Probat nô
in c o D g tu è
Chrirtum
maledi du
did,licut
& alibi
B
Rom. 8.
c •
riajtjùïepepenïChnrtü. Dixcrat.a.Deusin paradifo : 0m
die tetigeritis,morte moriemmi.Hocetï malèdi&ü,q> pependit
in ligno.llleneget Ief'ummaledi&ü,.quinegat ÖC mortftüj
qui a. cofitetur & morcuü,& oegare non poceftmoi.;té de
peccato eflè, & ob hoc etiâipfum peccatu voeauit: audiat
Apoftoluin:dicentem,Qiibniam vêtusnofter homo fithul
cum illo ciucihxus e i t , & inteiligac quem maledi&um
M Oyles dixerit.ideoque fecurus Apoftolus ait d cChrifto :
fufcepiile poenampeccatinoftrifine peccato noftro. lain
vcrà vbiaudispçenàm peccaci, autex benediaionecrede
vcnicntem.autexmalediaione. Si ex benediaione ve-
nirpoenapeccari,opta eflè fempermpoehapeccari. Si au*
rem optas inde liberari, crede pèr diûinæ Icutenric mfti
tiam ex malèdiéVione veniflè. Çbnfitere ergo malcdiaurr
fufccpiflè pro bonis , «jüem'conficeris mortuum e flèpro
. . - , . . . .nobft. Necaliùd fignificareVoiuifTeMdyien^cùmdiccïaciuseSlpnMhsmaledulum,
licuiftion timuit dicere,pro o - i ret : MaItdiltusomnû,quiin-Ugnopependcrit, nilï mortalis o a -
ranibusmorruusçit. Hoc eft cniffi,morruus cil, quodma- j nis,& moricns omnis,qui in ligno pependerit. Porcrat
lcdiau s : quoniam mors ip.iâ ex ma'lediap.eft ,&m a led i-.j nim dicere, malediaus omnis,quimorralis.'aut malcdi-
aum e ft omne peccatum, (iue ipium.quodfit, vr fequatùr a u s omnis moricns. Sed hoc eft quod adferit Prbphctia
fuppUaum.ûueipfumlupplidum,q u o d aliomodovoca- Quiafciebat Chiifttràortem in cruccpenfuram.&fiml-
turpecçamro.quiafitex peccato. Suiccpit autem e h t i - j foshæceticos.quidicerenr.-Pependitquideminlieno (ed
ftusime reacu lupplicium noftrum, vtmdefoluèreireatü i fpcciequadam,-non vrverèmorerctur. Clamando creo
notiium.&fimrcrctiamfuppliciumnoftrum. Exingenio j tealcdiaus, nihilaliuaclamauit.ni/îquiavcrèmortuiïs
meoiliadixerim, finon Apoftolus tQrieshocinculcat,vr ; fciensmorremhominispeccatoris.quam fine peccato jpfé
&dormientesexciter,& calambi4ntes,confundat. Uifit, , fufcepit.deillomalcdiâ»venientem,quodidiumeftt s i
inqhit, Dmfitium fuumin Jtmilitudinem tamis ptccati, quia j tetigeritis,morttmorimini.
n o n de traduce mortahcaHsinMàyia^er mafcùlumvene- Ftadoptiontmjpiritus atemanm pnfiiim. Ideft v tqu od
rac.fedramcn quia de peccato eft mors. Ilia autem caro, non timetur in carne, fed quod fpiritu diligitur credituris
quamuis exvirgine, tamen mortalis mic: & e o ip fo , quo adnuncietur.
