!..cdltxit Abme.ech illud verbum quam vos : qui non habebat ex- l
emplum ante factum tarnen non dubitauit facere ; firmiter I
> feiern quodqua inmundofuhtfaâÀ.nifidè adorando &laùdando
Deo, própter hominem creata&pracepta Jitnt.'] Talis eft con-
fideratio adhibenda in omnibus ncCeftàrijs human® fra-
gilitatis : au ein feiunijs indidtis circa infirmos ifiue in ab-
ftinentijs à cibis : quia car nis cura in défiderijs fieri prohib
e n t : non in neceffitatibus. Omnes
pi, Àbbates, aut reliqui difeere debënt ifturn vërfiéulum
Domini. Mifericordiam v o lö ,& feientiam Dëi* plufquam
holocauftuni. [ Dominus eflenim film hominis* etiam Sabbat
fhi-l-Hyperbaton eft in hoc locoj verborpm ordo turba-
tu£ Eft autem ordo talis* Filius hominis, eff Dominus etiani
Sabbaths; Cÿxn creator omnium erat qui cum eisloqüeba-
tur, & preceptor Sabbathi. Myftice difcipuli pet fata
tranlèunt: Apöftoli vel Dodores cum confiderant quo-
modo vnumquemque poflintad falutem, & illani famem
patiuntur iuxta exemplum Domini qui dixit : Ego cibum Ha-
beo manducart, & meus cibus eft vt faciam voluntatem partit
mei. Cum autem tranfeunt* vellunt fpicas : quia vellunt
ços à terrenis dele&ationibus , in quibusconfixi erant.
Fricare yero manibuseft, perexempla fan darum feriptu-
rarum, à coucupil'centia carnisquafi à folliculis exuere.
Gnpia veto cotnederee ft,cxurum quemque membris Ec-
clefiæincqrporari, & difcipuli ante Dominunvinceden-
tes hocfaciunt : quia ante doctores predicant, & he tangit
Dominus cor v t credanr.
De Janata manu art da.
CAP. XXXII.
ET cum inde tranfiret, venit in fjnagogam torum&ecceho-
momanum hafiensaridam. Cum ergo Dominus ipfe die per-
uenijfet in. fjnagogam eorum, venit homo ante ipfum & precaba-
turdteens : [Domine adittuame, quia opere manuummearum
viuebam, & modo mendicabo, nifi tuadiuueris.'] Fubcat enim
cementarius. ,E t Pharifei antequam ipfe aliqui^diqeret:
in fe i^ g^ l^ t euradiceptès. [ Licet Sabbatbis curaref-J stj
'^ p fa r e p t eum, id eft £ faceret,quafi tranfgrcfTorem, Sc fis
XHOpÊperet,potuiftçtadiuuare,&nollet. [Dominusautem
fee rejpondit eis.} VC etiampropterauaritiâm eorum often-
derçjipfos yioiareSajobptnum quod in cum reprehendc-
"bançi . oui pre m^eçiçordia feceret(tptpm quod face?«.
V h jÿ ix i enim omni dié manns ad os extendebât ad man-
d u jw n /W & bibendum. Homo ifte, fgiritaliter genus
humaphm deïfgwt», qui poftquammanum extendir ad ci-
bum veucuinuçonaeipnacum habuit brachium,donee venit
& exTenpit in crûcë imniaculatas manus pro
inedntihertter extenfis:& fic pofteagenus huma-
jin fn dqcuit,& exemploillius ad eleraofynam, 8c ad bona
oper^q^pus extender^.
* , 1 De ira Pbàrifioium erga Dominum & Pror\.
-> *\ . . . pbetiaEfaia. ,
^ c a p . x x x i i i .
EXeuntes autem Phor)fici confilium fecerunt aduerfus eum,
qupmpdójperdetént eum.1 V n% meliores debuerunt hel
i , in4c deterioresfffp&i funr.Ipfi enim centies in die ma-
pus extendebant àd os fuum, Scinuidia ftimulante pro vna
extendebant infirmi homiPisnecem Saluatori machina.
