A
B
G
&reliq.Grauitatem quam debet fäcratus feruare, t radius
demonftrat: Laudate Dominum omnes gentes: Nc in fupen-
biam elatus,iniudicium&inlaqueuincidat diaboli. T radius
temporehumilitatisfoletcelebrari& temper in caufa
humilitatis poniturj: per lingulas orariones in duodecim
ledlionibus iolcmus mentis numilitaccm per. genuflexio-
nem oftendere, excepto in odfcauisPentecoftes. In fblade
camino ignis non fledlimus genua, quando Nabu-
chodonofor compellebat populum, vt adorarent fta-
tuam quam fecit: vt ieparata fit : noftra oratio, qua;eft
ad vnum verum Deum,ab errore gcntilium. In fola ifta
orarione qua deprecamur eripi abincendio vitiorum,fic-
ut ttes pueri erepti funtde camino ignis,prstermitrimus
genuflexionem.
De dericis, quo nomine generality nos vocamur.
C A P . IV .
Dicit Hierojnymus ad Nepotianum presbyterum de
vita clericorum v el monachoi urn: Clencus eft, qui
Chrifti feruit ecclefix. Interpretetur primum vocabulum
fuum, & nominis diffinitione prxlata, nitaturefle quod
: dicitur. Sicenim clerus fors Latine appellatur, prppterea
vocanrurdesici, vel quia de forte funt Domini: vel quia
i Dominus ipfe fors,id eft, pars clericorum eft Q u i atitem
velipfe pare Domini eft,vel Dominum partem habet, ra-
, lem fe ex hi ber e debe t,vt poffideat Dorn inum, & ipfe poffi-
deatur a Domino. Q u i Dominum poffidet, & cumpro-
phetadicit,P4WWMDfl«i/»«j,nihil extra Dominum habere*
ppteft:Qupd fi quippiam aliud habueritpr^terDominum,
pars eius ijonerit Dominus, Verbi gratia, fiaurum, II argentum,
fipofleffiones,& cxtera.-fiue comat us, fiuePapa
iit,fi non habucrit aliquid prater Dominum,clencus eft.
DeTonfira.
C A P . V .
O Aputnoftrumfignificatprincipale mentis noftra;,vbi
agnitio De i eft. Agnitio Dei eft in mente,quod eft caput
noftru. Capilliincapite,figniiicanccogitationes in m e -
te.Dux funt partes animi,fiiperior& inferior. Superior eft
mens,in qua eft agnitio Dei,illam rädere debemus a fuper-
fluis cogitationibus, vt oculus intelledlus noftri sterna
poflit intueri. D e quaredicit Gregorius in Moralibus:
Quidvero per caput,nifiea qua; principale vniulcuiuique
adtioni s mens ipfa fignatur/Et poft pauca: Cap a t ergo ton-
dere,eft cogitadones fuperfluas a mente refecare. Inferior
vero pars habet capillos, id eft, multifluas cogi tationes, in
quafolemus de temporalibus fiepe cogitare.Quxpars non
eft ad imaginem D e i, vt Auguftinus in libro de trinitate
duodecimo, titulo leptim o. Sed quia fexu differt a vi jii corporis,
quin mulier rite potuitm eius corporali velamen-
to figurari pars ilia rationis,qux ad temporalia gubernanda
defledritur, vt non maneat imago D e i, nifi ex qua parte
mens hominisxternis rationibus confpiciendis vel confu-
lendisadhsrefcit*.Non enim prscipiturChriftiano, ne
aUquandocogitetdc temporalibus, fine quibus prxfens
vita no tranfigitur,fed efle debere partem animx qu x temporalia
regit,liibditam men ti $>ficut mulier eft v iro, Quar
t e r capilli ininferiori parte capiti&manent. Circulus vero,
capiflorumvirtutem, xqualitatis rationi vndiquecon-
fentientem, fignificat *. Tuilcgubernanturbene res tem-
p orarix,fi rationi conuenerint. De qua re potulit idem qui
lupra,in libro de quantitate anims,verfilm Horati j,de fapi-
entialoquentem:
Fortis,&in feipfo tot us teres atque rotundus.
