quicquid in præcederitibus libris fuis de
graria & libero arbitrio , de prædeftinârione &præfcien-
tiaDei perperam dixerat in ifto correxit. Quod'-omnino
abfit à nobis vt tam nefarium commentüm fufeipere patia-
muir : vt propter iftiufinodi librum, quinequein oatalo-
go librorüm eiu,s,neque in libris retraâadonum eius, ne-
que in feriptis alicuius viri eedefiaftici forte memeratus
reperitur : & manifeftiffime prædidi do&oris fènfibus im-
mo Catholicæ finceritati probatur adüerfus; Neciplo ftilo
vllatenus cum eius eloquio coofonat,àbijciamusdariflima
veritaris dogmata,quæ in verilfimis& probatiflimis libris
eius,non iblum in cæteris mundi partious/ed etiam in îpfà
fede Apoftolica, omnis Catholica fiifcipit & feruat Eccle-
fia. Quæ omniaidcirco tam diligenter replicanda credidi-
mus,vt tantum malum de contemptu^cabieéHonefimâifi
fimorum Patrüm tantum mendacium dé libris fideliifimi
& finceriiîimi dodloris perquod ckriflinaam veritatem re-
ipuendam & fallaciarum vmb ras ac nebulas fèquendas ifti
perfuadent penitus 'knoftris animis repellamus.Quiafi ifti-
u modi fallaciam incaute Tufcipimus, intratputrédodcgre-
neno ièrpends, & nibilintegrüm remanebit. Proferunt &
alium libellum velut iub nomine iànéti Hieronymi de^ibe-
ro arbitrio conlcriptum,qu.em vtiqi^clarius debentofté-
dere,vtprobeturfîvereipfiq§eflè credéndus fit. Nos enim
feimus eundem lânétum Hieronymum ift quodam tpere
de libero fcripfifte arbitrio,& poiuiftè duas quorundam o-
pinionesquarum Vnam fequitur, alteram orbnino refpuic
ccclefia. Caueamus itaqueinqüantum Deo auxiliantepof-
fumus mendaciaâduerius fidem & veritatem fiirgentia : E t
maxime hoc tempore^quando terribili D ei iudicio, & ignoranda
tnaior in homiriibus eoepit (uccrelcere, & multiplex
error liberius puUulare. S ed& fi quis in ratione fidei vel errat,
vel errare putatui;, vtique non iTiendacio viricendus eft
féâ veritate, ficut& beatiïs Auguftinus ad quendam Tcri-
ptorem imprôuidum ViiVceritium v iàorem didt:N« ft ita
volumus ejfe v clorem, vi vèrtrasvïn atcrmem , non error etrorem,&
qüoâcflp'euk,maièrmwôrèttt,
Haec de primo capitulo defininonum neceftàrio di(fta
fint.vt & fi quid fiirgente dbftura & perplexa quæftione de
præfiientia&prçdtftiriatiq'ne diuMa inconfideratiüs àtque
incohuenientius diéfhm eft,riqn Cbncentiöfe defendatur,
nec iynpàali etiam autoritaVe fulciendum putetur:ièd po-
tius agnita diuina veritate,& receptà hum ilitér patèrna ati-
^oritate velpcius &attentius corrigaturiSequitur (ecundfi
earumdem defi.nitioiium câpitulàm çuius verba hæcfimt.
, Libertatem arbitnj in primo homine perdidimus quam
perChriftumDominüih'noi^rum r"efcepirrius&: habemus
liberum arbftrium ad bbnumpr«ftehftiïn & adiutum gra-
tia:Ethaberîjüs libérum ai bitrium äd mälum déièrtumgra-
tia.Liberum autem hâbémus arbiti'ium quia gracia libera-
tumr& gratiade çôrruptôïanatùm.
Mirum eftigitur çurhoctàm cbnfufe & abftrulè aede-
çurtate de libero arbitrio definitäifi fîc,èümDomitio largi-
enteabundent inecclefia eius fanâidrum atquè orth.odo-
xorum Patrum dé hac rq pleniifimæ &clàriflrmæ definîtio-
nes:in quibus necaddendumaliquid fiiërat,nec(ubtrahen-
dum,quia Çc quod fidei cathôlîc'æhé'céftàrium ëft,pleniffi-
me continent : & fi quid indefiibtrah%utvéritaris'integri*
tas violatur.Ex quibus bâterais &eccltfiaftïeis définicioni-
bus,exempli gratia,haecpaucapröponirfaus.
