A
Matth, j.
Zw»».}•
IfO
Fufchtßi SutSert.
1
I0& J.
B
labuntur. Maximetamen fponfam tunc lugete conuemt,
quando s t Propheta gémit. [Nmo eff quiimfilttm em m
omnibus ctmis (las.Profeao quiafponfo.peccaus ex.genub.
exacerbato.mox non modo Angelorum auxtlto,
nium fanfloram deftituitut, vetumetiam fpmtus ianOt
con (blatione frequenter defolatunitavtamiciqtugaudenc
ad voeem fponfi.&aufcUltant, offenfo illo magis luftom
adhibeant.nonnunquamdtiamenta.quamvlliusconioladone
Matth.i.6.
Pfal-5 Q.
tm ,& fä 3ifimttiM«ni«.] Quiammxrum o fttnloUeo,
nemo fanftomm eft qui ab eins dite repet æquitate, donee
per poenitentiam.Chriftq propitio.rutfils reconcthetur ad
veniam.Ca:terum iuxta tropologiam. anima beneplotans
ploiat in n o d e , qn*fe inteiligit cæcitate dehdorum iuo-
lumvndiqueofïtii'cari. Quam fane peccatiihodem idem
Prophetatongëliiperius, fittisexecratut& déplorât. D e
qua Job ille dolenstSif not (înquit; ilUfilitaria nec h u it di-
ont. Quandohacmmqnenofteanimainuoluitut,meri-
toplotansplotareperhibetur: & hocnonfuoarbittio.ied
Dominigratia. ProptereainperfonaDeiprius Propheta,.
voce plangenns clamât: [ QuomodofedetfoU ciuitap> J & caetera
tSeHélf.1
densfolamfedere, miferitordia motus planxiflet, îplale
minime ploransdefl«:et.Sic namque quia refpexit Dominas
fime. Qqod fi beneperpendis,itainomnibusfçripturatu
fandarum inuenies locis, eos perfe&epoftculpam redifle
adpoenitentiaélamenta, qùosprius D ei praeuenit & d iu i-
na refpexit dementia. [Lacbrym* (inquitj eiiuinmdxiuts
cm.'} Maxülanamque animæ, intimaeft confcientia:quia
fient vjukusin maxillis informatuf, itavniufi.uiufquequa-
liras iil ébhfdcntia monftratur. Idcirco lachrym* iure in .
maxilliselle perhibentur, vc nunquam confciemiapecca-
Itrixàfonte lachrymarum arida inuéniatur, fed fecundum
Dauidcoran^eièmperpeccatafuaponen», ea quæadmi-
fit.puniri flenbiis nofi omittat. Sôialias:[nmo ettqutcon-
(oktur earn ex omnibus eburiteitts^y Gonfol»^^ amifib^i"
licet Spiritu fmclo effugato, pr.xfertifn cum' omnesami-
cichariffimi, videlicet prauaedileiSfcionis luæaffeôfcus, fa-
iStifuntei inimici, quando in die allociitionis nouiffimæ
fecundum Apoftolum infurgent, miferam accufantesin-
nicem confcientiam cogitationesaut defendentes. Tune
itaq; non folum chariffimi afFedus priuatis,q*i nunc quah
amici videntur, permulcçndo infelicetn fpernent accu-
fantes animam , vetumetiam ipfi dæmones perfuafores
peffimi,qui nuncd.ccipièndo blanditintiflcautos,atrodo-
restuncè contra cnm omnibus quæ geffimus, inftabunt
.Rfg.lï.
•r-i9&
rantfleniffimum fpernentes iugum diledionis Dei rej>ro-
miffionesdcGhrifto) fi nimia conterantur afthdione, &
premantur feruitute,vt qui veluti Cain non cotrerauerant
Abel,Chtiftum videlicet,fratrem perimere, vagiacprofu-
gi hucillucqne hgbitcnt inter gentes, nec vllarn inuenien-
tes requiem, fedfecumfemperportantes confufioms lui
ignorainiam pererrantes.Vnde ltqxutnt:[<)mnesperfecuto-
reseius deprehenderunt cum inter anguftias. \ Scilicet a quo-,
rum captiuitate crudeliter oppreffi, pertugam euaieranc,
hi eos rurliis pcrlequentes inter anguftias ftvultiphciterat-
fli dos.nullam habetes requiem, in difperfionem gentium
rninaci ter deprehenderint. Quibus noftra Ieruialem rre-
j quenter iuxta anagogen perpafla malis, amariffime quoqj
plangitur,quod migrauerit, iibertate omiiTa Chrifti,in (ec-
uitutem gentium, & afflidionem nimiam vitiorum, inter
quas profedo nullam inuenit quietem, fed inter anguftias
a perlecutoribus affiidionis iniquae deprehenla affligitur.