Sequitur poft verfilm memoratus Auguftinus, dieens:
Et reifte : nam neque in animo boniquicquaminucnis,
quod magis fibi ex omni parte confeririar,quam virtutem
nequeinplanisfiguris, quam circulum. Superiorem partem
capitis rafbrio fiepe reno uamus,cum ford folicitudine
fuperfluas temporariafque cogi tat lone s de fiiperiore patte
animi refecamus. In inferiore parte coronamportamus,
cum e a , qua; fccundum mundum necellario gubernare
debemus,concorditercumrationexquantus. Hocprxuidendum
eft,vtne ipfi capilli,id e f t , cura huius mundi fu-
petflupcrefcant,ne;aürescordiscooperiant,& oculosim-
pediant,quç folent fxpe fîiffocare verbum fèminantes.V n-
de Dominus dicit in Euangelio : Quod autem cecidiiinJ'pints,
hi funt qui audierunt,&a foUcitudinibus & ditittijs &yoluptati-
bus vita euntesfuftocantur, &non refertmtfruttum. Difcamus
etiam ex verbis fandti Gregpri), quid tlludfignificet,qubd
in tempore ieiunij extra morem folitum capillos occipitij
flue barbam perraittimus creicere. Idem in eodem quo fil-,
pra : Quid eft enim quod Nazar^i capillos nutriuut ? nifi,
quod per vitammagnx cpnnoeiitis,prafumptionum co- ;
gitationes crefcuntPSed quid eft,quod deuotione comple- I
ta,çaput I^ a r a u s radei^çspiUofquéin igné fâcriflcij po-
nere iubetur,nifi quod ad perfeftionis fummam pertiilgimus,
cum fic exteriora vitia yincimus,vtetiamcogita-
ri'ones fiiperfluas mente relècemusî Quas nimirumfàcrifi-
cij igneconGremàre,eftjflammaeasdiuiniamorisincende-
r e f Pias çôgjtatiqnes quæ foient accrefcere tempore ab-
ftinentiæ,nullus prohibere debet:fed antequam perducant
noftram fragilicatem ad aliquam periculofam praiùm ptio-
nem,radere eas debemus, lnterrogàtur ab aliquibus, quis
primus tonfus fit in noftro more.Legi in epiftoîa cuiufdam
viri,Pe trusrfèd quia npn tanraauâoritaris eft, vt ex ilia fit-*
! mare valéamus noftram fèfltentiam,malurous earn filentio
præterire. Non tamé ab re eft,fi dixerimus illumàut aliqué
fuccellbrem eius primo fuifle tonfum noftro more,quoiiiâ
ab ilia ecclefia fumptus eft talis vfùs, in qua ill^ièderrinc.
Sed quidad nos,cum multa agamus ex confuetudine pra-;
fentis ecclefiæ,qu orum audtores non proferuutur fpeciali-
tcr.-ficut nec obîeruationes quadragelimalis temporis ante
PafçJia?Scimus tamen ex demonftrarione fendli Augufti-
ni,confènflone Eccleflæ earn efïè roboratam. Sic & nos di-;
cimus, tonfùramnoftram ex auâoritate & confuetudine
Romans Ecclefiæcflè roboratam* Dicamus quod Gregorius
dicit in Moralious de feriptore libri lob: Sed quis h s c
fcripfèritivalde fuperuacuequxritur,cum tamen au£torli-
bri Spiritus fànétus fideliter credatur : fic & nobis non ma-
gnopere curandum fit, quis primus fehema ftemmaris ca- .
piti impofuiflè t,c um feimus magiftra ratione compofitum
efïè./ i
De ordinibusfacris^quos noflri epifeopi cohfueto more
fréquentant.
C A P . V I .
