I0 9 8 . Eccleßa Lngdunenfis
quivocati funtgußabit ccenatn mtxm. ' Vcritatis enim dixifle Dei de vtraqiie ciuitate id eft ele&otum Sc reproborum B.'
procul dubio iuraflè eft. Talis eft & ilia Dei iuratio apud E- Efaias Propheta in finé feculi ad implendam in ins hu d ib u s
iaiam Prophetam, vbi poft onus Babylonis Sc regni Ally- 1 & exultatione^fequitufciicens: D: mine Dew mew es tu,exalriorum,
qui erant fxuillimi holies populi Dei, perquosfic-
ut beatus Ioannes Apoftolus in Apocatypfi oftendit,figni-
ficatur rota ciuiras diaboli,id eft omnis m ultitudo reprobo-
rum, intarponit Deusiulmrandum de cerciftima talium
perditione,dicente Propheta, lurauit Dominus exercituum Ki-
cetiSifi non vt putaui it a eruiEtquomodo mente tract aui it a eueni-
etyyt center am Ajjyrium in ten a mea,&in montibus meis concul-
cem eum:b. c confilium quod cogit aidfuper omnem ten am, & hac
eft manus extentafupervniuerfasgintes:Dominus enim Deus ex r-
cituum decreuit & qmpoteritinftrmarelEtmanuseft extent a,&
quis auertet earn. In quibus verbis mirabiliterScgranditer
oftenditur 8c immobilitas'prxdeftinationisDei Sc ipliusp-
deftinationis efFeiftu s. Cu tata & tam grauia mala pereunti-
bus cominatus fob iureiurando dicit, li no y t puritui ita erit,
& quomodo mete trachui ficeueniet:ideft/icut cogitauiSc
mete tra&auiin xterni confi!ijprxdeftinatiqne,ita erit Sc lie
eueniet in iplaru reru adimpletiSe.Quod etia lèquétia prophet?
verba magnifice Sc clariifime oftédunt dicétis ex per-
lonaDeihoc confilium quod cogiraui foper omnem terrain
, & hare eft manus extentafoper vniuerlas gentes. Ec
moxcx foa perfbnaaddentis: Dominus entm*Deiis exercituum
decreuit,exquis poterit infirihare 1 & manus eius extent a & quis
auertet earn.Prófe&o enim in his verbis per confilium q> co-
gitauit Deus foper omnem terram, xterna eius pnede-
ftinatio; &pe r mannm extenram eiuldem confilijintelli-
gendaeftadimpletio. E tv t qogriofeamus nullum cónftlio
Sc effe&ai prxdeftinationis pofle rcÜftere, dicitur Domi-
mls enim Deusexercituum decreuitrvtique in xterno con-
filiopredeftinando, Sc quis poteritinfirmareincelligatur
nullus.Cum enim dicitur,Dominusenim Deusexercituum de-
creuit,quid eft aliud decreuit,nifipradeftinauit,prafiniuit,lla!u-
it,pr*fixitpraordinauk. Ex quo manifcfteintelligimusquid
fit predeftinatum,videlicet Sc prefinitum,ftatutum * pre-
fixum,pra:ordinatum^ Hie namque fermo,id eft decreuit,
etiam in a&ihus Apoftolorum firtiili re atque eodera lenfu
ponitur:vbi multitudo fidelium vnanimiter leuantesvo-
cem in oratione dixerun t ad Deum.Conuenerunt enim in hoc
ciuitate aduerfum fimtiumpuerum tuum lefium quern vnxfir.Ha-
redes & Pontius Pilqpus cumgentibus &populis ludaorum facere
qua manus tua & confilium decreuerunt fieri: V bienim latinus
interpres ad fenfom transferens numero plurali pofuit in
Greco,fingulari numero legitur,$«<e manus tua & confilium
pradeftinauitfieri. Sicut etiam hoc ipfiimteftimonium in libro
depredeftinatione lanStoramB. Auguftinus poluifle
inuenitur.Idipfom enim verbum in hoc loco Greee legi-
tur quod & in Epift^d Romanos, vbi lerip turn eft: Quos au-
temprxdeftinauit hot &vocauit:vbi enim rios Latine dicimus
ptadeftinauit ,'ib i& in illa epiftola | &inhacfontentiade
A<ftibus Apoftolorum Gr£ecepofitunreftn^««e<crt".Quod
vt iam di&um eft alij proprie tranftulerunt pradeflinauit,
alij definiuityalij decreuit^cl plurali numero decreuerunt; vbi
&illud eft valde mirurn.quia ficutin propheta legitur , &
confilium D e i, & manus extentarlta&nicponitur facere
quae manus tua &corifilium decreuit,fiue decreuerunt fieri
: quod idcirco tam diligenter dicendum putauimus, vt
pr*deftinauit & decreuit,& definiuit, vel praefiniuit idip-
ium fignificare intelligatur.