Qu od li & ad litteram luper hanc noftram, quae rede
c o n f i appellatur, taliavoluerisinterpretari, habes de
plurimis, vnde offenfbDeo cui quotidie peccamus, la-
chrymabiliterplangas, Ecclefiis, qua: culpis exigentibus,
-iugo premuntur paganorum, & nimia vallantur afrlidto-
ne,fub crudeliffima eorum feruitute oppreffi. Quam fi no- r
ftridiuino permoti timore pertimefcercnt ad prxfcns, ne-
quaqnam hanc Chrifti Ecclefiam diutius ita cofcinderent,
diutius & dilaniarent, neque offenfamDei roanibiis,vt i t r
dicam j attralierent, in tantum vndique inimici ft ingtue-
rint,vt non nifi inter ciuiliabella & dilcordiarum flammas,
inter depopulations patrite, & direpjdones Ecclefiarum
D e i, interfeditiones& fraudcs, interfcandala&rapinas,
inrer oppreffiones pauperum & caedes nofmet inuicem
perfequentes, fine refpCduDei quam ignauiter interinfi-
dias ficflagitia deprehendentur.Et ideo cum Prophetapof-
lumus clamare gcmentes, quod nec vllam,etiam inter mi-
niftrosaItaris,intiis forifvehabemus requiem ,imo migra-
mus a maloin peius, iamdiu peccatorum oppeffi moie,&
h perlecutoribus vbique inuilis, inter anguftias deprehen-
dimur. Sed & anima moraliter vitiorum afflida feruitute
noftra, in qua fola Chrifti confeffio voce fonat.male tranf-
migrat, dum de vitiis quotidie ad alia captiuatur. Ex quibus
Apoftolus ingemilcens elamat: Video (inquit)*» mem-
hris men a1, iam legem repugnantem legi mentis m u , & captiuan-
tem mein legepeccati. Qqa: nimirum emigratio iam de lege
j veiiitpeccari, vtnullalitaliaeuadendivia, nifi quam.iple
deraonftrat; Infelix ego ('inquit) homo., quis meliberabit
de corporc mortis ? Tumfidenter continuOinfert: Gratia
(inqiiit)Dei per Ielum Chriftum.Sed miferaquxab hofti-
bus & perlecutoribus fiiis inter anguftias > praegnantium
: quia beati qui logent, quomam .pfi coblJ)-
fomenta. Vnde fequitup [Omnr. m id eimfprt«mmt
quælèquuntur. Alioquinnifi DominUseam priusvi-
Petrum, iple recordatus verbi Ielù, moxfleuitamanl-
inimidOiinproprerquandoCaniblantcnianimafpiricBm more.incmemtsmdcfcffadeprchanditur. VndeDomiamitritdiSdmdvoftati
criraploret cundjm.vtfecundum nu s , frtpum.bm & mtmmthuuiHIad,,. Semnlt
titdinem dolbrlstui, cqnfolator idem q « i& parade- qultur:
uisauimaindefchtam rurliis lxtificet, quando'ad fuifpofi D A L E T H.
ofciila.hoftibiisdeui&is.reeonciliarapcmeniat.Sequicur. t f * .
G. I M E L; nesporta eiusdeftrutt<e/acerdoteseiusgemetes> virgineseiusfjua-
Lirtera,qi,»plenUudointerpretatur.Plenimdonamqi tpfiofflrejfa awarttudine. Iamitaqueprimillbgencdelidorum.
miffrrfj e fecifml eramllidajn captiuitatem, quia re.trSfitadfingulatum fpecies perionamm, quatenus dum
cnnittlandofibiatrocioradeli^a,Deiprouocauitiram:ar adgenuspeL-lpeaes dmiditur, dc ipecjesrcdmcegratur in
liouuin cius nifi completa cffet malitia. ad tam dedccotis genete.lu&is ampl.otmulnpl.cetur.crcfcatquedolor. Et
ienominiara.eensiUapriusdiledia, Deo.nonperueniflit. i qaia placuit Prophet* tbtcnos lage metnea componere.