PRimo notandumeft, eosordines quipotiffimumne-
ceflàrij funt in Ecclefia, Apoftolum Paulum denomi-
nafle>& eorü mores depinxilfe, fine quibus non poteft rite
immolatioaltaris celebrari, fcil, fine facerdote & diaco-
no- V t fine retradlatione fàçerdos vigilet circa hoftias, ne-
ceflàrius eft diaconus,ad miniftrandum e a, q u s necefïària
funt fàcerdoti:Csteri ordines his adiebtifunt. Crefcete ecclefia,
creuit oflicium ecclefi afticum : vt multitudini eccle-
f is fubueniri poflèt, adiiciuntur inferiores in adiutorio
prspofitorum. Vnde Ambrofius in traiftatu epiftolsad
Timotheum : illud vero didris noftris adiici dignum eft,
quoniam noh conuenit demirari, fi neq; fnbdiaconorum,
neque ledtorum memoriam Apoftolus feciflè videatur.I llis
etenimgradibusfundrionumqui in ecclefia neceflàrioha-
bentur,i fti poftea magis funt adiedti propter vrilitatem m i-
nifterij.quod propter multitu^inem credentium peralte-
ros poftea impleri debere neceflitas flagitauit. Vnde nec
ordinationem ante altare afiequ un t ur ,eo quod nec myfte-
riis miniftrare ftatuuntur : fèdalij quidem eorum , ledio -
num oflicium implent, ali j verb intra diaconium ilia préparant,
q u s ad diaconi pertinent minifteria,nec non folici tu-
dinem implent luminariorum. Nammyfterij minifterium
pres by teri foli implent &diaconl.*alij quidem eorum facer-
dotale opusimplcntes, alij vero fàcris miniftrantes. Iuxta
verbà Ambrofij intelligimus fiibiedlos ordines diacono &
presbytero non debere oedinationem accipere circaalta-
j ria.nec quando epifeopusprofternitur ante altare, debere
fècum profternere alias,riifieos qui prouehendi funt ad fa-
cerdotale minifterium,velad diaconltus oflicium. Sic funt j
inferiojres ordines in adiutorio fiiperiorum,vt tamen non 1
excludunt
E
F
H
lo m onftrare iiuelligibilla. Höfc ihihilleritlm cöhtifletüt ni
(jono gratis D e i, de quo dicit Âpoftokàs : Alij fermo fcienlia
fecundumeundem jpiritum. N o s enïm rpiritiialiter leiftorcS
fumus,quando de riioribus inftruirhüs aliqueriiiritrahtërti
in Chriftianüm populiim.
DeExorcißii. ■ ' f
C A P ; I &
Dicit ëedû in tradlatü fiiper adtus Apoftolorùm: liefert!
Iofèphus regemSolomonehïexcogitaflèjfûamqi gêriöxclüdant
luperiores ab officiis fibi cpmmiflis: Secundum
Äüeuftinum, ipfum fummum pontificem Chriftum,oftia-
riumpoflanmsaccipete.Itar™bitinhomiliaquadtagefi-
fnatertia fuper Ioannis enangclium. Non ergo pigeat nos,
fracres, fecttndüm qnaßam fimilitudines iplnrn videlicet
Ghrifturn accipere oftiura,ipfum oftiarium. Quid eft enim
oftiuro'Quo intramus.Quid eft oftutius?Qui aperit.Quis
ereo fe aperit? »iß qui feipiäm exponit ? Chriftus dignatus
eft leiäof efle. vbi (ccundum Lucam apefait librum, 4? lernt,
txonifta; officium ad facerdotis minifterium coniun-
eirfanittts Gregorios, vbidicit. Nam ßicerdotes cum per |
fxorcifini eratiam manom ctedendbus imponunt, & reli- j rem doeuifle modos exorcifmi, id eft, coiuratioms.quibus
nua Acolyti minifterium inuenimus Aaron fummnmpö- immundifpitiOis expulfiab homine, vltertus reiierti non
nficem in lege celebrafle, vbi dicitur in EXodo de lucema, I funtaufi<iuaadoidem.ordinätür,accipitlibellum,mquo'
E tc chu h im tm Aann& f i l i e m. De iftis &t eft ad demon- feripta eft exorcizatio,& audit ab epifcopo.vt habrat pote-
ftrandum vnumquemque facetdotem habere infe fnbictäa ftatem manumimpönendi fuper energu menum. Hoc do-
miniftcria • fed proprer multitudinemhominum non pof- num gratiae Deiad fidem pertiiierrlfte eft lecundus modus
fe ilium omniaadimplere, ac ideoadieiäos eflefibifocios, fidei perexpuliionem diaboli. Vnde dicit Matth*us: dmc»
adimpleant. Nunc ordo d ep o ß it, quantum ücovobit,fHubumtufiiem,&mn defiT.
