\zAttodmi Fortuhài £' f i f T rttóreK
titim,tg!*c ororiiylftaclfeluus fiàtrfedoninîa hiec in prirho
intelligâmus»ducntu.Eç paulo pofbLeüâbit igîtûï fignum
crucis in natrones vniucrfàsv & de iyrtagôgis ludæorum
primum Ifrael populos congregabit, Vt Apoftôlivpræcc-
ptum Saluatoris impierenty qui dixerat:Ifeadouesperditas
domus iyfariddem itilequeïitibus in rnemorato ltbtOïnon-
ftrat,dè quibirs canticum narret, dicens : Q u i prius in foli-
<udine dixeratis,quandoalèédiftis de terra Ægÿpri $ßE mare
ficcatutn eftrubftirïï.*CantemiisDomino,gloriofé'enjm
mugniftcatus eft:& ntrac péreuflà lingua maris Æ g ÿ p t i St
11 u mine illius atefàdfca,atque confcilïo&humiliato,glorr-
ficàce Dominum,&didte:Gonfirebor tibi Domine* quo-
niamiram metui & furûrem. T uam rnHericördiam cbrile-
cutus film, T u és enim Saluator meus> id eft, Ie fits': & rre-
quaquam fiduciam habebö,in idolis, nec timfebo qüænon
funt cimendafled tu es fortitudomea, & làusraea. Hocèft
inter plàlmum&'eànticum, quod eftihter opera infti , Sc
gratiaru m adlion cm: vt piàlmus demóftrer, operaiufti poft
conuerfîobem,vt eft inpræientipfàlmo: Quoniam ad te ora-
bo Domine,Ptane exandies vocem nîeam : Maneadjlabo tibi & vi-
debout detétz: Sc canticiim, Laude m Dei :pro eodem opè
re. Ver fus poft leótionem perquoadianasno&esyillùd
tempus ad memoriam reducit,quando the rees recompen-
iabitur poft lâborem.prælèntis leculi iuftisa Dominé. Ver-
Tas dici:,Repletifmius make mifericoriixïua, Sc reliquat Q u e
îta eXpoiiu Augiiftinus in •eodem plàlmo, vnde fiimptus
eft : D ein d e,i nquir, illabona quæ fctura funt,Ipe anticipas,
&Vèlut fada tant depütans, repleti fùmusyiuquiti ftiane
mifèricordia tuà^Ergo in hisvelut nodutnislaboribus&
doloribêfs propheriaitobis accenfa eft. lîçut lucemaihöb-'
fcuïolôcoidônecdresilluceiçâtj&LuciFero'nattirincor-
dibùs noftris.BVrffi il. iniindocofde^uoniaïn tpfi Deumyïdebut.
T une replebuntut eo b ono i ufti, quod nùnc eftiriunt & fî-
tiunt ,*cirip perfidem ambulantes peregrinantiird Donii-
no.Vnde&iiluddicicuriRfp/etóme latîtia cnmvuttu ttiO’.mz-
1 ne adftabunt & contemplabuntur.Et, % ut alii dixerun t in>;
terprqtes,S4ti(ifi■ fumas manemifiricordia f^Tonciàtiabitn-
tunSicut n.alibi ait, Sxtiuborcum appartient gloria tus. Vnde
dicitur,Often denobispatrem, & ^.îfEdthobis.Atq^ ipfe
Dominus,Oftendam meiÄum fllLQuod donee fiat-, nihil
“boni nobis fuftteit,-nec fiifficere debet : ne defidetinm nO-.
drum in viaremaneat.Ecpoft paucat Repletifumia matte ïni-
feri'-ordia tua, & exultanimus , & * deleäxti fumufitiómhi'us
diebus .Dies ille,dies eft fine’fitie.fimui flint oinnèsil'- ■
l i dies:^.Quodpeuquoridianas nodes fèquitur pof! hym- '
aura Zachariæ , qui nos ihtróducit poft rclureedionem
corporam in æternam vitam, oratio confùeta hoc innuit,
quodiHaowmia bona peccatores per pçni tentiani Iperanr.