bantur. [Hieautem feiern, recefit inde.] Receffitvthomo
quia nondum vencrat hora qua mori vellet ne c^a t locus
extra Hierufalem vbi pati deberet. [Et fecutifimt eum, &
curauiteosomnes ,Qui pia fide quaerunt Dominum inue-
niunt eum quia iuxta Pfklmfftaniprope eftDominusd-
mnibus inuocantibus eum inyeritate. L [ Et curauit eos omnes
bonos , ab infirmitatibus anima & corporis. Et pracepit eis,
ne manifeft urn facerent.] Secundum hiftoriam fecit ficut
homo ; occul tauit fe ab his qui male quærebant vt eum
perderent. [ Vt adnnpleretur quod diftum eft per Ejaiam Pro*
phetamdteentem. ] Quoddicit vt impleretur, ad hoc re- I fpicit quod dicit & curauit eos omnes : quia hoc iuerat
prophetatum & perEfaiam & per alios, quod ipfe cura-
türus efletinfirmitatesanimarum & corporum* [ Eue puer
meus.~\ Ex perfbnaDei patris hoc dicit Propheta.
Pueri quatuor moais dicuntur* Puer ah ætaté & pro-
pter infantum: puer feptemannorum.Puer pro obedien-
tia, vt pueri Dauid : puer pro ftultitia, vt puer centum an>
norum morietur, puer per, innocentiarn hic ecce puer
meus. Puer enim à puritate dicitur : quia ipfe purus fuit
àpeccato. [Quern clegiadredemptionemmundiincarnari. Di-
lectus meus pro, cater isficut vnigenitus : in quo complacuit anima
meat qUiaipfe f octet voluntatemmeam irreprebetfebsUter.'} Hax
pmnia fecundumhumanitatem accipiédam iunt qua homo
fieri dignatus eft. Cæterum in dminitate vnus eft Deus
cum iplo, qui haec loquitur in Propheta. [Ponam Jptrttum
meumfup.reum. ] Nonâd mcnliiram ficut iandtosmeos :
fed quantum corpus cap ere potuit. [ludiciumgentibus nun-
ciabit,] quo iudicandi funt boni & mali,&dilcernendi,fic-
ut ipfe pofteafacturum fe efle teftaturdicens. Cum fede-
rit hlirn homnis in fede maieftatib fuæ, ôcc. [Ne» contender>
neque clamauit.'] N on contendit cum aliquo, quiapacem
portabic ore& opere.[Nc(/«e clamabit.j Clamor hie ad con •
temptionem pertinet. Sequitur enim.. [ Neque aliquis in
plat eis audiet. j Hoc eft in lata via qu£ ducit ad mortem in
qua multi inueniuntur, quia nonaudiunt vocem Saluato-
lis, [ Catamum quajfatum non contcret.] Calamus quafia-
tus, eft peccator iacens fiibonere peccatorum contritu^ à
diabolo vtnonpoffit erigete caput: quern Dominus non
folumnoncontriuit : fed etiam manumauxilij fuiporre-
xit dicens. Confide fili : re mi t tun cur cibi peccata tua. L Et
linumfumigansnonextinguet.J Allegoria eft, & in calamo
& in lino. Per linum corpus hominis : per fumum par-
uulanoticia fidei. Linum fumions non extinxit: fed &
perfe&e erudiuitdicens. Tucredis infiltum Dei ! Et illedixit
quiseft, vtcredam in eum ? Etait : Etvidtftieum, &quilo-
qmur tecum ipfe eft. Etprocidensadorauitcum. [Donee eijciat
ad victoriam iudicium.] Siçut fecitcumvicit diabolum re-
furgendo & afeendendo. [Et in nomine emgentesJperabunt.]
Hoc luce clarius patet quia vt omnes prope credunt in eü.
hæc verba Efaiæ. Ipfe legit in fynagoga Iudxorumcum
furrexit ad legendum,& fideles & inhdeles in ip fa fynagoga
cognôuer unt,quod de eofuçrantifta Propheta ta.
De damoniaco curato ctxco & mttto.
C A P . X X X I V .
TVncoblatus eft vnus damonium habens & coecus & mut us,
& curauit eum it a Vf loqueretur & vider et."] Audiftis fu-
perius dé llloqu i mutus fuerat & furdus ôc daemoniacus
quodcuratus fueritàDeo:ifte fuit coecus : in reliquisfi-
milis illi. Tria generalia figna in ifto fiufta funt ; a dæmo-
nio liberatus eft : vifum & loquclam recepit. Tunc ira
iuxtâ hiftoriam fà âum eft : Sc fpiricualicer genus huma-
num fingnificat, quod cæcum erat de oculis fpiricualib.