,m0rtalis,erat,ftmilirùdinemhabebatcarni§.peCcati. Hoc Fmrra, bominisconfirmatum
ppellat enam peccatum,coniequcurerdtcens; Vtdlptt- ttftamentum ntmojptrmtaut fuptroriinat.
laudamnaretptaatumincame. :Immaho,lpco. fiim,inquit, | Cùmcnimçeiiatormutetreftamenrum nonconfirmaquinonnoueratpeteatum.
ptccatur^pro nobufecit,vtmsJimutiu- j tum mutât. Teftatoris enimmorre confirmât«- Q u od
jtitiaDeiinipfo. C u t e ÿ o tinteret Moylcs dlcere maledi- autem mors teftatoris valet ad confirmandum te'ftamen-
&um:? quodPauiusnonlirnuitdteerepeccatum ! Plane tumeius,quiaconfiliumiammurarenonpoteffi Ho c in
hocpropheta eipraeuideredebuit,& prædiceteparatus ab commütabilitasptomiifioriisDei valet ad confirmandanï
hæreticiscum Apoftolo reprehendi. Qtjisqutsenunre- hæreditatcm Abrahte , cuius fidesdeputataeft adiufti-
prehendericprophecaindixiflèmalediélum , cogicur.re-! tiam. ‘
preheudereApoftolum dixiffe peccatum. Nam.vtique | Ainh tiïittfuM pnmiflim!, '&rm inUm Nondicit tr
tt^ediâumrcomespeccatr eft. ' N e c îdeo matep înu.dta Jimmibus , qu.ft in multis ,ftd quaji ïnvno, & [mini tuo,quï eft
eft,quod addtdent Deo, vt dicerec, Maled^lus Deo omnis}qut chrtjlus. 7
pqjcndmti»ligne. N iûenim Deusodiftètpeccatum,dciUor- I Semen Abraham , cui didlæfunt promiffiones Chri
temnoftrani, non ad earn fufeiptendam atque dçiendam ftumdicif Apoftolus.hoccft.omnesChriftianos «demi"
filium fuum mitteret. Q u id ergo nutum, hmalediaum mirantes Abrahæ. Q u os ad fingulariratem redisitcome
ftDeo,quododitDeusîTan toeniralibenciusnob isdo- ........n a. r • .• i
nat immortalitate m,quæ futura eft Chi'ifto veniente:quâ-
tô miiètieotdius odit mortem noftram , quæ in ligno pe-
pendit Chriftomoriente. Q u od aucem addicumeft, o-
mius,vc diceçetur, Malediëus omnis quipependit in ligno, non
fane Moyfes minus préeuidic>eciamiuftos in cruce tucuros,
fed benè przuidic hæreticos veram mortem Domini ne-
gaturbs : Et ideo volentes ab hoc malediéto Chriftum fe-
iungere,Yt à mortis etiam veritate Teiüngerent. Si enim
verailia mors non é tat, nullum maledidfcurn Chrifto cru-
cifixo pependit in ligno : quia necverècrucihxus eft, fèd
contra longefuturoshæreticos qua de longèclamàtMoy-
fes ? fine caufà tergiuerfamini. O quib us diiplice c veritas
mortis C h r if ti, maledi&us omnis, qui pependit inligno.
Nonille,aut illeifed omnis om n in o e t iam & filius Dei,
etiamprorfus. Nam hoccit,quod non vultis, inde fatagi-
tis,inde feducitis. Dirplicet enim vobis.maledidlus pro
nobis,qüia dirplicet mortuuspro nobis. Tune enim extra
maiediétum illius Adam,fi extraiilius mortem. Çùm veto
ex homme & pro h^mine mortem fufcèpit, ex illo Sc
pro illo eft malediâium , quod morcem couiitatur, fuf-
cipere non dedignatus eft, etiam ilie prorfus, etiam ille fi-
Jius Dei,fuper viùus in f ua iuftiti^mortuus autem propter
delicta noftra,in carne fufeepta ex poena noftra, ac per hoc
add(itumeft,omnis , ne Chriftus ad veram mortem non
pertinere di ceret ur,h à maledicto | quod morti coniundtü
eft, infipienti honorificeruia fèparetur. Q u i autem ex ve-
ritàte Euangelica bdelïs eft ,intelligitiam non eflè contu-
mcliam Chtifti ex ore Moyfi. Cùm eum dixit maledi-
dtum, nonexdiuinitate maieftatis fine, fèd ex conditione
poenæ n oftræ,ex quo in ligno fufpenfus eft. Q uare lion eft
laus Chrifti ex oreManichaeorum , cùm eum negant car-
nem habuifle mortalem,in qua veram morcem paceretur.