Nam iu(bus index Dpminus Ab tah* amico fuo tetram | fcculanseloquemiamdlfcplinatfiguns.nterdumornat.ita
Chananatdrumin harredicatem cum repromicteret necdu lytmoxpermetaphoram, propnetatem lege rhetoru fertecognofeunt
le dare polle denegat, quia,inquit, necdum complcta liint
peccata Amorrxorum: quanto magisgentem gloriofam,
ii b iq j v.alde diledam,no if nifi ob plenitudine& enormita-
tem Icelerum fuoruminimicis ttaderet? Idcirco in hac len-
tentiatranfinigrationis Iudte, iure Gimel, id eft, plenitudo,
pr*ponitur:vc fit lenlus,quia pro plenitudinc peccatorum
captiuara eft inter holies,& non lolum eminus interChal-
dsos in Babyloniam, verum ad exaggerationem crudelif-
fimxcaptiuitatis, etiam inde longius propter affli&ionem
& multam feruftutem tranfmigrafle inter exteras paffim
getes,nec inueniflerequiem,amariffimed6ploratur:quod
lemorum eft infidelium cum nimiapremunturleruitute,
paffim fugam inire. Nec iromefito, quilibertatem amifemonis
reddat. Hincquoque viæ(inquft)Sion lugent.non
quodviarum>quibus nullus eft fenfiis,queat elfe ludus.lèd
quia poterant lu&um excitare tranfeuntibus, lugubrefque
videri,eo quod non fint qui veniant ad foleronitatem eius.
Et nec mirum debet videri, fi via: Sion lugere dicatur,cum
& Mbylès dans legem,telles aduocetcælum & terrain: Attende
ulum,&audi terra,vér ba oris mei. A c deinde Ilàias poft
prteuaricatiohem eiulHem lcgis, eofdem rurliis reducit in
teftimonium, v t cunda elementa cognofcant iuftc Dcum
in vltione mandatorum luorum ad kacundiam concita-
tum.Sicqjiure lugere viæSionplanguntur.quatenus iufte
Dei offenfacontigilTe eodé in populo intelligatur,& tabu-
larum quadraaintromittitur fpeçies fecûdumaiiagogen,
quod
É
G>»4.
F
G
Rem. 8.
Matth. 24-
H
Deutet.
l[a.\y
in Lamentit. 1eremu Liber 1.
quod Dalethlittera lonaredicitur: Daleth namq; tabula-
rum iliterpretàtur. Quaru deniq; officio Ecclefiæ domus
cqnexajquadrato conlurgitculmine. Huic quoùés noftra
^iohintus forisve fuis exigentibus culpis ,replecur amari-
tudine'furorisDei, meritolugéntviæ, portædeftruébeia-
centjSacerdotes gemunt, virginesq} lqualidæ deploratur,
vttotius tabulatura domus quatetnario defignata numero
côcullàvicleatur. D e quibus plane vijs idem longe fupe-
rius Propheta dicit : State in vijs, & vide te interrogate vias
Domini. Et vcalij codices habent de vijs Domini,
quafit via bona, & ambulate in ea. Ne forte ober ran tes a via,
. id circo non lolü ftare iubet,verùm&videre,d èinde inter-
rogare vias lèmpiternas,id eft,Patriàrchas& Prophetas, q
fit via bona, fîcq; ambularein ea. Necigitur imèrito vias
dixerim eos iure appeilari,per quos ad vnam veramq; per-
uenitur viâ*vvtiîcritluxfuntfan<âipræJicatores d id i,a lijf
queà Chriftonominibus fublimati : ita fint viæ fupernæ
Sion ac porta interpretati. Vndc & à quodâ poetarü, prima
credendi fûa Abraham appellatur. Qtpe fane viæ quo-
tiens deficiunt, & nonfiint qui veniunrad lolemnia coele-
ftis patriæ, lugen t& g em unt,præferâm quiaportæ defteu-
dæ videntur: itavt hec ipfi qui officio dicuntur præelïein-
troearit, riecalios introiie permittât. Viulac ergo Propheta,
q» vite Sion lugeant, vlulant & porte q>deftrud.x iacenc.
Quarum vnum erat officium perueniendi ad vitægaudia.