& non loquebatur qua: Dei erât: quia dzmones ilium ob-
fidebant. Similiter funt omnes pagani, Sc quahdo veniunt
adcredulitatemexpellunturde eis dæmonia : aperiunrur
oculi cordis eorum vtpoflint Deum videre: id eft intelli-
gere&laudare : quod eft loquelam recipere. [Etfeupebant
turba & dice bant. Nunquideft film Dauid. j T ur b s mira-
bantur,& vole banc ilium dicerede progenie Dauid eife,
Sc de Bethlehem vnde icicbanc ..hriftum debere nafei: fed
Pharilæicontradicebanr, quail neq; de Dauid progenie,
neq-, de Bethlehem effet* neqj virtutes ex Deo faceret : fed
quia aperte virtu tes fie bant, Sc negare no poterant, in ma-
lampartemconuerterenitebantur, quali per mcantado-
t nes ficut magi in Ægypto faceret virtutes. Sed illimaiora
1 fignafacerenonpote ant.-ledpropterpeccatum Pharao-
nis perm ilia ftinteisaliqua facere. [ Hie non eijett damones
nifi in dhel^ebubprincipe damomorum.^ Beelzebub ficut fei-
tis, fuit idolum Accaron, qui interpretatur vir mufearum.
Zebub enim mufeadicitur. ludzienim ob fordes immo-
laticij cruoris, ieupro immundicia, hoc nomine Acharon
vocabanc, Sc ipfum ctiâprincipcm dæmoniorum. Et ficut
beatus
bèatusBéda dich^aon debemus in fine nominis aliam lit- p
tera.mlçgere,quamib.. ,v :.i. , J ( L
Dænlonesautem di6tiGræcè»quafi demnas-Àà edperiti r
Inf ft enim iUistcogmtio rerü, plus quam hominib. partim t
fiibtilioris fenfus acuminc-, partiraeipcrientia longe vit® e
quia.^ngëli boni creati, per feper|?iaiöaliëfFeóti funt. [lifus r
aiit fciem cogitationes eorüdixit e«.] Non ipfi verbis dixerünc r
fed^incQuibusfiiis.Adcogicationeseorum rëlpondit vtfic t
cópelleren tur credere, fciétes fecundu ditStum Salo monis, i
nullüaUum lcir^èogitationes hominü,nifi folumDeum. ]
[iOmneregnuinfapfwn diuifüm defoiabitur, t&omnis ciuitas vel <
domus diuifa contra fe non ftabitc] Sjéut-rcgnü fi intra'fediui- >
lurnfueritcito defttuhuç Sc demerit, heetiäregnumdia- i
boft, fidiuifiim eft cito degdet.quiadifcordia multa régna ]
deiecit 6c adnihilauit concordia veto de paruis magna fe- ;
cit,& exaltauit, lie adhuc hodie videmus. . O Iudæi Icitis <
regnum diuifiim dkb,oU.;:' qdare vo& in regno eius vultis i
flfe,faciendoypluntateïP eius. ;[£tfi ègomBeelaebub eijcio
damonia,filij,veftriinquoeijciunt.] Filiosdudæorum duobus; ;
modispoirumusintel|igeije. Apoftolos quieijciebantdæ- ,
mones per potcftatqi^'Dqmiupfibijdatam,ficut legimus ,, :
inhpc Éu^ngelio/qpi^dE^u^fi ApoftolidixarunrDomirft):
Domne in nomine tuo etiam, datnoma nobis fulmSta Jitntt vel.fi-’!
lios IudæoLum adiuratores gentis illius dicit. Docuerat n.| ,
illos Salomon rex quafftafifi adiqrationies per,nome,nDei
^,eo mpdp eijçïebant dætnones. ,H©c IófephusSarrac, .
qued coram V elpafiapo hoe tpceri»t.. [Si expulfiomm in fi- \ i
lijs vefir/s Deo tribuit is, quare ipfum faêtumdn me noneandem ,
landein hübet. EtfiexpulJipnejnJainonum Deo reputatie: corpo-
rumfanitates cui deputatie. Ideoiudicavejlri ipfi erunt.~] Si, ad
cxQrciftas cpparatiQnerg-djcic-npttppteftacem, fi ad Apo- I
ftolos refertis, quia ipfi fedebun t fuper fedes duodecim,&
iudicabunt dtiodecim tribus Ifiael. [siqutegoinjpiritu Dei
eijcipdamonia itgitur^ruenitin vos regnufp^0«.] Ironicus eft
in npc lpcp tropus, qui per conrrarium intelligitur, ficut
eft in Vfelmo: ^iMrtoibunt in requiem meat hoc eft nóintrpi-
bunt. Similiter in hQC,lpco.tatis eft fenfus. [Quia ergo in di-
gitpDeiego eijcio damonioopro certçnon peruenit in vos regnum
0«.} .^iaudentiain Djéihabetis qua bonum cogapfcere
ppteftis,Sc à malo difcernere, fedperiniftdiam cótradicitis »
bono p^eo operi : ideo non peruenit in vos regnum Dei.