Q u ia e x iilo prophetico maledidto laus in tell igitur humi-
litatis : ex ifto hæretico quafi honore crimen obijcitur fal-
fitaris. Si ergô negas malediâum, negas<& mortuum. Si
uegas mortuum, noniam con traMo yièn, fed contra A-
poltolos dimicas. Si autem confiteris mortuum,conûtere
mendando,quod non d iaiiin cftSc feminibui, fed feinini
tuo. Quiavna eft fides,& non pofluncfimuliuftificari.qui
viuunt ex operibus carnaliter, eum h is , qui viuuut ex fide
fpiritaliter. Vincibilïterautem quodinfert,lex non nata,
erat,nécpofiecpofttot annositadari, viantiquas Abrahæ
promiffiones irritas faccret. Si enim lex iuftificat , î o n e f t 1
iuftificatus Abraham,qui multum ante legem fuit. Quod
quia dicere non pofl’unr,coguncurfitreri nonlegis*operib.
iuftificari hominem,iêdfide. Simul etiam nos cogitintelligete.
omnesanriquospattes.quiiuftificatifunt.exipfafide
iuftihcatosà Q uod enim nos ex parte practeritum,id eft,
primum aduentumDomini:expartefuturunr, id é ft,fe -
cundum aduentum Domini credendo f'alui cfficiemur •
Hoc totum illad eft,vtrumqueaduentum futurum crede-
bantreuelantefibi Spiritu fàn«fto, vifaluilfierent. Vnde
eft etiam illud : Abraham concupiuitdiem meum viderè}&vïdit :
&gauifusett.
Hoc autem dico tejiamentum confirmatumà Deo, quapoïlqua-
dringentos & triÿnta annosfafta eft lex,non irrmmfacit}ad eua-
cuandam promijlionem. '
■ Primùra propter imperitos ipfos annos ininutatim atq;
fubtlhter diicütlamus.Et poil quid exindefentiendum fi t
exponemus. Igitur Abraham, cùm fepruaginraquinq; effet
annorum, diuinum accepit oraculum, vt egrederetur
deterrafiia: quipoftvigintiquinque annis genuit Ifaac
qui erat annus vitæfuæ centefiraus. Q u i Iiaae anno vira
(u*fexagefimogenuitIacob,&EfaU.H7rantanniiprima
Abrahsepromiffioneoâogintaquinque. Deniquelacob
anno viraluæ nonagefimoprimo genuit Iofeph, & anuo
viraiuæcenrefimotricefimo, quierarannusviralofeph
tricefimusnonus,defcenditinÆgyptum. Hifuotannid
prima promiffioneAbrahæducenci quindecim. Manle-
nintquefihjIiraelinÆgypro.poftintroirumlàcob, annis
ducenns qumdecim. Poft mortem verb Iofeph annos cecum
quadraginta quatuor. Inrermortem Iofeph &natiui-
tatemMoyii fucrunt annifexaginta , quia odloginraannorumerarMo^
fes.quandoapparuireiDeuSi&mifit cü
ad Pharaonem. Si quisiftadubitat,vel calculandi,& inue-
Semen: A-
brahæ
quod fît.
G
Gen.12.
Compunorum
à
promi(Ti-
one Àbra*
h * vfqu(
ad legen
Gen.i l . ,
Exe J. j .