•_ C A P . I. '
T N præuaricarione Adæomfriés domines natqralem pof-
j ljfibilicatemSdrtnocéntiamberdidiftè : & neminem dé
profundo illius ruinarperliberum arbitrium pofie coniur-
gére,nifi eum gracia Dei miierantis éreXerit.
cap: ri.
QVodnemo nïfi per (jhrKlumlibeto behe vtatur iarbi-
trio. #
C A P . H t .
QVod omnia iftudia & omnia opera ac mef ita lâniftoru
ad Dei gloriam laudemque referenda fine,quia nenjo
aliunde ei placeat,nifi exeo quodipiè donauerit.
C A P . I V .
Vodita Deus in cordibus hominum,atque in ipi© ii-
V ^ b e r o opéré tur arbitrio,vt (ànéta cogitatio,pium con-
filium omnifque motus bonæ Voluntatis ex Deo fit : quia
per ilium aliipiid bonipofiumus fiue nihil pofliimus.
C A P. ■ V . ■ ,
/ ^ f Mnium ftudiorum omniumque virtutem quibus ab
v 3»-iniçio fidei ad Dominum tenditur Deum. profitemur
auétorem jEt non dubitattms ab ipfius gratia omnia hominis
mérita prçueniri per quem fit vt aliquid boni &velle in
.cipiamus & facere:Quo vtique auxilio & milèricordia Dêi
non aufertur liberum arbitriufn. Sed liberatur : v t de tene-r
brolo luc*lum,de prauo reélum, de languido iànum , de
prudente fit prouidum. Tanta ehim eft erga orane s homines
bonitaspJDei v VÈ Uoftra» velit elle mérita quæ
funt ipfius dona:Et pro his quæ largitus eft,arterna præmia
fitdonaturus. Agitquippeinnobis,vt quodvulc, & v eli-
mus,&agamus.
C A P . V I .
* f |
T ^ A tæ m v r grammDé i& adiutonunîetiam ad'fingu-
A losadus dari -, Eamque non dari fècundura mérita
nPftra j vt verà fit gratia , id eft gratis dà'ta , per eius mifèri-
cordiam qui dixity Mtferebùr cm mifertni ero : Et mifericordiam
pfaßahOiCui mifericorsfuero. :?
• c A P.- v a
FA T E M v R eflè libérum arbitrium étiàmfî diüino indi-
getadiutorio; - •
C A P. V I I ^
A R b I t r i v m voluntatis in primo homineinfirmatum
nifi per gratiam baptifmi non p o teft repai^ri.
C A P . IX .
AR b IT R I v m voluntatis tune eft vère liberiîm cum vi-
•tijs peccatilque nónfèruit.Tale datum eft à Deo,vtiq;
homini primo: quod amillum ,nifi à quo potuit dari non
potuit reddi. Vndèveritas dicit:j£ vos films liber auerït, vere li-
b merit U.. c
Ecce làndiflimi patres non negânt liberum arbitrium,
elle in hominibusYled docént in præuaricatipne Ada: naturalem
po lîi bilitatem & inhocentiam perdidiflè;
Non negant libérum humani generis arbitriumrlèd do-
cent quod nemp nifi per Chriftumlibero béne vtätur a r - J
bicrio, vt làndacogitatio, pium fonfîlium, omnilque mo- -
tus bonæ voluntatis ex Deo fit.
Nôn negantliberumarbitrkim:fed docent quod auxilio
& munere Dei non aufersür liberum arbitrium léd libeta- ‘
tur>vt de tenebrofo luciduiilÇde pràuo redum,de languid©
Iànum, de imprudente fie prouidum.
N o n negant liberum arbitrium, fed docent quod in pri- !
mo homine infirmatum, nifi per gratiam baptifmi non po-1
teftreparari.