. .* ■ -■ a I i r . culM4fanetu>fed&fimnttihuifdtxeritit.i tolle te, &iafta tein
man,fret. Moralitef: Si quis per orationes fiias vitium diaboli
|>otuerit expellere de hominej exoreifta eftv
Dominus dederit^vt defingulis ordinibus dicamus fpecia-
liter*
De OßiarijSb
C A P . V I I .
DeAcotytiSi
C A P , .X
VStiariihabentexordium àveteri teftamentoibicenim . .
Vlyianitores vocabantur. Scriptum eft in libro Paralipo- A Colytus ab Aaron & film eiüs futnat exemplum ioi
' . . . . . . utr!}. nlOnrn- ^Aminifterij.Scriptum eft in ExodoPlçcipue filiis Ifraei,
vtafferant tibioleumde atlxuibtiroliuarumpimfllmum
laUuores ................. ..
menon pnmo:Ver quatuor vtntoserantoftUnjiii eft,adOntn
tm , ad occidmtim : ad Aquilimi,&adAußrnm : Vrattts autim
a rm in vmulumoraiantm, & veniebant in SabbatUfiiUdctt-
pore vfq, ad tempus, tlis quatuor Lmuis fiilica SeUum&Acub &
£lmon& Achiman, creimti eßomnii tiumtrui tamttrum, &c-
rant fuper exedras & thtfauros domui Domini. Tirgjrum quoque
tempii Domini morabantur in luftodiüßiis, & cum tcmputfutjjet
vt ipfi mancaprrmntforey.de eorumgregeerant & fuper vafa mi-
nißerij. Ad numerum enim inferebantm rafa,& efferebantur.
Iterum de minifterio eommin fecundo: Conftituit quoq, ia-
nitores in partes domus Domini, vt nontngredereiur < a immundm
in omni temporcEuKtum-.Inaniton. vcroperpmaifingulasob-
feruabant.ita vt ne puncto quidem dlfitderent kmmtftem.quam-
obrtm & frame eorum Leuitaparauerunceiecibos. Hi quando
piloque comufun. ,vt ardt at Inc erna lêmper in rabernacnlo
teftimonij extra velum, quod appeqfum eft teftimonio, 6c
collocabit earn Aaron & fill j eius. Q uod ita Beda in libro
tertio de tabernaculo: Dilpofito omni ornatu tabernaculi,
cofequenter etiâ lumen lucerns prsuidetur, v t decor eius
admirabilis ficut .interdiu,lumine folari, ita etiam no&u
flammis lucernalibus illuftretnr, neque vnquam in domo
Dei àliquis tenebratum locus aliqua vmbrarumpoifit hora
, fuppetere. llle cum ordinatur, accipit abarchidiacono c.e-
roferarium.Quare hóe faciat I fidorus dicit: Acolyti Graces
Latine ceroferarij dicuntur àdeportandis cereis, quâdo le-
gendû eft Euangcliü,aut facrificium ofterendu.Tunc enim
ordinantur, fufeipiunt claues e ed e fis , & audiunt ab epif- i accenduntur luminaria ab eis,& deportantur, non adeffu-
copo ; Itaagite, ac fi rationem poffiris Deo reddere pro re- i gandas tenebras,dum fol eo tempore rutilât,fedad lignum
bus q quia . generaliter 1 u s iftis clauibus includuntur: &accipiunt oftiu.Nos | Isriris demonftrandum* Hoc donum ad prophetiam per-
H i . fumus genus . ele<j ftum, regale - facerdorium
, I tinet. Poftquain imbutusfuerit nomo demoribus, quod
eft primum donum feientis, necefleeft v t frequenter ad-
moneacurfèntentiis (cipturarû facrarum. Sicutenimignis
incenfus extinguitur, fi non addiderimus formentaific prima
dodrinaextinguituCb nifi frequenter eadem reparamr
diuerfis lentcntiis. Duo finir officia P rophets : vnum , y t
obfeuros lenfiisfcriptUrs dilucidec : alter urn , vt futura
nunciet.Ille eft enim fpirituali ter acolytus qui ignem yerbi
c s lcf tis , quo&illuminentur fratresad agnofeendum, &
mflamentur addiligendum Deum, prsdicandominiftrat.