I attifant hoftesems in capite, inimici iilm locupletatifuntt
quiaDominus locutus eflfuper earn propter multidine iniquitatum
eius. Paruuli eius dutti finit in captimtatem antefaciern tribulan-
tis.Qipercndum, quandovel vbiDominus locutusfitlii-
peream,autquid loçutus fit, ne forte ideocaliaeis çonti-
giflè aliquis dicat: quiaDominus locutus eft, quod mulas
lcripturarum in locis ita fimpliciter didum reperies,quafi
Dei fententià præfcribere aliquem videatur ad id quod in-
fertur.Sednon ita intelligendum,alioquinDeusiniuftus
videretur:namde haclèntétialegimusinDeuteronomio>
quodpræceperit Moylès ftare Ruben citerasq; tribus fii-
permontem Hebel ad maledicédum, fi Dei noluerint au-
dire & euftodire mandata, ficuti è regiorie alia ad benedi-
cendüfiobedierint, necdeclinauerintab eius ptæceptis.
Inter quæ nimirum maledida: Si nolueris audire vecemDomini
Dei tui finquitJvtcufiodias &factas omnia mandata eius,
tradet te Dominus corruentem antehoftes tuos, & dijpergarit pet
omnia régna terra, àpprimoerisq, vulentia, nec habeas qui te libe*
ret. Filij tui& filia tradentur alteri populo, videntibus oculis tuis
Cf deficientibus ad confire ftum eorum tot a die » nec fitfortit udo in
manu tua. Fruftus terra tua, & labor es tuos » comtdat populus
quern ignoras,fisq3fempercalumniamfiufiinens,&opprejfus cun-
et u diebus : f ilm generabis ac filias, &ttonfrueris, quoniam duficvnusploratus
&ludusdiramadpoenitentiarmDeinde | centurjficapttuUatcm. Aduena qui tectwförerfatur in terra,afee-
Sacêfdptes gemétes,dicuntur virgines eiusfqualidæ:qua- j det fuper te, eritfy fublimior: tuautemd*fcendes,&erisinferior.
tenus (qualor relpodeac ad deftruduraportarum.gemitus Ipfi eut in caput, & tu er is incaudam. Hoctotum quaredi-
ad ludum viarum: ficuti &virginitas rede Sacerdotio co- | xerim ? Quatenus ex hoc intelligeres,quidDominus vel
pulatur. eo quod fin regulæ Saccrdotium omnes:Sacerdo- I quale locutus fuerit, fiiper iniquitatem Ierulàlem : non v t
tiumquoque non minus caftitati aptatur, q & virginitati prælcribereteam culpa,lèd v t monendo reuocaret. Quod
decoris. Quibusconftupratisgradibns,dignenó tameo- | quianoluitobedirehæcomniaiuftoDei iudicioaccidme<
Vfidm. IV)
Pfidmaj.
plangitur vita, q & fequetium reproba in fihjs déplo-
ratur. Vnde omni repleta amaritudine, generaliter çon-
queritur iuxta quod didum eft: quia f i copatiturvnum mem-
brtm,copatiuntur omniamebra. Prætcrea fi fint qui veniunt,
corporeis greffibusadEcclefiæ limina,pauciaclmodum in
confrequentatione vfq; ad cornu altaris Dei,qui eius fefti-
uaconcelebrentgaudia,dum portæ deftrudæ fiint, & viæ
fpinaium (ordibus repletæ vacant. Sacerdotes pro culpis
gemunt,vitiorum foeditate virginitas fqualer. Eildem malis
moraliter anima repleta luget, ingcmiicütolim habitæ
virtutes, quia non funt qui veniant ad folennitatem eius
fponfo fibi fùblato Sponfus autem animæ mox offenditur
1 cum anima de ar<£ fupernæ intentiouisadexteriorespoft
lapfum adiontfs fe deiecerit. Vnde volens more folito cf-
fedus prioris vitæ recipere, vt ad interna gaudia celebran-
da occuirant, fentiet quod nô fint qui veniant ad eius vo-
tiuæfolemnitatisgaudia. Solemnitasergo ipfius,eft intima
coel'eftis vitæ hüitio, ad quam per contemplationem
prius ingieftàdigna non modo Sion,verum paradifus anima
vocabatur. Cuius nimirum viækigent,effedus vide-
lied, quia non lunt,irigrucntibus malis, qui veniant ad
lolemnia diuinæ cotemplationis.eo quod & portæ, quin-
qué fcilicet lènfu um, deftrudæ iacent: nam ficut funtpor-.
tæ mortis, ita& iuftitiæ. D e quibus lârie poms,Aperitemi-
hi (Plilmus inquit) portas itiftitia,&ingrejfusin eas,deinde co-
fidetor Domino : hæc porta Domini iufti intrabunt per earn.