Conuenerunt ergo aduer fits fanitumpuerum lefium quern vnxit
DeusHirodes & Pontius Pt'atusfacere qttk manus & confilium
Diipradeftinauit,,decreuit & prafinigit fierjSed quaecunque
omnipoteris Deus Pater vnigeniti filij foi paflione praede-
ftinauit fieri, illifecerunt malitia&impietate. Hie praede-
ftinauitmifèricordia&benignitate, iliivt nomen C h i ll i
delerent,ille vt eius languine peccata mundiablueret.Prz-
deftinatafontilla omnia vtineius paflione fierent, prsde-
ftihatutn«ft &pe r quos fierentiquia jjdelicet & iufto iudi-
dio D e i, merito prxeedentium peccatorum digniiudicati
fontquijitaexGccarentur^t pereós taliacomplerétur^Sic-
ut & Iudasideo prxdeftinatus eft , vt eundem Dominum
Chriftum trade ret, qui dignum leprseBuitqui tale facinus
expleret.
Hancatemam & incommutabilemjpradeftinationftm
tabo teyconfi'ebor nominituoquonidmfeciftt mirdbil a, c^itatio-
nesantiquasfide es amen. Et mox de ciuitate impioram, quia
pofiuifti inquit,ciüita:emintumulum,vrbemfortemin ruina do-
mum alienor urn vt no fit ciuit as &infiempiternum non adficetur,
vb i& d e ciuitate piorumeontinuo adiurigit : ftiper boclau-
dabittepopulusfortis,cittitasgentium robuftarum timebit te : quia
faitus es fortitude pauperi for.itude egeno.in tribulatione fu a :Jpcs
à turbine,vmbraculnttwb afiu. Jrfyis duas partes elc&orum vide,'
icet& reprôborum menfora æqüitàtis iufti iudicij Dei
alteram perdendam.&alreram faluandam mir^biliteretiam
in libro regum legimus defignatàs,vbide beato Dauidfcri-
ptum ediquiapercufiit Moab,& men fins efteosfuniculo co.tqu.ms
ferr<«.Mehfos eftautem duosfuniculos:vnum ad occiden-
dum,&vnum ad viuificandum,quis enim non agnoicat ve-
rum Dauid efle Dominum Iefoni Chrîftüm,Moabitas ve-
ro omnem multitudinem infidelium qu ialieni font a populo
Dei : quorum dum alios iufto & occulto iudkio foo
praiordinatadmortemæternam, aliosvero ejigit&vocat
ad vitam sternam,quid quam sequilfima iudicij fiiiftiertfo-
ra duos metitur funiculos,vnufn ad occidendu ni,& vnum.
ad viuificandum. Sed & in libro Efther idipfom de vtraque
parte,& ele&orum fcilicet & reproborum.&r fideliuin, &
infidelium fob figura duammlbrtium magnifice figuratur,
vbi deDeoforiptum cd.tyduasfortes ejfe pracepit^vnam popn-
li Dei & alteram cunciarumgent ium-.venir que vtraquefor, infix-
tutum exiUo iam tempore coram Deo : Per fortem namque
diuini iudicij difpoficio reiteintelligitur, dicenteSalomo-
ne fortes mtttuntur infinum , filfl a Domino temp rantitr. Et
omnipotens Deus duâs fortes d ie præcepit vnâm populi
D e i , id eft omnium eledorum , & alteram cunda-
rum gentium »omnium videlicet reproborum: & vtrafique
partes iudicij fui forte diftinxit, vt alij client iupartes lords
Sandoram, alij vero in partesfortisimpiôrum : Elle
etenkn duas fortes , id eft fortem Sandorum & fortem
impiorum, aperte feriptura nos docetcumdicit Apollo«-
lus déprima ; g u i dignos nos feçit in parte fin is Sanftorum
inlumine : quieripuit nos de poteftate, tenebrarum & tranftulit
in regnum Pilij dileclionis flea,qua eft vtiqiie fors populi Dei. Et 4e altera in libro-Ecclefiafttco legimus, Anima enim nequam
dijperdeteum ifitifebabet , & in gaudium inimici dat tllum, &
deducet Ulum m fortem impiorum, manifeftefcilicet reproborum.