genstamfta, fcrutari[debemus quali modo oftiarij officium
peragamus, Oftiarius aperit oftiu ecclefis.Ecde fia,Ch ri fti
eftpopulus. Si quis per fidem aliquemintroduxerit in ecclefia,
ipfe oftiariuseft. Vnde Auguftinusin tradatu fuper
loannemquadragefimo fecundo: Ego vent vtvitam habeant,
hoceft, fideiirqus per diledrionem operatur, per quam fidem
in ouile ingrediuntur vt viu^nt, quia iuftusex fidevi-
uit. Hoc donum gratis S piritus fapdi dinumerat Apoftolus
Paulus, vhi dicit: Alijfides in code(piritu. Tria habet fides:
vnum eft,vt fit oftium,quö vtitur in/pr^fenti oftiarius,&al-
teriuh, yt fit expulfio quo vtitur exorcifta: & tertium, vt fit
mummen» qtto vtitur presbyter in olei vndtipne, quod in
fuo loco, Domino miferante didtum oft.
DeLeftoribut.
: V c a p . V t l l .
ESdram ledorem accipiamus in veteri ’teft^mento. Ille
SVbdiaconi in veteri teflamento multis in locis Nathi-
nos docebiqqualiter legere debeamus jficut fcriptu eft
in eodemj Congregatuffcefi omnis pof ulusquafi vJrvnus adpla ■
tern, qua (ft ante portam aquarum,vt dixerunt Efdrafcnba vt
after ret librum legis Moyfis. Et p ó f tpäuca: Stetit autem Efdras
firiba fupergradum ligneum, quern fecerat ad loquendum, &a-
f eruit Efdras librum cor am omni populo}fuper omnem quippepo-
pttlum eminebat. Leuitafilentiumfaciebant in populo ad audienda
legem: populus autemßabat\ingradu fuo&legerunt inlibrq legis
Dei dißinäe éfr aperte ad inteUigendu- Huius lacerdotis & feri-
b s , fcilicetlfdra, opera replicafcepifcopus inoratione fua
ad ledlorem, dieens, vt affinuitateïedrionum fitaptus pro-
nunciare verba v its , & mentis acvocis diftindtione popu-
ns i appellantur, quale efi^llud in EÇdixNafhinaifilij I fai,
filijSufan, & reliqua.Et iter w.Habitabat vnufquf^in pofteßio-
ne&in vr bibus fuis,& Sacerdotes,Leu ■ ta,Natbinai,&filijSalo~
monû 3c. e st. V t Ifidorus dicit, Nathinsi interpretantur, in
humilitate Domino fermentes. De minifteriis eorumide
dicit: Deniq; ifti oblationes in templó Domini fiifcipiunt à
populis,ifti obediunt officiis leuitarum,iftiquoq; vafacor-
porisfc fanguinis Chrifti diaconis ad àlfaria Domini offe-
riint. ipfi vocanturapudGracos bVe<ft«Jw»oiapud nos fub-
diaeoni. H i quando ordinantur,fuf ipiunt ab Epifcopo pa-
teriam &calicem.Subdiaconifequentes qui accpiunt abar*
chidiacono vrceolu ad miniftrandum vinümin Euchariftia
corporis Chrifti : Ipfi etiam accipiunt feyphum manfle
cum manutergio. Merito ab archidiacóno fufcipiutitilr,
quia in eius adiutorio cófècrati flint. Subdiaconus regions-
rius.tepore ficrificij ftatin fâcie Ponrificis: ideo neceflè eft,
v t fub