, Non negant liberütrï arbitrium ^ fed ddeeftt tune elfe
liberum cum vitijs peçcatilque hbn feriift : doceiit taie da- :
tum eflè à Deo dotent quod amillum j nifi à quo potuit
dari, non.pûpuit reddi. Vn d e Veritas dicic ,fivosfiliù4 libera-
uefiîiVere liberi eritis.Cum hæc ita fint,& liberum arbitrium !
omnibus ineife'hominibuâ negari nullatenus debeat, rie
tantam multitudiriem hominum infidelium qûæ exritit
ab initioiæculi viqneed aduenrum Chrifti,Tc necadhuc
exiftit,& exiftetvlque ad confummationem 'mündi, éxeu- ;
latos faciamus, quod videlicet non liabuerint Vél habeant -
arbitrij libertatem quam in Adam perdiderint, & ideo nect
iufte culperiturin malis quæ agunt, nec pro ei idem malts !
iuftein diuino iudicio condemnandi lùnt. Contra hune
namque errorem & vanam exeufationem B. Auguftinus 1
veritatem fidei deféndensi ita dicit: Primo eriim Dominus i
Ie lu s , ficut feriptum eft in Euangeliô Ioanilis Apöftoli;
Non venit vt huit car et m un dum, fed vtfaluàretur mundns per ip-
fitm. Poftea veto,-ficutferibitApoftolusPaulus,liîdicabit
Deus mundum quando vent unis eH, ficut tota Ecclefia in Symb
o le conficetur iudicare viuos & mortùoS.Si etgS non eft Dei
gratia quomodo Eluat mundum ? & fi non eft libérum ar-
bicrium ,quomodo iùdicat mundum ? Cum eagoliberurii
arbitrium tiabeat cocus mundiis j & ideo Deus iudieec
mundum quömödo in hac noua*definitione diétum eft
quod libertatem arbitrij in primo Homine perdidii^s?
Sariéfci Patres dicunt libérum arbitrium in præuaricatione
Adæinfirmatum,dieünt naturalem pofiibilicatem & in-
nj>centiàm peïdidille. Dicunt quodeo id eft libero ârbi-
trionemo bette vtatur fine Chrifto; Dicunt liberumeflé
arbitriutn etiâmfi diuino *indigeat adiutoric^ Habent
itaque omnes homines etiam qui alieni funt^ Chrifto
liberum arbitrium 5 fed taie qtiale ifti patres qftendunti id
eft in præuaricatione Adft infirmatum naturali polfibilita-
te & innocentia Ipoliàtum: fine Chrifto nulli bono vfüi
aptum. Habentomnés homines naturaliter meritem rationalem
& intelle&ualem qua polïùnt difcernere aediju-
dicare, cum ad rationales annos venerint, inter bona 5c
mala , inter iuft^&iniufta. Habent etiam naturalieer infi-
tum arbitrium voluntatis, vteodem ai^itrio poflînt v^le
mala, pofiînr veile etiam qliædam bona r fed humana'âfte-
â io n é ad humariam j^jcietacem atque honeftatem percir
nentïa: Qtwe eâdem Humana afFe&iorie, Vjèl proptetaliqua
.temporally com moda appecun tur ,v el propter ipEni Iblû-
modo viræ honeftàtem.Sed Huiufmodi humana bona,quæ
humana affedtione ppteft veile, poteft etiam nûnnunqudm
àgere humana rratùra; cum propter temporalid bonaappe-
tuntur,fine dubio cupiditates lunt:Cum propter folam vi-
tæhoneftatem, fine dubio inflata&elatalunc: Tàmen poteft
ea difeernere ,:poteft etiam veile’, poteft etiam haberej
’inquantum naturali bono adiuuatur, & Dei difeofitione
permittitur humana natura. Talia namque bona & in cæ-
teris viderilblerit hominibus & maximein muleis philofo-
phfs gentium, & in magnis viris j qui in republics præclari
extiterunt j etiam mirabilicer commendat & laudat hifto-
rîa:De qua yitahumana iuxta humana affedtionem & cori-
fuetudinem, velue bona &laudabiliB. Auguftinus in tra-
dtatibus Euangelij fecundumloannem fit aperte commémorât
dicens : Multi enim funt, qui fecündum quaadam
vitæhuius eonfuetudinem dicuntur boni homines, boni