Video veftrampitfi'diatn^vos in* rpalo elegiltis du rare : [
idep hæçcfirtilumefticp. Regnum Döl vefyitaacterna,vel
ipfe Dominus: vel etiam Icriptura fapóta. Vnde Dominus |
dix.it : Aifferetur à vóbisregnumjiei [Aut quomodo potefi quif-
quam uitrarc ip domunsforifi,. & vaß eius dkipere, nifi prius al-
ligaueritfo%tem, & tmç domum eius dinpiet.] Nifipriiualliga-
ueritjortem jg r tiffic domum eius dinpiet. Da t in alio Euffn-gelifta'Ïiinilitudinem, quod vt fortis armatus euftodit a-
trium fupm,in pacè lunt om ni^ quæ p'oflidet. Si autem for-
tior ijlofiiperj^eniens yicerit eum, vniùerfa-arma dus auf er tin
quibus confidèbat,&ffiolß eius dtßribuet. De fe & diabolo ip-fäm parab plam diceijs, quia, antequam Dominus inhunc
muqdiini vet^ret coj:ppraliter,diabploferuiebat ifte mun-dus. VenfiDpininus, 4c abftulit arma eius, infidèles potentes,
per quos operabatur quiequid yolebat : fiuë arma
eius in quibrus habitabat. Spoliaeius innocentes, de
ab ep decepci : vel vafa eius, illos de qui dus expellebat dæ-mpnes & ucut ifte.de quo ratio eft, yel alij multi de quibus
fuperius audiftis,. L Qui non eft mecum, contra me: eft.f
Et de diabolo intelligendum efteo quod diabolus lèmper
contraria opera fàcit Saluatori.Ille çupit animashomiuum
tenerecaptiuaSjDbminnsliberare : illçpredicat fdôlahic
Vniüs D einot ciam. Dominus^matyirtuces,diabolos.vi-'
cia.' [ Ideoque dico vobts. O mue p ecc at uni & bLiJpbewu remit-tetur hominibus, Jpirjtus autem blajphepijanon remittetur. Et
quicunque dixerit verbum centra filium bomjpis^remittetur ti qui Ultiem dixerït contraJpntum fanctum, non femittetur ei: ne*>que inhocfeculo, neque in futuro.] Etqùpmodohpçpptfft
elle, curd mufti Àrriani qui blalphemauerunt in Spirit u m
fenptum,quando minorçm pâtre &fitio dixçruntr& tamë
reùertentes ad pcenfténtiâ f ufcepti 8c fàlui fa&ifuntY Sed
tàméfi dp liis dieftur ; Quicinn feianiveritatem, aperte feipfos
blajbhsmia tfâdunt propter inuidiam. Nam & qui dixerit in
patt ern vél nimm non fie leuiter rcmitteturf maxime fi baptilatuS/&
GatholicuS fiieribj nifi dighiuspeeninierit per
ftichrymantm & orationum aflidtiitatem, ac crebra i’eiu-
nia. Eteriim quia perSpiritum faii&uln fit remiffio pecca-
torum,quia quisq; in umilitudirtem diaboli Scangelorum
eius contra feientiam luam maieftatem deitatis oppugna
renohtrepidat, non habet remiffionem in sternum, fed
reus erit seterni d'elidfi, fiue ille dicit blafphemiam idSpi-
ritumlan6lum qui no credit remiffioriem peccatorum, &
in hoc perfeuerat. Nec non & hoc dicerepolIiimus,quod
Dominus preuidebat illos ad quos h£C loquebatur non
efle crtfdituros, & de illis fpecialiterhoc dicebat. Qu od '
yero dicit non rerfiittendpjnneq; in hoc feculo rtbqj in fii-
turo datur intelligi efle de quibufdam peccatisdnaliayitia
remiffionem, quiaq>de vnp negatur,confequens eft vtde
aliquibus poffit intclligi. Sicut eft de ociofo fetnaone, de ,
concupifcenci js,*& de leuibus peccads. Oacterumj de gra-
{ uioribus non audemus aliu d dicere quam q> Ioannes dicit:
Peccatum vfifead mortem nondicovt quis rogetproto. Et Paulus
,inquit: Nolite err are: neejj formic or j , neq3 idolis feruientes, netfe
adulteri, ne% modes, nec^ mafeulorum concubitores, neque-fares,
1 1 neque auari, ne^ebriofi, neque maledieiinef/jrapacesregnum Dei
pofifdebunt. Et de his tftfi inline tales inuentifuerint,Velin
; hoennierint. [Autfacite arborem bona,&fruftuseius botmsiaut
arboremmalam& fiuttuseius malosJ] Defeipfbdicit; Q u od
j quia bona 6pera fint,fcilicetfanitates hominunv & verba
qu®de ipfb procedebat. Slipfabonti erant, quomodo poterant.