nien-
Dubiu dé
40O.annis
afllidUo-;
nis prædi-
élis Abra:
liï. ■
Genfy*. i
Qjneftip |
quidpipüs;
Ä I
m
Lcx ad
ftiendi fiupmam annorüm, non habet feientiam. ■ Sum at
annos ab intröitü Iacob in A g y p tu in , ßc inbeniet vfque ,
ad mortem Iofèph annos feptüagintä vnum. His adde
fexagintaquatuor , fiunt centumtrigilita quirique,quiä
fexagefimo quarto anno pöft m'orteih Iófeph inuèhitur
natoseiieMoyfes. His addé o ad gin ra in n ös vira Moyfi,
quia tot aunoi um erat, quahdo mifluü eft adPbataoncm. ■
Hos adde adcentumtrigintaquinq; fuperibtes annos, &
fiunt ducenti quindecim. A priüoaigitür protaiffiöhe A‘
btahievfqiadïnttóitü Iacob inAÈgyptiita fuettfnlahhi dü-
centiquindedm. Etinde vfq; ad trahfitnm' marfii rubri-,
an n ia ij. FiünfcinTutamäjquädiingentitrigintä. Etho c
eft,quodait Apbftolüs hob loco., N o n autem dicö teftamentumconfitmammdDeo,
quaefablaeftpo'ft quädrin-
gèhtos öi trigintaannos.Scd dieet aliquis : Qttomodo
potèft fiêti,Vt tarn pbucOs filij Ifta'el in terravEgypti ftete-
■ rint,innosfcüm Scriptutalibri GenéfeöS nartet ,-qUbd di»
xerit Deus ad Abtaharti: Scitopt*rii>fieM,qiiüperegrinum erit
fernen mene in tem mnfud, &fiibijcienteosferuitun efficient
nnrtif quddrintentul f lo h itaque»qubd ait,in ietuitutem te-
digens eos,ad quadr in gen tos annos te terend um eft , canquam
per cor annos habueribtinicruitute,icd refetendi
funt quadringenti anni adidi qu odd id um eft-, peregtinü
erit fernen tuum in terra nob iua. Q u ia fiue in te rra
Chanaan ,Jiu# in aEgypto peregrinum e tatiilud lernen,
antequam Irareditatem lumerentin tcrrarbit'promiffione
Dci,quodfa6tum eft, poftcaquäcx aEgyptoliberati funt,
vtper fpeciem locucionis, quam Grammatici hyperbaton
v ó c ah t, diótum eile inteUigatur. Et eft fehfus, vel otdo
verborumiSciendordas.quiaperegrinumcrir fernen tuü
in tertahon lua qnadriugeutisanms. llludautem tnter-
pofltüm inteUigatur,& in ietuitutem redigem cos, 8c no-
Cebuntillisjitavtad 4öo.atinpsiftainterpofitio nonper-
tjncat. In extreriia enim parte annotum fummie huius,
b o c c ftip o ftm o itcm lo iep h fa äum c ft.v tinA ig yp to p o -
pülusDeiduram perageretieruitutem. Sequitur quatftiö
iatiS neeeliäria. Si enim fidés iüftificat, Sc priores fandi,
quiapüdDeumïuftificati fu h r , peripfam iuftificatifunr,
quid opus eraclegeindarii Simplex autem fenfus.quihoc
loco teaitur, hanc vim habet, vtdpderet Apoftolus,.non
po ift per legem, qme poftea daraeft, tepromilGonês, qira
ante a a tc lu n c ad Abraham, deftrni, Sc pofteriora priori-
bus praiudicare.' Ëhm rep'romiffiones ad Abraham ante
quadringentos Sc trigmra annos d a ra fm t, qubd benedi-
Cetentur in illo vniuerfe natiönes : legis autemobferuatio,
qubd qui fecifletearo,viueretin e a , poft quadringentos
ötcriginca annos M oyfi data iitinmontc ibnai. Econ-1
trario bic dicip ote rattQtqd ergo neCeflefuerïtvl.cgc poft
tantum tempus repromiffionisdari, cumexdatalégefu-
fpiciodeftruaiefponfionis potuetitobotiri : 8c manentel
teptomiffibne,non ptofutüralcx datafit,quam prauidens
Apöftolüs qudftionemiinfequeniibusiplé fibi proponit,
Sc explicat, dicebs i
guid »giraf lex}pri>ptertrimsgnßmespofittteli,dimecvcmtct
fernen,cuipromïffuni erat: ordinata per angelos in manu meiiato-
ris:mediatoramcnivnmnon eft,neusautemvnuseR. Qujama
riente repromiffione, qu.x faóta fuetat ad Abraham, lcx
Eph.z.