- Deterttaferiâ. ; : ' '' '
' - - • AP* m m
' I 'E rtiareriaillud teçipus récolif, qtiândô abimpiisïm-
* peratorîbus perfequebaturEcclefia, qui conabantür
auferre lucrum Apdftolonim,ne filios fpiritales génerarér»
Tempos illud prædpue fuit a prima périècuttone Nero^-
nis,vîqueid temporaDioeletiani,,&:Maximian»’. Quiiàfi-
d i eôtempore paffi font piàlmus monftrat, dicens : ludica
me Deuti &difierne cattfam meamdegente nonfxncha, & c . Se-
quentianon minus démbnftranc trifticiam (an d * Eccle-
fite, quam babebat, quiah04i ei apertelieebat Cliriftum
generare in cotdibus eledorum» Euafit findaEcclefia de
_nac tribulatione, & cantat can ticu m, quod cà n tau it E î é-
chias poftquam liberatuseft dëSennacherib, i&poftqüam
eum Deus vifitauit per flagellum infirmitatis , ne eleuate-
tur cor eius de vidoriaconceflâ. Vnde & dicit, Viaerts viuèns
•; ipfe confitebitur tïbfficut & egobodie:paterfiliùwtatfifa-
K ciétveritatemtuam.NzmSçipCeiâeoüe-'
bat,quia.dolebatorbitatem * ■
■ filiorum* : , ' \
Dequartaferik.
C a p . X IV .
T^Eria quartatfimpfis illud’r&colit, in qu o land a EcdefiA; r *xaltataeftftiperomhes inimnlos iuos. Quodextitrilo
pfalmiquiinea cantatQr,cognOftere pafltrmus. Titidus-
talis eft,I»jf»«»pfalmusDauid, Ctmticum Hiermta>& Exe*
cbtelex populo tranfmigrationis cumintiperent'eicire, Ifte pial-
mus experibnaeorumcantatur, qui intoenturteditum ad
Hierufalem, & libertatem popiri» ei. Steut Iud*i quondam
liberati lunt de Babylonia, ^tranldu'di Hierulalem
ita&Ecdefiapoftfaliberataeftdemanuimpiotumlmperatorum,
dedonata libertati tempore Conftantini Impe-
ratoris. Vnde exultatin'carittc'o ,quod cantauic Anna Sa-
mudis matejripoftquamliberata eft de afflidione Phehen-
n s semulje faxiExultamt,^inqiht, cor meum inDomino exalt
atum eft cornu meuniinDeo meo. Ab tllo enim tempore
poftquam relpublica’& poteftas Romanotum lubditaeft
Apoftolicisviris -St ChriftianisImperatoriDusvdilatatum
efto’SEcclefise fupeririimicbS fuos, fcilicet Sc Paganps&
perfidos Iudxos.Ifta dilatatio .liodierna dicpermanec. dec
Detfsyvt diu permaneat& impleatur illud Apoftoli,Donee
plenkudp gentmmintroierit,& fleomnis I lia d faliius
flee» 1 *
Die quintaferta.
ISteartfèulu5‘fubvnavirga,id eftjfubvnotegiminëfufei
pic popuiufnindaicum.&populum gentilem> Q u a in i
fto articulo recipiendus eft populusludaicus, cantatut
pialmus in quinta fcria, qiii ptstitulatut ex pratione Moy<
lis .T alis e fttitulus, Oratio Mójjis homing Dei- Sequitur can tfjj
ciiiiijCantem'Us Dominoï Q u od ojim cabtaueteinfiguvafu-
turas vidoria’ perdpient quandoimplebiturquod Doming
sin Euangdio d ix i tAmodonon me videbitis,doneedieatisi
Benedtëusquiyemt in mmtne Domini.