Sed& in alijs Scripture làndæ lacis fors pro iufti retribu-
dpne iudicij,in g x te reproborumrepofita inuenitur.ficut
in Efiuaadp]eb($in reprobamDeus dicit , bac eft pars tua
fiorfh nienfura tux. Etdeinimicis populi Dei idem Propheta
aitybac eftparseotfim quiyaftauerüt nosy&firsdvipietiumnost
Vénitergo veraq; fiors,ideft & populiDd,& eorfi quialieni
iudicantur à populo Dei in ftatutum ; videlicet vt quemad-
modum ftatutum eft in occulto iudicio Dei devtrilque
fordbus,id eft ciuitatis Dei & ciuitarisDiaboli.ipfis rebus
expleretur exillo iam tempore quo ab ordio mundi v f
que ad finem1eculi,has due ciuitate,s mixre corpore,mente
diuife temporaliter currant , donee ad dëbitos fines
perueniant , vel vire, æternæ , vel moms perpetu*;
hoc autem tptum venit in ftatum coram Deo , qui folus
nouit quam iufte: ifta «filpofoerit. Er ,qua veraciter atque
cffi^citer vfique adfinem leeuli- compleantur. Hanc di-
ftinblionem diuini iudicij & predeftinationis duorum
videlicet funiculorum & duarum fortium , quariflh
vnaeftpopuli , & altera omnium impiorum ita æterna*
liter efle dilpofitam predi&us liber Ecclefiafticus mira-
biliter oftendit dicens : In iuSicio Dei opera ipftus ab inirioy
&abinftitmione ip forum diftinxitpartesillorunt E t alibi dicit,*
hommes mnes de folo & ex terra vnde creates eft Adam : in
multitudine diftiplinx Domini ftpartuit eos , dr immuta-
uit viaseorum : & ex ipfisbenèdixit &exaltauity &exipfisfim-
ftificauit y & adfeapplicauit : Et exipfis maledixit , &humi-
liaüit y & corner tit tllosafeparatione ip forum. Quafi latumfi-
guli in, manu ipftus plafmare tllud & dijponere. Omnes via
nc eius fecundtim dijfiofmonem eius. Huic Iqptcntiæ fimi-
U ~fi- illud'quod bp-pa Iuditlt in oradone foa ad Deum
E ilII
• i,
F
d ia t : Tu enim fecjjfi priora, & ilia poft illa cogitafti , &
'______ I_______ ____ • , bet
■ Colefù,
G
Eccl.6.4 .
Efis.tf.6.
De ienenda ventatefcHfiturx.
hrcßtätim eft quod ipfieVolmftiy & tttaiudicia intua prouiden-
tiapofmfti : Qu mi vero arterna liut eius prelcientia & pro«'
uidentia,& predeftinationis-iudicia. Idem liber alibi o-
ftenditj.dicens: Dominoenim Deo antequam crearinturyom-
niafaeruntagnita: fie & poftpetfe&umrelpicit omnia. Opera
omnis camis coram illo , & non e S quit quam abfionditum
ab oaths eius : A feculo & vfquein feculum refticif. & nihil ell
mir ab tie in confttectu eius* N on ell dicere qutdycll hoc , aut
quid e ll illttd. Omnia enim in tempore fuo quxrentur. Non
praterit Ulum omnis cogitatus, & non abfeondit fe ab eo vHus
fermo. Magn.dia fapient x fiuxdecorauit iojuxell antefeculunh
crvfque in feculum ,neque ab feet urn e ll, neque minuitur , &
non eget alicuius conßio. VWilloxum coram ipfo funt fetnpery
nonfiunt abficonfit ab ocultsipftus, & omnia oper/t illorum velut
fo l mconjpeäu D e i : & oculi eius fine intermiftione inftneien-
t i s in vijs ip forum. Certe ipla sterna & ineommutabilis
veritas Dominus nofter Iefiis Chriftus de lege & P10-
phetis firmillime incqlcat dicens: Dicoenimvobis, quia donee
trau feat ccelum & terray Iota vn urn aut vnus apex non prat eri-
bit ex lege donee omniafiant. Et herum : facilius ell ccelum &
terram tranfire, quam de lege vnum apicem cadere. Et de verbis
noui teftamen ti.in quibus vfique non fiola ilia qu? ore proprio
locurus eft, led etiam omnia qua* & per fan&os Apo-
ftölos & Euangeliftas dixit intelligere debemus/itaaffir-
mat dicens: Amen dicovebis, nonprxteribit generat e bee donee
omnia fiant.Ccelii & terra tranfibunt y verba auiemeanon tranfi-
bunt. Quicunq; ergo verba vtriulq; teftamenti liue de parte