vii4,bonæfoeriiinæ,innocentés & quafi obferuahtes eàquæ
in lege præceptaiùnf, defercnceshonoremparentibüs (ùis
non moechantes, non homicidium perpétrantes, nph furtum
facientes ; non falfiim aduerfits quemquam teftimo-
monium perhibentes, Et cætera quæ in lege mandata Hint
velut obferuant, & Chriftiani non funt.Quiaergo ifta omnia
quæ faciunt, nefeinne ad qitem finem référant,inàniter
faciunt. Dicant ergo Pagani, bene viuimus : Si per oftiuni
non intrant, quid eis prodeft vndé gioriantur. Adhocde-
betenim cuiqueprodeflè bene viuere, vtdetur illi femper
viuere. Nam cui non Äatur fern per viuere, qilid prodeft bene
viuere. Quia nec bene viuere diçendi fimr,quifineni
•bene viuendi vel cæcitatè nefciunt, vel inflatione contem-
nunt: N on eft autem cuiquamfpes vera,&certafemper
viuendi, nifi agnofeat viram quod eft Ghriftus, & per ia-
nuam intret in 6uile,füerunt quidam philofephi devirtuti-
bus.& vitijs fiibtilia multa tra<ftahtes, diuidentes definiert^
tes, qui etiam dicer&audçrerit hominibus : N o s fequimi-
n i, feélamnoftram tenete, fivultisbeate viuere: fednori
intrarant per o ftium, perdcre vole bant, &c. In talibus igi-
rar bonis & Vigeti&excellitnümànæ voluntatis arbitrium^
in quantüm v t diófcum eft, naturali bonoadiiuuatur. Sed vt
ipfumyoluritatis arbitriiim diuina affe<%jone diuinaameq
intelligat, recipiat i èxerceat,&perfeueKinter teneat priori
propter aliqiia temporalia commoda ; fed pröpter præmia
æcerria; nec propter folam viræ præfenris honeftatem^
fed propterfolam vi tæ æternæ beatitüdirietti: Vt hóé inquâ
arbitrium voluntatis humanæ poffit Vellë, poifit agnofee-
re, poffit accipere, poffit habere, riullaténus valet i nifi di-
uinæ infpirationis gratia incitetur i inliiminetrir &adiii-
iiëtur; ac velut ex mdrtuiS ad vitanî rëfufeitetut : <^iiia & je f
liera ilia humana vita htimanâ afteâiorieaifta, hominibus
videripbteftquafivita, (ed Ded mörtuaeft : Hac tatioiie
& bonum liberi arbitrij. in hominibus agriofeitiir i & Del
gratia omnimódis necelEria declaratür. Per qüam hiiiria-
na natüra merifcd antiquæ præuaricarioniS irifirmata, per
fidem Ghrifti regenerata atque innouâta,&adhorioréni
fui reformata principij,recipiatpoffibilitatem & inriocen-
tiâmquamin Adam pcrdidit,&per Çhriftumlibcro berié
vti incipiat arbitrio: vt eius graria poifit in co eflè Eniftaco-
gitatio, pium confilium, omnilque motus bonæ vol tintai
tis.Sicque efficiatur^umanæ voluntatis arbitrium tiori ablata
m fedliberatum ; Et de teriebrolb lùcidum, de prauo
rëiStum j de languido Efcüm j de imprudente prouidum.
Q u od tartto magis per Chriftüm in nobis ficliberiim qua-
to minus vitijs pëcéatilque feruietit; Tune autémerievere
3c piene liberuiri, quando iam perfeéte liberatum invitæ
æternæ beatitildine nullus feruiet vicij s &peccatis.Sicqiië
ilia Domini promilfio qua a i t , fi vos fi.lius liberauerit, vere
liberi ericis. hic inchotturin innouatione fideliurrijibi per-
ficieturin incorruptione regngn^ium: fi ergo prdpterêa di-
ébun'Jeft in hac defini done ; libertatem arbitrij in primo
homine perdidimus quafi poft illius hominis tranigreflïo-
nem, nullum in hominibus remanferit liberum arbitrium j
apparec quod non f it confoniim veritati : quia fi nullum eft
humani generis libenlm arbitrium , quomodd ittdieabic
Deus mundum; S i autem propterea diétum èft quia ria