“ Def;xtaferia> ' <■' -'
C a p ; X V I . I
OExtaTet^celebraturinmemoiiattLpafltonisSaluatoris
ü noftri.Pialftiüs'qiii in ea cantatur, hunctitulum habeti
Jpfi Dautd,qultnd^eumfilms eius perfequebatur. De quotitulo
it*«licitAuguftinusin prologoeiuldempfalihi: Agnolca-
:‘mus ergo quemadmodam C hriftumperlêqüebatur filius
fuus: ^fabebat enimfilios de quibusdipebat, Nenieiunant
filiifyonjiquantdiu cum Hlis'eftjfiwfus, cum autem ablatus fuerit
jponfus,tnncteiimabuntfiliifpsnft. Ergo filii liponfi. 4 poftoli,
Winter hbs perfecutordiaboltts iudas;, Paflionem itaque
Êdrnin bbe plalmo pKedicamrus eft Chriftus. CJanticuni
paffiqhètneius nihilo minus fonat ,dicensj Cornua in tnani-
basiiusiibiabfcondita eftfortitttdoems. Qu od fic Hieronymus
exponiuVexilla&trophxaerucis, & in ipfis eornibus
fdbnditdeft fortitiido eius.^i Paulo poft in cruceergo pau-
lifper fPrtftudo etuis abfconditaeft, quando dicebat ad pa-
teernifriftisefianma mea. ffqueitdmortem:Sc,Pater ,fipoJsibik
eft iranfiafdnieTihltX ifte,Sc m ipla cruce,Pater,in manuVtuas
commeridcrfpiritum meum. Iftaeft quintanoxafteunda
feria.Sicut in quinto pialnio per Dominicas nodes .celef •
b ratur contemptus NabuchPdonoforis, & vidoria trium
piiéroftim,inter quos eratqiiartus adlpedus; filii hPmini^
ica&nuncinquinrolococonremptustotiusmundi.&vi-
doria furnmi & lolius triumpbatoris illius,cuiusadfpedus
olim videbatur inter tres pueros. Dignequeinfexta -
* feria memoraturcius paflio prx exteris
nodibus i qtiia in ea pera- -
dae ft. •« • -
DeSab
D eE c c le f ojfic. Lib. IV.
DeSabbato.
C ap. X y i l .
SAbbatiun recolit mempitlaqi eledorum Iudçotum,qùi
iundicruntecclefiæ inflne mundi. Sabbatum quod
flngebant Sc fingunt Iudæi carnales fe oblèruare, Iudæi fidèles
in veritate cuftpdien.tih fine. Pfldrhus qui in eo cari-
tatur, talem titulum habet: Pfabnwcannci in die fabbati. Ex
titulo plalmi conueniens eft piàlmus fàbbato. Qupmodo
congruat populo Iüdaico, verfus quidam demonftrat, dir
cens:Indecacbordopfalteriocum cantico & cithara. Quod ita
Auguftinus, Decachordum plàlterium modo audiftis:De-
chachordum pfalteriumjlgnificat d||em praecepta legis.
Sed cantare inillo opiis eft, non port™ piàlteriüfti. Nä &
Iudæihabentlpgem: portant, non pMunt. Q ui fijht qui
pfallunt? Q u i operäntur. Quioperantür cümtriftitiai no-
dum pialluntjQiii funt qui pialluntjQui cum hilaritatefa-
dunt bene, &reliqflä,<Hbccredihiüs futurum feile in por
pulo Iudaico, quando populus vnus erit cum fahdä Eccle-
iia, quod modo beatus Augüftinus narrât de làndaEccle-
iia. Canticum quod lequitur, Audité cæli, quomodö làb-
batoçonucniat de populo Iudaico, dominus Beda e xpiai
natinfccundolibrotradatusfuper Luçam: Conflue bant
auté die iàbbatiin lÿnagogisivtïuxta quod Dominus præ-
cipit, Vacate & videte,quoniam ogo fum Deus feriatis mundi
,negociis,ad meditandalcgis.monijaquieto corde rcfîde-
rentj Cuius quotidiedeuotionis agendæ habkenus in ec-Vi
clçfiaperdurat indicium: quia ad memoriam prifeæ religi-
gionis canticum peuteronomii, in quo vniûcrfus veteris
populiftatus,quid videlicetoftenfo, quid propitio Deo
meruerir, coutinetur, nonnullisin locisfabbato dicere
confueuit: Alioquin eflet præpofterjun, v t in priorib. fèp-
timanæ diebus prophetarum diclis canninibus,Moyfis vl-
timum diceretur. Valet enim ad opufculum huiulcc febri-
cationis, fi confideremus ex fènfibus Sc intelledu pfàlmo-
rum Dominicænodis in matutinah offiçio, quomodo eis
colligentur pfalmi Sc cantica,quæ funt per (ex dies hebdo-