eie&örum, fiue de parte reproboriim di<fta{unt,fideliter
legit vefoudit, ita ea ‘debet accipere & tenere, tanquam ve-
re sternaliter ^pud D,eumprelcita &preordinataac pre-
finita vt omnino aliter efle n&n polfit. Quid vero illuftrius
& mägnificentius de vtriulque partis & reproborum fici-
licet & >ele<ftoQira, &infidelium &fidelium, quotum alij
ne myfteriumdominiciaduentusj&priulquam manifefta-
retur in came, & poftea vlque ad finem leeuli agnofoere
pollent,merito foperbis e xcscati& expelli,alij per gra-
tiam & pietatem fidei inlundinari meruerunt, veliiifta reie-
Äione, vel gratuita e le flione , dici aut commendarf po-
tuit, quam quod ipfie Dominus magni confilij Angelus,
id eft paterns ac lire s te rn s voluntatis fidelis tell s ac nUn-
tius in Euangelio Deum Patrem glorifican§ , eique fiuper
iuftis iudicij j fois gratias agens declarac atqtie annun-
ciat dicens: Confiteor tibi Eater Doniine cceli f r terra,quia
abftondifti bac dfapientibus & prudentibw & reuelafti eap.truu-
lis : & mox ytrumque 8c excscatioriem videlicet luper-
borum & inluminationem humilium ad sternum & in-
commufabile patris confilium atque iudicium cum fom-
m a laude & exultatiohe referens fobiungit dicens: ita Pater
quoniamfiefuit placititm ante t e : Et ne fo ab huius sterni
confilij atque iudicij confortio foparafle putaretur , poll
quamlblita pietatead Patrem tanquam ad verum lusge-
nerationis.au6lorem omnia retulit, fiubiunxjt etiam de fie,
& ait : Omni* mihi tradita fiuntd Patre meo, id eft , Scilla
de quibus didtum eft, abficondifti h s c k lapientibus Sc pru-
dentibus ,• Sc ilia de quibus adiunftum, S f reuelafti ea
paruulis:vt etiam meo lcilicet,quod vtique Sc patriseft,
conftlio atque iudicio vel dilcernantur vel damnentur, vel
iiberentur. Neque enim pater iudicat ^uemquam fe d iudicium,
inquit, omne deditfilio, vt omnes honorificentfilium ,ficut bono-
rificant P^rm.Hoceft'admirabile Sciheftabile myfterityn
sterni Iudicij, tam in parte eledorum, quam etiam re-
probotum. Quod etiam beatilfimus Iftac Patriarchy rc-
re ntefibi pleniusacprofundius in duobus fiuis gepiinis te-
uelatum, velut cum Ajioilolo mente excedens Sc incom-
prehenlibilia Dei iudicia atque inueftigabiles vias cotem-
platus expauit; vt fctiptum eft ftupore vehement^,,8c vltra
quam credi poteft, admiratus eft. Neq; enim hoc tätopere
ftupnijle ac miratus e(le^redendus eft :,fi cscus Sc puis pater
aut vefi limilitudine, aut propria affedi one in dilcernc-
disfilijs velfolli potuit, velertare,led fubito reuelationis
id u cor eius inluminatum, ad memoriam reduxit, quid
adhuc eifdem geminis in vtero matrispofitis,cum- iuxta
Apoftoliim nihil egifleiit bonum aubmalum , Sc tarnen
ambovna Sc pari originalisreatus daruj^tione teneren^jr
adftcidi » fiola diuini iudicij dificretione didum merit,
- ’___________________ t o j
quia waior feruiet mino i , quod poftea manifeftius per
Prophetam Deus inculcat dicens: Jacob dtlexi, Efau autem
odiobabui. H s c itaque fiubird fpiritus inluftratione fan-
dus Patriarcha recolens Sc intelligens vidit iri duobus
vno concubitu'latis pari prims prSuaricationis conditio-
ne dflmnatis,necdum natis, need u pro prioaduquicquam
boni vel mali promericis mirabile Sc rertibile iudicium
De i videlice t vt vnum gratis diligeret Sc eligeret ,alteruni
iufte odillet ac reprobaret : Sc velut figulus pbteftatem
habensex eadem mafia faeeret aliud qiiidem vasinhono-
'rem, Sealiad in contumeliam. Vidit cette in illis duobus
ihcommutabileconfilium Dei cum nec vojenteScfitageri-
te ac deliderante patre potuillet vllatenus quod prsdidum
Sc prsdeftinatum fuerat mUtari,; led diuini.t'us dilpbfito ac