;ejfe aliqua mala? Neque enim pot eftfieri vt ex male oriatur bonum
aut ex bono rtialum. S'tquiderh exfiuftu arbor agnofei:ur,qutaficut
ram us vnus non potefi diuerjitmjhftumfacere, bonum & ma-
lu. neede vna for amine potefi exire dulcis & amara aqua:ficynAs
homo nonpdrtftejfe bonus & malus. ] Htecomnia deillover-
bo quod dixerant in Beelzebub eijcit dsmonia , di'dta
funt,
[Progenies vipetarUcjttombdd poteftis bond loqtti, cuihfitis tha-
/»;] Oftenditdeipfis quod ficut mali erant in operibus, e-
rant etiam in come quod membra regefe^debets quia ih-
. terioreftconfcientia,qu£eexteriWs membrategit. Quare
: progenies viperarum vocentur, fuperius dictum eft. [Ex
habundantia enim cordis os loquitur. ] Sicut riuus decurrenB
eundem habet feporem quern & fons de quo oritur ftmt-
liter & homo de hoc quod habundat interius, prbfertei-
;j terius m opere & locutione. Et inde feqintuir : Bonus er-
[ go Dominus Chrifius dt bono tkejauroprofert bona: & mains ho-
; .mo diabolus qui homo appellaturpropier inuidiam, & Phartfeei dc
'■ malo thefuuro pro fere bant malit. [Duo autemvobis,quod omne
• ociofum Verbum quod Ipcutifuerint homines,reddent raiioriem de
■ eo in dietudicij.f\ A d illud quod fuperius dixerat blafphe-
-
mi® Spiritu s fan6li,ifta adiunguntur: qfiafi dicat non fb-
■lum de blafphemia erunt cruciandi irl inferno qui faciunt,
. fed&dedeKadionibus:verumfetiamdeomniociofoVer-
i bo. Ociofum verbum eft,qubd aliqua vtilitate caret. Ca:-
•
terunijmalignum quod ad vicium trahic autad ebrietatem
: ie<5tandam,aut ad luxuriam ll licie ndam,afperi us iudicabi-
-
tur. Detradio enim mortale eft crimen: quiaqui detrahit
- eradicabitur de terra viuenrium: hoc eft non habebit ibi
. radiccm,fiinhocfinierit. [ExVerbis tuts iuftificaberi$:'&ex
c verbis tuis condemn abet is. ] Q u i dicit Dominus Iefiis in Spi-
-
'ritufando: quod precepitApoftolus dicendum, quando
- dicit, nemo poteft dicere Dominus Iefiis nifi in Spiritu
] fan&o: poteft iuftificari verbis fiiis. Quiq; confiderat
r quod Iacobus Apollolusait: Linguam, fubauditur malam
a nullushominum poteftdomare: 8c quod Salomon dixit,mors
c Sc^yita in manibus linguae. Intellexit quomodo poteft
r homo condemnariper linguam. Quicquidenim Arrius
-
maxime ipeccauit, per linguam deliquit. Per linguam
f committitur illud peccatum quod fuperius dixit : quod
:
non, remittitur neque in hoc feculo neque in futuro.
|
[Tunc rejponderunt ei quidam. beferibis & Pharijais duentesMa-
I gifter volumus a te fignum videre. ] Alius Euangelifta aper-
n tius dicit, qualia figna poftularent: videlicet vel in rqo-
e rem Helia: ignem de fublimi venire cupiebant, vt aiiquos
d incenderet: ficut fecit Helias, quando duos quinquage-
w iiartbs cum quinquagenis fiiis iunioribus occidit: vel in.
n morem Samuelis contra morem prouinciae tempore sfti-
i - . uo tonare 8c fulgurare.