madis. Primus piàlmus, Dominus regnauit, Domini regnum
demonftrat poft eius rcfurre<5tionem,de quo iplè dicrt:Dd-
ta.efimihiomtiispotefiasin cdo & in terra: econtra, Miftrçre
mei Deus, poenitenriam mprtui hominis peccàto, lèd etiam
relpirantispet bonum odorem, quemaccepitinüciis ver-
fioium Dei. Proillo enim venit Chriftus mori de refitrgere
d mortuis, vt iplè in Euangeliomanifeftat dicens: Non vent
vocarçïufiosj fed peccatores, Sc iterum: Veni enim faluare quod
perierat, Sc vt manifeftius dicam, propterea furrexit, vt nos
refiugeremus. Sua refiirrebtio extitit per corpus immorta-
•le, noftraéxtat perpoenitentiam. Vnde non immeritofleut
vice refiurredtionis fuæ, Dominus regnauit, cantamus in
Ûominicis, Sc in feftiuis noâibus:ita çongriiit vice nofttæ
tefiurebtionis in lequçnnbus nodlibus , Miferere mei Deus,
cantare. QnOniam duo continet memoratus pfiilmus, D o minus
regnauit , Chrifti regnum acceptum per trium-
phum crucis, Sc flrmationem lanôfcæ eccleliænon coramo-
uendamàftatu luo, piàlmus de fecundaferia & canticum
huic, ideft, pfalmo. Dominus regnauit, propter conftruóti-
qnem Eçclefiæ, adnebtuntiir. P.làlmus, Verba mea, vocem
Ecde fi* continet,quæin primoNtempore coniundta eft A -
poftolis.De qua dieit Auguftinus in plàlmo.quinto: Vox
eccieliæeftinfioçplàlmo, t y ° cAte adhæreditatem Dor
mini, Verba mea, Exaudi me Domine:vocatainuocat D o minum
,v t eodem opitulan te, pevrt ranlèat ne qui ti a m lècufi i
huius, & ad eum perueniat Canticum. ConfitebortibiDomi-
ne, vtluperius demonftratum eft, candem Ecclefiam prær t
Icntat. Piàlmus, hibilate Domino omnis terra, chorum praedi-
cato r urne 6 n tine t, qui non timentes minas prineipum, ex-
ciuerurvt Ecclefiam de Baby lone ad lèruiendiimDomino
foll-Quid idem, chorus paflîis fltà ciuibus Babylonia ciui-
tatis, piàlmus, ludica me Deus & dijteerne caulàm meâ de
gente nonlànâa, dilucidat. Canticum miniihe Iatet angu-
ftiam Ezechiæ regis, qui dixie» Ego dixi, in dimidio dierümeo-
tum vadam ad portas inferi, Sc cæteraquælèquuntur.Ezechi-
as bong s & iuftus rex annum,eratur in corpore prædicanti-
‘ Bibliotb. Vet. Pair. Tom. p.
m
urn, Satis indicat prælèns canticum anguftiatn piæfcmis
Ecclefiæ, de quaangul^ia dicit verlus, Recogitabo orfines an-
nos meosinamaritudineanimamèa, Piàlmus, Deus Deus meus,
continet vocem gendlispopülij quiàlbmno animæ euigi-
lat poft introdudam illuminationem prædicatotum. Qui s
fi t lomnus, de quo euigilat, quando d i ci t, Deus Deus meus ad
iedetucevigilo.: Auguftinus memoratuis dilucidat in trada-
tu eiufdem pfalmi: Illud autem,inquiens,cauere debemus,
ne iplà anima ùoftra dormiat. Malus enim eft fbmnus animæ,
bonus fomnüs corporis, quo répafaturvaletudo cor-
poris.Somnus autem animæ,eft obliuifci Deü fuum.Quç-
cunque anima oblitafueritDeum iuum, dormit. Et infra:
Deus Deus meus, ad te de luce vigilo: fitiuit in ie anima mea. Ecce
illud delèrtum Idu mææ videte quomodo hic fitit. Et pau-
lo poft, Quando anima fitit, fontenl fapie n tiæ fitit D e ipfo
fonte làpientiæ inebriabuntur animæ nofttæ, ficutahus
piàlmus dicit, Inebriabuntur ab y ber t at e domus tua, & torrente
deliciarumtuarumpotabis eos. Sitienda eft ergo làpiçntia, fi-
tienda iuftitia. Eandem reuerfionem lonat pfalmus in quar-
ta feria, id eft, de obliuiohe Dei ad élus recordacioné, quail,
de Babylonc ad Hiferulàlem. In eodem plàlmo aliquafi-
tismemoratur fimilisde plàlmo, Deus Deus meus, lnfic ifte
piàlmus^ Sulcos eius inebria, mul tiplica generationcs eius.