prsfinitb rei ordine etiam per nelcientem ille prsferre-
tur, ille benediceretnr, qui adhuc in vtero conftftutus ar-
cano Dei iudicio Sc dihdus fuerat Sc prslatus. Vidit
hoc in illis duobus tam grande Sc profiindum myfterium
confilij Dei: Sc quod in illis vidit ipfo reuelationis; inftin*
d t i , etiam intotiushumanigeneds diforetione ab initio
vlque ad finem'leculffieri cognouit, fiuein duobuspopu-
lis circuncifionis Scprsputij. liue in omni generalitepple-
nitudineelddorum leu reproborum. j videlicet quod omnes
ex vnamalla iufte damnata defeendant. Quodomni-
po^ens figulus sterno & lncommutabili confilio iudicij'
foi ex eadem rnalla alios faciat per iuftitiam Kaffirs, alios
pet grariamvalamilericotdis: Sc ita Dei confilium atque
iudicium ratum lit atque immobile , vt tamen nemonifi
iufte damnetur, nemo nil! milericordit< r liberetur. Vidit
hocdmpelietrabile pi^fundiim iudiciorum Dei lanililfi«
mus Patriarcha in duobus geminis delignari,in vniuerfi-
tate hnmani generis expleri Sc tanquam cum Ptopheraex-
clamans : Domine audiui audit urn tuum & timui, confideraui
opera tua & ekpaui, ftupuit ftupore vehement't & vltra quam cre-
dipoteH aimiratione percufits ell: Sicut6c*Plalmifta foper eadem
profunditateadmiratus atque obftupefa&us clamat;
Ouam magnificata funt opera tua Domine, nimis profunda fa-
Ha funt cogitations tua. Nec fruftra Apoftolus ad Ro manos
feribens, Sc de altitudine prelcientix Sc predeftinationis
dtuirre attentifilme diiputans, vt quicunque lal-
uantur nonluis meritisautviribus , led omnino fola Dei
gratialaluariintelligahtUr iuxta lempirer^ium propolitum
voluntatis fox quos voluitprelcienti.^, predeftinantis,vo*
cantis,iuftificantis. Scglorificantis•, non fruftra,inqiiam,
de talibus diiputans Sc vehementer inculcans,cumplera-
que poftea Sc alia pofoilTet, illud velut precipuum &
ximum elegit teftimonium vel exemplumde prefotis vi-
delicetgeminis, quod primb loco poneretadtam profun-
dum myfterium probandum Be commendandum. Totum-
namque in eo bteuiter comptehenditur cum ait, vtfecun-:
dum eleSlionem propbfitum Dei fnaneretnon ex operi*
bus led ex vocante diSlum eft, quia maior leruiet minoti.
Ibi enim eft eledlio peigratuita, id eftabfique operibus in
Iacob,ibi propolitum xternx voluntatis eius, quod vtique
fine prelcientia Sc predeftinatiane efle non poteft: ibi
vocatio quia non ex operibus fedex vocante diftum ell, maiof
feruiet rninori. EtfieuteleSfcio gratuitaeft inlacob dequo
diSlum eftlacobdtlexi: Ita iufta damnatio inElau,dequo
adiungitur: Efau autem odio babul. H oc diuinorum myfterio-
rura irivtramque partem profundum myfterium 'Ex auSlo.-
ritatibus Propheticis Sc Apoftplicis firmillime tenet Ec-
clelia; quia nimirun^precipue pertinetad cpirimendanda
& declarandam g»iriam^hrifti ,vtquigloriatur in Domino
glorietur. Ablcpnditum qiiidem a leculis in Deo ', led inter
(cripturas Prophetarum Ecclefix eius, qux inter extera
quajfid myfterium laluatoris pertinent, predicationepate-
faSlum Apoftolica, dicente eadem Apoftolo in fine prxfa-
tx E pjfto lx ad Romano s: Ei autem qui potens ell vos con fir mare
fecundum Euangelium meym, & pradicattonem lefu Chrtftifiecu-
dum reuelationem myfterij aternis temporibus taciti, quod nucpa-
tefiHiyftper[cripturas Prophetam &c.Etalio loco,proutpote-
ftis legetes intelligere pYudentiamea'in mjfletio Chrifti, quodatijs
getterat ion i bus non eft agnitfim filiis hominuficut nunc manifefta-
tum eftfanltis Apoftolis eius & Prophetis inJpixitu,8cc.fct i teru m
mibibnnium Sanltorum minim 0 data eft gratia hac, in gen tibus
Y r y y 4 euatb
Q
Ro. r6. if,