fcecacuni p0ftèa data per Moyfèn fruftra vi debat or illata, cur data
bercendü ^expHeatjpröptêt transgrefliones,inquit. Poft ofFenfam
bcrcetujü
impolie»
enim ïti eremo populi,pöft adoratum vituUinv&murmur
inDönhnum.lextranSgiellïones prohibitura racceflit.^u-
petbienti ergo populo lëx pbfita eft , vt quoiilam gratiam
charitatis nili humiliatüs accipere non pofTec : &firie hac
gratia nüllö ittödb prteceptalègisïmplëirct, transgreffionë
humilïai;ëtur,vt,qu3erexet gratiäm,riec fè fuis rrieritis falüü
fieri,quod {'upérbum eft,opinaretur, vteflètnöfi fuapötc-
ftate & viribus iuftusj fed in raanuinediatoris luftifieantis
impiüiiiï Per angelos aüteni miniftrata eft ömiiis dirpeh-
fatio veteris Teftamèhti * agéhte in eis Spiritufaiiiäo,M i-
bfö vërbo vèritatis nöhdütn ihcarhatöjfèd nunquamaba-
fiqua vèfcidiëaadminiftratibnè rëcedetitè t quiaperAnge^
losdirpöfitaeflillädifpehratiö legis, curt! älifjuandofiiä,
aliquando Dei pèiJföhamii fidut prophècarurii êtiam mos»
eftjagefent; PcrquëfHam legem mörbösöftehdehtëm,hó
a u rentem et ia ra prgqaficatiqfais Criminë contritä fuper-
Bibliotiï.iïèt.Pdtf. ïom. ;
biàeft. Difpbfitaëftpërangelos, fèdin poteftatetnediaVo“
risfvt ipfeliberaretapecCatispel' transgreflionem legiscb'-
àcJbs'confiteri,bp'us'fibiëflègtatià & miferiebrdia Doftnï-
n i, Vt'fibi peccata dimihëfèntùr, Stinhoua'yita perbüm,
qui pro fe fanguinem fudiflet, rçtontiliarentur Debs In i-
'ftisenimëràt ^>er transgreflionem legis confringenda fü-
perbia,qui gloriàntesde pâtre Àbra ham, quafi nathraljAn |
le iaétabâht habere iu ftitiam,& meti.ca fiia in circumcffio}-
he cætëris gentibustantÔpernicîôfiùs, qùahtb àtrbganci9
jpnefeifebant. Gentes alitëm facillimè etiam finehuiù's-
modi legis transgreffione hùrailiarenturi iHomihes enim
hullam ex parehtibüsbriginem iuftitiæ le traherepræui-
dentes , fimulachrorum etiam feruosinuenit Eu angelica
gratia; Nonenihificutiftis dici poterat, hon fuiflbïllam
iuftitiâm parèntùm èorùth in colendis idolis.quâfn ellear-
bitrabantur: itaetiam Iudæisdici poterat, falfàm. fùifle iü-
ftitiàm partis Abraham. ïtaque illis dicitur : tacite érgo fiu-
âmn digmmpcenitentia, & nedixeritisvobu, pattern habemus A-
braham. Potehs eft enim Deus$eldpidtbtuifiufufcüareßiorAbra- 1
ham. Iftis auçeth dicitur : Phpiertjuod^emorèsefiüiquôdyolit-
liquando génies in Car ne,qui dietmini prapittiUm ab Va, qud dicituy
circumcifio in carné manu fact a, qui er arts illo imporefine Chrifto',
aliénait dfocietateïfrael, &peregnmteftàmentorumpTomfiionis
fpem non babentes, &fineDeo in hoc mundo. Dehiqüe iliic ini-
fidelesdeoliuàfuafrabti:, hicautem fidelësde oleaftro in
ohùaïl'lbrüminferti elle monftrahtur. illorum eirgo erat
de lègis tuâbgreflione atterendà fu përbia jficut adRoma-
nos j cuiwUripturarüm vèrbis peccata eorum exaggërà^
fet, Scitüàùtein,inquip>quoniam quacunquelexdicttfhisquiin
lege funt,loquitur, vt omne eos obftruatur,&reus fiat omnis mundus
Deo. Iudæi fcilicef de transgreffione legis j &gentes de impie
tare fine lege. Vn d e&iterum ait : ConclufitetiitnDeuso-
mmainh\reMitate, vt omnibus mifereatur.