■ Vndeidem qui fuprain tradlatu pfalmi, T e decet hymnus
Deus, videmus, cicdunt, Sc ex ccedentibus alii credunt, Sc
ex illis alii credunt, & non fuflicit vni homini vt fadtus iplç
fidelis vnurn lu cretin. Canticum, Exultauit cor meuin in Domino,
liquida monftrat, lândtam Ecclefiam fiiperiorem ef-
fe Babylonia. Piàlmus, Deus mifereatur^ofiri, in quo per voces
prædicantium cblligitur populu? Iudaicus,dicentium:
ÇonflteanturcibipopuliDeus, conuenic cum plàlmo de
quinta feria, Domine refugtum fabius es nobis ,, ,qui habec titulum,
Oratio Moyfis bomrais Den Cuiapte relpondet canticum,
Cantemus Domino. Hymnus trium puerorum, -Bénédicité,
pallionem Dominiac triumphum eius ad memoriam
nobis reducit.Nabuchodonolbr diabolum lignifiait:
miniftri eius, qui accenderunt flammam ignis in fornace,
ludæos clamantes, Cruct fige,crucifige, Mi m funt très pueri
in caminum ignis.futurum enim erat, vtflirorem incendii
Iudæorum fuftineretChriftus.,Trcsfuemntpueri, qui vna
voce confitebantur Domino. Tria pura làcramenra exie-
runt de homine Chrifto in pallione eius, ipiritus, aqua Sc
fanguis. quæ tria vnurn monftrant Chriftum. Erat inibrna-
ce adjpettus quant, quafifimilitudo filii Dei: Etenim pende bac
fiue iepeliebatur corpus Chriftialfiimptum ex Maria Vir-
gine Puerorum corpora nph fiinc'corruptain fornace ; fii-
turum erat vt Chrilu corpiis non corrumpererur putredine
mortiSvEiberati funt très pueri de camino:Liberatus Chriftus
de ore leoniS.PropterTioc làcramentum , v t opinor,
audiui cantari in vigiliis:Palchæ in ecclefia Turoqenli poft
leâiones, Bénédicité. Omnes qui pie volunt viuere, perfecutio-
H<??w/).iri«Hf«r,&pei tinencad corpus trium puerorum,qui,
milfifuntincaminum.cüiuscorporis caput eft Chriftus:!
Ac hi quiperlecurionesingerunt, ad corpus diaboli, cuius
membrum extitit Nabuehodonolbr,& omnes perfecutor
reS.vlquead maximum membtum Antichriftum. Et meri-
rito inquinto.ordine recolitur euafio eledlorum de perle-
curoribus,quia corpus, quod quinque lènfibus regirur,
poffunt occiderc: amplius autem quid fiieianr, non haber.
Piàlmus delèxtaferia, vt prlbculimus,&canticum, Chrifti
pallionem detinét. Lauda te DominUm de edis, Sc, Cantate Do- ’
mino,Sc,LaudateDominumin fanftis ««r.adlumlànclæ eccle- ;
fiæ monftrant poft tranlàdfâ perfecutionem, quem conti- .
necverlùs, Bonum efteonfiteri Domino,& plàllere nomi-
ni tu o altiflime. A t canticum, Audite c<di qua loquor, quam-
uisduoinlc contineat, id e ft, remuneracionem Domini
pro bonis, & retribupionem pro oftènfis ; tamen propter
fàbbati quietem , in qua cantatur, ad eos illud dirigimus,
qui bona pace vtunrur poft perlecutipnem in eCcIc-
fianoftra.Dequibusdicitverlus, Pars autem
' Domini populus eius, Iacob funiculus
hæred ita tis
eius.
I l z De