; EtEfoins:Aperiteportàs, & ingrediatur gens itifia. Quas dum
1 Angeli aperiunt, non ille'Iudæorum abiedüs intrat populus,
fed gens fidelium.rarmæq; virtutum.Quasnullus in-
greditur. nifi qui de portis mortis, vitiorum fcilicet, ele-
uatur,vt annunciet omnes laudes Chrifti in portis diuinæ
contemplationis. Sed quia mors ad nos introiuit per fene-
ftras noftras, fqualet virginitas animæ, & régalé noftrum
gemit-Sacerdotium,dum replemur provirtutibusvitijs,
amaritudine delidorum. Etideoprimura egrediamur de
portis mortis, quæpræualere nequeunc aduerfus Apoftolum.
Deinde porcas-per iquas mors introijt, lènlùs videlicet
hoftrosfrurfus ædificemusinterrogantes,quæ fit via
bona.de vijs Domini : quiafupt viæ quæ vidcntür homini-
busbonæ,quarum nouiffima demerguntin profundum
infèrni. Idcirco & fi multe fiint viæ. multæq; ianuæ,vna
femperin capite teneatutf per quam lolummodo iufti in-
grediunturad vitam & pergunt per eam.
quæ Propheta lachrymabiliter déplorât : & nihil ex omnibus
Prophetiæ verbis, quæ Moylès minatuseft, in ali-
quo defuifle. Propterea H e, v t reor, huic capitulo præ-
ponitur. He fiquidem, ifta, interpretatur. Et eft lènliis :
Quia relatiuum v el demonftcatiuum eft,quod ifta fiint iu-
diciaadimpleta, quæMoylès olim,fi peccàlïènt Domino*
cominabatur. Vnde quotiens noftræ Ierulàlem, prælènti
videlicet Ecclefiæ, talia contigerint delidorum iudicia,
valde ingemifcendum: quia fiunt holies eius in capite, Ici*
licet authæretici,autpagani, ficut in multis iam cemimus
Ecelefijs, certe aut mali & peffimi Chriftiani, qui non mi-
nus&ipfi hoftesiureïuntappellari,& locupletantur inimici
fàcundia dilputandi, cum fit multa intelligentiæ pe*
nuria in viris quam læpc Ecclefîafticis, in tantumivt de his
quod Propheta minatur, iure didum accipiat : Mittam in
eis non famem pants, netfo fitim aqua ,fid audiendi verbum Det.
Q u od cum tollituri quia gladius Spiritus làndi eft* rede
holtes, hær et ici videlicet & perfiialoresEcclefiarum Dei
fîunt in capite,& deScripturarum lândarum dpgmati-
bus locupletantur » propter multitudinem iniquiratum
noftrarum. Deinde canes muti, quia non valuimus latrare,
orthodoxam videlicet fidem defendere, aut plebibus
debitam erudirionis dodrinam impendere, Paruuli du-
cuntur captiui ante feciem tribulantis. Ergo quia paruuli
funt in d odrina, non liabentes redores ac defenfores
Ecdefiarum, qui lolicitudinem & curam gerant pro his
paftoralé,ducuntur (aut^s inuifibilihusinimieis captiui,
aut certe à vifibilibus) non minus in errorem, quam & ad
ftagitia vitiorum ante facie m tribulantis : ita vc & illedi
habcant à quibus ducantur, vinculis delidorlim luorum
conftridiôç eantiam ante faciem tribulantis, etfiinuia,
ne poffint redire, aut de lûb iugo le excutere-vitiorum*
Infelix nimirum, & valde lugenda, iuxtamotalém intel-
ligentiâ, animæ noftræ captiuicas, quando iam & ei holtes
Hint in capite, Iibertate Chrifti amifla, & inimici ma-
lignividelicet lpiritus,de noftrislocupletativiribusfor-
tiores. Vnde pie monemur : Sifiriritus, inquit, feriptam pû-
tefiatem habentis afeenderit fiuper te, locum tuum ne dimifirito
Alioquin fi non liiadentes priusauidillet holtes, neqüa-
quam in capite ellint. Deinde paulatim vfu vitiorum ex-
crefcente,de noftrisiam malis adibus, contra hos ipfi ad-
uerlarij locupletiores fordorelque fiunt, ita vt nifi auxi-
lio Dei effugere non valeamus* Sed quomodo efnigere
N 4 poffimus,
Amos 8.
Eph.6.
Efiia
Ëultf.tO,