Lex ergo aduerfujpromiffa Dei i abfit.
N o n érgo lex data eft, vt peccatum auférret, fèd vt fiib
peccato omnia cbncluderet. Lex enim oftendebat eflè
peccatum,qüodiilipercohruetudinemcæcatip.oflèncpùtare
iuftitiâm, v t hoc modo hùmiliati cbgnofcerent non
in fua manu eflè falutem fuam, fed inmandmediatonis;
Abfit vtique,quia höri eftlekihimicaprömiflionis , qliip-
pe cùm cottfirmeteam. Nam primus Moyfies dixit ; Pro-
pbetamvobisfufcitabitvêtisdefratïiiusieftris. H o cdi& uin d e
Chrifto Petrus Apoftolus probat in A«ftibùs Apbftblo-
rum. * . .
Si enim data effet lex, quapoffetviuftcare,verè ex lege effet iufti-
D eut.ÏS:
Ait. 13:
tia. Sedconclufitfcripturà omnia fub peccato, vtpromifiioexfide le-
fit Chrifti dareturcredentibus. Prius autem, quhm veniret fides, fub l
lege cuftodieba>nur,conclüfi in earn fidem,qua reuelanda erat. J .
Sicht mediator Dei & hominum inter dantem & àcci-
Lez prb;
midlonc
non abp-
leuic.fed
cuftödif;.-,
pientem legem médius fuit: Sic lex ipfài quas poft repro-
miflîonèm d a tà è ft, inter repromiffionem & completio-
nem eins media fubrepfit. Qiue noh ideirco arbitraiida
éft promilTionem excluderè iàquiapofteàfiibfecutaëafh,
quæ prias fuit,videtur abolère: fed ex eqj^üpd hbn potuit
viuificare, nec id tribu ere, qftod repibmiffibpnm apollh
fcita eft i m'anifeftum eftin cüÂbdiam eam lepromiiriQhis,
riort iri-fiibüerfiopem aaeàm; ;S^?nim dataeflètlex,quæ
poffèt præftàrë vitam, & id quod repromiflioTpopbndë-
rat exhibere i veirè proniifli.o perlegem putâretur exclufa;
Nunb autem propter yanisgrefliones , v t fiipràdiximu^i j
pofita,magis èos argtiic peccatbres, quibüspöft reprbmif-
fionem in cuftbdiamJ & , v tita dicam i in carcerem data
eft: v t quia per ârbitrij libèrtâtem noluëruhtinribéèhtes
expëdtarëpromiflümilegàiibhsvinculisipraspëditi, S-îin
feruitutem mandatorum redactiicüftbdirehcur irr adueii-
tiimfuturæ M :
ferret. Iuftitiarii Kànc dicit,q uæ apüd Deum ré pûmtiif iu -
ftitia,ideft,fidèi,q.üià&lëxhabuiciÜftitiàrni fedàd(>_ræ-
fensjnon' quæ iuftificaret apiid Deumire^Àétë èpiih pee-
catàrion potuit ; vt de peCCatbribtis fafcfetét iuftbs, led ad
hoc dätä eftivt terröri e{|etproübcanshömihbsädbb'nam
yitàmidrreuèrfehtéspuhiëhs: Ideoqué qon êftdatâlèx,
qiias poflètviuificare ,fbd tondemhâre; Nec,Vërôæftf ma-
düm; ft^iprürämdubtörem éfle pfecCati v qüiabmnia fub
peccato çonclufifle dicatuyrGÙm m ahdäeum j qu ode xiu -
^ " G~5 ... ré'præ- '
; pccca-
imeritti
proliibés.
ScripturaH